နိဗ္ဗာန်သို့ သွားရာ တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း/ဝိညာဏက္ခန္ဓကထာ အခန်း
ဝိညာဏက္ခန္ဓကထာ အခန်း
၁။ ဝိညာဏက္ခန္ဓာ
အာရမ္မဏံ စိန္တေတီတိ စိတ္တံ၊ ဝိဇာနာတီတိ အတ္ထော။[မှတ်စု ၁]၁။ ဝိဇာနနလက္ခဏံ စိတ္တံ၊
၂။ ပုဗ္ဗင်္ဂမရသံ၊
၃။ သန္ဒဟနပစ္စုပဋ္ဌာနံ၊
၄။ နာမရူပပဒဋ္ဌာနံ။[မှတ်စု ၂]နာမပဒဋ္ဌာနံ။ (အရူပဘုံအတွက်)
၁။ အာရုံကို သိခြင်း = အာရုံကို ရယူခြင်းသဘော[မှတ်စု ၃] ... လက္ခဏ၊
၂။ အာရုံကို သိမှု၌ ပဓာန ရှေ့သွားခေါင်းဆောင်ဖြစ်ခြင်း ... (ကိစ္စ) ရသ၊
၃။ စိတ်အစဉ်အဆက် မပြတ်ရအောင် နောက်နောက်စိတ်ကို ဖွဲ့စပ်တတ်သော သဘောတရား ... ပစ္စုပဋ္ဌာန်၊
၄။ နာမ်-ရုပ် (အရူပဘုံအတွက် - နာမ်) ... ပဒဋ္ဌာန်။
၂။ ပဋိသန္ဓေစိတ်
၁။ ကမ္မ-ကမ္မနိမိတ္တ-ဂတိနိမိတ္တာနံ အညတရာရမ္မဏဝိဇာနနလက္ခဏံ ပဋိသန္ဓိစိတ္တံ၊
၂။ ပဋိသန္ဓာနရသံ၊
၃။ သန္ဒဟနပစ္စုပဋ္ဌာနံ၊
၄။ နာမရူပပဒဋ္ဌာနံ၊
၁။ အတိတ်ဘဝ မရဏာသန္နဇောသည် ယူအပ်ခဲ့သော ကံ-ကမ္မနိမိတ်-ဂတိနိမိတ်ဟူသော အာရုံ (၃)မျိုးတို့တွင် တစ်မျိုးမျိုးသော အာရုံကို သိခြင်း = ရယူခြင်းသဘော ... လက္ခဏ၊
၂။ ဘဝနှစ်ခုကို = ရှေ့ဘဝစိတ်အစဉ်နှင့် နောက်ဘဝစိတ်အစဉ်ကို ဆက်စပ်ပေးခြင်း ... (ကိစ္စ) ရသ၊
၃။ ဘဝနှစ်ခုကို = ရှေ့ဘဝစိတ်အစဉ်နှင့် နောက်ဘဝစိတ်အစဉ်ကို ဆက်စပ်ပေးတတ်သော သဘောတရား ... ပစ္စုပဋ္ဌာန်၊
၄။ ယှဉ်ဖက် စေတသိက် နာမ် + မှီရာဝတ္ထုရုပ် ... ပဒဋ္ဌာန်။
၃။ ဘဝင်စိတ်
၁။ ကမ္မ-ကမ္မနိမိတ္တ-ဂတိနိမိတ္တာနံ အညတရာရမ္မဏဝိဇာနနလက္ခဏံ ဘဝင်္ဂစိတ္တံ၊
၂။ ဘဝင်္ဂရသံ၊
၃။ သန္ဒဟနပစ္စုပဋ္ဌာနံ၊
၄။ နာမရူပပဒဋ္ဌာနံ၊
၁။ အတိတ်ဘဝ မရဏာသန္နဇောသည် ယူအပ်ခဲ့သော ကံ-ကမ္မနိမိတ်-ဂတိနိမိတ်ဟူသော အာရုံ (၃)မျိုးတို့တွင် တစ်မျိုးမျိုးသော အာရုံကို သိခြင်း = ရယူခြင်းသဘော ... လက္ခဏ၊
၂။ ရှေ့နောက် စိတ်အစဉ် မပြတ်ရအောင် ဘဝ၏အကြောင်းတရားအဖြစ် တည်နေခြင်း (= ဘဝင်္ဂကိစ္စ) ... (ကိစ္စ) ရသ၊
၃။ ရှေ့နောက် စိတ်အစဉ်မပြတ်ရအောင် စိတ်အစဉ်ကို ဆက်စပ်ပေးတတ်သော သဘောတရား ... ပစ္စုပဋ္ဌာန်၊
၄။ ယှဉ်ဖက် စေတသိက် နာမ် + မှီရာဝတ္ထုရုပ် ... ပဒဋ္ဌာန်။
၄။ ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း = ကိရိယာ မနောဓာတ်
၁။ စက္ခုဝိညာဏာဒိပုရေစရရူပါဒိဝိဇာနနလက္ခဏာ မနောဓာတု၊
၂။ အာဝဇ္ဇနရသာ၊
၃။ ရူပါဒိအဘိမုခဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနာ၊
၄။ ဘဝင်္ဂဝိစ္ဆေဒပဒဋ္ဌာနာ။ (သာ ဥပေက္ခာယုတ္တာဝ ဟောတိ။) [မှတ်စု ၄]
၁။ စက္ခုဝိညာဏ် စသည်တို့၏ ရှေ့သွားဖြစ်၍ (ေ့ရှကဖြစ်၍) ရူပါရုံ စသည့် အာရုံတို့ကို သိခြင်းသဘော = ရယူခြင်းသဘော ... လက္ခဏ၊
၂။ (ရူပါရုံစသည့် ပဉ္စာရုံကို) နှလုံးသွင်းခြင်း = ဆင်ခြင်ခြင်း ... (ကိစ္စ) ရသ၊
တစ်နည်း – စိတ်အစဉ်ကို ရှေးဖြစ်သော အခြင်းအရာမှ တစ်ပါးသော အခြင်းအရာအားဖြင့် ဖြစ်ပေါ်လာအောင် မူလအာရုံဟောင်းကို စွန့်စေခြင်း ... (ကိစ္စ) ရသ၊
၃။ ရူပါရုံစသည့် အာရုံဘက်သို့ ရှေးရှူ မျက်နှာမူသည့် သဘောတရား ... ပစ္စုပဋ္ဌာန်၊
၄။ ဘဝင်စိတ်အစဉ် ပြတ်စဲခြင်း = ဘဝင်စိတ် ချုပ်ပျက်သွားခြင်း ... ပဒဋ္ဌာန်။
ဤအထက်ပါ ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း = ကိရိယာမနောဓာတ်၏ ရှုကွက်မှာ ရူပါရုံ စသည့် ပဉ္စာရုံကို အာရုံပြုသည့် ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း ငါးမျိုးကို စုပေါင်း၍ ရေးသားထားခြင်း ဖြစ်သည်။ လက်တွေ့ရှုသောအခါ၌ကား ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းသည် အာရုံငါးမျိုးလုံးကို ပြိုင်တူ မသိနိုင်သဖြင့် အာရုံတစ်မျိုးစီကို သိသော ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း တစ်မျိုးစီကို ခွဲ၍ ရှုရမည်ဖြစ်သည်။ သို့အတွက် ရူပါရုံကို အာရုံပြုသည့် ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း = အာဝဇ္ဇန်း၏ရှုကွက်မှာ ဤသို့ ဖြစ်၏၊
အာဝဇ္ဇန်း - ရူပါရုံကို အာရုံပြုသည်။
၁။ စက္ခုဝိညာဏပုရေစရရူပဝိဇာနနလက္ခဏာ မနောဓာတု၊
၂။ အာဝဇ္ဇနရသာ၊
၃။ ရူပါဘိမုခဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနာ၊
၄။ ဘဝင်္ဂဝိစ္ဆေဒပဒဋ္ဌာနာ။
၁။ စက္ခုဝိညာဏ်၏ ရှေးကဖြစ်၍ ရူပါရုံကို သိခြင်း = ရယူခြင်းသဘော ... လက္ခဏ၊
၂။ ရူပါရုံကို နှလုံးသွင်း ဆင်ခြင်ခြင်း ... (ကိစ္စ) ရသ၊
တစ်နည်း – စိတ်အစဉ်ကို ရှေးဖြစ်သော အခြင်းအရာမှ တစ်ပါးသော အခြင်းအရာအားဖြင့် ဖြစ်ပေါ်လာအောင် ဘဝင်အာရုံကို စွန့်စေခြင်း ... (ကိစ္စ) ရသ၊
၃။ ရူပါရုံဘက်သို့ ရှေးရှူမျက်နှာမူသည့် သဘောတရား ... ပစ္စုပဋ္ဌာန်၊
၄။ ဘဝင်အယဉ် ပြတ်စဲခြင်း = ဘဝင်္ဂုပစ္ဆေဒ = ရပ်သောဘဝင် ... ပဒဋ္ဌာန်။
အာဝဇ္ဇန်း - သဒ္ဒါရုံကို အာရုံပြုသည်။
၁။ သောတဝိညာဏပုရေစရသဒ္ဒဝိဇာနနလက္ခဏာ မနောဓာတု၊
၂။ အာဝဇ္ဇနရသာ၊
၃။ သဒ္ဒါဘိမုခဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနာ၊
၄။ ဘဝင်္ဂဝိစ္ဆေဒပဒဋ္ဌာနာ။
အာဝဇ္ဇန်း - ဂန္ဓာရုံကို အာရုံပြုသည်။
၁။ ဃာနဝိညာဏပုရေစရဂန္ဓဝိဇာနနလက္ခဏာ မနောဓာတု၊
၂။ အာဝဇ္ဇနရသာ၊
၃။ ဂန္ဓာဘိမုခဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနာ၊
၄။ ဘဝင်္ဂဝိစ္ဆေဒပဒဋ္ဌာနာ။
အာဝဇ္ဇန်း - ရသာရုံကို အာရုံ ပြုသည်။
၁။ ဇိဝှါဝိညာဏပုရေစရရသဝိဇာနနလက္ခဏာ မနောဓာတု၊
၂။ အာဝဇ္ဇနရသာ၊
၃။ ရသာဘိမုခဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနာ၊
၄။ ဘဝင်္ဂဝိစ္ဆေဒပဒဋ္ဌာနာ။
အာဝဇ္ဇန်း - ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံကို အာရုံ ပြုသည်။
၁။ ကာယဝိညာဏပုရေစရဖောဋ္ဌဗ္ဗဝိဇာနနလက္ခဏာ မနောဓာတု၊
၂။ အာဝဇ္ဇနရသာ၊
၃။ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာဘိမုခဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနာ၊
၄။ ဘဝင်္ဂဝိစ္ဆေဒပဒဋ္ဌာနာ။[မှတ်စု ၅]
၅။ စက္ခုဝိညာဏ်
၁။ စက္ခုသန္နိဿိတရူပဝိဇာနနလက္ခဏံ စက္ခုဝိညာဏံ၊
၂။ ရူပမတ္တာရမ္မဏရသံ၊
၃။ ရူပါဘိမုခဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနံ၊
၄။ ရူပါရမ္မဏာယ ကိရိယမနောဓာတုယာ အပဂမပဒဋ္ဌာနံ။[မှတ်စု ၆]
၁။ စက္ခုဝတ္ထုကို မှီဖြစ်၍ ရူပါရုံကို သိခြင်း = ရယူခြင်းသဘော ... လက္ခဏ၊
၂။ ရူပါရုံ အရောင်မျှကိုသာ သိခြင်း အာရုံယူခြင်း ... (ကိစ္စ) ရသ၊
၃။ ရူပါရုံဘက်သို့ ရှေးရှူမျက်နှာမူသည့် သဘောတရား ... ပစ္စုပဋ္ဌာန်၊
၄။ ရူပါရုံလျှင် အာရုံရှိသော ကိရိယမနောဓာတ် = အာဝဇ္ဇန်းစိတ် (= ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းစိတ်) ကင်းချုပ်ခြင်း = ချုပ်ပျက်သွားခြင်း ... ပဒဋ္ဌာန်။
၆။ သောတဝိညာဏ်
၁။ သောတသန္နိဿိတသဒ္ဒဝိဇာနနလက္ခဏံ သောတဝိညာဏံ၊
၂။ သဒ္ဒမတ္တာရမ္မဏရသံ၊
၃။ သဒ္ဒါဘိမုခဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနံ၊
၄။ သဒ္ဒါရမ္မဏာယ ကိရိယမနောဓာတုယာ အပဂမပဒဋ္ဌာနံ။[မှတ်စု ၇]
၁။ သောတဝတ္ထုကို မှီဖြစ်၍ သဒ္ဒါရုံကို သိခြင်း = ရယူခြင်းသဘော ... လက္ခဏ၊
၂။ သဒ္ဒါရုံ အသံမျှကိုသာ သိခြင်း = အာရုံယူခြင်း ... (ကိစ္စ) ရသ၊
၃။ သဒ္ဒါရုံဘက်သို့ ရှေးရှူမျက်နှာမူသည့် သဘောတရား ... ပစ္စုပဋ္ဌာန်၊
၄။ သဒ္ဒါရုံလျှင် အာရုံရှိသော ကိရိယမနောဓာတ် = အာဝဇ္ဇန်းစိတ်၏ (= ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းစိတ်၏) ကင်းချုပ်ခြင်း = ချုပ်ပျက်သွားခြင်း ... ပဒဋ္ဌာန်။
၇။ ဃာနဝိညာဏ်
၁။ ဃာနသန္နိဿိတဂန္ဓဝိဇာနနလက္ခဏံ ဃာနဝိညာဏံ၊
၂။ ဂန္ဓမတ္တာရမ္မဏရသံ၊
၃။ ဂန္ဓာဘိမုခဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနံ၊
၄။ ဂန္ဓာရမ္မဏာယ ကိရိယမနောဓာတုယာ အပဂမပဒဋ္ဌာနံ။[မှတ်စု ၈]
၁။ ဃာနဝတ္ထုကို မှီဖြစ်၍ ဂန္ဓာရုံကို သိခြင်း = ရယူခြင်းသဘော ... လက္ခဏ၊
၂။ ဂန္ဓာရုံ = အနံ့မျှကိုသာ သိခြင်း = အာရုံယူခြင်း ... (ကိစ္စ) ရသ၊
၃။ ဂန္ဓာရုံဘက်သို့ ရှေးရှူမျက်နှာမူသည့် သဘောတရား ... ပစ္စုပဋ္ဌာန်၊
၄။ ဂန္ဓာရုံလျှင် အာရုံရှိသော ကိရိယမနောဓာတ် = အာဝဇ္ဇန်းစိတ်၏ (= ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းစိတ်၏) ကင်းချုပ်ခြင်း = ချုပ်ပျက်သွားခြင်း ... ပဒဋ္ဌာန်။
၈။ ဇိဝှါဝိညာဏ်
၁။ ဇိဝှါသန္နိဿိတရသဝိဇာနနလက္ခဏံ ဇိဝှါဝိညာဏံ၊
၂။ ရသမတ္တာရမ္မဏရသံ၊
၃။ ရသာဘိမုခဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနံ၊
၄။ ရသာရမ္မဏာယ ကိရိယမနောဓာတုယာ အပဂမပဒဋ္ဌာနံ။[မှတ်စု ၉]
၁။ ဇိဝှါဝတ္ထုကို မှီဖြစ်၍ ရသာရုံကို သိခြင်း = ရယူခြင်းသဘော ... လက္ခဏ၊
၂။ ရသာရုံ = အရသာမျှကိုသာ သိခြင်း = အာရုံယူခြင်း ... (ကိစ္စ) ရသ၊
၃။ ရသာရုံဘက်သို့ ရှေးရှူမျက်နှာမူသည့် သဘောတရား ... ပစ္စုပဋ္ဌာန်၊
၄။ ရသာရုံလျှင် အာရုံရှိသော ကိရိယမနောဓာတ် = အာဝဇ္ဇန်းစိတ်၏ (= ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းစိတ်၏) ကင်းချုပ်ခြင်း = ချုပ်ပျက်သွားခြင်း ... ပဒဋ္ဌာန်။
၉။ ကာယဝိညာဏ်
၁။ ကာယသန္နိဿိတဖောဋ္ဌဗ္ဗဝိဇာနနလက္ခဏံ ကာယဝိညာဏံ၊
၂။ ဖောဋ္ဌဗ္ဗမတ္တာရမ္မဏရသံ၊
၃။ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာဘိမုခဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနံ၊
၄။ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရမ္မဏာယ ကိရိယမနောဓာတုယာ အပဂမပဒဋ္ဌာနံ။[မှတ်စု ၁၀]
၁။ ကာယဝတ္ထုကို မှီဖြစ်၍ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံကို သိခြင်း = ရယူခြင်းသဘော ... လက္ခဏ၊
၂။ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံ = အတွေ့အထိမျှကိုသာ သိခြင်း = အာရုံယူခြင်း ... (ကိစ္စ) ရသ၊
၃။ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံဘက်သို့ ရှေးရှူမျက်နှာမူသည့် သဘောတရား ... ပစ္စုပဋ္ဌာန်၊
၄။ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံလျှင် အာရုံရှိသော ကိရိယမနောဓာတ် = အာဝဇ္ဇန်းစိတ်၏ (= ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းစိတ်၏) ကင်းချုပ်ခြင်း = ချုပ်ပျက်သွားခြင်း ... ပဒဋ္ဌာန်။
၁၀။ သမ္ပဋိ စ္ဆိုင်း = လက်ခံ (ဝိပါက်မနောဓာတ်)
၁။ စက္ခုဝိညာဏာဒီနံ အနန္တရံ ရူပါဒိဝိဇာနနလက္ခဏာ မနောဓာတု၊
၂။ ရူပါဒီနံ သမ္ပဋိ စ္ဆနရသာ (= ရူပါဒိသမ္ပဋိ စ္ဆနရသာ)၊
၃။ တထာဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနာ (= ရူပါဒိသမ္ပဋိ စ္ဆနဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနာ)၊
၄။ စက္ခုဝိညာဏာဒိအပဂမပဒဋ္ဌာနာ။[မှတ်စု ၁၁]
၁။ စက္ခုဝိညာဏ် စသည်တို့၏ အခြားမဲ့၌ဖြစ်၍ ရူပါရုံစသည်ကို သိခြင်း = ရယူခြင်းသဘော ... လက္ခဏ၊
၂။ ရူပါရုံစသည့် အာရုံကို လက်ခံခြင်း ... (ကိစ္စ) ရသ၊
၃။ ရူပါရုံစသည့်အာရုံကို လက်ခံတတ်သော သဘောတရား ... ပစ္စုပဋ္ဌာန်၊
၄။ စက္ခုဝိညာဏ်စသည်တို့၏ ကင်းချုပ်ခြင်း = ချုပ်ပျက်ခြင်း ... ပဒဋ္ဌာန်။[မှတ်စု ၁၂]
ရူပါရုံကို လက်ခံသော သမ္ပဋိ စ္ဆိုင်းစိတ် (စက္ခုဒွါရဝီထိ)
၁။ စက္ခုဝိညာဏဿ အနန္တရံ ရူပါရမ္မဏဝိဇာနနလက္ခဏာ မနောဓာတု၊
၂။ ရူပါရမ္မဏသမ္ပဋိစ္ဆနရသာ၊
၃။ ရူပါရမ္မဏသမ္ပဋိစ္ဆနဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနာ၊
၄။ စက္ခုဝိညာဏာပဂမပဒဋ္ဌာနာ။
၁။ စက္ခုဝိညာဏ်၏ အခြားမဲ့၌ဖြစ်၍ ရူပါရုံကို သိခြင်း = ရယူခြင်းသဘော ... လက္ခဏ၊
၂။ ရူပါရုံကို လက်ခံခြင်း ... (ကိစ္စ) ရသ၊
၃။ ရူပါရုံကို လက်ခံတတ်သော သဘောတရား ... ပစ္စုပဋ္ဌာန်၊
၄။ စက္ခုဝိညာဏ်၏ ကင်းချုပ်ခြင်း = ချုပ်ပျက်သွားခြင်း ... ပဒဋ္ဌာန်။
သဒ္ဒါရုံကို လက်ခံသော သမ္ပဋိ စ္ဆိုင်းစိတ် (သောတဒွါရဝီထိ)
၁။ သောတဝိညာဏဿ အနန္တရံ သဒ္ဒါရမ္မဏဝိဇာနနလက္ခဏာ မနောဓာတု၊
၂။ သဒ္ဒါရမ္မဏသမ္ပဋိစ္ဆနရသာ၊
၃။ သဒ္ဒါရမ္မဏသမ္ပဋိ စ္ဆနဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနာ၊
၄။ သောတဝိညာဏာပဂမပဒဋ္ဌာနာ။
ဂန္ဓာရုံကို လက်ခံသော သမ္ပဋိ စ္ဆိုင်းစိတ် (ဃာနဒွါရဝီထိ)
၁။ ဃာနဝိညာဏဿ အနန္တရံ ဂန္ဓာရမ္မဏဝိဇာနနလက္ခဏာ မနောဓာတု၊
၂။ ဂန္ဓာရမ္မဏသမ္ပဋိစ္ဆနရသာ၊
၃။ ဂန္ဓာရမ္မဏသမ္ပဋိစ္ဆနဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနာ၊
၄။ ဃာနဝိညာဏာပဂမပဒဋ္ဌာနာ။
ရသာရုံကို လက်ခံသော သမ္ပဋိ စ္ဆိုင်းစိတ် (ဇိဝှါဒွါရဝီထိ)
၁။ ဇိဝှါဝိညာဏဿ အနန္တရံ ရသာရမ္မဏဝိဇာနနလက္ခဏာ မနောဓာတု၊
၂။ ရသာရမ္မဏသမ္ပဋိစ္ဆနရသာ၊
၃။ ရသာရမ္မဏသမ္ပဋိစ္ဆနဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနာ၊
၄။ ဇိဝှါဝိညာဏာပဂမပဒဋ္ဌာနာ။
ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံကို လက်ခံသော သမ္ပဋိ စ္ဆိုင်းစိတ် (ကာယဒွါရဝီထိ)
၁။ ကာယဝိညာဏဿ အနန္တရံ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရမ္မဏဝိဇာနနလက္ခဏာ မနောဓာတု၊
၂။ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရမ္မဏသမ္ပဋိစ္ဆနရသာ၊
၃။ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရမ္မဏသမ္ပဋိစ္ဆနဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနာ၊
၄။ ကာယဝိညာဏာပဂမပဒဋ္ဌာနာ။[မှတ်စု ၁၃]
၁၁။ သန္တီရဏ (= အဟိတ်ဝိပါက် မနောဝိညာဏဓာတ်)
၁။ အဟေတုကဝိပါကာ သဠာရမ္မဏဝိဇာနနလက္ခဏာ ဒုဝိဓာပိ သန္တီရဏာဒိကိစ္စာ မနောဝိညာဏဓာတု၊
၂။ သန္တီရဏာဒိရသာ၊
၃။ တထာဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနာ၊
၄။ ဟဒယဝတ္ထုပဒဋ္ဌာနာ။[မှတ်စု ၁၄]
သောမနဿ ဥပေက္ခာအားဖြင့် နှစ်မျိုးပြားသော သန္တီရဏ စသော လုပ်ငန်းကိစ္စကို ရွက်ဆောင်သော အဟိတ်ဝိပါက် မနောဝိညာဏဓာတ်သည် –
၁။ အာရုံ (၆)ပါးကို သိခြင်း = ရယူခြင်းသဘော ... လက္ခဏ၊
၂။ အာရုံကို စူးစမ်းခြင်း စသော ... (ကိစ္စ) ရသ၊
၃။ အာရုံကို စူးစမ်းတတ်သော သဘောတရား စသည် ... ပစ္စုပဋ္ဌာန်၊
၄။ မှီရာ ဟဒယဝတ္ထုရုပ် ... ပဒဋ္ဌာန်။
အဟေတုကဝိပါကာ သန္တီရဏကိစ္စာ မနောဝိညာဏဓာတု –
၁။ ရူပါရမ္မဏဝိဇာနနလက္ခဏာ၊
၂။ သန္တီရဏရသာ၊
၃။ သန္တီရဏဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနာ၊
၄။ ဟဒယဝတ္ထုပဒဋ္ဌာနာ။
သန္တီရဏကိစ္စကို ရွက်ဆောင်သော အဟိတ်ဝိပါက် မနောဝိညာဏဓာတ်သည် –
၁။ ရူပါရုံကို သိခြင်း = ရယူခြင်းသဘော ... လက္ခဏ၊
၂။ ရူပါရုံကို စူးစမ်းဆင်ခြင်ခြင်း ... (ကိစ္စ) ရသ၊
၃။ ရူပါရုံကို စူးစမ်းဆင်ခြင်တတ်သော သဘောတရား ... ပစ္စုပဋ္ဌာန်၊
၄။ မိမိ၏ မှီ၍ ဖြစ်ရာ ဟဒယဝတ္ထု ... ပဒဋ္ဌာန်။[မှတ်စု ၁၅]
အဟေတုကဝိပါကာ သန္တီရဏကိစ္စာ မနောဝိညာဏဓာတု –
၁။ သဒ္ဒါရမ္မဏဝိဇာနနလက္ခဏာ၊
၂။ သန္တီရဏရသာ၊
၃။ သန္တီရဏဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနာ၊
၄။ ဟဒယဝတ္ထုပဒဋ္ဌာနာ။
အဟေတုကဝိပါကာ သန္တီရဏကိစ္စာ မနောဝိညာဏဓာတု –
၁။ ဂန္ဓာရမ္မဏဝိဇာနနလက္ခဏာ၊
၂။ သန္တီရဏရသာ၊
၃။ သန္တီရဏဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနာ၊
၄။ ဟဒယဝတ္ထုပဒဋ္ဌာနာ။
အဟေတုကဝိပါကာ သန္တီရဏကိစ္စာ မနောဝိညာဏဓာတု –
၁။ ရသာရမ္မဏဝိဇာနနလက္ခဏာ၊
၂။ သန္တီရဏရသာ၊
၃။ သန္တီရဏဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနာ၊
၄။ ဟဒယဝတ္ထုပဒဋ္ဌာနာ။
အဟေတုကဝိပါကာ သန္တီရဏကိစ္စာ မနောဝိညာဏဓာတု –
၁။ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရမ္မဏဝိဇာနနလက္ခဏာ၊
၂။ သန္တီရဏရသာ၊
၃။ သန္တီရဏဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနာ၊
၄။ ဟဒယဝတ္ထုပဒဋ္ဌာနာ။
၁၂။ ဝုဋ္ဌော (= သာဓာရဏာ ကိရိယာ မနောဝိညာဏဓာတ်)
၁။ (သာဓာရဏာ) ဥပေက္ခာသဟဂတာဟေတုကကိရိယာ မနောဝိညာဏဓာတု သဠာရမ္မဏဝိဇာနနလက္ခဏာ၊
၂။ ကိစ္စဝသေန ပဉ္စဒွါရမနောဒွါရေသု ဝေါဋ္ဌဗ္ဗနာဝဇ္ဇနရသာ၊
၃။ တထာဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနာ၊
၄။ အဟေတုကဝိပါကမနောဝိညာဏဓာတုဘဝင်္ဂါနံ အညတရာပဂမပဒဋ္ဌာနာ။[မှတ်စု ၁၆]
ဥပေက္ခာသဟဂုတ် အဟိတ်ကိရိယာမနောဝိညာဏဓာတ်သည် –
၁။ အာရုံ (၆)ပါးကို သိခြင်း = ရယူခြင်းသဘော ... လက္ခဏ၊
၂။ ပဉ္စဒွါရ၌ အာရုံကို ဆုံးဖြတ်ခြင်း, မနောဒွါရ၌ အာရုံကို ဆင်ခြင်ခြင်း ... (ကိစ္စ) ရသ၊
၃။ ပဉ္စဒွါရ၌ အာရုံကို ဆုံးဖြတ်တတ်သော သဘောတရား,
မနောဒွါရ၌ အာရုံကို ဆင်ခြင်တတ်သော သဘောတရား ... ပစ္စုပဋ္ဌာန်၊
၄။ ပဉ္စဒွါရ၌ အဟိတ်ဝိပါက် မနောဝိညာဏဓာတ် = သန္တီရဏစိတ်၏ ချုပ်ပျက်ခြင်း,
မနောဒွါရ၌ ဘဝင်၏ ချုပ်ပျက်ခြင်း ... ပဒဋ္ဌာန်။[မှတ်စု ၁၇]
စက္ခုဒွါရဝီထိ - ဝုဋ္ဌော
၁။ ဥပေက္ခာသဟဂတာဟေတုကကိရိယာ မနောဝိညာဏဓာတု ရူပါရမ္မဏဝိဇာနနလက္ခဏာ၊
၂။ ဝေါဋ္ဌဗ္ဗနရသာ၊
၃။ တထာဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနာ (= ဝေါဋ္ဌဗ္ဗနဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနာ)၊
၄။ အဟေတုကဝိပါကမနောဝိညာဏဓာတူနံ အညတရာပဂမပဒဋ္ဌာနာ။
ဥပေက္ခာသဟဂုတ် အဟိတ်ကိရိယာ မနောဝိညာဏဓာတ် = ဝုဋ္ဌော သည် –
၁။ ရူပါရုံကို သိခြင်း = ရယူခြင်းသဘော ... လက္ခဏ၊
၂။ ရူပါရုံကို (ဣဋ္ဌ သို့မဟုတ် အနိဋ္ဌ စသည်ဖြင့်) ဆုံးဖြတ်ခြင်း ... (ကိစ္စ) ရသ၊
၃။ သန္တီရဏ ယူထားသည့် အာရုံကိုပင် (ဣဋ္ဌ သို့မဟုတ် အနိဋ္ဌ စသည်ဖြင့်) ဆုံးဖြတ်သကဲ့သို့ဖြစ်သော သဘောတရား ... ပစ္စုပဋ္ဌာန်၊
၄။ အဟိတ်ဝိပါက် မနောဝိညာဏဓာတ် = သန္တီရဏစိတ် (၃)မျိုးတို့တွင်
တစ်မျိုးမျိုးသောစိတ်၏ ကင်းချုပ်ခြင်း = ချုပ်ပျက်ခြင်း ... ပဒဋ္ဌာန်။
သောတဒွါရဝီထိ - ဝုဋ္ဌော
၁။ ဥပေက္ခာသဟဂတာဟေတုကကိရိယာ မနောဝိညာဏဓာတု သဒ္ဒါရမ္မဏဝိဇာနနလက္ခဏာ၊
၂။ ဝေါဋ္ဌဗ္ဗနရသာ၊
၃။ တထာဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနာ၊
၄။ အဟေတုကဝိပါကမနောဝိညာဏဓာတူနံ အညတရာပဂမပဒဋ္ဌာနာ။
ဃာနဒွါရဝီထိ - ဝုဋ္ဌော
၁။ ဥပေက္ခာသဟဂတာဟေတုကကိရိယာ မနောဝိညာဏဓာတု ဂန္ဓာရမ္မဏဝိဇာနနလက္ခဏာ၊
၂။ ဝေါဋ္ဌဗ္ဗနရသာ၊
၃။ တထာဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနာ၊
၄။ အဟေတုကဝိပါကမနောဝိညာဏဓာတူနံ အညတရာပဂမပဒဋ္ဌာနာ။
ဇိဝှါဒွါရဝီထိ - ဝုဋ္ဌော
၁။ ဥပေက္ခာသဟဂတာဟေတုကကိရိယာ မနောဝိညာဏဓာတု ရသာရမ္မဏဝိဇာနနလက္ခဏာ၊
၂။ ဝေါဋ္ဌဗ္ဗနရသာ၊
၃။ တထာဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနာ၊
၄။ အဟေတုကဝိပါကမနောဝိညာဏဓာတူနံ အညတရာပဂမပဒဋ္ဌာနာ။
ကာယဒွါရဝီထိ - ဝုဋ္ဌော
၁။ ဥပေက္ခာသဟဂတာဟေတုကကိရိယာ မနောဝိညာဏဓာတု ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရမ္မဏဝိဇာနနလက္ခဏာ၊
၂။ ဝေါဋ္ဌဗ္ဗနရသာ၊
၃။ တထာဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနာ၊
၄။ အဟေတုကဝိပါကမနောဝိညာဏဓာတူနံ အညတရာပဂမပဒဋ္ဌာနာ။
မနောဒွါရဝီထိ - မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း
ဤမနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း၏ လက္ခဏ-ရသ စသည့်ရှုကွက်ကို မနောဒွါရတွင် တင်ပြပေအံ့။
၁၃။ ဇော - ကုသိုလ်ဇော
၁။ အနဝဇ္ဇသုခဝိပါကလက္ခဏံ ကုသလံ၊
၂။ အကုသလဝိဒ္ဓံသနရသံ၊
၃။ ဝေါဒါနပစ္စုပဋ္ဌာနံ၊
၄။ ယောနိသောမနသိကာရပဒဋ္ဌာနံ။[မှတ်စု ၁၈]
၁။ အပြစ်မရှိခြင်း ကောင်းသောအကျိုးကို ပေးခြင်းသဘော ... လက္ခဏ၊
၂။ အကုသိုလ်ကို ဖျက်ဆီးခြင်း ... (ကိစ္စ) ရသ၊
၃။ ဖြူစင်သော သဘောတရား... (ဥပဋ္ဌာနာကာရ ) ပစ္စုပဋ္ဌာန်၊
၄။ ယောနိသောမနသိကာရ = အာရုံကို နည်းမှန်လမ်းမှန် နှလုံးသွင်းခြင်း ... ပဒဋ္ဌာန်။
၁။ အဝဇ္ဇပဋိပက္ခတ္တာ ဝါ အနဝဇ္ဇလက္ခဏမေဝ ကုသလံ၊
၂။ ဝေါဒါနဘာဝရသံ၊
၃။ ဣဋ္ဌဝိပါကပစ္စုပဋ္ဌာနံ၊
၄။ ယောနိသောမနသိကာရပဒဋ္ဌာနံ။[မှတ်စု ၁၉]
တစ်နည်း – အပြစ်နှင့်တကွဖြစ်သော အကုသိုလ်၏ ဆန့်ကျင်ဘက် ဖြစ်သောကြောင့် –
၁။ အပြစ်မရှိခြင်းသာလျှင် ဖြစ်သောသဘော ... လက္ခဏ၊
၂။ ဖြူစင်ခြင်း... (သမ္ပတ္တိ) ရသ၊
၃။ ကောင်းမြတ်သော ဣဋ္ဌဝိပါက အကျိုးတရားရှိမှု... (ဖလ) ပစ္စုပဋ္ဌာန်၊
၄။ ယောနိသောမနသိကာရ = အာရုံကို နည်းမှန်လမ်းမှန် နှလုံးသွင်းခြင်း ... ပဒဋ္ဌာန်။
၁၃။ ဇော - အကုသိုလ်ဇော
၁။ သာဝဇ္ဇဒုက္ခဝိပါကလက္ခဏံ အကုသလံ၊
၂။ အနတ္ထဇနနရသံ၊
၃။ သံကိလေသပစ္စုပဋ္ဌာနံ၊
၄။ အယောနိသောမနသိကာရပဒဋ္ဌာနံ။[မှတ်စု ၂၀]
၁။ အပြစ်နှင့်တကွဖြစ်ခြင်း မကောင်းသော အကျိုးရှိခြင်းသဘော ... လက္ခဏ၊
၂။ အကျိုးမဲ့ကို ဖြစ်စေခြင်း = မကောင်းကျိုးကို ဖြစ်စေခြင်း ... (ကိစ္စ) ရသ၊
၃။ စိတ်အစဉ်ကို ညစ်နွမ်းစေတတ်သော သဘောတရား... (ဥပဋ္ဌာနာကာရ ) ပစ္စုပဋ္ဌာန်၊
၄။ အယောနိသောမနသိကာရ = အာရုံကို နည်းမှားလမ်းမှား နှလုံးသွင်းခြင်း ... ပဒဋ္ဌာန်။
၁။ ဂါရယှဘာဝတော ဝါ သာဝဇ္ဇလက္ခဏံ၊
၂။ သံကိလေသဘာဝရသံ၊
၃။ အနိဋ္ဌဝိပါကပစ္စုပဋ္ဌာနံ၊
၄။ အယောနိသောမနသိကာရပဒဋ္ဌာနံ။[မှတ်စု ၂၁]
တစ်နည်း – အကုသိုလ်တရားတို့သည် စင်စစ် ကဲ့ရဲ့ထိုက်သောကြောင့် –
၁။ အပြစ်နှင့်တကွ ဖြစ်ခြင်းသဘော ... လက္ခဏ၊
၂။ စိတ်အစဉ် ညစ်နွမ်းသည်၏အဖြစ်နှင့် ပြည့်စုံခြင်း... (သမ္ပတ္တိ) ရသ၊
၃။ မကောင်းသော အနိဋ္ဌဝိပါက အကျိုးရှိမှု... (ဖလ) ပစ္စုပဋ္ဌာန်၊
၄။ အယောနိသောမနသိကာရ = အာရုံကို နည်းမှားလမ်းမှား နှလုံးသွင်းခြင်း[မှတ်စု ၂၂] ... ပဒဋ္ဌာန်။
၁၄။ တဒါရုံ
၁။ သဠာရမ္မဏဝိဇာနနလက္ခဏံ တဒါရမ္မဏံ၊
၂။ တဒါရမ္မဏရသံ၊
၃။ တထာဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနံ၊
၄။ ဇဝနာပဂမပဒဋ္ဌာနံ။[မှတ်စု ၂၃]
စက္ခုဒွါရဝီထိတဒါရုံ
၁။ ရူပါရမ္မဏဝိဇာနနလက္ခဏံ တဒါရမ္မဏံ၊
၂။ တဒါရမ္မဏရသံ၊
၃။ တထာဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနံ (= တဒါရမ္မဏဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနံ)၊
၄။ ဇဝနာပဂမပဒဋ္ဌာနံ။
၁။ ရူပါရုံကို သိခြင်း = ရယူခြင်းသဘော ... လက္ခဏ၊
၂။ ဇောယူသည့် အာရုံကိုပင် လိုက်၍ အာရုံယူခြင်း ... (ကိစ္စ) ရသ၊
၃။ ဇောယူသည့် အာရုံကိုပင် လိုက်၍ အာရုံယူတတ်သော သဘောတရား ... ပစ္စုပဋ္ဌာန်၊
၄။ ဇောစိတ်၏ ချုပ်ပျက်သွားခြင်း ... ပဒဋ္ဌာန်။
သောတဒွါရဝီထိတဒါရုံ စသည်
၁။ သဒ္ဒါရမ္မဏဝိဇာနနလက္ခဏံ။ ပ။
ဂန္ဓာရမ္မဏဝိဇာနနလက္ခဏံ။ ပ။
ရသာရမ္မဏဝိဇာနနလက္ခဏံ။ ပ။
ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရမ္မဏဝိဇာနနလက္ခဏံ။ ပ။
ဓမ္မာရမ္မဏဝိဇာနနလက္ခဏံ တဒါရမ္မဏံ၊
၂။ တဒါရမ္မဏရသံ၊
၃။ တထာဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနံ (= တဒါရမ္မဏဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနံ)၊
၄။ ဇဝနာပဂမပဒဋ္ဌာနံ။
၁၅။ မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း (မနောဒွါရဝီထိ)
၁။ ဥပေက္ခာသဟဂတာဟေတုကကိရိယာ မနောဝိညာဏဓာတု သဠာရမ္မဏဝိဇာနနလက္ခဏာ၊
၂။ မနောဒွါရေ အာဝဇ္ဇနရသာ၊
၃။ တထာဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနာ (= အာဝဇ္ဇနဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနာ)၊
၄။ ဘဝင်္ဂါပဂမပဒဋ္ဌာနာ။[မှတ်စု ၂၄]
ဥပေက္ခာသဟဂုတ် အဟိတ်ကိရိယာ မနောဝိညာဏဓာတ် = မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်းသည် –
၁။ အာရုံ (၆)ပါးကို သိခြင်း = ရယူခြင်းသဘော ... လက္ခဏ၊
၂။ မနောဒွါရ၌ ထင်လာသော အာရုံကို ဆင်ခြင်ခြင်း ... (ကိစ္စ) ရသ၊
၃။ မနောဒွါရ၌ ထင်လာသော အာရုံကို ဆင်ခြင်တတ်သော သဘောတရား ... ပစ္စုပဋ္ဌာန်၊
၄။ ဘဝင်အယဉ် ကင်းချုပ်ခြင်း = ချုပ်ပျက်သွားခြင်း ... ပဒဋ္ဌာန်။[မှတ်စု ၂၅]
ရူပါရုံကို အာရုံယူသည့် မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း
ဥပေက္ခာသဟဂတာဟေတုကကိရိယာ မနောဝိညာဏဓာတု –
၁။ ရူပါရမ္မဏဝိဇာနနလက္ခဏာ၊
၂။ မနောဒွါရေ အာဝဇ္ဇနရသာ၊
၃။ တထာဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနာ (= အာဝဇ္ဇနဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနာ)၊
၄။ ဘဝင်္ဂါပဂမပဒဋ္ဌာနာ။
ဥပေက္ခာသဟဂုတ် အဟိတ်ကိရိယာ မနောဝိညာဏဓာတ် = မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်းသည် –
၁။ ရူပါရုံကို သိခြင်း = ရယူခြင်းသဘော ... လက္ခဏ၊
၂။ မနောဒွါရ၌ထင်လာသော ရူပါရုံကို ဆင်ခြင်ခြင်း ... (ကိစ္စ) ရသ၊
၃။ မနောဒွါရ၌ထင်လာသော ရူပါရုံကို ဆင်ခြင်တတ်သော သဘောတရား ... ပစ္စုပဋ္ဌာန်၊
၄။ ဘဝင်အယဉ် ကင်းချုပ်ခြင်း = ချုပ်ပျက်သွားခြင်း (= ဘဝင်္ဂုပစ္ဆေဒ) ... ပဒဋ္ဌာန်။
သဒ္ဒါရုံစသည်ကို အာရုံယူသည့် မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း
ဥပေက္ခာသဟဂတာဟေတုကကိရိယာ မနောဝိညာဏဓာတု –
၁။ သဒ္ဒါရမ္မဏဝိဇာနနလက္ခဏာ။ ပ။
ဂန္ဓာရမ္မဏဝိဇာနနလက္ခဏာ။ ပ။
ရသာရမ္မဏဝိဇာနနလက္ခဏာ။ ပ။
ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရမ္မဏဝိဇာနနလက္ခဏာ။ ပ။
ဓမ္မာရမ္မဏဝိဇာနနလက္ခဏာ၊
၂။ မနောဒွါရေ အာဝဇ္ဇနရသာ၊
၃။ တထာဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနာ (= အာဝဇ္ဇနဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနာ)၊
၄။ ဘဝင်္ဂါပဂမပဒဋ္ဌာနာ။[မှတ်စု ၂၆]
၁၆။ ဟသိတုပ္ပါဒ်စိတ်
သောမနဿသဟဂတာဟေတုကကိရိယာ –
၁။ သဠာရမ္မဏဝိဇာနနလက္ခဏာ၊
၂။ ကိစ္စဝသေန အရဟတံ အနုဠာရေသု ဝတ္ထူသု ဟသိတုပ္ပါဒနရသာ၊
၃။ တထာဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနာ၊
၄။ ဧကန္တတော ဟဒယဝတ္ထုပဒဋ္ဌာနာ။[မှတ်စု ၂၇]
သောမနဿသဟဂုတ် အဟိတ်ကိရိယာစိတ် = ဟသိတုပ္ပါဒ်စိတ်သည် –
၁။ အာရုံ (၆)ပါးကို သိခြင်း = ရယူခြင်းသဘော ... လက္ခဏ၊
၂။ ကိစ္စ၏ အစွမ်းဖြင့် ရဟန္တာအရှင်မြတ်တို့၏ သန္တာန်၌သာလျှင် မမြတ်ထွတ်ကုန်သော အရိုးစုပြိတ္တာအဆင်း စသော အာရုံတို့၌ ပြုံးရွှင်ခြင်းကိုသာလျှင် ဖြစ်စေခြင်း ... (ကိစ္စ) ရသ၊
၃။ ထိုကဲ့သို့ ပြုံးရွှင်ခြင်းကို ဖြစ်စေတတ်သော သဘောတရား ... ပစ္စုပဋ္ဌာန်၊
၄။ ဧကန်အားဖြင့် မှီရာဖြစ်သော ဟဒယဝတ္ထု ... ပဒဋ္ဌာန်။[မှတ်စု ၂၈]
၁၇။ စုတိစိတ်
၁။ ကမ္မ-ကမ္မနိမိတ္တ-ဂတိနိမိတ္တာနံ အညတရာရမ္မဏဝိဇာနနလက္ခဏံ စုတိစိတ္တံ၊
၂။ စဝနရသံ၊
၃။ တထာဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနံ၊
၄။ ဇဝနတဒါရမ္မဏဘဝင်္ဂါနံ အညတရာပဂမပဒဋ္ဌာနံ။
၁။ အတိတ်ဘဝ မရဏာသန္နဇောသည် ယူအပ်ခဲ့သော ကံ-ကမ္မနိမိတ်-ဂတိနိမိတ်ဟူသော အာရုံ (၃)မျိုးတို့တွင် အာရုံ တစ်မျိုးမျိုးကို သိခြင်း = ရယူခြင်းသဘော ... လက္ခဏ၊
၂။ ဘဝမှ ရွေ့လျောခြင်း ... (ကိစ္စ) ရသ၊
၃။ ဘဝမှ ရွေ့လျောတတ်သော သဘောတရား ... ပစ္စုပဋ္ဌာန်၊
၄။ (က) ဇောနောင် စုတိကျအံ့, ဇော၏ ချုပ်ပျက်ခြင်း
( ခ ) တဒါရုံနောင် စုတိကျအံ့, တဒါရုံ၏ ချုပ်ပျက်ခြင်း
( ဂ ) ဘဝင်နောင် စုတိကျအံ့, ဘဝင်၏ ချုပ်ပျက်ခြင်း ... ပဒဋ္ဌာန်။
ဝိညာဏက္ခန္ဓာ ပြီး၏၊
- ↑ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၀၆။)
- ↑ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၅၅။)
- ↑ ဝိဇာနနံ အာရမ္မဏဿ ဥပလဒ္ဓိ။ (မူလဋီ၊၁၊၈၇။)
- ↑ (ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၈၆။)
- ↑ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံ အမည်ရသော အာရုံမှာ ပထဝီ တေဇော ဝါယောဟု သုံးမျိုး ရှိသဖြင့် ပထဝီဓာတ်ကို အာရုံယူ၍ တစ်ကြိမ်, တေဇောဓာတ်ကို အာရုံယူ၍ တစ်ကြိမ်, ဝါယောဓာတ်ကို အာရုံယူ၍ တစ်ကြိမ်- ဤသို့ သုံးကြိမ် ခွဲ၍ ရှုပါ။ သို့သော် ယင်းဓာတ် သုံးပါးတို့၌ မာ-ကြမ်း-လေး-ပျော့-ချော-ပေါ့-ပူ-အေး-ထောက်-တွန်းဟူ၍ သဘောတရား (၁၀)မျိုးရှိနေသဖြင့် (၁၀)ကြိမ် ခွဲရှုနိုင်ပါက ပို၍ ကောင်းပါသည်။ မြန်မာပြန် အနက်အဓိပ္ပါယ်ကို စက္ခုဒွါရ၌ ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းကို နည်းမှီ၍ သိပါလေ။
- ↑ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၃၀၃။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၈၅။)
- ↑ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၃၀၃။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၈၅။)
- ↑ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၃၀၃။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၈၅။)
- ↑ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၃၀၃။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၈၅။)
- ↑ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၃၀၃။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၈၅။)
- ↑ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၃၀၄။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၈၅။)
- ↑ မှတ်ချက်---- ဤအထက်ပါ လက္ခဏ-ရသ စသည်တို့မှာ အာရုံ (၅)ပါးအတွက် ခြုံ၍ ရေးသားထားချက်ဖြစ်၏၊ ဤသမ္ပဋိစ္ဆိုင်း စိတ်သည် စိတ္တက္ခဏတစ်ခုအတွင်း၌ အာရုံ (၅)မျိုးလုံးကို ပြိုင်တူ မသိပေ။ ထိုကြောင့် လက္ခဏ-ရသ စသည်ကို ရှုပွားလိုသော ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်သည် အာရုံအလိုက် ခွဲ၍ သီးသန့်ရှုပါ။ ရူပါရုံကို လက်ခံသော သမ္ပဋိစ္ဆိုင်းစိတ်, သဒ္ဒါရုံကို လက်ခံသော သမ္ပဋိစ္ဆိုင်းစိတ်- ဤသို့ စသည်ဖြင့် (၅)မျိုး ခွဲရှုပါ။
- ↑ မှတ်ချက်---- ဤ ၌ လ ည်း ပ ထဝီဓာတ်ကို အာရုံယူ၍ တစ်ကြိမ်, တေဇောဓာတ်ကို အာရုံယူ၍ တစ်ကြိမ်, ဝါယောဓာတ်ကို အာရုံယူ၍ တစ်ကြိမ် ဤသို့ သုံးကြိမ် ခွဲရှုပါ။ သို့သော် ယင်းဓာတ်သုံးပါးတို့၌ မာ-ကြမ်း-လေး-ပျော့-ချော-ပေါ့-ပူ-အေး-ထောက်တွန်း ဟူ၍ သဘောတရား (၁၀)မျိုးရှိနေသဖြင့် (၁၀)ကြိမ် ခွဲရှုနိုင်ပါက ပို၍ ကောင်းပါသည်။
- ↑ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၃၀၅။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၈၅။)
- ↑ မှတ်ချက်---- ဤစိတ်သည် သောမနဿ ဥပေက္ခာအားဖြင့် နှစ်မျိုးပြား၏၊ ဥပေက္ခာကား အဟိတ်ကုသလဝိပါက် အကုသလ ဝိပါက်ဟု နှစ်မျိုးပြား၏၊ အဟိတ်ကုသလဝိပါက် ဥပေက္ခာသန္တီရဏစိတ်သည် ကာမသုဂတိဘုံ၌, အကုသလဝိပါက် ဥပေက္ခာ သန္တီရဏစိတ်သည် အပါယ်ဘုံ၌ ပဋိသန္ဓေကိစ္စ, ဘဝင်ကိစ္စ, စုတိကိစ္စတို့ကိုလည်း ရွက်ဆောင်၏၊ ဤသန္တီရဏစိတ် (၃)မျိုးလုံးသည် သန္တီရဏကိစ္စအပြင် တဒါရုံကိစ္စကိုလည်း ရံခါ ရွက်ဆောင်ပေး၏၊ အာရုံ (၆)ပါးကို ထိုက်သလို အာရုံပြု၏၊ သန္တီရဏကိစ္စကို ရွက်ဆောင်ခိုက်၌ ရူပါရုံ သဒ္ဒါရုံ ဂန္ဓာရုံ ရသာရုံ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံဟူသော အာရုံငါးပါးကို, တဒါရုံကိစ္စကို ရွက်ဆောင်ခိုက်၌ အာရုံ (၆)ပါးလုံးကို ထိုက်သလို အာရုံပြု၏၊ လက်တွေ့ရှုရာ၌ကား အာရုံ (၆)ပါးလုံးကို ပြိုင်တူ အာရုံမပြုနိုင်သဖြင့် ခွဲရှုရမည် ဖြစ်သည်။ အလားတူပင် တစ်ခုတည်းသော စိတ်က စိတ္တက္ခဏတစ်ခုအတွင်း၌ သန္တီရဏကိစ္စ တဒါရုံကိစ္စ စသည်ကို မရွက်ဆောင်နိုင်သဖြင့် သန္တီရဏကိစ္စ စသည်ကိုလည်း ခွဲရှုရမည်သာ ဖြစ်ပေသည်။ ထိုကြောင့် သန္တီရဏကိစ္စကို ရွက်ဆောင်ခိုက်၌ အာရုံ (၅)ပါးခွဲ၍ ထပ်မံဖော်ပြအပ်ပါသည်။
- ↑ (ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၈၇။)
- ↑ မှတ်ချက်---- ဥပေက္ခာသဟဂုတ် အဟိတ်ကိရိယာ မနောဝိညာဏဓာတ်ဟူသော မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်းစိတ်သည် ပဉ္စဒွါရ၌ ဝေါဋ္ဌဗ္ဗနကိစ္စ = ဝုဋ္ဌောကိစ္စ, မနောဒွါရ၌ အာဝဇ္ဇန်းကိစ္စကို ရွက်ဆောင်၏၊ ယင်းကိစ္စနှစ်မျိုးကို တစ်ပေါင်းတည်းပြု၍ အဋ္ဌကထာက ဖော်ပြထားပါသည်။ လက်တွေ့ရှုရာ၌ကား ခွဲ၍ ရှုရမည် ဖြစ်သည်။ သို့အတွက် ဤ၌ ဝုဋ္ဌောကိစ္စကိုသာ ထပ်မံ၍ တင်ပြပေအံ့။ ပဉ္စဒွါရ၌လည်း အာရုံ (၅)မျိုး ရှိသဖြင့် အာရုံတစ်မျိုးစီကိုသာ ယင်းစိတ်က အာရုံပြုနိုင်သဖြင့် ရူပါရုံကို အာရုံပြုသည့် ဝုဋ္ဌောကိစ္စကို ထပ်မံ၍ တင်ပြပေအံ့။
- ↑ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၀၅။)
- ↑ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၀၅။)
- ↑ (အနုဋီ၊၁၊၁၂၆။)
- ↑ (အနုဋီ၊၁၊၁၂၆။)
- ↑ မှတ်ချက်---- အာရုံကို နိစ္စ-သုခ-အတ္တ-သုဘ စသည်ဖြင့် ဆုံးဖြတ်ချက် ချခြင်းသည် အယောနိသောမနသိကာရ မည်၏၊ အာရုံကို အနိစ္စ-ဒုက္ခ-အနတ္တ-အသုဘ စသည်ဖြင့် ဆုံးဖြတ်ချက် ချခြင်းသည် ယောနိသောမနသိကာရ မည်၏၊ အယောနိသော မနသိကာရကား အကုသိုလ်တရားတို့၏ အနီးကပ်ဆုံး အကြောင်းပဒဋ္ဌာန် ဖြစ်၏၊ ယောနိသောမနသိကာရကား ကုသိုလ်တရားတို့၏ အနီးကပ်ဆုံး အကြောင်းပဒဋ္ဌာန် ဖြစ်၏၊ တရားကိုယ်မှာ ဤအရာ၌ ပဉ္စဒွါရဝီထိဝယ် ဝုဋ္ဌောနာမ်တရား (၁၂)ကိုလည်းကောင်း, မနောဒွါရဝီထိဝယ် မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း နာမ်တရား (၁၂)ကိုလည်းကောင်း ရည်ညွှန်းထားပေသည်။ သို့သော် အဋ္ဌသာလိနီအဋ္ဌကထာ ၌ကား ဤသို့ လာရှိ၏၊
ဣဒံ ပန ဇဝနံ ကုသလတ္ထာယ ဝါ အကုသလတ္ထာယ ဝါ ကော နိယာမေတီတိ? အာဝဇ္ဇနဉ္စေဝ ဝေါဋ္ဌဗ္ဗနဉ္စ။ အာဝဇ္ဇနေန ဟိ ယောနိသော အာဝဋ္ဋိတေ ဝေါဋ္ဌဗ္ဗနေန ယောနိသော ဝဝတ္ထာပိတေ ဇဝနံ အကုသလံ ဘဝိဿတီတိ အဋ္ဌာနမေတံ။ အာဝဇ္ဇနေန အယောနိသော အာဝဋ္ဋိတေ ဝေါဋ္ဌဗ္ဗနေန အယောနိသော ဝဝတ္ထာပိတေ ဇဝနံ ကုသလံ ဘဝိဿတီတိပိ အဋ္ဌာနမေတံ။ ဥဘယေန ပန ယောနိသော အာဝဋ္ဋိတေ, ဝဝတ္ထာပိတေ စ ဇဝနံ ကုသလံ ဟောတိ၊ အယောနိသော အကုသလန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၃၁၇၊၊)
ယင်းအဋ္ဌကထာ၏ ဆိုလိုရင်းမှာ ဤသို့ ဖြစ်၏ ..။ “ဤဇောကို ကုသိုလ်ဖြစ်ရေးအတွက် သို့မဟုတ် အကုသိုလ်ဖြစ်ရေးအတွက် မည်သည့်တရားက သတ်မှတ်ချက်ပေးပါသနည်း? ပဉ္စဒွါရဝီထိများတွင် ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းနှင့် ဝုဋ္ဌောတို့က သတ်မှတ်ပေး၏ဟူပေ။ ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းက နည်းမှန်လမ်းမှန်အားဖြင့် ဘဝင်ကို လည်စေသည်ရှိသော် (= ရပ်တန့်စေသည် ရှိသော်) ဝုဋ္ဌောက အာရုံကို နည်းမှန်လမ်းမှန်အားဖြင့် ဆုံးဖြတ်ချက် ချခဲ့သည်ရှိသော် ဇောသည် အကုသိုလ် ဖြစ်လိမ့်မည်ဟူသော ဤအရာဌာနမျိုးသည် မရှိနိုင်။ ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းက နည်းမှားလမ်းမှားအားဖြင့် ဘဝင်ကို လည်စေသည်ရှိသော် (= ရပ်တန့်စေသည်ရှိသော်) ဝုဋ္ဌောက အာရုံကို နည်းမှားလမ်းမှားအားဖြင့် ဆုံးဖြတ်ချက် ချခဲ့သည်ရှိသော် ဇောသည် ကုသိုလ် ဖြစ်လိမ့်မည်ဟူသော ဤအရာဌာနမျိုး သည်လည်း မရှိနိုင်။ သို့သော် အာဝဇ္ဇန်းနှင့် ဝုဋ္ဌော နှစ်မျိုးလုံးက နည်းမှန်လမ်းမှန်အားဖြင့် ဘဝင်ကို လည်စေနိုင်ခဲ့သည်ရှိသော် (= ရပ်တန့်စေနိုင်ခဲ့သည်ရှိသော်) အာရုံကို နည်းမှန် လမ်းမှန်အားဖြင့်လည်း ဆုံးဖြတ်ချက် ချနိုင်ခဲ့သည်ရှိသော် ဇောသည် ကုသိုလ်ဇော ဖြစ်၏၊ နည်းမှားလမ်းမှားအားဖြင့် ဘဝင်ကို လည်စေသည်ရှိသော် (= ရပ်တန့်စေသည်ရှိသော်) အာရုံကို နည်းမှားလမ်းမှားအားဖြင့် ဆုံးဖြတ်ချက် ချခဲ့သည်ရှိသော် ဇောသည် အကုသိုလ်ဇော ဖြစ်လိမ့်မည်ဟု သိရှိပါလေ။” (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၃၁၇။)
ဤအဋ္ဌကထာအဖွင့်အရ ပဉ္စဒွါရဝီထိများဝယ် ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းနှင့် ဝုဋ္ဌော နှစ်မျိုးလုံးကိုပင် ယောနိသောမနသိကာရ သို့မဟုတ် အယောနိသောမနသိကာရ ဟု သိရှိပါလေ။
အနိစ္စ ဒုက္ခ အနတ္တ အသုဘ စစ်စစ် ဧကန်မှန်သော သင်္ခါရတရားတို့ကို အနိစ္စ ဒုက္ခ အနတ္တ အသုဘဟုလည်းကောင်း, ရုပ်တရား နာမ်တရားဟုလည်းကောင်း, အကြောင်းတရား အကျိုးတရားဟုလည်းကောင်း နှလုံးသွင်းခြင်းသည် မဂ်ဖိုလ် နိဗ္ဗာန်စသော စီးပွားချမ်းသာကို ရခြင်း၏ အကြောင်းအားဖြင့် အာရုံကို နည်းမှန်လမ်းမှန် နှလုံးသွင်းခြင်း ယောနိသောမနသိကာရ မည်၏၊ အပြန်အားဖြင့် အယောနိသောမနသိကာရကို သိပါ။ - ↑ မှတ်ချက်---- ဤကား အာရုံ (၆)ပါးကို အာရုံယူသည့် တဒါရုံ (၆)မျိုးလုံးကို စုပေါင်း၍ ရေးသားထားချက်ပင် ဖြစ်သည်။ လက်တွေ့ရှုရာ၌ကား အာရုံတစ်ပါးစီ ခွဲ၍ ရှုရမည်ဖြစ်သဖြင့် လက်တွေ့ရှုတတ်ရန် အာရုံတစ်ပါးစီကို အာရုံပြုသည့် တဒါရုံ (၆)မျိုးကို ထပ်မံ၍ ဖော်ပြပေအံ့။
- ↑ (ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၈၇။)
- ↑ မှတ်ချက်---- တစ်ခုတည်းသော မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်းက အာရုံ (၆)ပါးလုံးကို ပြိုင်တူ အာရုံမယူနိုင်သဖြင့် အာရုံ (၆)မျိုး ခွဲ၍ ရှုရမည်ဖြစ်သည်။ ထိုကြောင့် အာရုံ (၆)မျိုး ခွဲ၍ ထပ်မံ တင်ပြအပ်ပါသည်။
- ↑ မှတ်ချက်---- အနက်အဓိပ္ပါယ် သဘောပေါက်လောက်ပေပြီ၊ နည်းမှီ၍ ရှုပါလေ။
- ↑ (ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၈၇။)
- ↑ မှတ်ချက်---- ဤဟသိတုပ္ပါဒ်စိတ်ကား ရဟန္တာအရှင်မြတ်တို့၏ သန္တာန်၌သာလျှင် ဖြစ်သော စိတ်အမျိုးအစား ဖြစ်သဖြင့် ရဟန္တာပုဂ္ဂိုလ်တို့သာ ရှုရမည့်စိတ် ဖြစ်ပေသည်။