စိတ္တသူကြွယ်အကြောင်း
(၃) စိတ္တသူကြွယ်အကြောင်း
(ဤစိတ္တသူကြွယ်သည် အနာထပိဏ်တို့ကဲ့သို့ပင် သူဌေးဖြစ်၏။ သို့သော် သာသနာ့နယ်ပယ် ယနေ့ဝေါဟာရ၌ အနာထပိဏ်ကို “အနာထပိဏ်သူဌေး”ဟု ခေါ်တွင်သကဲ့သို့ ထိုစိတ္တဒါယကာကိုကား “စိတ္တသူဌေး”ဟု မခေါ်တွင်ပဲ “စိတ္တသူကြွယ်”ဟူ၍သာ ခေါ်တွင် အသိများလေသည်၊ ထို့ကြောင့် ဤကျမ်း၌လည်း စိတ္တသူကြွယ်-ဟူ၍ပင် ရေးသားပြဆိုပါအံ့)-
၁၇၂
(က) သူကြွယ်၏ ရှေးဆုတောင်း
ဤစိတ္တသူကြွယ်အလောင်း သူတော်ကောင်းသည် ပဒုမုတ္တရမြတ်စွာ လက်ထက်တော်အခါဝယ် ဟံသာဝတီ မင်းနေပြည်၌ အမျိုးကောင်းသား (=သူဌေးသား)ဖြစ်၍ နောက်အဖို့၀ယ် မြတ်စွာဘုရား၏ တရားစကားကို နာကြားရစဉ် မြတ်စွာဘုရားရှင်က ဥပါသကာတယောက်ကို “ဓမ္မကထိက = တရားဟောကောင်းသော အရာ”ဝယ် ဧတဒဂ်ရာထူး၌ ထားတော်မူသည်ကို တွေ့မြင်ရ၍ အားကျကာ အဓိကာရကောင်းမှု ကုသိုလ်ကိုပြုပြီးလျှင် ထိုဓမ္မကထိက ဧတဒဂ်ရာထူးဌာနန္တရကို ဆုတောင်းပတ္ထနာမှု ပြုလေ၏။
မုဆိုးသားဘဝ
ထိုအမျိုးကောင်းသားသည် ကမ္ဘာတသိန်းကြာ ကာလပတ်လုံး နတ်ပြည် လူ့ပြည်တို့၌ ကျင်လည်ကျက်စားခဲ့၍ ကဿပမြတ်စွာ လက်ထက်တော်အခါဝယ် သားမုဆိုး၏အိမ်၌ ဖြစ်၍ (=သားသတ်သည့် မုဆိုးကြီး၏ သားဖြစ်၍) အရွယ်ကြီးမြောက် နောက်တချိန်ဝယ် တော၌ မုဆိုးအမှု ပြုနိုင်စွမ်းသော အခါကာလ၌ တနေ့သောအခါ မိုးရွာ၍နေစဉ် သားသတ်အလုပ် ပြုလုပ်ရန် လှန်ကိုစွဲကိုင်၍ တောသို့ သွားရောက်ကာ သားကောင်များကို ထိုမှဤမှ ကြည့်ရှုစူးစမ်း ရှာဖွေလတ်သော် မပြုမပြင်အပ်သော တောင်ခေါင်းတခု၌ ပံသုကူသင်္ကန်းကို ခေါင်းမြီးခြုံ၍ ကျောက်ဖျာပေါ်၌ ထိုင်နေသော ရဟန်းတော်တပါးကို မြင်ရလေလျှင် “အရှင်မြတ်တပါး ရဟန်းတရား ပွါးများအားထုတ်ကာ ထိုင်နေတော်မူသည် ဖြစ်လိမ့်မည်”ဟု သိမှတ်၍ လျင်မြန်စွာ အိမ်သို့ ပြန်ခဲ့ပြီးလျှင် ခုံလောက်တခု၌ ယမန်နေ့က ဆောင်ယူခဲ့သော အသားကို အခြားခုံလောက်တခု၌ ဆွမ်းကို (တပြိုင်နက် ဟင်းရော ဆွမ်းကိုပါ) ချက်စေလေ၏။
ထိုသို့ ဆွမ်းနှင့် ဆွမ်းဟင်းတို့ကို တပြိုင်နက် ချက်စေပြီးလျှင် မိမိအိမ်သို့ ဆွမ်းခံကြွရောက်လာကြသော ရဟန်းနှစ်ပါးတို့ကို
၁၇၃
မြင်ရ၍ ထိုရဟန်းနှစ်ပါးတို့၏ သပိတ်ကို ဆီးကြိုဆောင်ယူလျက် ခင်းအပ်ပြီးသော နေရာ၌ ထိုင်စေပြီးလျှင် “အရှင်ဘုရားတို့.. တပည့်တော်အား ချီးမြှောက်မှုကို ပြုတော်မူကြပါ၊ ဤနေရာ၌ ထိုင်နေ၍ ဆွမ်းကို အလှူခံတော်မူကြပါဘုရား”ဟု မိမိ၏ဆွမ်းကို ခံယူရန် ဆောက်တည်စေပြီး (=လျှောက်ထားပြီး)မှ အိမ်မှာ ကျန်ရှိမည့် အခြားလူများကို “အရှင်မြတ်နှစ်ပါးတို့ကို ဆွမ်းပြုစုရစ်ကြပါလော့”ဟု စေခိုင်းမှာထား၍ ထိုချက်ပြီးရှိသော ဆွမ်းနှင့် ဆွမ်းဟင်းကို အိုးတလုံး၌ ခူးထည့်လျက် ငှက်ပျောဖက်စသည်ဖြင့် အိုးမျက်နှာဝကို ချည်ကာ ထိုအိုးကို ထမ်းယူ၍ တောစခန်းသို့ သွားလေသော် လမ်းခရီးအကြား၌ အထူးထူးသော ပန်းတို့ကို ဆွတ်ခူးခဲ့၍ ဖက်ဖြင့် ထုပ်ယူကာ မထေရ်ထိုင်နေရာသို့ ရောက်လျှင် ထမ်းယူခဲ့သော ဆွမ်းအိုးကိုချ၍ လျောက်ပတ်ရာအရပ်၌ ထားပြီးသော် “အရှင်ဘုရား.. တပည့်တော်အား ချီးမြှောက်မှုကို ပြုတော်မူကြပါဘုရား”ဟု လျှောက်ထား၍ မထေရ်၏သပိတ်ကို တောင်းယူကာ ဆွမ်း,ဆွမ်းဟင်း အပြည့်အစုံ အလုံအလောက် ထည့်ပြီးနောက် မထေရ်၏လက်၌ သပိတ်ကို ဆက်ကပ်ပြီးလျှင် မိမိယူဆောင်ခဲ့သော ပန်းမျိုးစုံတို့ဖြင့် မထေရ်မြတ်ကို ပူဇော်လေ၏။
ထိုသို့ ပူဇော်ပြီးလျှင် အပြစ်လွတ်ရာအရပ်၌ ရပ်တည်လျက် “အရှင်ဘုရား.. အရသာရှိသော ဆွမ်းနှင့်တကွသော ဤပန်းပူဇော်ရမှုသည် တပည့်တော်၏စိတ်ကို အထူး နှစ်သိမ့်စေသကဲ့သို့ ဤအတူ ဖြစ်လေရာရာ သံသရာဘဝ ဘုံဌာန၌ တပည့်တော်၏အတွက်တာ လက်ဆောင်ပဏ္ဏာပေါင်း အထောင်တို့သည်လည်း လာရောက်ကြပါစေသတည်း၊ အဆင်းငါးမျိုးရှိသည့် ပန်းမိုးသည်လည်း ရွာသွန်းပါစေသတည်း”ဟု ဆုတောင်းပတ္တနာစကား လျှောက်ထားလေ၏။ မထေရ်မြတ်သည်လည်း ထိုမုဆိုးသား၏ မဂ်ဖိုလ်ရကြောင်း ကောင်းမှု ဥပနိဿယကို မြင်တော်မူ၍ သုံးဆယ့်နှစ်ကောဋ္ဌာသ ကမ္မဋ္ဌာန်းကို အကျယ်ဟောကြား ချီးမြှောက်တော်မူလေ၏။ ။(ဝိဝဋ္ဋံ ဥဒ္ဒိဿ ဥပစိတံ
၁၇၄
နိဗ္ဗေဓဘာဂိယကုသလံ ဥပနိဿယော = ဝဋ်ကင်းရာနိဗ္ဗာန်ကို ရည်မျှော်၍ ဆည်းပူးပွါးများ အားထုတ်အပ်သော နိဗ္ဗေဓဘာဂိယ ကုသိုလ်သည် ဥပနိဿယမည်၏။ ။အင်္ဂုတ္တရဋီကာ ၁။ မျက်နှာ ၂၀၁-မှ)။
ထိုမုဆိုးသားသည် အသက်ထက်ဆုံး ကုသိုလ်ကောင်းမှုကို ပြု၍ ထိုဘဝမှ စုတေလတ်သော် နတ်ပြည်၌ ဖြစ်လေ၏။ ထိုနတ်သားဖြစ်ရာဌာန၌ ပုဆစ်ဒူးနစ်လုမျှ နတ်ပန်းမိုး ဖြိုးဖြိုးရွာသွန်းလေ၏၊ ထိုနတ်သားကိုယ်တိုင်ကလည်း အခြားသော နတ်တို့ထက် သာလွန်တင့်တယ်သော အဆင်းနှင့်ပြည့်စုံသူ ဖြစ်လေ၏။
(ခ) နောက်ဆုံးဘဝ ဥပါသကာဖြစ်ခြင်း
ထိုအမျိုးကောင်းသားသည် ဗုဒ္ဓန္တရအသင်္ချေယျ တကပ်ပတ်လုံး နတ်ပြည် လူ့ပြည်တို့၌ ကျင်လည်ကျက်စား၍ ဤအကျွန်ုပ်တို့၏ ဘုရားမြတ်စွာ ပွင့်ထွန်းတော်မူရာ ကာလဝယ် မဂဓတိုင်းအဝင်အပါ မစ္ဆိကာသဏ္ဍ-မည်သော မြို့၌ သူဌေးသားဖြစ်၍ လာလေ၏၊ ထိုသူဌေးသား မွေးဖွားသောအခါ၌ပင် မစ္ဆိကာသဏ္ဍ တမြို့လုံး၌ အံ့ဩဖွယ်ရာ ပုဆစ်ဒူးနစ်လုမျှ အဆင်းငါးမျိုးရှိသည့် ပန်းမိုး တဖြိုးဖြိုးရွာသွန်းလေ၏။ ထိုအခါ ထိုသူဌေးသား၏ မိဘနှစ်ပါးတို့သည် “ငါတို့သားကား မိမိအမည်ကို မိမိပင်ယူ၍ လာသူဖြစ်၏၊ ငါတို့သား မွေးဖွားသော နေ့မှာပင် မစ္ဆိကာသဏ္ဍ တမြို့လုံးသည် အဆင်းငါးမျိုးရှိသော ပန်းတို့ဖြင့် အံ့ဩဘနန်း အဆန်းတကြယ် ဖြစ်ရလေ၏”ဟု နိမိတ်မင်္ဂလာစကား ပြောကြားကြကာ ထိုသူငယ်၏အမည်ကို “စိတ္တသတို့သား”ဟု အမည်မှည့်ကြလေကုန်၏။
ထိုစိတ္တသူဌေးသားသည် နောက်အဖို့ဝယ် အရွယ်ရောက်လတ်သော် အိမ်ရာတည်ထောင်လျက် ဖခင်သူဌေးကြီး ကွယ်လွန်အနိစ္စရောက်သောအခါ မစ္ဆိကာသဏ္ဍမြို့၌ သူဌေးရာထူးသို့ ဆိုက်ရောက်လေ၏။ ထိုအခါ ပဉ္စဝဂ္ဂီ မထေရ်ငါးဦးတို့တွင် တပါးအပါအဝင်ဖြစ်သော အရှင်မဟာနာမ မထေရ်သည်
၁၇၅
မစ္ဆိကာသဏ္ဍ မြို့သို့ ဆိုက်ရောက်တော်မူလာလေ၏။ စိတ္တသူကြွယ်သည် အရှင်မဟာနာမမထေရ်၏ ငြိမ်သက်သော ဣရိယာပုထ်များ၌ ကြည်ညို၍ သပိတ်ကို ဆီးကြိုယူငင်လျက် မထေရ်မြတ်ကို မိမိအိမ်သို့ ပင့်ဆောင်ကာ ဆွမ်းဆက်ကပ် လှူဒါန်း၍ ဆွမ်းဘုဉ်းပေးပြီးသောအခါ မထေရ်မြတ်ကို မိမိပိုင်သည့် အမ္ဗာဋကအရာမ် (=ဂွေးပင်တော) ဥယျာဉ်သို့ ပင့်ဆောင်သွားပြီးလျှင် ထိုဥယျာဉ်အတွင်း၌ မထေရ်မြတ်နေထိုင်ရန် ကျောင်းကို ဆောက်လုပ်စေပြီးနောက် မထေရ်မြတ်၏အထံမှ အမြဲမပြတ် မိမိအိမ်၌ ဆွမ်းခံ၍ အမ္ဗာဋကအရာမ် ဥယျာဉ်ကျောင်းတိုက်၌ သီတင်းသုံးနေထိုင်တော်မူပါရန် ပဋိညာဉ် ဝန်ခံချက်ကို တောင်းယူလေ၏။ မဟာနာမ မထေရ်သည်လည်း စိတ္တသူကြွယ်၏ မဂ်ဖိုလ်ရကြောင်း ရှေးကောင်းမှု = ဥပနိဿယကို သိမြင်တော်မူ၍ စိတ္တသူကြွယ်အား တရားဟောတော်မူလျှင် အတွင်းအာယတန ခြောက်ပါး, အပြင်အာယတန ခြောက်ပါးတို့ကို အကျယ်ဝေဘန် စိတ်ဖြာခြင်းနှင့်စပ်သော တရားစကားကိုသာ ဟောတော်မူလေ့ရှိ၏။ (=မျက်စိ, နား, နှာ, လျှာ, ကိုယ်, စိတ်-ဟူသော အတွင်းအာယတန ၆-ပါး + အဆင်း, အသံ, အနံ့, အရသာ, အတွေ့အထိ, ဓမ္မသဘော-ဟူသော အပြင်အာယတန ၆-ပါးတို့နှင့်စပ်သော တရားစကားကိုသာ အကျယ်အားဖြင့် ဟောကြားတော်မူလေ့ရှိ၏ဟု ဆိုလိုသည်။ ထိုသို့ အာယတန ၁၂-ပါးတို့ကို ဟောကြားတော်မူခြင်းမှာ စိတ္တသူကြွယ်က ဉာဏ်ပညာ အလယ်အလတ်ရှိသူ = မဇ္ဈုံပုဂ္ဂိုလ် ဖြစ်သောကြောင့်တည်း)။
စိတ္တသူကြွယ်သည် ရှေးရှေးဘဝများက ရုပ်နာမ်ဓမ္မ သင်္ခါရတရားတို့ကို အနိစ္စ, ဒုက္ခ, အနတ္တ-ဟု ဝိပဿနာ ရှုခဲ့ဘူးသူ (=သင်္ခါရတရားတို့ကို လက္ခဏဉာဏ်ဖြင့် ကြိတ်ချေခဲ့ဘူးသူ) ဖြစ်သောကြောင့် ဝိပဿနာတရား ပွါးများကြိုးကုတ် အားထုတ်လေလျှင် မကြာမြင့်မီပင် အနာဂါမိဖိုလ်သို့ ဆိုက်ရောက်လေ၏ = အနာဂါမ်အရိယာ ဖြစ်လေ၏။ (ဤ၌ မည်သည့်ကမ္မဋ္ဌာန်းကို စီးဖြန်း၍ အနာဂါမိဖိုလ်သို့ ရောက်ဆိုက်သည်ဟု တိုက်ရိုက်မဆိုသော်လည်း
၁၇၆
ဤစိတ္တသူကြွယ်၏ ရှေ့နောက် အဋ္ဌုပ္ပတ် အကြောင်းအရာတို့ကို ထောက်ရှုလျှင် အာယတနကမ္မဋ္ဌာန်း စီးဖြန်းပွါးများ၍ မဂ်ဖိုလ်ရသည်ဟု ဆိုသင့်ပေ၏)။
(ဤ၌။ ။သာဝတ္ထိပြည် ဇေတဝန်ကျောင်းတိုက်ဒါယကာ အနာထပိဏ်သူဌေးကား သောတာပန်အရိယာ ဒါနာဘိရတပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်သည်၊ မစ္ဆိကာသဏ္ဍမြို့ အမ္ဗာဋကအရာမ်ကျောင်းတိုက်ကြီးဒါယကာ စိတ္တသူကြွယ်ကား အနာဂါမ်အရိယာ ဒါနာဘိရတ, ဓမ္မာဘိရတ နှစ်မျိုးရပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်သည်။ ဤသို့ ကျောင်းဒါယကာ နှစ်ဦးတို့၏ အရည်အချင်း ကွာခြားမှုကို ကြိုတင်သိမှတ်ထားရာ၏)။
စိတ္တသူကြွယ်၏ ဒါနာဘိရတ, ဓမ္မာဘိရတဖြစ်ပုံ
ဤအရာဝယ် စိတ္တသူကြွယ်၏ ဒါနာဘိရတ = အလှူ၌ မွေ့လျော်ပုံ, ဓမ္မာဘိရတ = တရားတော်၌ မွေ့လျော်ပုံကို သိသာရုံ အမြွက်မျှ စိတ္တသံယုတ်မှ ထုတ်ဆောင်ပြဦးအံ့-
ပဌမဣသိဒတ္တသုတ်
အခါတပါး များစွာသော မထေရ်တို့သည် မစ္ဆိကာသဏ္ဍမြို့ စိတ္တသူကြွယ်၏ ကောင်းမှုဖြစ်သော အမ္ဗာဋကအရာမ် ကျောင်းတိုက်ကြီး၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူကြကုန်၏။ ထိုအခါ ကျောင်းဒကာ စိတ္တသူကြွယ်သည် ကျောင်းတိုက်သို့ သွားရောက်၍ မထေရ်တို့ကို ဝတ်ပြုပြီး နောက်တနေ့ မိမိအိမ်၌ ဆွမ်းအလှူခံတော်မူကြရန် ပင့်ဖိတ်၍ ပြန်လာခဲ့လေသည်။ နောက်တနေ့ရောက်၍ မထေရ်များ စိတ္တသူကြွယ်အိမ်သို့ ဆွမ်းဘုဉ်းပေးရန် ကြွရောက်ကြ၍ ခင်းထားအပ်သော နေရာ၌ ထိုင်နေတော်မူမိကြလျှင် စိတ္တသူကြွယ်သည် မထေရ်မြတ်တို့ထံ ချဉ်းကပ်ရှိခိုးကာ အပြစ်လွတ်ရာအရပ်၌ ထိုင်နေပြီးလျှင် (ထိုမထေရ်တို့အနက် အကြီးဆုံး သံဃထေရ်ဖြစ်သော) အရှင်ထေရ- အမည်တော်ရှိသော မထေရ်ကြီးကို “အရှင်ထေရမထေရ်မြတ်ဘုရား.. ဓာတ်တို့၏ ထူးခြားမှု, ဓာတ်တို့၏ ထူးခြားမှု-ဟု ဆိုအပ်ပါ၏၊ အဘယ်မျှဖြင့် ဓာတ်တို့၏ ထူးခြားမှုကို မြတ်စွာဘုရား ဟောကြားအပ်ပါသနည်း”ဟု မေးလျှောက်လေ၏။
၁၇၇
ဤသို့ မေးလျှောက်အပ်လေသော် အရှင်ထေရမထေရ်ကြီးသည် သိပင်သိသော်လည်း ဖြေကြားရန် မရဲဝံ့သည့်အတွက် ဆိတ်ဆိတ်သာ နေတော်မူ၏။ ဒုတိယအကြိမ် မေးလျှောက်သော အခါမှာလည်း ထို့အတူ ဆိတ်ဆိတ်သာ နေတော်မူ၏။ တတိယအကြိမ် မေးလျှောက်သော အခါမှာလည်း ထို့အတူ ဆိတ်ဆိတ်သာ နေတော်မူ၏။
ထိုအခါ ထိုမထေရ်တို့အနက် သီတင်းသိက္ခာ အငယ်ဆုံး (=သံဃနဝက-သံဃနော)ဖြစ်သော အရှင်ဣသိဒတ္တမထေရ်သည် “ဤအရှင်ထေရ မထေရ်ကြီးသည်ကား ကိုယ်တိုင်လည်း မဖြေကြား၊ သူတပါးတို့ကိုလည်း ဖြေကြားရန် မတိုက်တွန်း၊ စိတ္တသူကြွယ် ဥပါသကာသည်လည်း ရဟန်းသံဃာကို (သံဃဖက်က အဖြေမပေးနိုင်သည့်အတွက်) ညှဉ်းပန်းသကဲ့သို့ ဖြစ်နေ၏။ ငါသည် ဤပြဿနာကိုဖြေ၍ သံဃာအား ချမ်းသာစွာ နေနိုင်အောင်ပြု၍ ပေးပေအံ့”ဟု ကြံစည်၍ အရှင်ထေရမထေရ်ကြီးကို “အရှင်ထေရမထေရ်မြတ်ကြီးဘုရား.. တပည့်တော်သည် စိတ္တသူကြွယ်၏ ပြဿနာကို ဖြေကြားပါရစေ”ဟု (မိမိနေရာမှ ထကာ အရှင်ထေရမထေရ်ကြီး အနီးသို့ သွားရောက်၍) အခွင့်တောင်းလေ၏။ အရှင်ထေရ သံဃမထေရ်ကြီးက “ငါ့ရှင်ဣသိဒတ္တ.. သင်သည် စိတ္တသူကြွယ်၏ ဤပြဿနာကို ဖြေလော့”ဟု အခွင့်ပြုလေလျှင် အရှင်ဣသိဒတ္တသည် မိမိနေရာ၌ ပြန်ထိုင်၍ စိတ္တသူကြွယ်နှင့် ဤဆိုလတ္တံ့သောအတိုင်း အပြန်အလှန် မေးဖြေမှု ပြုတော်မူလေ၏-
(အရှင်ဣသိဒတ္တ)
သူကြွယ်.. “အရှင်ထေရ မထေရ်မြတ်ဘုရား.. ဓာတ်တို့၏ ထူးခြားမှု, ဓာတ်တို့၏ ထူးခြားမှု-ဟု ဆိုအပ်ပါ၏၊ အဘယ်မျှဖြင့် ဓာတ်တို့၏ ထူးခြား မှုကို မြတ်စွာဘုရား ဟောကြားအပ်ပါသနည်း”ဟု သင်မေးသည် မဟုတ်လော။
(စိတ္တသူကြွယ်)
မှန်ပါသည် အရှင်ဘုရား..။
၁၇၈
(အရှင်ဣသိဒတ္တ)
သူကြွယ်.. မြတ်စွာဘုရား ဟောကြားတော်မူအပ်သော ဓာတ်တို့၏ ထူးခြားမှုကား စက္ခုဓာတ်, ရူပဓာတ်, စက္ခုဝိညာဏဓာတ်၊ သောတဓာတ်, သဒ္ဒဓာတ်, သောတဝိညာဏဓာတ် ၊(ပ)၊ မနောဓာတ်, ဓမ္မဓာတ်, မနောဝိညာဏဓာတ်တည်း။ သူကြွယ်.. ဤမျှဖြင့် ဓာတ်တို့၏ ထူးခြားမှုကို မြတ်စွာဘုရား ဟောကြားတော်မူအပ်ပေ၏။
ထိုအခါ စိတ္တသူကြွယ်သည် အရှင်ဣသိဒတ္တ၏ အဖြေစကားကို အလွန်နှစ်သက်ကာ မထေရ်မြတ်တို့ကို မွန်မြတ်သော ဆွမ်းခဲဖွယ် ဘောဇဉ်တို့ဖြင့် ကိုယ်တိုင်ဆက်ကပ် ပြုစုလေသည်၊ ဆွမ်းဘုဉ်းပေးပြီးနောက် မထေရ်မြတ်တို့ ကျောင်းတိုက်သို့ ပြန်ရောက်ကြသောအခါ အရှင်ထေရ မထေရ်မြတ်ကြီးသည် အရှင်ဣသိဒတ္တမထေရ်ကို “ငါ့ရှင်ဣသိဒတ္တ.. ဤပြဿနာသည် သင်၏ဉာဏ်၌ ကောင်းစွာ ထင်ပါပေ၏၊ ဤပြဿနာသည် ငါ၏ဉာဏ်၌ မထင်ပေ၊ ငါ့ရှင်ဣသိဒတ္တ.. သို့ရကား ဤသို့ သဘောရှိသည့် အခြားသော ပြဿနာများ ရောက်လာလျှင် ငါ့ရှင်သည်ပင်လျှင် ဖြေဆိုပါလော့”ဟု မိန့်တော်မူလေ၏။
ဒုတိယဣသိဒတ္တသုတ်
ဤဒုတိယ ဣသိဒတ္တသုတ်၌လည်း ပဌမဣသိဒတ္တသုတ်အတူပင် စိတ္တသူကြွယ်က မထေရ်ရဟန်းတို့ကို မိမိအိမ်သို့ ဆွမ်းစားပင့်၍ ရောက်ရှိကြလျှင် ဆွမ်းမဆက်ကပ်မီ သံဃထေရ်ကြီး ဖြစ်တော်မူသော အရှင်ထေရမထေရ်မြတ်ကြီးကို “လောကသည် မြဲ၏, လောကသည် မမြဲ”-စသော မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိအယူတို့ကို သရုပ်ထုတ် ဖော်ပြလျက် ထိုမိစ္ဆာအယူတို့ ဖြစ်ခြင်း, မဖြစ်ခြင်း၏ အကြောင်းတရားကို မေးလေသည်။ အရှင်ထေရမထေရ်ကြီးက ပဌမဣသိဒတ္တသုတ်အတူ သုံးကြိမ်တိုင် မေးအပ်ပါလျက် (သိသော်လည်း မရဲဝံ့သည့်အတွက်) မဖြေပဲ ဆိတ်ဆိတ်နေလေလျှင် အရှင်ဣသိဒတ္တသည် အရှင်ထေရမထေရ်ကြီးထံ အခွင့်ပန်၍
၁၇၉
စိတ္တသူကြွယ်အား “သက္ကာယဒိဋ္ဌိရှိလျှင် မိစ္ဆာအယူတို့ဖြစ်၍ သက္ကာယဒိဋ္ဌိ မရှိလျှင် မိစ္ဆာအယူတို့ မဖြစ်ကြောင်း” ဖြေကြားတော်မူသည်။
တဖန် စိတ္တသူကြွယ်က သက္ကာယဒိဋ္ဌိ ဖြစ်ပုံအခြင်းအရာ, မဖြစ်ပုံ အခြင်းအရာတို့ကို မေးမြန်းသော အခါမှာလည်း အရှင်ဣသိဒတ္တသည် စိတ်ဖြာခွဲဝေ ဖြေကြားတော်မူလေ၏။ (အကြောင်းအရာ မေး,ဖြေပုံ အကျယ်ကို ပိဋကတ်မြန်မာပြန် သံယုတ်ပါဠိတော် သဠာယတနသံယုတ် ၇-စိတ္တသံယုတ်၊ ၃-ဒုတိယဣသိဒတ္တသုတ်၊ စာမျက်နှာ ၄၇၁-မှ စ၍ ကြည့်ရှုကုန်ရာ၏)။
ထိုသို့ သက္ကာယဒိဋ္ဌိ ဖြစ်ပုံ, မဖြစ်ပုံကို မေး,ဖြေပြီးနောက် အရှင်ဣသိဒတ္တနှင့် စိတ္တသူကြွယ်တို့ အပြန်အလှန် မေးကြ, ဖြေကြပြန်သည်မှာ-
(စိတ္တသူကြွယ်)
အရှင်ဘုရား.. အရှင်ဣသိဒတ္တသည် အဘယ်အရပ်မှ ကြွလာပါသနည်း။
(အရှင်ဣသိဒတ္တ)
သူကြွယ်.. အဝန္တိတိုင်းမှ ငါလာခဲ့၏။
(စိတ္တသူကြွယ်)
အရှင်ဘုရား.. အဝန္တိတိုင်း၌ အကျွန်ုပ်တို့ မမြင်ဘူးပဲ မိတ်ဆွေဖြစ်နေသည့် ဣသိဒတ္တ အမျိုးကောင်းသားသည် ရဟန်းပြုနေပါ၏။ ထိုအရှင်ကို အရှင်ဘုရား မြင်ဘူးပါသလော။
(အရှင်ဣသိဒတ္တ)
သူကြွယ်.. မြင်ဘူးပါ၏။
(စိတ္တသူကြွယ်)
အရှင်ဘုရား.. ထိုအရှင်သည် ယခုအခါ အဘယ်အရပ်၌ နေပါသနည်း။
ထိုသို့ မေးသောအခါ အရှင်ဣသိဒတ္တသည် အဖြေမပေးပဲ ဆိတ်ဆိတ်သာလျှင် နေတော်မူလေ၏။
(အရှင်ဣသိဒတ္တ)
အရှင်ဘုရား.. အရှင်သည် အကျွန်ုပ်တို့၏ (အဒိဋ္ဌသဟာယ) မမြင်ဘူးသော သူငယ်ချင်း ဣသိဒတ္တပါလော။
၁၈၀
(အရှင်ဣသိဒတ္တ)
ဟုတ်ပေ၏ သူကြွယ်..။
(စိတ္တသူကြွယ်)
အရှင်ဘုရား.. အရှင်ဣသိဒတ္တသည် မစ္ဆိကာသဏ္ဍမြို့၌ မွေ့လျော်တော်မူပါလော့၊ အမ္ဗာဋကအရာမ် ကျောင်းတိုက်သည် မွေ့လျော်ဖွယ်ရှိပါ၏၊ တပည့်တော်သည် အရှင်ဣသိဒတ္တအတွက် သင်္ကန်း, ဆွမ်း, ကျောင်း, ဆေး = ပစ္စည်းလေးရပ်တို့ဖြင့် ကြောင့်ကြပြုပါမည်။
(အရှင်ဣသိဒတ္တ)
သူကြွယ်.. ကောင်းသည်ကို ဆိုအပ်ပါပေ၏။ (ဤစကားကို အရှင်ဣသိဒတ္တသည် စိတ္တသူကြွယ် လျှောက်ထားသော ဖိတ်ကြားချက် စကားအတွက် အနုမောဒနာ ပြုတော်မူလို၍သာ မိန့်ဆိုလေသည်၊ ထိုပစ္စည်းလေးပါးမှ တပါးပါးကို ခံယူလိုသော အလိုဖြင့် မိန့်ဆိုတော်မူသည် မဟုတ်)။
ထိုအခါ စိတ္တသူကြွယ်သည် အရှင်ဣသိဒတ္တ၏ အဖြေစကားကို အလွန်နှစ်သက်ကာ မထေရ်မြတ်တို့ကို မွန်မြတ်သော ဆွမ်းခဲဖွယ် ဘောဇဉ်တို့ဖြင့် ကိုယ်တိုင်ဆက်ကပ် ပြုစုလေသည်။ ဆွမ်းဘုဉ်းပေးပြီးနောက် မထေရ်မြတ်တို့ ကျောင်းတိုက်သို့ ပြန်ရောက်ကြသောအခါ အရှင်ထေရ မထေရ်မြတ်ကြီးသည် အရှင်ဣသိဒတ္တမထေရ်ကို ရှေး (ပဌမဣသိဒတ္တသုတ်က) နည်းတူပင် မိန့်တော်မူလေ၏။
ထို့နောက် အရှင်ဣသိဒတ္တမထေရ်သည် (စိတ္တသူကြွယ်က မိမိကို ရှေးလူဖြစ်စဉ်အခါ မမြင်ဘူးသော သူငယ်ချင်းအဖြစ်ကို သိမြင်အပ်စေပြီးလေလျှင် “ငါသည် ဤအရပ်၌ မနေသင့်”ဟု ကြံစည် အောက်မေ့ ဆင်ခြင်တော်မူမိကာ) ကျောင်း, အိပ်ရာနေရာကို သိုမှီးသိမ်းဆည်း၍ မိမိ၏ သပိတ်,သင်္ကန်းကို ယူဆောင်ပြီးလျှင် တဖန် ပြန်မလာသော ဖဲသွားခြင်းဖြင့် မစ္ဆိကာသဏ္ဍမြို့မှ ဖဲကြွတော်မူလေ၏။
၁၈၁
မဟကပါဋိဟာရိယသုတ်
အခါတပါး များစွာသော မထေရ်တို့သည် မစ္ဆိကာသဏ္ဍမြို့ဝယ် စိတ္တသူကြွယ်၏ ကောင်းမှုဖြစ်သော အမ္ဗာဋကအရာမ် ကျောင်းတိုက်ကြီး၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူကြကုန်၏။ ထိုအခါ ကျောင်းဒကာ စိတ္တသူကြွယ်သည် ကျောင်းတိုက်သို့ သွားရောက်၍ မထေရ်တို့ကို ဝတ်ပြုပြီး နောက်တနေ့ မိမိ၏နွားခြံရှိရာ အရပ်၌ ဆွမ်းအလှူခံတော်မူကြရန် ပင့်ဖိတ်၍ ပြန်လာခဲ့လေသည်။ နောက်တနေ့ရောက်၍ မထေရ်များ စိတ္တသူကြွယ်၏ နွားခြံရှိရာအရပ်သို့ ဆွမ်းဘုဉ်းပေးရန် ကြွရောက်ကြ၍ ခင်းထားအပ်သော နေရာ၌ ထိုင်နေတော်မူမိကြလျှင် စိတ္တသူကြွယ်သည် မထေရ်မြတ်တို့ကို မွန်မြတ်သော ထောပတ် နို့ဃနာဆွမ်းဖြင့် ကိုယ်တိုင်ဆက်ကပ် ပြုစုလေသည်။
စိတ္တသူကြွယ်အား သူ၏ ကျွန်ယောက်ျား အလုပ်သမားတို့သည် မထေရ်တို့နှင့် အတူတကွသာလျှင် ရွှေခွက်ကို ဆေးကြော၍ ထောပတ် နို့ဃနာဆွမ်းကို ခူးထည့်၍ ပေးကြလေသည်။ စိတ္တသူကြွယ်သည် နို့ဃနာဆွမ်းကို စားသုံးပြီးလတ်သော် မထေရ်မြတ်တို့နှင့် အတူတကွသာလျှင် လိုက်ပါလိုသည်ဖြစ်၍ “အိမ်မှာဖြစ်လျှင် အိမ့်ရှင်သူဌေးကတော်သည် ကျန်သော နို့ဃနာကို သင့်လျော်သလို စီမံနိုင်၏၊ ဤနွားခြံ၌ကား အလုပ်သမားများသည် ငါက တစုံတရာ မှာထားပြောဆိုမှု မပြုအပ်လျှင် သင့်လျော်သလို စီမံကြလိမ့်မည်မဟုတ်၊ ထိုသို့ မစီမံကြလျှင် ဤမွန်မြတ်သော နို့ဃနာဆွမ်းသည် အကျိုးမပြီး အချည်းနှီး ပျက်စီးလိမ့်မည်”ဟု ကြံစည် ဆင်ခြင်မိကာ အလုပ်သမားများအား သင့်လျော်သလို စီမံခွင့်ပြုလို၍ “အမောင်တို့.. ကြွင်းကျန်နေသော နို့ဃနာကို သင့်လျော်သလို စွန့်လှူရစ်ကြလော့”ဟု ပြောဆိုမှာထားပြီးလျှင် မထေရ်တို့နောက်မှ အစဉ်တစိုက် လိုက်ပါခဲ့လေ၏။
ထိုအချိန်၌ နေကား ခြစ်ခြစ်တောက် ပူနေ၏။ မထေရ်တို့သည်လည်း ဘောဇဉ်ကို စားပြီးခါစသူတို့ကဲ့သို့ တွန့်ဆုတ်လေးလံသကဲ့သို့သော ကိုယ်ဖြင့် ကြွသွားကြရကုန်၏။ ထိုအခါ ထိုမထေရ်တို့အနက်
၁၈၂
သီတင်းသိက္ခာ အငယ်ဆုံး (=သံဃနဝက-သံဃနော)ဖြစ်သော အရှင်မဟကမထေရ်သည် အရှင်ထေရ သံဃမထေရ်ကြီးကို “အရှင်ထေရ သံဃမထေရ်ကြီးဘုရား.. လေအေးလည်းတိုက်, မိုးလည်းအုံ့, မိုးလည်း တပေါက်ချင်းရွာပါမူ ကောင်းပါမည်လော”ဟု လျှောက်ထားလေ၏။ အရှင်ထေရ သံဃမထေရ်ကြီးက “ငါ့ရှင်မဟက.. လေအေးလည်းတိုက်, မိုးလည်းအုံ့, မိုးလည်း တပေါက်ချင်းရွာပါမူ ကောင်းပေရာ၏”ဟု မိန့်တော်မူသောအခါ အရှင်မဟကမထေရ်သည် လေအေးလည်းတိုက်, မိုးလည်းအုံ့, မိုးလည်း တပေါက်ချင်း ရွာအောင် တန်ခိုးဖန်ဆင်းတော်မူလေ၏။
ထိုအခါ စိတ္တသူကြွယ်၏ စိတ်သန္တာန်ဝယ် “ဤသံဃနော မထေရ်၏ တန်ခိုးအာနုဘော်သည် ဤသို့ သဘောရှိပေစွာ့”ဟု အကြံအစည် ဖြစ်လေ၏။ ထို့နောက် အရှင်မဟကသည် ကျောင်းတိုက်သို့ ရောက်လျှင် အရှင်ထေရ သံဃမထေရ်ကြီးကို “အရှင်ထေရ သံဃမထေရ်ကြီးဘုရား.. ဤမျှလောက်ဆိုလျှင် သင့်တော်ပြီလော”ဟု မေးလျှောက်လေ၏။ အရှင်ထေရ သံဃမထေရ်ကြီးက “ငါ့ရှင်မဟက.. ဤမျှဆိုလျှင် သင့်တော်ပြီ၊ ငါ့ရှင်မဟက.. ဤမျှဆိုလျှင် ပြုအပ်ပြီ၊ ငါ့ရှင်မဟက.. ဤမျှဆိုလျှင် ပူဇော်အပ်ပေပြီ”ဟု နှစ်သက်အားရစကား မိန့်ကြားတော်မူပြီးသောအခါ မထေရ်တို့သည် မိမိတို့ နေမြဲကျောင်းသို့ အသီးအသီး ကြွကြကုန်၏၊ အရှင်မဟကသည်လည်း မိမိနေရာကျောင်းသို့ ကြွလေ၏။
ထို့နောက် စိတ္တသူကြွယ်သည် အရှင်မဟကထံသို့ ဆည်းကပ်၍ မိမိအား တန်ခိုးပြာဋိဟာ ပြသရန် တောင်းပန် လျှောက်ထားလေ၏။ အရှင်မဟကမထေရ်က “သူကြွယ်.. ထိုသို့ဖြစ်လျှင် သင်သည် ကျောင်းအဝင်ဝ၌ (ခွေးအိပ်၌) အပေါ်ရုံကိုခင်း၍ မြက်စည်းကို ကြဲဖြန့်လော့”ဟု မိန့်တော်မူလျှင် စိတ္တသူကြွယ်သည် “ကောင်းပါပြီ အရှင်ဘုရား..”ဟု ဝန်ခံ၍ အရှင်မဟကမထေရ် မိန့်ဆိုသည့်အတိုင်း ကျောင်းအဝင်ဝ (ခွေးအိပ်)၌ အပေါ်ရုံကို ခင်း၍ မြက်စည်းကို ကြဲဖြန့်လေ၏။ ထိုအခါ အရှင်မဟကမထေရ်သည်
၁၈၃
ကျောင်းတွင်းသို့ ဝင်ပြီးလျှင် တံခါးကျည်း (=မင်းတုပ်)ကို ချ၍ သော့ပေါက်မှ၎င်း, တံခါးရွက် အကြားမှ၎င်း မီးအလျှံ ထွက်ပြီးလျှင် မြက်တို့ကိုသာ မီးလောင်၍ အပေါ်ရုံကို မလောင်စေသည့် “တန်ခိုးပြာဋိဟာကို ဖန်ဆင်းတော်မူလေ၏။ ထိုသို့ မြက်တို့ကိုသာ မီးလောင်ပြီးသောအခါ စိတ္တသူကြွယ်သည် အပေါ်ရုံကို ခါတွက် ကောက်ယူကာ ထိတ်လန့် ကြက်သီးမွေးညှင်းထလျက် အပြစ်လွတ်သော နေရာ၌ ရပ်တည်နေလေ၏။
ထိုအခါ အရှင်မဟကမထေရ်သည် ကျောင်းတွင်းမှ ထွက်ပြီးလျှင် စိတ္တသူကြွယ်ကို “သူကြွယ်.. ဤမျှလောက်ဆိုလျှင် သင့်တော်ပြီလော”ဟု မေးတော်မူလေ၏။ စိတ္တသူကြွယ်က “အရှင်မဟကဘုရား.. ဤမျှဆိုလျှင် သင့်တော်ပါပြီဘုရား၊ အရှင်မဟကဘုရား.. ဤမျှဆိုလျှင် ပြုအပ်ပါပြီဘုရား၊ အရှင်မဟကဘုရား.. ဤမျှဆိုလျှင် ပူဇော်အပ်ပါပြီဘုရား၊ အရှင်မဟကသည် မစ္ဆိကာသဏ္ဍမြို့၌ မွေ့လျော်တော်မူပါလော့၊ အမ္ဗာဋကအရာမ် ကျောင်းတိုက်သည် မွေ့လျော်ဖွယ်ရှိပါ၏၊ တပည့်တော်သည် အရှင်မဟကအတွက် သင်္ကန်း, ဆွမ်း, ကျောင်း, ဆေး ပစ္စည်းလေးရပ်တို့ဖြင့် ကြောင့်ကြပြုပါမည်ဘုရား”ဟု လျှောက်ထားလေလျှင် အရှင်မဟကမထေရ်သည် “သူကြွယ်.. ကောင်းသည်ကို ဆိုအပ်ပါပေ၏”ဟု အနုမောဒနာစကား မိန့်ကြားတော်မူလေ၏။ ထို့နောက် အရှင်မဟကမထေရ်သည် “ငါသည် ဤအရပ်၌ မနေသင့်”ဟု ကြံစည် အောက်မေ့ ဆင်ခြင်တော်မူကာ ကျောင်း,အိပ်ရာနေရာတို့ကို သိုမှီးသိမ်းဆည်း၍ မိမိ၏ သပိတ်သင်္ကန်းကို ယူဆောင်ပြီးလျှင် တဖန်ပြန်မလာသော ဖဲသွားခြင်းဖြင့် မစ္ဆိကာသဏ္ဍမြို့မှ ဖဲကြွတော်မူလေ၏။
(ဤဒုတိယဣသိဒတ္တသုတ်, မဟကပါဋိဟာရိယသုတ် = နှစ်သုတ်လုံး၌ပင် စိတ္တသူကြွယ်အနေဖြင့် သာသနာတော်ဝယ် အလွန်ကြည်ညို၍ အရှင်ဣသိဒတ္တမထေရ်, အရှင်မဟကမထေရ်တို့ကို မိမိ၏ကောင်းမှု အမ္ဗာဋက ကျောင်းတိုက်အရာမ်၌ သီတင်းသုံး နေထိုင်တော်မူရန်နှင့် မိမိက ပစ္စည်းလေးပါးအတွက် ကြောင့်ကြစိုက်မည့်အကြောင်း လျှောက်ထားပါသော်လည်း မထေရ်တို့ဖက်မှကြည့်လျှင် ထိုပစ္စည်းလေးပါးသည်
၁၈၄
တရားဟော၍ရသော ပစ္စည်းမျိုး, တန်ခိုးပြ၍ရသော ပစ္စည်းမျိုးကဲ့သို့ ဖြစ်နေ၍ ထိုပစ္စည်းလေးပါးကို စွန့်လွှတ်တော်မူကြကာ ဖဲကြွတော်မူသည်ဟု အထူး မှတ်ယူသင့်ပေသည်၊ အဋ္ဌကထာ, ဋီကာတို့၌ ထိုအတွက် အထူးမဖွင့်ကြ။
ဤသို့ ဣသိဒတ္တသုတ် နှစ်သုတ်နှင့် မဟကပါဋိဟာရိယသုတ်တို့ကို ဤ၌ ဖော်ပြခြင်းမှာ စိတ္တသူကြွယ်၏ ဓမ္မာဘိရတဖြစ်ပုံကို သိသာရုံ ဖော်ပြခြင်းဖြစ်ပေသည်။ အသင် ဗုဒ္ဓဝင်စာဖတ် ပရိသတ် သူတော်စင်တို့သည် ပိဋကတ်မြန်မာပြန် သံယုတ်ပါဠိတော် ဒုတိယ သဠာယတနဝဂ္ဂ သံယုတ်လာ သုတ်ပေါင်း (၁၀)သုတ်ရှိသည့် ၇-စိတ္တသံယုတ်ကို ကြည့်ရှုဖြစ်အောင် ကြည့်ရှုကြကုန်ရာ၏)။
အရှင်သုဓမ္မမထေရ်အကြောင်း အကျဉ်း
တနေ့သ၌ အဂ္ဂသာဝက မထေရ်မြတ်နှစ်ပါးတို့သည် တပည့် ရဟန်းတထောင် ခြံရံအပ်ကုန်လျက် အမ္ဗာဋကအရာမ် ကျောင်းတိုက်သို့ ကြွရောက်တော်မူလာကြလေသည်။ (ထိုအချိန်၌ ထိုကျောင်းတိုက်ဝယ် အရှင်သုဓမ္မမထေရ်သည် ကျောင်းတိုက်ကို အုပ်စီး အကြီးအကဲပြု၍နေသော အချိန်ဖြစ်သည်)။ ကျောင်းဒကာ စိတ္တသူကြွယ်သည် ထိုအဂ္ဂသာဝက မထေရ်နှစ်ပါး အမှူးပြုသော ရဟန်းတထောင်တို့အတွက် (အရှင်သုဓမ္မမထေရ်ကို မတိုင်ပင်ပဲ) ကြီးစွာသော ပူဇော်သက္ကာရမှုကို ပြုစီရင်လေသည်။ ကျောင်းထိုင် အရှင်သုဓမ္မမထေရ်သည် ထိုအချက်ကို သည်းမခံနိုင်သဖြင့် စိတ္တသူကြွယ်ကို “ဤပူဇော်ဖွယ်တွေထဲမှာ နှမ်းပျစ်တခုတော့ လိုသေးသည်”ဟု ပြောဆိုခြင်းဖြင့် (သူကြွယ်ကို ဇာတိဝါဒ ဆဲရေးခြင်းဖြင့်) ဆဲရေးခဲ့လေသည်။ (စိတ္တသူကြွယ်၏ အနွယ်အဆက်တွင် အစပိုင်း၌ တဦးသောပုဂ္ဂိုလ်သည် မုန့်သည်ဖြစ်ခဲ့ဘူးလေသည်။ ထို့ကြောင့် သူကြွယ်ကို ဇာတိဝါဒဖြင့် ဆဲရေးလို၍ ဤသို့ ပြောဆိုခြင်းဖြစ်သည်)။
ထိုအခါ စိတ္တသူကြွယ်က ရဟန်းစကားလည်းမဟုတ် လူစကားလည်း မဟုတ်သည့် ကြက်မပီ ကျီးမကျ ဩက္ကလိအာဝါဒဖြင့် ပြန်လည်ချေပသောကြောင့် အရှင်သုဓမ္မသည် အလွန်အမင်း
၁၈၅
အမျက်ထွက်ကာ မြတ်စွာဘုရားထံတော်သို့ သွားရောက်လျှောက်ထား၍ မြတ်စွာဘုရား၏ အဆုံးအမကို ရရှိပြီးလျှင် အဆုံးအမတော်၌တည်လျက် စိတ္တသူကြွယ်ကို တောင်းပန် ဝန်ချပြီးနောက် ထိုအမ္ဗာဋကအရာမ် ကျောင်းတိုက်မှာပင် နေလျက် ဝိပဿနာတရား ပွါးများအားထုတ်သဖြင့် အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ဆိုက်ရောက် တော်မူလေသည်။ (ဤကား အင်္ဂုတ္တရအဋ္ဌကထာ ဖွင့်ပြချက်တည်း၊ ဤဝတ္ထု အကြောင်းအရာ အကျယ်ကို ဓမ္မပဒအဋ္ဌကထာ ပဌမအုပ် စာမျက်နှာ ၃၂၇-မှစသော စိတ္တသူကြွယ်ဝတ္ထုနှင့် ပိဋကတ်မြန်မာပြန် ဝိနယ စူဠဝဂ္ဂ ၄-ပဋိသာရဏီယကံ မျက်နှာ ၃၅-မှစ၍ ကြည့်ရှုကုန်ရာ၏)။
စိတ္တသူကြွယ် ဘုရားဖူးသွားရောက်ခြင်း
(ဤစိတ္တသူကြွယ် ဘုရားဖူးသွားရောက်ခြင်း အကြောင်းအရာကို ဓမ္မပဒအဋ္ဌကထာမှ ထုတ်ဆောင်ရေးသားပေအံ့)- အရှင်သုဓမ္မမထေရ် ရဟန္တာဖြစ်ပြီးသောအခါ စိတ္တသူကြွယ်သည် “ငါကား မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို မဖူးမြင်ရပဲပင် သောတာပတ္တိဖိုလ်သို့ ရောက်အပ်လေပြီ၊ မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို မဖူးမြင်ရပဲပင် အနာဂါမိဖိုလ်၌ တည်ခဲ့လေပြီ၊ ငါသည် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို ဖူးမြော်မှ သင့်တော်တော့မည်”ဟု ကြံစည်ဆင်ခြင်ပြီးလျှင် နှမ်း, ဆန်, ထောပတ်, တင်လဲ, ပျား, အဝတ်-စသည် အပြည့်တင်ဆောင်ပါရှိသည့် လှည်းပေါင်း အစီးငါးရာတို့ကို ယှဉ်ကစေပြီးနောက် “ဘုရားဖူးမြင်လိုသော သူတို့သည် ငါနှင့်အတူတကွ လိုက်ပါလာကြကုန်၊ အစာအာဟာရ စသည်တို့ဖြင့် မပင်ပန်းအောင် အကျွန်ုပ် တာဝန်ယူမည်”ဟု မစ္ဆိကာသဏ္ဍမြို့၌ ရှိနေသော ရဟန်းယောက်ျား, ရဟန်းမိန်းမ, ဥပါသကာယောက်ျား, ဥပါသိကာ မိန်းမတို့အား ဖိတ်ခေါ်ပြောကြားစေလေ၏။ ထိုသို့ ဖိတ်ခေါ်ချက်အရ စိတ္တသူကြွယ်နှင့် အတူတကွ ရဟန်းငါးရာ, ရဟန်းမိန်းမငါးရာ, ဥပါသကာငါးရာ, ဥပါသိကာ ငါးရာတို့သည် ဘုရားဖူးထွက်ခွာ လိုက်ပါလာကြကုန်၏။
၁၈၆
စိတ္တသူကြွယ်သည် ဘုရားဖူးလိုက်ပါလာသော ပရိသတ် ၂၀၀၀-နှင့် မိမိ၏အခြံအရံ ပရိသတ် ၁၀၀၀ = ပေါင်း လူပေါင်း ၃ဝ၀ဝ-တို့အတွက် ယူဇနာသုံးဆယ် ဝေးကွာသော ခရီး၌ ယာဂု,ဆွမ်း,ခဲဖွယ်- စသည်တို့ဖြင့် အနည်းငယ်မျှ ချို့တဲ့မှုမရှိရအောင် အသင့်စီမံ ယူဆောင်ခဲ့လေသည်။ သို့သော်လည်း စိတ္တသူကြွယ် ဘုရားဖူးထွက်ချီလာကြောင်းကို သိလျှင်ပင် တယူဇနာ တယူဇနာ စခန်း၌ နတ်တို့သည် ယာယီမဏ္ဍပ် တဲနန်းများ ဖန်ဆင်းကြ၍ အသင့်စောင့်ကြိုကာ နတ်၌ဖြစ်သော ယာဂု, ခဲဖွယ်, ဆွမ်း, အဖျော်ယမကာ- စသည်တို့ဖြင့် ထိုလူပေါင်း ၃၀၀၀-ကို ပြုစုလုပ်ကျွေး ဧည့်ခံကြလေသည်။ တဦးတယောက်အားမျှ တစုံတရာ စားဖွယ်သောက်ဖွယ်ဖြင့် ချို့တဲ့ခြင်းဟူ၍ မရှိချေ။
ဤနည်းဖြင့် နတ်တို့က ပြုစုလုပ်ကျွေး ဧည့်ခံအပ်လျက် နေ့စဉ် နေ့စဉ် တယူဇနာမှန်မှန် ခရီးချီခဲ့သဖြင့် စိတ္တသူကြွယ်သည် တလအချိန်ပိုင်းဖြင့် သာဝတ္ထိပြည်သို့ ဆိုက်ရောက်ခဲ့လေသည်။ လှည်းအစီးငါးရာတို့သည် တင်ဆောင်ခဲ့ရင်းအတိုင်း ပြည့်မြဲ ပြည့်လျက်သာ ရှိကုန်၏။ လမ်းခရီးအကြားဝယ် နတ်တို့က၎င်း, လူတို့က၎င်း ပို့သအပ်သည့် လက်ဆောင်ပဏ္ဏာကိုပင် စွန့်ကြဲပေးကမ်း လှူဒါန်းကျွေးမွေးလျက် သာဝတ္ထိပြည်သို့ ရောက်ဆိုက်လာလေသည်။
စိတ္တသူကြွယ် သာဝတ္ထိပြည်သို့ ရောက်မည့်နေ့ဝယ် မြတ်စွာဘုရားရှင်နှင့် အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်တို့ ကြိုတင်၍ မိန့်ဆိုလျှောက်ထားကြသည်မှာ-
(ဘုရားရှင်)
ချစ်သားအာနန္ဒာ.. ယနေ့ ညနေချမ်းအခါဝယ် စိတ္တသူကြွယ်သည် ဥပါသကာငါးရာတို့ ခြံရံအပ်လျက် လာရောက်ကာ ငါဘုရားကို ရှိခိုးလိမ့်မည်။
(အရှင်အာနန္ဒာ)
မြတ်စွာဘုရား.. ထိုစိတ္တသူကြွယ်က အရှင်ဘုရားတို့အား ရှိခိုးလာသောအခါ တစုံတရာ ပြာဋိဟာများ ဖြစ်ပွါးလိမ့်ဦးမည်လားဘုရား။
၁၈၇
(ဘုရားရှင်)
ဖြစ်ပွါးလိမ့်မည် ချစ်သားအာနန္ဒာ..။
(အရှင်အာနန္ဒာ)
အဘယ်သို့ ပြာဋိဟာများ ဖြစ်ပွါးလိမ့်ပါမည်နည်းဘုရား။
(ဘုရားရှင်)
ချစ်သားအာနန္ဒာ.. ထိုစိတ္တသူကြွယ် လာရောက်၍ ငါဘုရားကို ရှိခိုးသောအခါဝယ် ရှစ်မင်းပယ်ခန့်ရှိသော မြေအရပ်၌ ပုဆစ်ဒူးနစ်လုမျှ အဆင်းငါးမျိုးရှိသည့် နတ်ပန်းမိုးကြီး တခဲနက် သွန်ဖြိုးရွာချလိမ့်မည်။
ထိုစကားကို ကြားသိကြ၍ သာဝတ္ထိ ပြည်သူပြည်သားတို့သည် “ဤသို့စင် ဘုန်းကြီးလှသည့် စိတ္တအမည်ရှိသော သူကြွယ်သည် ယနေ့ လာရောက်ကာ မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို ရှိခိုးလိမ့်မည်တဲ့၊ ဤသို့သော ပြာဋိဟာများလည်း ဖြစ်ပွါးလိမ့်မည်တဲ့၊ ငါတို့သည်လည်း ထိုဘုန်းကံရှင် စိတ္တသူကြွယ်ကို ယနေ့ တွေ့မြင်ခွင့် ရကြပေလိမ့်မည်”ဟု တိုင်ပင်ပြောဆိုကြကာ လက်ဆောင်ပဏ္ဏာများကို အသီးသီး ယူခဲ့ကြ၍ လမ်းခရီး ဝဲယာနှစ်ဖက်တို့၌ အသင့်စောင့်ကြို ရပ်တည်နေလင့်ကြကုန်၏။
စိတ္တသူကြွယ်တို့ ဘုရားဖူးအဖွဲ့ ဇေတဝန်ကျောင်းတိုက်တော် အနီးသို့ ဆိုက်ရောက်လာသောအခါ အတူပါလာသော ရဟန်းငါးရာတို့သည် ရှေးဦးစွာ လာကြကုန်၏။ စိတ္တသူကြွယ်သည် ဥပါသိကာငါးရာတို့ကို “အမိတို့.. သင်တို့သည် နောက်မှ လာကြကုန်”ဟု ပြောဆို ချန်ထားခဲ့၍ ဥပါသကာ ငါးရာတို့ ခြံရံအပ်လျက် မြတ်စွာဘုရား အထံတော်သို့ သွားရောက် ဆည်းကပ်လေ၏။ (အထူးအားဖြင့် မြတ်စွာဘုရားရှင်တို့၏ မျက်မှောက်တော်ဝယ် ရပ်တည်ကြသူ, ထိုင်နေကြသူတို့သည် ဟုတ်ဟုတ်ငြားငြား = စည်းမဲ့ကမ်းမဲ့ ရပ်တည်ကြ, ထိုင်နေကြသည် မဟုတ်၊ စည်းကမ်းသေဝပ်စွာ အလယ်ခေါင်၌ ဘုရားကြွရန် လမ်းကိုထား၍ ထိုလမ်း၏ ဝဲယာနှစ်ဖက်တို့၌ မတုန်မလှုပ် တည်ငြိမ်စွာသာလျှင် ရပ်တည်, နေထိုင်ကြလေသည်)။
၁၈၈
စိတ္တသူကြွယ်သည် ဘုရားဖူးရန် ကြီးစွာသော ဘုရားကြွလမ်းသို့ သက်ရောက်လေ၏။ အောက်ဖိုလ်သုံးပါးတို့သို့ ရောက်ဆိုက်ပြီးသော အရိယသာဝက ကြည့်တိုင်း ကြည့်တိုင်းသော နေရာသည် တလှုပ်လှုပ် တရွရွ ဖြစ်၍နေ၏။ ထိုကြည့်တိုင်း ကြည့်တိုင်းသော နေရာမှာ ထိုင်နေရင်းရှိကြသည့် လူများအပေါင်းသည် “ဤသူကား စိတ္တသူကြွယ်တဲ့”ဟု ပြောဆိုကြလျက် စိတ္တသူကြွယ်ကို အထူးအဆန်းသဖွယ် ကြည့်ရှုကြလေသည်။ စိတ္တသူကြွယ်သည် မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ အနီးသို့ ဆည်းကပ်၍ ဗုဒ္ဓရောင်ခြည်တော် ခြောက်သွယ်တို့၏ အတွင်းသို့ ဝင်ရောက်ကာ ဖမျက်တော်နှစ်ဖက်တို့၌ အားပါးတရ ဆုပ်ကိုင်လျက် မြတ်စွာဘုရား၏ ခြေတော်အစုံတို့ကို ကော်ရော်မြတ်နိုး ရှိခိုးလေ၏။ ထိုခဏမှာပင် ရှေးဆိုအပ်ပြီးသည့် အဆင်းငါးမျိုး နတ်ပန်းမိုးကြီး ဖြိုးဖြိုးရွာသွန်းချလေသည်။ လူအပေါင်း၏ သာဓုကောင်းကြီး အထောင်တို့သည် ဖြစ်လေကုန်၏။
စိတ္တသူကြွယ်သည် တလပတ်လုံး မြတ်စွာဘုရားရှင်၏အနီး ထံတော်ပါး၌ ဝပ်တွားဆည်းကပ် နေထိုင်ခဲ့လေ၏၊ ထိုသို့ နေထိုင်စဉ်မှာလည်း ဘုရားအမှူးရှိသော ရဟန်းသံဃာတော် အားလုံးကို ကျောင်းတိုက်တော်၌သာလျှင် နေတော်မူရန် တောင်းပန် လျှောက်ထား၍ အလှူကြီးကို ပေးလှူခဲ့လေသည်။ မိမိနှင့်အတူ ဘုရားဖူး လိုက်ပါလာသူတို့ကိုလည်း ကျောင်းတိုက်အတွင်း၌ပင် ထား၍ မလိုရအောင် ပြုစုလေသည်။ ထိုသို့ပြုစုရာ၌ တရက်မျှပင် မိမိလှည်းတို့၌ တင်ဆောင် သယ်ယူအပ်ခဲ့သည့် တစုံတခုသော ဝတ္ထုကိုမျှ ယူရသောဟူ၍ မရှိ၊ နတ်,လူတို့က ပို့သအပ်သည့် လက်ဆောင်ပဏ္ဏာဖြင့်သာလျှင် အလှူဒါန ပေးလှူခဲ့ရလေသည်။
စိတ္တသူကြွယ်သည် တလပြည့်မြောက်သောအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို ရှိခိုးပြီးလျှင်-
“မြတ်စွာဘုရား.. တပည့်တော်သည် ‘အရှင်ဘုရားတို့အား အလှူပေးအံ့’ဟူ၍ လာရောက်ခဲ့ရာ လမ်းခရီး အကြား၌ တလတာ ကြာခဲ့ပါသည်၊ တပည့်တော်၏
၁၈၉
အဖို့ရာ ဤဇေတဝန် ကျောင်းတိုက်တော်၌ပင် တလအချိန် လွန်ခဲ့ပါပြီ၊ တပည့်တော် ယူဆောင်ခဲ့သော လက်ဆောင်ပဏ္ဏာ တစုံတရာကိုမျှ ယူ၍လှူရန် အခွင့်မရခဲ့ပါ၊ ဤမျှ (၂-လ) အချိန်ကြာအောင် နတ်,လူတို့က ပို့သအပ်သည့် လက်ဆောင်ပဏ္ဏာဖြင့်သာလျှင် အလှူဒါနကို ပေးလှူခဲ့ရပါသည်။ တပည့်တော်သည် ရှေ့သို့ဆက်၍ ဤအရပ်မှာ အကယ်၍ တနှစ်ကြာအောင် နေလျှင်လည်း တပည့်တော်၏ လှူဖွယ်ဝတ္ထုကို လှူခွင့်ရမည်မဟုတ်ပါ။ တပည့်တော်သည် လှည်းအစီးငါးရာတို့၌ ပါရှိသော လှူဖွယ်ဝတ္ထုတို့ကို သံဃာအား ချထားလှူဒါန်း၍ ပြန်လိုပါသည်။ တပည့်တော်အား ထိုလှူဖွယ်ဝတ္ထုများ ချထားသိမ်းဆည်း သိုမှီးရမည့် နေရာဌာနကို ညွှန်ကြားစေတော်မူကြပါဘုရား”-
ဟု လျှောက်ထားလေ၏။
မြတ်စွာဘုရားရှင်က အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်ကို “ချစ်သားအာနန္ဒာ.. စိတ္တသူကြွယ်အား နေရာတခုကို အားလပ်အောင်ပြု၍ ပေးလိုက်လော့”ဟု မိန့်တော်မူလေလျှင် အရှင်အာနန္ဒာသည် မြတ်စွာဘုရားရှင် မိန့်ကြားတော်မူသည့်အတိုင်း နေရာတခုကို အားလပ်အောင်ပြု၍ ပေးလေ၏။ စိတ္တသူကြွယ်သည် အရှင်အာနန္ဒာ ရှင်းလင်း၍ ပေးအပ်သော ကပ္ပိယဘူမိကျောင်း၌ လှည်းအစီးငါးရာတိုက် လှူဖွယ်ဝတ္ထုတို့ကို ချထားသိုမှီး သိမ်းဆည်းကာ သံဃာအား လှူဒါန်းပြီးလျှင် မိမိနှင့်အတူတကွ ဘုရားဖူး လိုက်ပါလာကြသည့် ရဟန်းရှင်လူ သုံးထောင်တို့နှင့် အတူတကွ အချည်းနှီးသော လှည်း (=အားလပ်သောလှည်း)တို့ဖြင့် တဖန် မစ္ဆိကာသဏ္ဍမြို့ဖက်သို့ အပြန်ခရီး ချီခဲ့လေ၏။ နတ်,လူတို့သည် ထကာ ထကာ “အရှင်စိတ္တသူကြွယ်.. သင်သည် အချည်းနှီးသော လှည်း (=ပစ္စည်းမပါသော လှည်း)တို့ဖြင့် ခရီးသွားရမည့်ကံကို ပြုအပ်သလော”ဟု မခံနိုင်စကား ပြောကြားကြ၍ ရတနာခုနစ်ပါးတို့ဖြင့် လှည်းများပြည့်အောင် တင်ဆောင်ပေးကြလေကုန်၏။
၁၉၀
စိတ္တသူကြွယ်သည် မိမိအား နတ်,လူတို့က ပို့သအပ်သော လက်ဆောင်ပဏ္ဏာဖြင့်ပင်လျှင် အတူပါသူ ဘုရားဖူး ရှင်,လူအပေါင်းကို ပြုစုလုပ်ကျွေးလျက် မစ္ဆိကာသဏ္ဍမြို့သို့ ချမ်းသာစွာ သွားရောက်လေ၏။
အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်သည် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို ရိုသေမြတ်နိုး ရှိခိုးပြီးလျှင်-
“မြတ်စွာဘုရား.. စိတ္တသူကြွယ်သည် အရှင်ဘုရားတို့ အထံတော်သို့ လာရာမှာလည်း တလအချိန်ကြာ လာခဲ့ရပါသည်၊ ဤဇေတဝန် ကျောင်းတိုက်၌လည်း တလပတ်လုံးပင် နေ၍သွားပါပြီ၊ ဤမျှ ကာလကြာအောင် နတ်,လူတို့ပို့သအပ်သော လက်ဆောင်ပဏ္ဏာဖြင့်ပင် ကြီးစွာသော အလှူဒါနကို ပေးလှူခဲ့ပါပြီ၊ ယခုအခါ လှည်းအစီး ငါးရာတို့ကို အချည်းနှီးဖြစ်အောင် (=အားလပ်အောင်) ပြုလုပ်၍ တလကြာအချိန်ဖြင့်ပင် မိမိမြို့သို့ သွားရောက်ရပါမည်တဲ့။ အထူးအားဖြင့် နတ်,လူတို့သည် ထကာ ထကာ “အရှင်စိတ္တသူကြွယ်.. သင်သည် အချည်းနှီးသော လှည်း (=ပစ္စည်းမပါသော လှည်း)တို့ဖြင့် ခရီးသွားရမည့်ကံကို ပြုအပ်ခဲ့သလော”ဟု မခံနိုင်စကား ပြောကြားကြ၍ ရတနာခုနစ်ပါးတို့ဖြင့် လှည်းများပြည့်အောင် တင်ဆောင် ပေးကြပါကုန်သတဲ့ဘုရား၊ စိတ္တသူကြွယ်သည် တဖန် မိမိအား နတ်,လူတို့က ပို့သအပ်သော လက်ဆောင် ပဏ္ဏာဖြင့်ပင်လျှင် အတူပါသူ ဘုရားဖူး ရှင်,လူအပေါင်းကို ပြုစုလုပ်ကျွေးလျက် မစ္ဆိကာသဏ္ဍမြို့သို့ ချမ်းသာစွာ သွားရောက်ပါလိမ့်မည်တဲ့။
မြတ်စွာဘုရား.. မေးလျှောက်ပါရစေ၊ ဤစိတ္တသူကြွယ်၏ အဖို့ရာ အရှင်ဘုရားတို့အထံသို့ လာရောက်လျှင်သော်သာ ဤပူဇော်သက္ကာရမှု ဖြစ်ပါသလော၊ သို့မဟုတ် အခြား အရပ်တပါးသို့ သွားရောက်ရာမှာလည်း ဤပူဇော်သက္ကာရမှုသည် ဖြစ်ပါသလော”-
၁၉၁
ဟု မေးမြန်း လျှောက်ထားလေ၏။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်ကို-
“ချစ်သားအာနန္ဒာ.. ဤစိတ္တသူကြွယ်၏ အဖို့ရာ ငါဘုရား၏ အထံသို့ လာသော်၎င်း, အခြား အရပ်တပါးသို့ သွားသော်၎င်း ပူဇော်သက္ကာရသည် ဖြစ်သည်သာလျှင်တည်း၊ မှန်၏- ချစ်သားအာနန္ဒာ.. ဤစိတ္တသူကြွယ် ဒါယကာကား ကံ,ကံ၏အကျိုးကို လောကီ, လောကုတ္တရာ သဒ္ဓါနှစ်ပါးတို့ဖြင့် မပျက်မစီး ယုံကြည်သူ ဖြစ်သည့်ပြင် ရတနာသုံးပါးကိုလည်း လောကုတ္တရာ သဒ္ဓါတရားဖြင့် အလွန့်အလွန် ကြည်ညိုသူ ဖြစ်သည်။ ဤသို့သဘောရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်၏အဖို့ရာ ရောက်လေရာရာ ဌာနတိုင်းမှာပင် လာဘ်ပူဇော်သက္ကာရကား ဖြစ်ပွါးမြဲဓမ္မတာ ဖြစ်ချေသည်”-
ဟု မိန့်တော်မူပြီးလျှင် ဓမ္မပဒ ပကိဏ္ဏကဝဂ်လာ ဤဆိုလတ္တံ့သော ဂါထာကို ဟောကြားတော်မူလေ၏-
သဒ္ဓေါ သီလေန သမ္ပန္နော၊
ယသောဘောဂသမပ္ပိတော။
ယံ ယံ ပဒေသံ ဘဇတိ၊
တတ္ထ တတ္ထေ၀ ပူဇိတော။
အာနန္ဒ = ချစ်သားအာနန္ဒာ..။ သဒ္ဓေါ = လောကီ, လောကုတ္တရာ သဒ္ဓါနှစ်ပုံ ကုံလုံပြည့်ဝသော။ သီလေန = လူတို့ကျင့်ရာ သီလသိက္ခာနှင့်။ သမ္ပန္နော = လောက်ငကုံလုံ ပြည့်စုံသော။ ယသောဘောဂသမပ္ပိတော = အရိယာသာဝက ဥပါသကငါးရာ များစွာသော အခြံအရံနှင့်တကွ လောကဥစ္စာ, သပ္ပုရိသဥစ္စာ ဤနှစ်ဖြာတို့နှင့် လွန်စွာပြည့်ဝသော အရိယသာဝက ဘုရားတပည့်သားသည်။ ယံ ယံ ပဒေသံ = အရှေ့, အနောက်, တောင်, မြောက်- အမှတ်မထင် အကြင် အကြင်သို့သော အရပ်သို့။
၁၉၂
ဘဇတိ = သွားရောက်၏။ သော = ထိုအရိယသာဝက ဘုရားတပည့်သားကို။ တတ္ထ တတ္ထေ၀ = ရောက်လေရာရာ ထိုထိုအရပ်ဒေသ၌သာလျှင်။ ပူဇိတော = မေတ္တာ,သဒ္ဓါ စေတနာလွှမ်းပတ် လူနှင့်နတ်တို့ လေးမြတ်ကော်ရော် ပူဇော်အပ်ပေ၏။
ဒေသနာနိဂုံး ဆုံးလတ်သောအခါ များစွာသောသူတို့သည် သောတာပတ္တိဖိုလ် စသည်တို့သို့ ဆိုက်ရောက်ကြလေကုန်၏။ (ဓမ္မပဒ ဋ္ဌ ၁၊ မျက်နှာ ၃၃ဝ- မှ)။
(ဂ) ဧတဒဂ်ဘွဲ့ထူး ရရှိခြင်း
စိတ္တသူကြွယ်သည် ထိုအချိန်မှစ၍ အရိယသာဝက ဥပါသကာငါးရာတို့ ခြံရံအပ်လျက် လှည့်လည်ကျက်စား သွားလာခဲ့လေသည်။ မြတ်စွာဘုရားသည် နောက်တချိန်ဝယ် ဥပါသကာတို့ကို အစဉ်အတိုင်း ဧတဒဂ်ရာထူးဌာနန္တရ၌ ထားတော်မူလတ်သည်ရှိသော် (သံ ၂၊ မျက်နှာ ၄၇၄-လာ) သဠာယတနဝဂ္ဂ စိတ္တသံယုတ်ကို အကြောင်းအဋ္ဌုပ္ပတ်ပြု၍ စိတ္တသူကြွယ်ကို-
“ဧတဒဂ္ဂံ ဘိက္ခဝေ မမ သာဝကာနံ ဥပါသကာနံ ဓမ္မကထိကာနံ ယဒိဒံ စိတ္တော ဂဟပတိ = ရဟန်းတို့.. တရားဟောကောင်းကြသည့် ငါဘုရား၏ တပည့် = သာဝက ဥပါသကာတို့တွင် စိတ္တသူကြွယ်သည် အသာဆုံး အမြတ်ဆုံး ဖြစ်ပေ၏”-
ဟု ချီးကျူး မိန့်မြွက်တော်မူကာ “ဓမ္မကထိက = တရားဟောကောင်းသော အရာ”ဝယ် အသာဆုံး အမြတ်ဆုံး = ဧတဒဂ်ရာထူး၌ ထားတော်မူလေ၏။ (ဤ၌ စိတ္တသူကြွယ်၏ တရားဟောကောင်းကြောင်းကို ပိဋကတ်တော်မြန်မာပြန် သံယုတ်ပါဠိတော် ဒုတိယအုပ်၊ သဠာယတနဝဂ္ဂသံယုတ်၊ ၇-စိတ္တသံယုတ်၊ စာမျက်နှာ ၄၆၉-လာ ၁-သံယောဇနသုတ်နှင့် ၎င်းစာမျက်နှာ ၄၇၅-လာ ၅-ပဌမကာမဘူသုတ်တို့ကို ကြည့်ရှုမှတ်ယူကုန်ရာ၏)။
၁၉၃
စိတ္တသူကြွယ် ကွယ်လွန်ခါနီးပင် တရားဟောကြောင်း ဂိလာနဒဿနသုတ်
ဤစိတ္တသူကြွယ်ကား အနာဂါမ်အရိယာ ဖြစ်သောကြောင့် စုတိပြတ်ကြွေ သေလွန်ခါနီးမှာပင် ဓမ္မကထိက ဧတဒဂ်ရပုဂ္ဂိုလ်ပီပီ တရားဟောပြီးမှ ကွယ်လွန် စုတေကြောင်းကို ဤဆိုလတ္တံ့သော စိတ္တသံယုတ် ၁၀-ဂိလာနဒဿနသုတ် အကျဉ်းချုပ်ကို ကြည့်ရှု မှတ်ယူကုန်ရာ၏။ (အကျယ်ကို သံ မြန် ၂၊ မျက်နှာ ၄၈၄-မှစ၍ ကြည့်ရှုကုန်ရာ၏)။
တချိန်၌ စိတ္တသူကြွယ် မာရဏန္တိကရောဂါ = သေတော့မည့်ရောဂါ စွဲကပ်ရောက်ရှိလတ်သော် များစွာသော အရာမ်စောင့်နတ်, တောစောင့်နတ်, သစ်ပင်စောင့်နတ်, ဆေးပင် မြက်ပင် တောစိုးပင်တို့၌ စိုးအုပ်ကုန်သော နတ်တို့သည် စုဝေးလာရောက်ကြ၍ စိတ္တသူကြွယ်ကို “သူကြွယ်.. ‘ငါသည် အနာဂတ်ကာလ၌ စကြဝတေးမင်း ဖြစ်လို၏’ဟု တောင့်တပါလော့”ဟူ၍ တိုက်တွန်းစကား ပြောကြားကြကုန်၏။
ထိုအခါ စိတ္တသူကြွယ်သည် ထိုနတ်အပေါင်းကို “ထိုစကြဝတေးမင်း အဖြစ်သည်လည်း မမြဲသော သဘောသာ ဖြစ်ချေ၏။ မခိုင်မာသော သဘောသာ ဖြစ်ချေ၏။ ထိုစကြဝတေးမင်းအဖြစ် = စကြာမင်းစည်းစိမ် သည်ကား နောက်ဆုံး ပယ်စွန့်၍သာ သွားရမည့်အရာ ဖြစ်ချေ၏”ဟု ပြောဆိုလေ၏။ ထိုသို့ စိတ္တသူကြွယ်က ပြောဆိုအပ်လေသော် စိတ္တသူကြွယ်၏ မိတ်ဆွေခင်ပွန်း ဆွေမျိုးသားချင်းတို့သည် စိတ္တသူကြွယ်ကို “အရှင့်သား.. သတိထားပါလော့၊ မယောင်ယမ်းပါလင့်”ဟု ယောင်ယမ်းသည် ထင်မှတ်၍ ပြောဆိုကြလေ၏။
ထိုသို့ ပြောဆိုကြသဖြင့် စိတ္တသူကြွယ်က “သင်တို့က ငါ့ကို ‘အရှင့်သား.. သတိထားပါလော့၊ မယောင်ယမ်းပါလင့်’ဟု ယင်းစကားကို ဆိုကြရအောင် ငါသည် အဘယ်သို့လျှင် ပြောဆိုသနည်း”ဟု မေးလေလျှင် ထိုမိတ်ဆွေ ခင်ပွန်း ဆွေမျိုးသားချင်းတို့သည်
၁၉၄
“အရှင့်သား.. ‘ထိုစကြဝတေးမင်း အဖြစ်သည်လည်း မမြဲသောသဘောသာ ဖြစ်ချေ၏။ မခိုင်မာသော သဘောသာ ဖြစ်ချေ၏၊ ထိုစကြဝတေးမင်းအဖြစ် = စကြာမင်းစည်းစိမ်သည်ကား နောက်ဆုံး ပယ်စွန့်၍သာ သွားရမည့်အရာ ဖြစ်ချေ၏’ဟု ဤသို့လျှင် အရှင့်သားသည် ပြောဆို၏”ဟု ပြန်လည်ဖြေကြားလေသော် စိတ္တသူကြွယ်သည် ထိုမိတ်ဆွေခင်ပွန်း ဆွေမျိုးသားချင်းတို့ကို “အမောင်တို့.. ငါ့ကို အရာမ်စောင့်နတ်, တောစောင့်နတ်, သစ်ပင်စောင့်နတ်, ဆေးပင် မြက်ပင် တောစိုးပင်တို့၌ စိုးအုပ်ကုန်သော နတ်တို့သည် ‘သူကြွယ်.. အနာဂတ်ကာလ၌ စကြဝတေးမင်း ဖြစ်လို၏-ဟု တောင့်တပါလော့’ဟူ၍ တိုက်တွန်းစကား ပြောလာကြကုန်သဖြင့် ငါသည် ထိုနတ်တို့ကို ‘ထိုစကြဝတေးမင်း အဖြစ်သည်လည်း မမြဲသောသဘောသာ ဖြစ်ချေ၏။ မခိုင်မာသော သဘောသာ ဖြစ်ချေ၏၊ ထိုစကြဝတေးမင်းအဖြစ် = စကြာမင်းစည်းစိမ်သည်ကား နောက်ဆုံး ပယ်စွန့်၍သာ သွားရမည့်အရာ ဖြစ်ချေ၏’ဟု ပြောဆိုပါ၏ (ယောင်ယမ်းပြောဆိုခြင်း မဟုတ်)”ဟု ရှင်းလင်းဖြေကြားလေ၏။
ထိုအခါ စိတ္တသူကြွယ်၏ မိတ်ဆွေခင်ပွန်း ဆွေမျိုးသားချင်းတို့က “အရှင့်သား.. ထိုနတ်တို့သည် အဘယ်အကျိုးထူးကို မြင်ကြ၍ အရှင့်သားကို ‘သူကြွယ်.. အနာဂတ်ကာလ၌ စကြဝတေးမင်း ဖြစ်လို၏ဟု တောင့်တပါလော့’ဟူ၍ တိုက်တွန်းစကား ပြောကြားကြသနည်း”ဟု မေးကြလေသော် စိတ္တသူကြွယ်သည် ထိုမိတ်ဆွေခင်ပွန်း ဆွေမျိုးသားချင်းတို့ကို “အမောင်တို့.. ထိုနတ်တို့၏ စိတ်သန္တာန်ဝယ် ‘ဤစိတ္တသူကြွယ်ကား သီလရှိသူ ကောင်းသောအကျင့်ရှိသူ ဖြစ်၏။ ဤစိတ္တသူကြွယ်သည် အကယ်၍ ‘ငါသည် အနာဂတ်ကာလ၌ စကြဝတေးမင်း ဖြစ်လို၏’ဟု တောင့်တလျှင် သီလရှိသော ထိုစိတ္တသူကြွယ်၏အဖို့ရာ ဤစိတ်၏ တောင့်တမှုသည် သီလစင်ကြယ်သူ ဖြစ်ခြင်းကြောင့် မချွတ်ဧကန် အမှန်ပင် ပြည့်စုံလိမ့်မည်၊ တရားရှိသောသူသည် တရားအားလျော်သော အကျိုးကို မြင်နိုင်၏’ဟု ဤသို့ အကြံဖြစ်သောကြောင့်
၁၉၅
ထိုနတ်တို့သည် ဤအကျိုးထူးကို မြင်ကုန်လျက် ‘သူကြွယ်.. အနာဂတ်ကာလ၌ စကြဝတေးမင်း ဖြစ်လို၏-ဟု တောင့်တလော့’ဟူ၍ ငါ့ကို တိုက်တွန်းစကား ပြောကြားကြလေသည်။ ငါသည် ထိုနတ်တို့ကို ‘ထိုစကြဝတေးမင်းအဖြစ်သည်လည်း မမြဲသော သဘောသာ ဖြစ်ချေ၏။ မခိုင်မာသော သဘောသာ ဖြစ်ချေ၏။ ထိုစကြဝတေးမင်းအဖြစ် = စကြာမင်း စည်းစိမ်သည်ကား နောက်ဆုံးမှာ စွန့်ပယ်၍သာ သွားရမည့်အရာ ဖြစ်ချေ၏’ဟု ပြောဆိုပါ၏ (ယောင်ယမ်း၍ ပြောဆိုခြင်းမဟုတ်)”ဟု ပြန်လည် ဖြေကြားလေ၏။
မိတ်ဆွေခင်ပွန်း ဆွေမျိုးသားချင်းတို့က “အရှင့်သား.. ထိုသို့ဖြစ်လျှင် အကျွန်ုပ်တို့ကိုလည်း ဆုံးမပါလော့”ဟု တောင်းပန်စကား ပြောကြားကြသောအခါ စိတ္တသူကြွယ်သည် ထိုမိတ်ဆွေ ခင်ပွန်း ဆွေမျိုးသားချင်းတို့ကို ဤဆိုလတ္တံ့သောအတိုင်း နောက်ဆုံးတရား ဟောကြားလေ၏-
“မိတ်ဆွေခင်ပွန်း ဆွေမျိုးသားချင်းတို့.. ထိုသို့ဖြစ်လျှင် သင်တို့သည်-
‘ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သော အကြောင်းကြောင့်လည်း အရဟံ-မည်တော်မူ၏ (၁)။ အလုံးစုံသော တရားတို့ကို ကိုယ်တိုင်မှန်စွာ သိတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ မည်တော်မူ၏ (၂)။ အသိဉာဏ် = ဝိဇ္ဇာ, အကျင့် = စရဏနှင့် ပြည့်စုံတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္န မည်တော်မူ၏ (၃)။ ကောင်းသောစကားကို ဆိုတော်မူတတ်သော အကြောင်းကြောင့်လည်း သုဂတမည်တော်မူ၏ (၄)။ လောကကို သိတော်မူတတ်သော အကြောင်းကြောင့်လည်း လောကဝိဒူ မည်တော်မူ၏ (၅)။ ဆုံးမထိုက်သူကို ဆုံးမတတ်သည့် အတုမဲ့ပုဂ္ဂိုလ် ဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း အနုတ္တရောပုရိသဒမ္မသာရထိ မည်တော်မူ၏ (၆)။ နတ်လူတို့၏ဆရာ
၁၉၆
ဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း သတ္ထာဒေဝမနုဿာနံ မည်တော်မူ၏ (၇)။ သစ္စာလေးပါးတရားကို သိစေတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း ဗုဒ္ဓမည်တော်မူ၏ (၈)။ ဘုန်းတော်ခြောက်ပါး ရှိတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း ဘဂဝါမည်တော် မူ၏ (၉)’-
ဟု မြတ်စွာဘုရားရှင်အပေါ်၌ ငါတို့သည် သက်ဝင်ယုံကြည်ခြင်းနှင့် ပြည့်စုံကြကုန်အံ့-ဟူ၍၎င်း,
‘တရားတော်သည် မြတ်စွာဘုရား ကောင်းစွာ ဟောထားသော တရားတော်ဖြစ်ပေ၏ (၁)။ ကိုယ်တိုင် သိမြင်နိုင်သော တရားတော်ဖြစ်ပါပေ၏ (၂)၊ အခါမလင့် အကျိုးပေးတတ်သော တရားတော် ဖြစ်ပါပေ၏ (၃)။ လာလှည့် ရှုလှည့်-ဟု ပြထိုက်သော တရားတော် ဖြစ်ပါပေ၏ (၄)။ မိမိ၏ ကိုယ်ထဲ, စိတ်ထဲ၌ ဆောင်ယူထားထိုက်သော တရားတော် ဖြစ်ပါပေ၏ (၅)။ အရိယာပညာရှိတို့သည် ကိုယ်စီကိုယ်င သိနိုင် ခံစားနိုင်သော တရားတော်ဖြစ်ပါပေ၏ (၆)’-
ဟု တရားအပေါ်၌ ငါတို့သည် သက်ဝင်ယုံကြည်ခြင်းနှင့် ပြည့်စုံကြကုန်အံ့-ဟူ၍၎င်း,
‘အရိယာရှစ်ဖော် မြတ်စွာဘုရား၏ တပည့်သား သံဃာတော်သည် ကောင်းသောအကျင့် ရှိတော်မူပါပေ၏ (၁)။ အရိယာရှစ်ဖော် မြတ်စွာဘုရား၏ တပည့်သား သံဃာတော်သည် ဖြောင့်မတ်သောအကျင့် ရှိတော်မူပါပေ၏ (၂)။ အရိယာရှစ်ဖော် မြတ်စွာဘုရား၏ တပည့်သား သံဃာတော်သည် မှန်ကန်လျောက်ပတ်သော အကျင့် ရှိတော်မူပါပေ၏ (၃)။ အရိယာရှစ်ဖော် မြတ်စွာဘုရား၏ တပည့်သား သံဃာတော်သည် ရိုသေအပ်သော အကျင့်ရှိတော်မူပါပေ၏ (၄)။ (ဤကား အကြောင်းဂုဏ် ၄-ပါးတည်း)။ အစုံအားဖြင့် လေးစုံ, ပုဂ္ဂိုလ်အားဖြင့် ရှစ်ပါးရှိသော အရိယာရှစ်ဖော် ဤမြတ်စွာဘုရား၏
၁၉၇
တပည့်သား သံဃာတော်သည် အရပ်ဝေးမှ ဆောင်လာ၍သော်လည်း ပေးလှူပူဇော်ရန် ထိုက်တန်ပါပေ၏ (၅)။ ဧည့်သည်တို့ အလို့ငှါ စီမံထားသော ဝတ္ထုကိုသော်လည်း ပေးလှူပူဇော်ရန် ထိုက်တန်ပါပေ၏ (၆)။ တမလွန်အတွက် ရည်မျှော်သောအလှူကို ခံတော်မူထိုက်ပါပေ၏ (၇)။ လက်အုပ်ချီမိုး ရှိခိုးရန် ထိုက်တန်ပါပေ၏ (၈)။ သတ္တဝါအပေါင်း၏ ကောင်းမှုပြုရန် အမြတ်ဆုံးလယ်မြေလည်း ဖြစ်တော်မူပါပေ၏ (၉)’–
ဟု သံဃာအပေါ်၌ ငါတို့သည် သက်ဝင်ယုံကြည်ခြင်းနှင့် ပြည့်စုံကြကုန်အံ့-ဟူ၍၎င်း,
‘ငါတို့အိမ်၌ရှိသော ပေးလှူဖွယ် ဟူသမျှကို သီလရှိ၍ အကျင့်ကောင်းသူတို့နှင့် မခွဲခြားအံ့’-ဟူ၍၎င်း ဤသို့လျှင် သင်တို့သည် ကျင့်ရမည်”—
ဟု နောက်ဆုံးတရား ဟောကြားလေ၏။ ထို့နောက် စိတ္တသူကြွယ်သည် မိတ်ဆွေ ခင်ပွန်း ဆွေမျိုးသားချင်းတို့ကို ဘုရား, တရား, သံဃာ, စွန့်ကြဲပေးကမ်းခြင်း = ဤလေးဌာနတို့၌ ဆောက်တည်စေပြီးလျှင် ကွယ်လွန်လေ၏။
(ဤ၌။ ။စိတ္တသူကြွယ် စုတေပြီးနောက် မည်သည့်ဘုံ၌ ဖြစ်လေသည်-ဟု ကျမ်းဂန်အဆို အထူးမရှိသော်လည်း ထိုစိတ္တသူကြွယ်မှာ အနာဂါမ်အရိယာ ဖြစ်သောကြောင့် (အသညသတ်ကြဉ်သော) ရူပါဝစရ ဗြဟ္မာ့ဘုံ ၁၅-ဘုံတို့တွင် တဘုံဘုံ၌ ဖြစ်လေ၏။ အထူးအားဖြင့် သုဒ္ဓါဝါသဘုံ၌ ဖြစ်လေ၏-ဟု အထူးမှတ်ယူသင့်၏)။
ဤကား စိတ္တသူကြွယ် အကြောင်းတည်း။