၁၈-မလဝဂ်

၁-ဂေါဃာတကပုတ္တဝတ္ထုပါဠိဂါထာ

၄၅၉။ ပဏ္ဍုပလာသောဝ ဒါနိသိ, ယမပုရိသာပိ စ တေ ဥပဋ္ဌိတာ၊
ဥယျောဂမုခေ စ တိဋ္ဌသိ, ပါထေယျမ္ပိ စ တေ န ဝိဇ္ဇတိ။

(ဥပါသက၊ ဥပါသက! တွံ၊ သင်သည်။) ဒါနိ၊ ယခုအခါ၌။ ပဏ္ဍုပလာသော ဣဝ၊ ဖျော့တော့ဝါဝင်းသော သစ်ရွက်ကဲ့သို့။ အသိ၊ ဖြစ်၏။ ယမပုရိသာပိ စ၊ သေခြင်း တရား, တမန်ယောက်ျားတို့သည်လည်း။ တေ၊ သင်၏။ ဥပဋ္ဌိတာ၊ အနီး၌ တည်ကုန်၏။ (တစ်နည်း) တေ၊ သင့်အား။ ဥပဋ္ဌိတာ၊ ချဉ်းကပ်နေကုန်၏။ [ရှေ့နည်း မောဂ္ဂလ္လာန်။ နောက် နည်း ရူပသိဒ္ဓိ။] ဥယျောဂမုခေ စ၊ ဆုတ်ယုတ်ပျက်စီးခြင်း၏ အဝ၌လည်း။ ဝါ၊ သေခါနီး ကာလ၌လည်း။ တိဋ္ဌတိ၊ တည်နေရ၏။ တေ၊ သင်၏။ ဝါ၊ သင့်မှာ။ ပါထေယျမ္ပိ၊ သံသ ရာခရီး၏ အစီးအပွားဖြစ်သော ကုသိုလ်ရိက္ခာသည်လည်း။ [ပထေ ပထဿ ဝါ+ဟိတံ, ပထေ+သာဓု ဝါ ပါထေယျံ။ ဓမ္မဋီ။ ရူ-၂၃၀။ မောဂ်-၄-၇၅။] န ဝိဇ္ဇတိ၊ မရှိ။ (ပါ-၂၃၅)

၁။ ယမပုရိသာ။ ။ “ယမဒူတာ”ကို ကြည့်၍ ဒေဝဒူတာကဲ့သို့ “ဒေဝဒူတသရာပန- ဝသေန သတ္တေ ယထူပစိတေ ပုညကမ္မေ ယမေတိ နိယမေတီတိ ယမော(မ၊ဋီ၊၃၊၃၆၂)၊ ယမဿ+ပုရိသာ ယမပုရိသာ”ဟု ပြု၊ အိုခြင်းနာခြင်းတို့လည်း ယမပုရိသများပင် ဖြစ်၏၊ သို့သော် ဧကဒေသျူပစာရအားဖြင့် သေခြင်းကိုသာ ဤ၌ “ယမပုရိသာ”ဟု ဆိုသည်၊ ထိုကြောင့် “မရဏမေဝ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ”ဟု ဖွင့်သည်။ [ဝုစ္စတိ ဝုတ္တံ, နာမံ ပရိယာယ, ရှိလတ်ကမူဥပစာ။]

ဓမ္မ-ဋီ-၂၃၄။ ။ ထို၌ ယမသဒ္ဒါ သေခြင်းအနက်ဟော ယူ၍ “ယမနံ ဥပရမနံ ယမော (အနုဋီ၊၁၆၃)၊ ယမော ဧဝ+ပုရိသော ယမပုရိသော(သေခြင်းဟူသော ယောကျ်ား)”ဟု ဆို၏၊ အဋ္ဌကထာ၌ “ယမဒူတာ”ဟု ဖွင့်ခြင်း, “ယမပုရိသာ”ဟူသော ဗဟုဝစနန္တပုဒ်ကို ဋီကာက “ယမ ပုရိသော”ဟု ဧကဝစနန္တဖြင့် ဖွင့်ခြင်းကြောင့် ဋီကာအဆိုကို စဉ်းစားသင့်၏။

၁။ဥယျောဂမုခေ။ ။ “ဓာတူနံ အနေကတ္ထတ္တာ”အရ ဥယျုတ္တံ သေနံမှ ဥယျုတ္တံကဲ့သို့ ဥယျောဂ၌ ဥပုဗ္ဗ ယုဇဓာတ် သွားခြင်းအနက်ကြံ၍ “ဥဋ္ဌဟိတွာ ယုဉ္ဇနံ ဂမနံ ဥယျောဂေါ-ဤ ဘဝမှ ထွက်သွားခြင်း(ကင်္ခါဘာ၊၂၊၁၅၉၊ပါစိယော-၉၉)”ဟု ပြု၍ “ဥယျောဂဿ+မုခံ ဥယျောဂမုခံ”ဟု ဆက်ပါ၊ ဤဘဝမှ ထွက်သွားခြင်းဟူသည် ဆုတ်ယုတ်ခြင်း, သေကျေ ပျက်စီးခြင်း တည်း၊ ထိုကြောင့် “ပရိဟာနိမုခေ”ဟု ဖွင့်သည်၊ P-T-S အဘိဓာန်၌လည်း “departure, approach of deat. ထွက်သွားခြင်း, သေခါနီး”ဟု ဖွင့်ဆို၏။

၄၆၀။ သော ကရောဟိ ဒီပမတ္တနော, ခိပ္ပံ ဝါယမ ပဏ္ဍိတော ဘဝ၊
နိဒ္ဓန္တမလော အနင်္ဂဏော, ဒိဗ္ဗံ အရိယဘူမိံ ဥပေဟိသိ။

သော (တွံ)၊ ထိုသင်သည်။ အတ္တနော၊ မိမိ၏။ ဒီပံ၊ ထောက်တည်ရာ ကျွန်း သဖွယ်ဖြစ်သော ကုသိုလ်ကို။ ကရောဟိ၊ ပြုပါလော။ ခိပ္ပံ၊ လျင်မြန်စွာ။ ဝါယမ၊ ဝီရိယ ထားကာ, ကြိုးစားပါလော။ ပဏ္ဍိတော၊ ကောင်းမှုကိုဖြည့်, ပညာရှိသူသည်။ ဘဝ၊ ဖြစ်ပါလော။ (ဧဝံ၊ ဤသို့ ဖြစ်လသော်။) နိဒ္ဓန္တမလော၊ လွှင့်ထုတ်အပ်ပြီးသော ရာဂစ သော အညစ်အကြေးရှိသည်။ အနင်္ဂဏော၊ ယုတ်နိမ့်သည်၏အဖြစ်သို့ ရောက် ကြောင်း ကိလေသာမရှိသည်။ (ဟုတွာ၊ ၍။) ဒိဗ္ဗံ၊ ဗြဟ္မာ့ပြည်၌ (အပါအဝင်) ဖြစ် သော။ (ဗြဟ္မာ့ပြည်၌ အကျုံးဝင်သော)။ အရိယဘူမိံ၊ အနာဂါမ်ရဟန္တာ, အရိယာတို့၏, ဖြစ်တည်ရာ သုဒ္ဓါဝါသဘုံသို့။ ဥပေဟိသိ၊ ကပ်ရောက်ရလိမ့်မည်။ [ဥပ+ဣ+ဿသိ၊ ကွစိဓာတုဖြင့် ဿကို ဟိပြု။] (ပါ-၂၃၆)

၄၆၁။ ဥပနီတဝယော စ ဒါနိသိ, သမ္ပယာတောသိ ယမဿ သန္တိကံ၊
ဝါသော တေ နတ္ထိ အန္တရာ, ပါထေယျမ္ပိ စ တေ န ဝိဇ္ဇတိ။

(ဥပါသက၊ ကာ! တွံ၊ သည်။) ဒါနိ၊ ယခုအခါ၌။ ဥပနီတဝယော စ၊ ရောက် အပ်ပြီးသော အရွယ်ရှိသည်လည်း။ ဝါ၊ အရွယ်လွန်ပြီး, သေဖို့နီးနေသည်လည်း။ အသိ၊ ဖြစ်၏။ ယမဿ၊ သေခြင်း၏။ သန္တိကံ၊ အထံသို့။ သမ္ပယာတော၊ ရောက်တော့ မည်။ (ရောက်လုနီးပါး)။ အသိ၊ ၏။ တေ၊ သင်၏။ အန္တရာ၊ ခုနောင်ဘဝ, ကြားကာလ၌။ ဝါသော၊ ကောင်းမှုတရား, လွန်ကြိုးစားဖို့, ရပ်နား၍နေထိုင်နိုင်ခြင်းသည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ တေ၊ ၏။ ဝါ၊ မှာ။ ပါထေယျမ္ပိ စ၊ သည်လည်း။ န ဝိဇ္ဇတိ၊ မရှိ။ (ပါ-၂၃၇)

၁။ဥပနီတဝယော။ ။ ဥပနီတ၌ ဥပအနက်မရှိ၊ နီဓာတ်ကား ပါပုဏန(ရောက်ခြင်း) အနက်တည်း၊ ထိုကြောင့် “ဝိဂတဝယော”ဟု ဖွင့်သည်၊ ဓမ္မ.ဋ္ဌအလို “ဥပနီယတေတိ ဥပနီတော၊ ဝေန္တိ ဝိနဿန္တီတိ ဝယာ၊ [ဝိ+ဣ+အ၊-နိဒီ-၅၃၇။] ဝယန္တိ ပရိဟာနိံ ဂစ္ဆန္တီတိ ဝယာ၊ [ဝယ+အ၊-နီတိဓာတု-၁၃၉။] ဥပနီတာ+ဝယာ ယဿာတိ ဥပနီတဝယော”ဟု ပြု၊ ဓမ္မဋီ၌ “ဝယ- တော တီဟိ ဝယေဟိ နီတော မုတ္တောဝ မရဏာသန္နကာလော ဧတဿာတိ နီတဝယော၊ နီတ- ဝယော ဧဝ ဥပနီတဝယော(အရွယ်သုံးပါးတို့မှ လွတ်သော သေခါနီးအခါရှိသည်)”ဟု ဆို၏။

၄၆၂။ သော ကရောဟိ ဒီပမတ္တနော,ခိပ္ပံ ဝါယမ ပဏ္ဍိတော ဘဝ၊
နိဒ္ဓန္တမလော အနင်္ဂဏော, န ပုန ဇာတိဇရံ ဥပေဟိသိ။

သော (တွံ)၊ သည်။ အတ္တနော၊ ၏။ ဒီပံ၊ ကို။ ကရောဟိ၊ လော။ ခိပ္ပံ၊ စွာ။ ဝါယမလော၊ ပဏ္ဍိတော၊ သည်။ ဘဝ၊ လော။ (ဧဝံ၊ သော်။) နိဒ္ဓန္တမလော၊ သည်။ အနင်္ဂဏော၊ သည်။ (ဟုတွာ၊ ၍။) ပုန၊ တစ်ဖန်။ ဇာတိဇရံ၊ ပဋိသန္ဓေ, အိုနာသေသို့။ န ဥပေဟိသိ၊ ရောက်ရတော့မည်မဟုတ်။ (ပါ-၂၃၈)

ဂေါဃာတကပုတ္တဝတ္ထုဂါထာနိဿယပြီးပြီ။