ဘာသာရေးအခြေခံ
ဘာသာရေးအခြေခံ
အခန်း-၁
မေး။ ။ သင်တို့ ဘယ်ဘာသာကို ကိုးကွယ်သလဲ။
ဖြေ။ ။ ဗုဒ္ဓဘာသာကို ကိုးကွယ်ပါတယ်။
မေး။ ။ ဗုဒ္ဓဘာသာဆိုတာ ဘာလဲ။
ဖြေ။ ။ ဗုဒ္ဓဆိုတာက တရားအားလုံးကို ဆရာမရှိဘဲ ကိုယ်ပိုင်ဉာဏ်နဲ့ သိတဲ့ဘုရား။ ဘာသာဆိုတာက အဲဒီဘုရားရှင် သွန်သင်ပြသ ဟောကြားခဲ့တဲ့ တရားတော်။
အဲဒီလို ဗုဒ္ဓဘာသာဆိုတဲ့ စကားနှစ်လုံးကို ပေါင်းလိုက်တော့ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာ ဟောကြားခဲ့တဲ့ တရားတော်တွေလို့ အဓိပ္ပာယ် ရတယ်။ အဲဒီဗုဒ္ဓမြတ်စွာ ဟောကြားခဲ့တဲ့ တရားတော်အတိုင်း ကျင့်ကြံနေထိုင်တဲ့ လူတွေကို ဗုဒ္ဓဘာသာ (ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်)တွေ လို့ ခေါ်တယ်။
မေး။ ။ ဗုဒ္ဓဘာသာကိုးကွယ်မှု အစဉ်အလာ ဘယ်ပုဂ္ဂိုလ်က ဘယ်နိုင်ငံမှာ ဘယ်အချိန်တုန်းက စတင်တည်ထောင်ခဲ့သလဲ။
ဖြေ။ ။ ဗုဒ္ဓဘာသာကိုးကွယ်မှုကို ဂေါတမဘုရားရှင်က အိန္ဒိယနိုင်ငံမှာ လွန်ခဲ့တဲ့နှစ်ပေါင်း ၂၅၀၀ ကျော်တုန်းက စတင်တည်ထောင်ခဲ့တယ်။
မေး။ ။ ဂေါတမဘုရားရှင် မပွင့်မီက အိန္ဒိယမှာ ဘယ်ဘာသာကို ကိုးကွယ်နေကြသလဲ။
ဖြေ။ ။ အဲဒီအချိန်တုန်းက အိန္ဒိယမှာ ဗြဟ္မဏဝါဒလို့ခေါ်တဲ့ ဟိန္ဒူဘာသာကို အများဆုံး ကိုးကွယ်နေကြတယ်။ဟိန္ဒူဘာသာရဲ့ အစောဆုံးစာပေကတော့ ရိ-ဂ်ဝေဒဖြစ်တယ်။ အဲဒီ ရိ-ဂ်ဝေဒထဲမှာ အိန္ဒိယပြည်ထဲကို ရှေးဦးစွာဝင်ရောက်လာကြတဲ့ အာရိယန် လူမျိုးတွေရဲ့ တေးဂီတတွေပါတယ်။ အာရိယန်တွေဟာ နေ လ မီး လေ စတဲ့သဘာဝအင်အားတွေကို သက်ရှိ အဖြစ်ပြောင်းပြီး နေနတ်၊ လေနတ်၊ မီးနတ်၊ မြစ်စောင့်နတ်၊ တောင်စောင့်နတ်တွေအဖြစ်နဲ့ ကိုးကွယ်ပူဇော်နေကြတယ်။ ၈၀၀ ဘီစီလောက်မှာ ဥပနိသျှဒ်ခေါ်တဲ့ ကျမ်းတွေပေါ်လာတယ်။ အဲဒီကျမ်းတွေထဲမှာ…
၁။ ဝတ်ပြုကိုးကွယ် ပူဇော်နည်း။
၂။ အတ္တကို စင်ကြယ်စေဖို့ ခြိုးခြံကျင့်ကြံ အားထုတ်နည်း။
၃။ သံသရာမှ လွတ်မြောက်ရန် ကမ္မဋ္ဌာန်းတရား အားထုတ်နည်းတွေကို ဖော်ပြကြတယ်။
ဟိန္ဒူဝါဒအရ အတ္တဟာ တစ်ဘဝပြီး တစ်ဘဝ ဆက်ကာ ဆက်ကာ သံသရာကျင်လည်နေတယ်။ အဲဒီလိုကျင်လည်ရာမှာ ကောင်းမှု မကောင်းမှုအရ ကောင်းတဲ့ဘဝ၊ ဆိုးတဲ့ဘဝမှာ ကျင်လည်ရတယ်။ အဆုံးအစမရှိ ကျင်လည်နေရတဲ့ သံသရာမှ လွတ်မြောက်ရေး နည်းလမ်းတစ်ခုဟာ ရှိရမယ်လို့ ယုံကြည်ကြတယ်။ အဲဒီလွတ်မြောက်ရေး နည်းလမ်းကို ရှာကြံရာက အဘိဓမ္မာဆရာကြီးတွေ အမြောက်အများ ပေါ်ထွက်လာကြတယ်။ တချို့က အဲဒီဂိုဏ်းဆရာကြီးတွေကို ကိုးကွယ်ပြီး တချို့ကတော့ မီးနတ်၊ နေနတ်၊ လေနတ် စတဲ့ သဘာဝနတ်တွေကို ကိုးကွယ်နေကြတယ်။
မေး။ ။ ဒီလိုဆိုရင် ဗုဒ္ဓဘာသာဟာ သူ့အရင်ပေါ်နေတဲ့ ဟိန္ဒူဘာသာ၊ နတ်ကိုးကွယ်မှုဘာသာတွေက ဆင်းသက်လာသလား။
ဖြေ။ ။ မဟုတ်ဘူး။ ဗုဒ္ဓဘာသာဟာ ဟိန္ဒူဘာသာက ဆင်းသက်လာတာ မဟုတ်တဲ့အပြင် အဲဒီဟိန္ဒူနဲ့ နတ်ကိုးကွယ်မှုဘာသာ ရေးတွေကို လုံးဝဆန့်ကျင်တော်လှန်တဲ့ ဘာသာဖြစ်တယ်။ (ဒါပေမယ့် ကမ္ဘာကိုပြန့်နေတဲ့ ဗုဒ္ဓဘာသာကတော့ ဟိန္ဒူဝါဒနဲ့ နတ်ကိုးကွယ်မှုဝါဒတွေ အနည်းအကျဉ်း ရောနှောပါဝင်နေတယ်လို့ ကြိုတင်မှတ်ထားနှင့်ပါ။)
မေး။ ။ ဗုဒ္ဓဘာသာနဲ့ ဟိန္ဒူဘာသာဟာ ဘယ်လိုကွဲပြားသလဲ။
ဖြေ။ ။ ဟိန္ဒူဘာသာအဆိုအရ အထက်ကောင်းကင်တစ်နေရာမှာ မအိုမသေဘဲ ထာဝရအသက်ရှင်နေနိုင်တဲ့ ဗြဟ္မာကြီးတစ်ဦး ရှိတယ်။ အဲဒီဗြဟ္မာကြီးက ဒီကမ္ဘာလောကကြီးနဲ့ သက်ရှိသက်မဲ့ သတ္တဝါတွေကို ဖန်ဆင်းထားတယ်။ သူဖန်ဆင်းထားတာ ဖြစ်လို့ လောကကြီးတစ်ခုလုံးကို သူအစိုးရတယ်။ ပိုင်ဆိုင်တယ်။ ဒီသက်ရှိသတ္တဝါတွေရဲ့ ချမ်းသာမှု၊ ဆင်းရဲမှု၊ ကောင်းမှုဆိုး မှုတွေ အားလုံးဟာ ဖန်ဆင်းရှင်နဲ့သာ ဆိုင်တယ်။
သူဖန်ဆင်းထားတဲ့ သတ္တဝါတွေရဲ့ ကိုယ်ခန္ဓာထဲမှာ ဆိုးလ်၊ အတ္တ။ ဝိညာဉ်လို့ခေါ်တဲ့ အသက်ရှိတယ်။ အဲဒီအတ္တဝိညာဉ်ဟာလဲ ထာဝရတည်မြဲတယ်။ ရုပ်ဝတ္ထုခန္ဓာကိုယ်ကြီးဟာ ဟောင်းမြင်းအိုမင်းသွားတဲ့အခါ ဝိညာဉ်ကလေးက အဲဒီကိုယ်ခန္ဓာကြီးထဲက ထွက်ပြီး အခြားနုပျိုတဲ့ ခန္ဓာကိုယ်ထဲမှာ တဖန်သွားဖြစ်တယ်။ အဲဒီ နာမ်ဝိညာဉ်ကလေးဟာ မူလဖန်ဆင်းရှင်ဖြစ်တဲ့ ဗြဟ္မာကြီး နဲ့ပြန်ပေါင်းမိနိုင်ဖို့အတွက် ဖန်ဆင်းရှင်ဗြဟ္မာကြီးကို မျှော်မှန်းပြီး ပူဇော်ပသမှု၊ ဝတ်ပြုကိုးကွယ်မှု အမျိုးမျိုးတွေပြုလုပ်ရတယ်။ အင်မတန် ပင်ပန်းပြင်းထန်တဲ့ အကျင့်တွေကိုလည်း ကျင့်ကြံအားထုတ်ကြရတယ်။ ဖန်ဆင်းရှင် ဗြဟ္မာကြီးရော ဖန်ဆင်းခံ သတ္တဝါတွေရဲ့ ဝိညာဉ်တွေပါ အစဉ်မြဲတယ်လို့ ယူဆတဲ့အတွက် ထာဝရဝါဒ အတ္တဝါဒလို့ခေါ်တယ်။
ဗုဒ္ဓဘာသာမှာတော့ ဂေါတမဗုဒ္ဓဟာ ဖန်ဆင်းရှင်လဲမဟုတ်ဘူး။ သတ္တဝါတွေကို ဖန်ဆင်းနိုင်တဲ့ တန်ခိုးဣဒ္ဓိပါဒ်လဲ မရှိဘူး။ သတ္တဝါတွေကို ချမ်းသာအောင် ဆင်းရဲအောင်လဲ မလုပ်နိုင်ဘူး။ ပုဂ္ဂိုလ်သတ္တဝါ တစ်ဦးတစ်ယောက်ရဲ့ ကောင်းမှု ဆိုးမှုဟာ ဘုရားသခင်နဲ့ ဘယ်လိုမှ မပတ်သက်ဘူး။ အကောင်းနဲ့ အဆိုး၊ ချမ်းသာနဲ့ ဆင်းရဲဟာ တရားတော်အတိုင်းသာ ဖြစ်ရတယ်။ ကောင်းတဲ့တရား၊ ချမ်းသာစေတတ်တဲ့တရားတွေကို ကြံစည်ပြောဆို လုပ်ကိုင်တဲ့လူတွေဟာ လူကောင်း လူချမ်းသာဖြစ်ပြီး မကောင်းတဲ့ ဆင်းရဲစေတတ်တဲ့ တရားတွေကို ကြံစည်ပြောဆို လုပ်ကိုင်တဲ့လူတွေဟာ လူဆိုး လူဆင်းရဲတွေ ဖြစ်မယ်။ ပုဂ္ဂိုလ် သတ္တဝါတိုင်းဟာ မိမိရဲ့ဘဝ ချမ်းသာအောင်၊ ဆင်းရဲအောင်၊ ကောင်းအောင် ဆိုးအောင် ဖန်တီးနေတဲ့ ဗိသုကာတွေဖြစ်တယ်။ တစ်ဦးတစ်ယောက်ရဲ့ အကောင်းနဲ့အဆိုး၊ ချမ်းသာနဲ့ဆင်းရဲကို ဘုရားရှင်လဲ မတတ်နိုင်ဘူး။ တခြားပုဂ္ဂိုလ် တစ်စုံတစ်ယောက်ကလဲ မတတ်နိုင်ဘူး။ “ဘယ်သူမပြု မိမိမှု” ဆိုတဲ့အယူအဆဟာ ဗုဒ္ဓဘာသာရဲ့ အခြေခံပင်ရင်း အယူအဆဖြစ်တယ်။
သက်ရှိသတ္တဝါတွေရဲ့ အသက်ဝိညာဉ်ရော ရုပ်ခန္ဓာကိုယ်တွေပါ ဘယ်ဟာမှ တည်မြဲတာမရှိဘူး။ သက်ရှိသက်မဲ့ မြင်မြင်သမျှ အားလုံးဟာ ပျက်စီးကုန်ရမယ်။ ဒါကြောင့် ဗုဒ္ဓက သူ့ရဲ့အယူဝါဒကို အနတ္တဝါဒလို့ ထုတ်ဖော်ကြေငြာတယ်။ အားလုံးတည်မြဲ ပါတယ်၊ အနှစ်သာရရှိပါတယ်လို့ ယုံကြည်နေချိန်မှာ ဗုဒ္ဓက မတည်မြဲဘူး အနှစ်သာရမရှိဘူးလို့ ကြေငြာလိုက်တာဟာ အင်မတန်ကြီးမားတဲ့ မဟာတော်လှန်ရေးကြီး ဖြစ်တယ်။
မေး။ ။ ဗုဒ္ဓဂေါတမဟာ လူတွေရဲ့ ကောင်းကျိုး ဆိုးကျိုးတွေ မဖန်တီးနိုင်ရင် ဘုရားကို ဘာကြောင့် ကိုးကွယ်ရသလဲ။
ဖြေ။ ။ ဂေါတမဘုရားရှင်ဟာ လူတွေရဲ့ ကောင်းကျိုး ဆိုးကျိုးကို သူ့ရဲ့ တန်ခိုးဣဒ္ဓိပါဒ်နဲ့ မဖန်တီး မပြုလုပ်နိုင်ပါဘူး။ ဂေါတမဗုဒ္ဓဟာ တို့ကို မစလိမ့်မယ်၊ ကယ်တင်လိမ့်မယ်ဆိုတဲ့ ယုံကြည်ချက်နဲ့ လူတွေက ကိုးကွယ်နေကြတာ မဟုတ်ပါဘူး။ ဘုရားရှင်ဟာ ဒီပြင်လူတွေ မတွေ့ မသိသေးတဲ့ တရားတွေကို အမှားနဲ့အမှန် ခွဲခြားသိမြင်ခဲ့တယ်။ မကောင်းကျိုးကို ပေးတတ်တဲ့ အကုသိုလ်အမှားတရားနဲ့ ကောင်းကျိုးကို ပေးတတ်တဲ့ ကုသိုလ်အမှန်တရားတွေကို ခွဲခြားပြီးဟောကြားခဲ့တယ်။ ဒီလိုကြံ စည်ပြောဆို လုပ်ဆောင်မှုဟာ ကောင်းတဲ့ဘဝကို ရောက်စေနိုင်တဲ့ သုဂတိလမ်းကောင်း၊ ဒီလိုကြံစည်ပြောဆိုလုပ်ဆောင်မှုဟာ မကောင်းတဲ့ဘဝ ရောက်စေနိုင်တဲ့ ဒုဂ္ဂတိလမ်းဆိုးဖြစ်တယ်လို့ လမ်းကောင်းနဲ့ လမ်းဆိုး၊ လမ်းမှန်နဲ့ လမ်းမှားကို ကွဲကွဲ ပြားပြား ပြတ်ပြတ်သားသား ညွှန်ကြားခဲ့တယ်။ အဲဒီလို ကောင်းဆိုးလမ်းများကို ညွှန်ကြားခဲ့တဲ့ လမ်းညွှန်ပုဂ္ဂိုလ်မြတ်ကြီး တစ်ပါးအနေနဲ့ ကိုးကွယ်ဆည်းကပ် ဝတ်ပြုပူဇော်ကြခြင်းသာ ဖြစ်တယ်။ တစ်ဘဝအတွက် သိသင့်သိထိုက်တဲ့ အသိပညာ အတတ်ပညာတွေကို လေးစားမြတ်နိုး ရှိခိုးပူဇော်တဲ့ သဘောသာဖြစ်တယ်။ ဗုဒ္ဓဘာသာ ကိုးကွယ်မှုဟာ အခြားဘာသာတွေ မှာလို ကြောက်ရွံ့တဲ့သဘော၊ ကိုယ်လိုချင်တဲ့အကျိုးကို ရအောင် မစစေလိုတဲ့သဘော လုံးဝမပါဘူးဆိုတာ အထူးသတိထား ရမယ်။
မေး။ ။ ဗုဒ္ဓဝါဒဟာ အနတ္တဆိုတော့ လူတွေဟာ သေရင် ဘာမှမဖြစ်ဘဲ ဘဝပြတ်သွားသလား။
ဖြေ။ ။ လူဟာ သေပြီးတဲ့နောက် ဘာမှ ပြန်မဖြစ်ဘဲ ဘဝပြတ်မသွားပါဘူး။ နောက်ဘဝတစ်ခုမှာ ပြန်ဖြစ်ပါတယ်။ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဟာ ပျက်စီးခြင်းမရှိ ထာဝစဉ်တည်မြဲနေတဲ့ အတ္တဝိညာဉ်ရှိတယ်ဆိုတဲ့ တည်မြဲဝါဒ သဿတအယူကို တစ်ဖက်မှာ တိုက်ခိုက်ရသလို တစ်ဖက်မှာလဲ “နောင်ဘဝဆိုတာ မရှိဘူး၊ သေပြီးရင်လဲ ဘာမှမဖြစ်ဘူး”လို့ ယူဆတဲ့ ပြတ်စဲဝါဒ ဥစ္ဆေဒ အယူကိုလဲ တော်လှန်ဆန့်ကျင်ခဲ့တယ်။
မေး။ ။ သေပြီးတဲ့နောက် ဘာမှမဖြစ်ဘူးဆိုတဲ့ ပြတ်စဲဥစ္ဆေဒဝါဒမှာ ဘယ်လိုအပြစ်ရှိသလဲ။
ဖြေ။ ။ ဘုရားရှင်လက်ထက်မှာ ပြတ်စဲဝါဒ ဥစ္ဆေဒအယူကို ကြေညာနေတဲ့ သူတွေကတော့ တိတ႓ိဆရာကြီးတွေပဲ ဖြစ်တယ်။ သူတို့အဆိုက သတ္တဝါတွေဟာ ဒီဘဝကို ဘယ်ဘဝကမှ ကူးပြောင်းလာတာ မဟုတ်ဘူး။ အခုဘဝသေဆုံးသွားပြီးရင်လဲ ဘယ်ဘဝမှာမှ မဖြစ်တော့ဘူး။ ဘဝကူးတယ်ဆိုတာ မရှိလို့ နောက်ဘဝ ကောင်းရာ ကောင်းကြောင်းအတွက် ကုသိုလ်ကောင်း မှုတွေလဲ လုပ်စရာမလိုဘူး။ မကောင်းမှု အကုသိုလ်တွေ လုပ်လို့လဲ ဘာအပြစ်မှ မခံရဘူး။ ဒီလို နောင်ဘဝမရှိတဲ့အတွက် နောင်ဘဝ ကောင်းစားရေးအတွက် ကုသိုလ်ကောင်းမှုလဲ လုပ်စရာမလိုဘူး။ အကုသိုလ် မကောင်းမှုတွေကိုလဲ ရှောင်ကြဉ်နေ စရာ မလိုဘူး။ ဒါကြောင့် ဒီဘဝမှာ ကောင်းမယ်ထင်ရင် ကိုယ်အကျိုးရှိမယ်ဆိုရင် ဘာမဆို လုပ်နိုင်တယ်လို့ ဆိုရာရောက် တယ်။ စာနာမှု ယိုင်းပင်းကူညီမှု လုံးဝမရှိတဲ့ လူရိုင်းတို့ရဲ့ အတွေးအခေါ် အပြုအမူသာ ဖြစ်တဲ့အတွက် ဘာသာတရားအားလုံး နဲ့ ဆန့်ကျင်ပြီး စာနာမှု ယိုင်းပင်းမှုတွေနဲ့ ယဉ်ကျေးနေတဲ့ လူ့အဖွဲ့အစည်းတွေက လက်မခံလိုကြတာဖြစ်တယ်။
မေး။ ။ အနတ္တဝါဒဖြစ်တဲ့ ဗုဒ္ဓဘာသာကို စတင်တည်ထောင်သွားတဲ့ ဗုဒ္ဓအကြောင်း အကျဉ်းချုပ်ပြောပြပါ။
ဖြေ။ ။ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဟာ အိန္ဒိယနိုင်ငံ ကပိလဝတ်နေပြည်တော် ဘုရင်သုဒ္ဓေါဒနနဲ့ မိဖုရားကြီး မာယာတို့ရဲ့ တစ်ဦးတည်းသော သားတော်ဖြစ်တယ်။ ၁၆-နှစ်အရွယ်မှာ ဒေဝဒဟပြည်သူ ယသော်ဓရာမင်းသမီးနဲ့ အိမ်ထောင်ပြုပြီး ထီးနန်းစည်းစိမ်ကို ခံစား တယ်။ တစ်နေ့ ဥယျာဉ်ကစားထွက်တုန်းမှာ သူအို၊ သူနာ၊ သူသေ၊ နိမိတ် ၃-ပါးကို မြင်တော့ အိုနာသေရေး ဒုက္ခဘေးတွေကို ထင်မြင်သုံးသပ်မိပြီး သတိသံဝေဂရတယ်။ ထို့နောက် ရဟန်းအသွင် နိမိတ်ကိုမြင်တဲ့အခါ အိုနာသေမှု ဒုက္ခမှ ကင်းလွတ်ရာ ဌာနတစ်ခုရှိတယ်။ ဒီဌာနကို ရောက်ဖို့အတွက် လောကီအာရုံခံစားမှုတွေ စွန့်လွှတ်ပြီး ရဟန်းအသွင်နဲ့ အမှန်တရားကို ရှာဖွေရမယ်လို့ သိရှိလာတယ်။ အဲဒီအချိန်မှာ သားတော်ရာဟုလာ ဖွားမြင်တော်မူကြောင်း သတင်းရတယ်။ သံယောဇဉ်အမျှင် မကြီးထွားခင် တောထွက်မှ တော်တော့မယ်လို့ အဲဒီနေ့မှာပဲ လက်စွဲတော်မောင်ဆန်ကိုခေါ်ပြီး ကဏ္ဍကမြင်းနဲ့ ဥရုဝေဠ တောကို ပို့ခိုင်းတယ်။ ဥရုဝေဠတောမှာ ၆-နှစ်တိတိ လူသာမန်တို့ ကျင့်နိုင်ခဲတဲ့ ဒုက္ကရစရိယာအကျင့်ကို ကျင့်တော်မူတယ်။ မဟာသက္ကရာဇ် ၁၀၃ ခု၊ ကဆုန်လပြည့်နေ့မှာ သစ္စာလေးပါး အမှန်တရားကို ထိုးထွင်းသိမြင်ပြီး ဘုရားအဖြစ်ကို ရတော်မူတယ်။
သိသင့်သိထိုက်တဲ့ အားလုံးကို ထိုးထွင်းသိမြင်တဲ့အချိန်ကစပြီး ဘုရားရှင်ဟာ သူ့ရဲ့ မူလငယ်နာမည် သိဒ္ဓတ္ထကိုဖျောက်ပြီး ဗုဒ္ဓလို့ အမည်သစ်မှည့်တော်မူတယ်။
ဘုရားဖြစ်တော်မူပြီးတဲ့နောက် ၄၅-ဝါ (၄၅-နှစ်) ကာလပတ်လုံး သူကိုယ်တိုင် ခဲခဲယဉ်းယဉ်း ပင်ပင်ပန်းပန်း ကြိုးစားရှာဖွေထား ရတဲ့ တရားစစ် တရားမှန်တွေကို မနားမနေ ဟောကြားတော်မူပြီး သက်တော် ၈၀ မှာ ပရိနိဗ္ဗာန်စံတော်မူခဲ့တယ်။
မေး။ ။ ဗုဒ္ဓဟာ ပရိနိဗ္ဗာန် စံသွားပြီးဖြစ်ပါလျက် ဗုဒ္ဓဘာသာကိုးကွယ်မှုဟာ ဘာဖြစ်လို့ ယခုတိုင် ဆက်လက်တည်တံ့နေသလဲ။
ဖြေ။ ။ ဗုဒ္ဓဟာ ပရိနိဗ္ဗာန် စံသွားပေမယ့် ဗုဒ္ဓကိုယ်စား ကိုးကွယ်စရာ ဓာတ်တော် မွေတော်တွေ ကျန်ခဲ့တယ်။ သက်တော်ထင် ရှားရှိစဉ်က ဟောခဲ့တဲ့ တရားတော်တွေကို အစဉ်မပြတ် သင်အံဆောင်ရွက် တဆင့်ဟောပြောပေးဖို့ သံဃာဂိုဏ်းတစ်ခု တည်ထောင်ခဲ့တယ်။ အဲသည် သံဃာတော်တွေရဲ့ ကျင့်ဝတ်အဖြစ် ဝိနည်းသိက္ခာပုဒ်တွေလဲ ပညတ်တယ်။ လူ့ယဉ်ကျေးမှုတွေကို လူသားအဆက်ဆက် သယ်ဆောင်ထိန်းသိမ်းခဲ့သလို ဗုဒ္ဓယဉ်ကျေးမှု အမွေအနှစ်တွေကိုလဲ ဘုရားသားတော်လို့ ခေါ်နိုင်တဲ့ သံဃာတော်တွေက ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းခဲ့ပါတယ်။ ဒီသံဃာတော်တွေရဲ့ ကျေးဇူးကြောင့် ဗုဒ္ဓသာသနာဟာ ယနေ့တိုင် ဆက်လက်တည်တံ့နေတာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် ရိုးရိုးလူတွေက သံဃာတော်တွေကို ရိုသေလေးစား ကိုးကွယ်နေကြရတာ ဖြစ်တယ်။
မေး။ ။ ဗုဒ္ဓဘာသာဟာ အိန္ဒိယပြည်နဲ့ ကမ္ဘာကို ဘယ်လိုပျံ့နှံ့သွားသလဲ။
ဖြေ။ ။ မြတ်စွာဘုရား သက်တော်ထင်ရှား ရှိစဉ်က ဘုရားရှင်နဲ့ သံဃာတော်တွေဟာ ဂင်္ဂါမြစ်ဝှမ်းတစ်ဝိုက် အင်္ဂတိုင်း၊ မာဂဓတိုင်း၊ ကောသလတိုင်း စတဲ့ တိုင်းကြီးတစ်ဆယ့်ခြောက်တိုင်း အတွင်းမှာသာ ဗုဒ္ဓသာသနာကို ဖြန့်ဖြူးနိုင်ခဲ့တယ်။ ဘုရားရှင် ပရိနိဗ္ဗာန် စံပြီးတဲ့နောက် ရှင်မဟာကဿပစတဲ့ ရဟန္တာ မထေရ်မြတ်ကြီးတွေက ဘုရားရှင်ဟောကြားခဲ့တဲ့ တရားတော်တွေကို ဝိနယတစ်စု၊ သုတ္တန္တတစ်စု၊ အဘိဓမ္မာတစ်စု၊ သုံးစုခွဲပြီး စုပေါင်းရွတ်ဆိုပွဲ သံဂါယနာတင်ပွဲကြီး ကျင်းပ တယ်။ ဘုရားရှင် ပရိနိဗ္ဗာန်စံပြီး မကြာမီ ရာဇဂြိုဟ်ပြည်မှာ ပထမသံဂါယနာ၊ နောက်နှစ်ပေါင်း ၁၀၀ အကြာ ဝေသာလီပြည်မှာ ဒုတိယသံဂါယနာတင်ခဲ့တယ်။ ဘုရားရှင် ပရိနိဗ္ဗာန်စံပြီး နှစ်ပေါင်း ၃၀၀ အကြာ ပါဋလိပုတ်ပြည်မှာ တတိယအကြိမ် စုပေါင်း ရွတ်ဆိုမှု သံဂါယနာတင်ပွဲကြီးကို ကျင်းပခဲ့တယ်။ အဲဒီ တတိယသံဂါယနာတင်ပွဲကြီးကို ချီးမြှောက်ထောက်ပံ့တဲ့ အသောက မင်းတရားကြီးဟာ အိန္ဒိယပြည် တစ်ပြည်လုံးကို ကျယ်ကျယ်ဝန်းဝန်း အုပ်စိုးနိုင်တဲ့အတွက် ဗုဒ္ဓဘာသာ အိန္ဒိယပြည် တစ်ပြည် လုံးကို ပျံ့နှံ့သွားခဲ့တယ်။ အဲဒီ သံဂါယနာတင်ပွဲအပြီးမှာ သာသနာတော် ပြန့်ပွားရေး အရှည်တည်တံ့ရေးအတွက် သာသနာ တော် မရောက်သေးတဲ့ ကိုးတိုင်း ကိုးဌာနကို သာသနာပြုပုဂ္ဂိုလ်များ စေလွှတ် သာသနာပြုခဲ့တယ်။ အဲဒီ ကိုးတိုင်း ကိုးဌာနထဲမှာ သီဟိုဠ်နဲ့ မြန်မာနိုင်ငံဟာ ၁၀-ရာစုနောက်ပိုင်း အိန္ဒိယမှာ သာသနာကွယ်သွားတဲ့အခါ ဗုဒ္ဓဘာသာပင်ရင်း ခေါင်းဆောင် နိုင်ငံတွေ ဖြစ်လာတယ်။ အိန္ဒိယမှာ နှစ်ပေါင်း ၁၅၀၀ လောက် ဗုဒ္ဓဘာသာ ထွန်းကားခဲ့ပြီး ၁၂-ရာစု အေဒီလောက်ရောက်တော့ ဗုဒ္ဓသာသနာဟာ ပင်ရင်းအိန္ဒိယမှာ လုံးဝကွယ်သွားခဲ့တယ်။
မေး။ ။ ဗုဒ္ဓဘာသာမှာ အခြေခံဂိုဏ်းကွဲ ဘယ်နှစ်မျိုးရှိသလဲ။ အဲဒီဂိုဏ်းတွေရဲ့ အဓိကခြားနားချက်က ဘာလဲ။
ဖြေ။ ။ ဗုဒ္ဓဘာသာဟာ ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာနဲ့ မဟာယာန ဗုဒ္ဓဘာသာဆိုပြီး ဂိုဏ်းကြီးနှစ်ခုရှိတယ်။ ဘုရားရှင် ပရိနိဗ္ဗာန်စံပြီး မကြာခင်ပြုလုပ်တဲ့ ပထမသံဂါယနာ သံဃာ့အစည်းအဝေးကြီးမှာ သံဃာတော်အားလုံးဟာ မကွဲမပြား တစ်စည်းတစ်လုံးတည်းပဲ ဖြစ်တယ်။ နှစ်ပေါင်း ၁၀၀-အကြာ ဝေသာလီမှာလုပ်တဲ့ ဒုတိယ သံဂါယနာ အစည်းအဝေးကြီးရောက်တော့ သံဃာတွေ နှစ်စုကွဲသွားတယ်။ အဲဒီ မူလသံဃာဂိုဏ်းကြီးနှစ်ခုဟာလဲ ဂိုဏ်းခွဲတည်ထောင်ကြတာ နှစ်ပေါင်း ၁၀၀-အတွင်း (၁၈) ဂိုဏ်း တိတိရှိလာတယ်။ အခြေခံဂိုဏ်းကြီးတွေကတော့ ထေရဝါဒနဲ့ မဟာယာနဂိုဏ်းကြီး နှစ်ခုပါပဲ။ အဲဒီဂိုဏ်းနှစ်ခုရဲ့ အဓိက ခြားနားချက်ကတော့
ထေရဝါဒဂိုဏ်းက ရှင်မဟာကဿပစတဲ့ မထေရ်ကြီးတွေရဲ့ ပထမသံဂါယနာတင် ပိဋကတ်တွေကို အတိအကျ ထိန်းသိမ်း စောင့်ရှောက်တဲ့ အစဉ်အလာ ရိုးရာဂိုဏ်းဖြစ်တယ်။
မဟာယာန ဗုဒ္ဓဘာသာကတော့ ပိဋကတ်တော်တွေထဲက ဖြုတ်သင့်တာဖြုတ်ပြီး ထည့်သင့်တာတွေ ထည့်ပြီး ဗုဒ္ဓဘာသာကို ခေတ်မီအောင် ပြင်ဆင်တဲ့ဂိုဏ်း ဖြစ်ပါတယ်။ မဟာယာနရဲ့ အမြင့်မြတ်ဆုံး ရည်ရွယ်ချက်က မိမိကိုယ်တိုင် သံသရာမှ လွတ် မြောက်စေတဲ့ အတ္တဟိတသဘော မဟုတ်ဘူး။ သတ္တဝါများကို သံသရာမှ လွတ်မြောက်စေမယ့် ပရဟိတ ကျင့်စဉ်ဖြစ်တယ်။ နိဗ္ဗာန်ကို မျက်မှောက်ပြုပြီးတဲ့ ဘုရား ရဟန္တာ တွေဟာ အတုယူစံထားထိုက်တဲ့သူတွေ မဟုတ်ဘူး။ ရအံ့ဆဲဆဲဖြစ်တဲ့ နိဗ္ဗာန်ကို စွန့်လွှတ်ပြီး သတ္တဝါတွေကို သံသရာမှ လွတ်မြောက်အောင် ကယ်တင်ဖို့ကြိုးစားနေတဲ့ ဗောဓိသတ္တ ခေါ် ဘုရားလောင်းတွေကသာ အတုယူ စံထားထိုက်သူတွေ ဖြစ်တယ်လို့ ယုံကြည်တယ်။
ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာကတော့ ပွင့်ပြီးတဲ့ ဘုရားရှင်ကို ကိုးကွယ်ဆည်းကပ်ကာ ဘုရားရှင် ဟောခဲ့တဲ့အတိုင်း ကျင့်ကြံအားထုတ် ခြင်းဖြင့် သံသရာလွတ်မြောက် နိဗ္ဗာန်ရောက်အောင် အားထုတ်ရမယ်လို့ ခံယူတယ်။
မဟာယာနက ပွင့်ဖို့ကျင့်နေတဲ့ ဗောဓိသတ္တ ဘုရားလောင်းကို အရေးထားပြီး ထေရဝါဒက ပွင့်ပြီးတဲ့ ဗုဒ္ဓဘုရားရှင်ကို အရေး ထားတယ်။ ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာဟာ မိမိရဲ့ လွတ်မြောက်မှု တစ်ခုတည်းအတွက် အရေးထားတဲ့အတွက် ဟိနယာန အနိမ့်စား လမ်းစဉ်ဖြစ်တယ်။ သူတို့ရဲ့ မဟာယာနကတော့ မိမိကိုယ်တိုင် လွတ်မြောက်မှုသာမက အခြားသူတွေရဲ့ လွတ်မြောက်ရေး အတွက် အပင်ပန်း အဆင်းရဲခံကျင့်နေတာ ဖြစ်လို့ မဟာယာန မြင့်မြတ်တဲ့လမ်းစဉ်လို့ မဟာယာနဂိုဏ်းဝင်တွေက နာမည် တပ်ပေးခြင်းဖြစ်တယ်။
မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာဟာ တရုတ်၊ ဂျပန်နဲ့ ကိုးရီးယားနိုင်ငံတွေမှာ ထွန်းကားလို့ မြောက်ပိုင်း ဗုဒ္ဓဘာသာလို့လဲ ခေါ်ကြ တယ်။ ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာကတော့ သီဟိုဠ်၊ မြန်မာ၊ ထိုင်း၊ ကမ္ဘောဒီးယား၊ လာအိုနိုင်ငံတွေမှာ ထွန်းကားလို့ တောင်ပိုင်း ဗုဒ္ဓဘာသာလို့ ခေါ်ကြတယ်။
မေး။ ။ မြန်မာနိုင်ငံကို ဗုဒ္ဓဘာသာ ဘယ်တုန်းက ရောက်လာသလဲ။
ဖြေ။ ။ ဗုဒ္ဓသည် ဘုရားဖြစ်ပြီးလို့ (၄၉)ရက် အရ လင်းလွန်းပင်ရင်းမှာ စံနေတော်မူစဉ် မြန်မာပြည်သား တပုဿနဲ့ ဘလ္လိက ကုန်သည်ညီနောင်ဟာ ဘုရားရှင်ထံရောက်သွားတယ်။ မုန့်ကြွက်ကျစ် လှူဒါန်းတော်မူလို့ ဘုရားရှင်က ဆံတော် (၈)ဆူ ချီးမြှင့်လိုက်တယ်။ အဲဒီအချိန်မှာ သံဃာမရှိသေးဘူး။ ဘုရားနဲ့ တရားကို ကိုးကွယ်ဆည်းကပ်သူတွေထဲမှာ အစောဆုံးပုဂ္ဂိုလ် တွေအဖြစ်နဲ့ ပိဋကတ်မှာ မှတ်တမ်းတင်ခံရတဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်တွေပဲ။ တပုဿနဲ့ ဘလ္လိကတို့ဟာ မြန်မာပြည်ပြန်လာပြီး ဥက္ကလာ မင်းကြီးနဲ့ တိုင်ပင်ကာ ရွှေတိဂုံစေတီတော်ကို တည်ထားကိုးကွယ်ကြတယ်။ ဂေါတမဘုရားရှင်ရဲ့ ဆံတော်ပါတဲ့ စေတီထဲမှာ တော့ သက်တမ်းအကြီးဆုံးစေတီပဲ။
ရဟန္တာ ဂဝံပတိထေရ် ပင့်လျှောက်ချက်အရ ဘုရားရှင် ဝါတော် (၈)ဝါအရမှာ ရဟန္တာနှစ်သောင်း နှင့်အတူ သုဝဏ္ဏဘူမိ သထုံကို ဘုရားရှင်ကြွလာပြီး တရားဟောတယ်။
စူလပုဏ်၊ မဟာပုဏ် ကုန်သည်ညီနောင်တို့က လက်လေးသစ်ကို အဖိုးတစ်သိန်းထိုက်တန်တဲ့ စန္ဒကူးနှစ်ကျောင်းတော်ကြီးကို မင်းဘူးခရိုင် လယ်ကိုင်းကျောင်းတော်ရာမှာ ဆောက်လုပ်လှူဒါန်းတယ်။ ကျောင်းအလှူ ရေစက်ချပွဲကို ဘုရားရှင်ကိုယ်တိုင် ဝါတော် (၂၀)ကျော်မှာ ကြွရောက်လာပြီး တရားဟောကြားတယ်၊ သစ္စဗန္ဓရသေ့ကြီး တောင်းပန်လို့ မင်းဘူးမှာ ခြေတော်ရာ ချထားခဲ့တယ်။
သာသနာသက္ကရာဇ် ၁၀၁-ခုနှစ်မှာ သရေခေတ္တရာပြည်၌ ဒွတ္တဘောင်မင်းကြီးလက်ထက် ရဟန္တာ ၅ဝဝကို နေ့စဉ် ပစ္စည်း လေးပါးထောက်ပံ့တယ်။ ဓာတ်တော် ၆ ဆူကို ဌာပနာပြီး “ညည်းညည်း၊ စည်းစည်း၊ ပေါပေါ၊ လျောလျော၊ မြသီတင်း” ဆိုတဲ့ ဘုရားစေတီတွေနဲ့ လက်ရုံးတော်ဓာတ်ကို ဌာပနာတဲ့ မြင်ဗာဟု စေတီတွေဟာ ယနေ့တိုင်ရှိနေတဲ့ ဗုဒ္ဓဘာသာ အထိမ်းအမှတ် တွေဖြစ်တယ်။
ဒါပေမယ့် အဆက်မပြတ်တည်ရှိပြီး အခိုင်အမာ ထွန်းလင်းနေတဲ့ ဗုဒ္ဓဘာသာကတော့ သာသနာ သက္ကရာဇ် ၂၃၅ ခုနှစ်မှာ တတိယသံဂါယနာတင်ပြီး အသောကမင်းကြီး ၉-တိုင်း ၉-ဌာန သာသနာပြု လွှတ်တဲ့အခါမှာ ရှင်သောဏနဲ့ ရှင်ဥတ္တရတို့ ဦးဆောင်တဲ့ သာသနာပြုအဖွဲ့ဟာ မြန်မာနိုင်ငံ ရှေးက သုဝဏ္ဏဘူမိလို့ခေါ်တဲ့ သထုံမြို့ကို ရောက်လာပြီး သာသနာပြုခဲ့ ကြတယ်။
ဘုရားရှင်ပရနိဗ္ဗာန်စံပြီးလို့ နှစ်ပေါင်း (၄၅၀)နှစ်အကြာ သီဟိုဠ်ကျွန်းမှာ ပိဋကတ်သုံးပုံကို ပေရွက်တွေပေါ်မှာရေးပြီး စတုတ္ထသံဂါယနာ တင်တော်မူခဲ့ကြတယ်။ အဲဒီပိဋကတ်သုံးပုံ ပေစာတွေကို သထုံရဟန်းတော်တွေက ကူးယူလေ့လာကြလို့ အောက်မြန်မာနိုင်ငံမှာ ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာ ခိုင်ခိုင်မာမာ ထွန်းကားနေတယ်။ မြန်မာသက္ကရာဇ် (၄၁၉) ၁၁-ရာစု အေဒီမှာ အနော်ရထာမင်းစောက သထုံမနူဟာမင်းထံက ပိဋကတ်အစုံ (၁၀)နဲ့ ပိဋကတ်တတ် ရဟန်းသံဃာတော်တွေကို ပင့်ဆောင်ပြီး တစ်နိုင်ငံလုံးမှာ ဗုဒ္ဓသာသနာတော် ပြန့်ပွားရေးကို ဆောင်ရွက်ခဲ့တဲ့အတွက် မြန်မာနိုင်ငံဟာ ထိပ်တန်းထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာ နိုင်ငံကြီးဖြစ်လာခဲ့တယ်။ အနော်ရထာဟာ အကျယ်ဆုံး မြန်မာနိုင်ငံတော်ကြီးကို တည်ထောင်နိုင်ခဲ့သလို ထေရဝါဒဗုဒ္ဓ သာသနာကိုလဲ တစ်နိုင်ငံလုံးပြန့်အောင် ဖြန့်နိုင်ခဲ့တယ်။ နိုင်ငံတစ်ဝန်းလုံးမှာ ကြီးမားခိုင်ခံ့တဲ့ စေတီပုထိုးတွေကိုတည်ပြီး သန့်စင်မွန်မြတ်တဲ့ ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာအုတ်မြစ်ကို အခိုင်အမာချထားခဲ့တယ်။
မေး။ ။ အနော်ရထာမင်းစော မတိုင်ခင်က မြန်မာလူမျိုးတွေဟာ ဘယ်ဘာသာကို ကိုးကွယ်နေကြသလဲ။
ဖြေ။ ။ အနော်ရထာမင်းစော ထေရဝါဒဗုဒ္ဓသာသနာကို မဖြန့်မီ မြန်မာလူမျိုးတွေကား
(၁) ကမ္ဘာ့အစောဆုံး ကိုးကွယ်မှုဖြစ်တဲ့ နတ်နဂါးတွေကို ကိုးကွယ်နေကြတယ်။
(၂) အိန္ဒိယပြည် ဟိန္ဒူကုန်သည်တွေဆီကတဆင့် ရရှိတဲ့ဟိန္ဒူနတ်တွေ ဘုရားတွေနဲ့ ဟိန္ဒူဗြဟ္မဏဝါဒတွေကို ကိုးကွယ်နေကြတယ်။
(၃) မြောက်ပိုင်းဗုဒ္ဓဘာသာလို့ခေါ်တဲ့ မဟာယာနဂိုဏ်းရဲ့ ဂိုဏ်းခွဲတစ်ခုဖြစ်တဲ့ တန္တရယာန တိဗက်ဗုဒ္ဓဘာသာကိုလဲ ကိုးကွယ် နေကြတယ်။
(၄) မဟာဂီရိ၊ မြင်းဖြူရှင် စတဲ့ မြန်မာပြည်ဖြစ် နတ်တွေကိုလဲ ကိုးကွယ်နေကြတယ်။
မေး။ ။ အနော်ရထာမင်းစော ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာကို ဖြန့်ဖြူးပြီးတဲ့နောက်မှာ မြန်မာလူမျိုးတွေဟာ အထက်ပါ ကိုးကွယ်မှု အဟောင်းတွေကို လုံးဝစွန့်လွှတ်ခဲ့ကြပါသလား။
ဖြေ။ ။ အသစ်ရောက်လာတဲ့ ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာဟာ ကိုးကွယ်မှုအဟောင်းတွေထက် အဘက်ဘက်က သာလွန်ပြီး ဟောကြားတဲ့ တရားတော်တွေဟာ ပိဋကတ် အခိုင်အမာရှိတယ်။ ရဟန်းတော်တွေရဲ့ နေထိုင်ကျင့်ကြံမှုတွေဟာ ဝိနည်းတော် နဲ့အညီဖြစ်တယ်။ ဒါကြောင့်လဲ မင်းနှင့်တကွ ပြည်သူလူထုက ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓသာသနာအသစ်ကို အင်တိုက်အားတိုက် လှိုက် လှိုက်လှဲလှဲ ကြိုဆိုလက်ခံပြီး လေးလေးစားစား ကြည်ညိုကိုးကွယ်ကြတယ်။
ဒါပေမယ့် ဘိုးဘေး အစဉ်အဆက်က ကိုးကွယ်ဆည်းကပ်လာတဲ့ ရိုးရာနတ်ကိုးကွယ်မှု၊ ဟိန္ဒူဗြဟ္မဏ အယူတွေကို အလွယ်တကူ မစွန့်လွှတ်နိုင်ကြပါဘူး။ ဒါကြောင့် ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာအသစ်ဟာ အဟောင်းဖြစ်တဲ့ နတ်ကိုးကွယ်မှုနဲ့ ဟိန္ဒူဗြဟ္မဏကိုးကွယ်မှု မဟာယာနကိုးကွယ်မှုတွေနဲ့ ယှဉ်တွဲထွန်းကားခဲ့တာ ယနေ့တိုင် ဖြစ်ပါတယ်။
မေး။ ။ နတ်ဟိန္ဒူနဲ့ မဟာယာန ဗုဒ္ဓဘာသာတွေ ရောနှောနေရင် မြန်မာဗုဒ္ဓဘာသာကို ထေရဝါဒ တောင်ပိုင်း ဗုဒ္ဓဘာသာလို့ ခေါ်ဆိုနိုင်ပါ့မလား။
ဖြေ။ ။ ခေါ်ဆိုနိုင်ပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံဟာ ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာနိုင်ငံဖြစ်တယ်လို့ မြန်မာလူမျိုးတွေကလဲ ခံယူတယ်။ ကမ္ဘာ ကလဲ အသိအမှတ်ပြုတယ်၊ ရဟန်းတော်တွေဟာ ထေရဝါဒ ဝိနည်းတော်အတိုင်း ကျင့်သုံးနေထိုင်ပြီး ထေရဝါဒ ပိဋကတ်တွေကိုသာ သင်အံဟောကြားတဲ့အတွက်ကြောင့် ဖြစ်တယ်။ ဒါပေမယ့် ကမ္ဘာက ဘယ်လိုပဲ အသိအမှတ်ပြုပြု မြန်မာဗုဒ္ဓဘာသာ ယဉ်ကျေးမှုထဲမှာ နတ်ဟိန္ဒူနဲ့ မဟာယာန ယဉ်ကျေးမှုတွေ ရောနှောနေတယ်ဆိုတာကိုလဲ အသိအမှတ် ပြုရမှာပဲ။ ဟိန္ဒူဗြဟ္မဏ အယူဝါဒနဲ့ မဟာယာန ဗုဒ္ဓဘာသာတွေကို လက်ခံကျင့်သုံးခဲ့တာ နှစ်ကာလကြာညောင်းလာတဲ့ အတွက် ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာ အယူလို့ပဲ မှတ်ထင်နေကြပါတယ်။ ဒီလိုအမှန်ကိုမသိကြတော့လို့လဲ မြန်မာ့ယဉ်ကျေးမှုဟာ ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာ ယဉ်ကျေးမှုစစ်စစ်ဖြစ်တယ်လို့ ယုံကြည်မှတ်ယူ နေကြခြင်းဖြစ်ပါတယ်။
မေး။ ။ နတ်ကိုးကွယ်မှုကတော့ ထင်ရှားပါတယ်။ ဟိန္ဒူဗြဟ္မဏနဲ့ မဟာယာန ကိုးကွယ်မှုတွေက ဘယ်ဟာတွေပါလဲ။
ဖြေ။ ။ ထင်ရှားတဲ့ ဟိန္ဒူဗြဟ္မဏ အယူဝါဒတွေကတော့ ဘုရားကိုးဆူပူဇော်တဲ့အခါ ဂြိုဟ်ကြီးကိုးလုံး ဂြိုဟ်နတ်ကြီး ကိုးပါးတို့၊ မြန်မာနိုင်ငံ စေတီပုထိုးတွေရဲ့ အရပ်ရှစ်မျက်နှာမှာ ဂြိုဟ်တိုင် ၈ တိုင်ထားတာတို့၊ ရက်ရာဇာ ပြဿဒါး နဂါးလှည့်စတဲ့ ဗေဒင်အဟောဆိုင်ရာတွေဟာ ဟိန္ဒူဗြဟ္မဏ အယူဝါဒတွေဖြစ်ပြီး ရေမွှေးပုလင်း စသည်တို့၌ ရှင်ဥပဂုတ်ရုပ်တု၊ ရှင်သီဝလိ ရုပ်တုများ ထည့်ကိုးကွယ်မှု၊ အင်းအိုင်၊ ခါးလှည့်၊ လက်ဖွဲ့နဲ့ မှော်အတတ်ပညာတွေဟာ မဟာယာနတန္တရယာနရဲ့ အယူအဆတွေ ဖြစ်တယ်။ ဒီအယူအဆတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး နောက်မှ ထပ်ရှင်းပါဦးမယ်။
မေး။ ။ အနော်ရထာမင်းစော နတ်ကိုးကွယ်မှုတွေ ဘယ်လိုနှိမ်နင်းခဲ့ပါသလဲ။
ဖြေ။ ။ အနော်ရထာမင်းစောဟာ အလွန်သန့်စင်တဲ့ ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာကို နိုင်ငံအနှံ့ ဖြန့်ဝေပေမယ့် လူတွေဟာ ကိုးကွယ်မှု အဟောင်းဖြစ်တဲ့ နတ်တွေကိုလဲ စွဲမြဲကိုးကွယ်နေကြတဲ့အတွက် အနော်ရထာမင်းစောဟာ ပုဂံနေပြည်တော်မှာရှိတဲ့ နတ်ကွန်းတွေကို ဖျက်၊ နတ်ရုပ်တွေကို ပိဿနိုးနတ်ကွန်းကြီးထဲထည့်ပြီး သော့ပိတ်ထားစေတယ်။ အဲဒီလို ပိဿနိုး နတ်ကွန်း ကြီးကိုလဲ နတ်ရုပ်တွေ ထည့်လှောင်ထားလို့ နတ်လှောင်ကျောင်းလို့ ခေါ်တွင်ကြတယ်။
ဘုရင်ကိုယ်တိုင်က နတ်ကိုးကွယ်မှုကို နှိမ်နင်းနေပေမယ့် နတ်ကွန်း နတ်ရုပ်မရှိပေမယ့် နတ်တွေကို တိတ်တဆိတ် ပူဇော်ပသ နေကြတယ်။ ဒါကို ဘုရင်အနော်ရထာသိလို့ လူတွေရဲ့ နတ်ကိုးကွယ်လိုတဲ့ ဆန္ဒလဲ ပြည့်ဝစေ၊ နတ်ပူဇော်ဖို့ လာရင်းနဲ့ ဘုရားကိုလဲ ရှိခိုးပူဇော်ဖြစ်ကြစေတော့ဆိုတဲ့ ရည်ရွယ်ချက်နဲ့ ရွှေစည်းခုံဘုရားတည်တဲ့အခါ စေတီဘေးတစ်နေရာမှာ မြန်မာနတ် (၃၇)မင်း ရုပ်လုံးပုံတွေကို ထုလုပ်ထားပေးတယ်။ သူရဿတီ၊ မဟာပိန္နဲစတဲ့ ဟိန္ဒူနတ်တွေကိုတော့ လုံးဝအစ ဖျောက်ပစ်လိုက်ကြတယ်။ ဒီလိုနဲ့ ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာ မရောက်ခင်က ထွန်းကားနေတဲ့ နတ်ကိုးကွယ်မှုဟာ ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာနဲ့အတူ ယှဉ်ပြီုင်ထွန်းကားခဲ့တာ ဒီနေ့အထိပဲ ဖြစ်ပါတယ်။
မေး။ ။ မြန်မာနိုင်ငံမှာ တောင်ပိုင်းထေရဝါဒဘာသာ မရောက်မီ မြောက်ပိုင်း မဟာယာနအနွယ် အရည်းကြီးရဟန်းတွေဟာ ဘယ်လိုကျင့်ကြံ နေထိုင်ကြပါသလဲ။
ဖြေ။ ။ အရည်းကြီးရဟန်းတွေဟာ အဝါရောင်သင်္ကန်းတွေကို မဝတ်ကြဘူး။ ဒီနေ့ ရသေ့တွေဝတ်တဲ့ အညိုမဲပုပ်ပုပ်အရောင် သင်္ကန်းတွေ ဝတ်ဆင်ကြတယ်။ ဆံပင်တွေကို လက်လေးသစ်ကျော်အထိ အရှည်ထားကြတယ်။ မုတ်ဆိတ်မွေး အရှည်ထား ကြတယ်။ ရဟန်းနဲ့မတူဘဲ ရသေ့နဲ့ ပိုတူနေတယ်။ သူတို့မှာ ပိဋကတ်စာပေ အခိုင်အမာမရှိဘူး။ သူတို့ကိုယ်တိုင်လဲ နတ်ကိုးကွယ်တယ်။ လူတွေကိုလဲ နတ်ကိုးကွယ်မှုအတွက် ဆောင်ရွက်ပေးတယ်။ ထန်းရည် အရက်တွေကိုလဲ သောက်တယ်။ အဂ္ဂိရတ်ထိုးတယ်။ ဆေးကုတယ်။ အင်းအိုင် ခါးလှည့်လက်ဖွဲ့၊ မန္တန်တွေကို စီရင်ပေးတယ်။ ဗေဒင်ဟော ဓာတ်ရိုက်လုပ်ငန်းတွေကို လုပ်ကြတယ်။ မင်္ဂလာဆောင်တော့မယ့် သတို့သမီးကို မင်္ဂလာမဆောင်မီ တစ်ည အရည်းကြီးတွေဆီကို လွှတ်ပေးရ တယ်။ ဒါကို ပန်းဦးလွှတ်တယ်လို့ ခေါ်တယ်။ အရည်းကြီးဂိုဏ်း ရဟန်းတွေရဲ့ အင်အားဟာလဲ မနည်းလှဘူး။ ဂိုဏ်းချုပ် အရည်းကြီး (၃၀)နဲ့ နောက်လိုက်အရည်းကြီး ခြောက်သောင်းကျော် ရှိတယ်။ ဒီအရေအတွက်ကိုကြည့်ရင် ပုဂံနေပြည်တော်မှာ အရည်းကြီးသာသနာ ဘယ်လောက်ထွန်းကားခဲ့တယ်ဆိုတာ ခန့်မှန်းနိုင်တယ်။
မေး။ ။ အရည်းကြီးတွေကို အနော်ရထာမင်းစော ဘယ်လိုနှိမ်နင်းခဲ့သလဲ။
ဖြေ။ ။ သန့်စင်မွန်မြတ်တဲ့ ထေရဝါဒဗုဒ္ဓသာသနာ ပုဂံကို ရောက်လာတဲ့အခါမှာ အနော်ရထာမင်းစော အရည်းကြီးရဟန်းတွေကို လူဝတ်လဲပေးတယ်။ ဆင်ချေးကျုံး၊ မြင်းချေးကျုံး စတဲ့အလုပ်တွေကို လုပ်စေတယ်။ အချို့အရည်းကြီးလူထွက်တွေ ကတော့ ဆေးဆရာ၊ ဗေဒင်ဆရာ၊ ပယောဂဆရာ၊ မျက်လှည့်ဆရာအဖြစ်နဲ့ အသက်မွေးကြတယ်။ အရည်းကြီးရဟန်းတွေဟာ အသွင်အားဖြင့် လုံးဝပျောက်သွားပေမယ့် သူတို့ရဲ့လုပ်ငန်း အမွေအနှစ်တွေကတော့ ယနေ့တိုင် မြန်မာ့ယဉ်ကျေးမှုအဖြစ် ဆက်လက်တည်ရှိနေတယ်။ ဒီပညာရပ်တွေကို ဒီနေ့အထိ ဆက်လက်သယ်ဆောင် ဖြန့်ဖြူးခဲ့သူတွေကတော့ အရည်းကြီး လူထွက် ဆရာတွေပဲဖြစ်တယ်။
မေး။ ။ ထေရဝါဒ ရဟန်းတော်တွေက ဘာဖြစ်လို့ အင်းအိုင်၊ ခါးလှည့် လက်ဖွဲ့၊ မန္တာန် မှော် ပယောဂနဲ့ ဗေဒင်ပညာတွေကို ဆက်ခံဖြန့်ဖြူး ကြပါသလဲ။
ဖြေ။ ။ လူတွေဟာ အသိဉာဏ်မတိုးတက်သေးတော့ အထက်ပါ ပညာရပ်တွေမှာ စွဲလမ်းယုံကြည်ကြတယ်။ မိမိတို့ရဲ့ ပစ္စုပ္ပန် လောလောဆယ် အကျိုးအတွက် ဆရာတွေထံ ချဉ်းကပ်မေးမြန်းကြတယ်။ ညွှန်ကြားတဲ့အတိုင်း လိုက်လုပ်ကြတယ်။ လူတွေရဲ့ ယုံကြည်မှုကို အခွင့်ကောင်းယူပြီး ဆရာလိမ် ဆရာညာတွေလဲ ပေါများလာတယ်။ မိမိတို့ကို ပစ္စည်းလေးပါး ထောက်ပံ့လှူဒါန်း နေတဲ့ တကာ တကာမတို့တွေရဲ့ အကျိုးအတွက် ဒီပညာတွေကို တချို့ အနည်းငယ်မျှသော ထေရဝါဒရဟန်းတော်တွေက ဆက်လက် လေ့လာကြတယ်။ တကာ တကာမတွေကို ဟောပြောကြတယ်။ နတ်ကိုးကွယ်မှုကို လုံးဝပိတ်ပင်လို့ မရတဲ့အခါမှာ ဘုရားဖူးပြီးရင်တော့ နတ်တွေကိုပူဇော်ရင် ပူဇော်ကြပစေဆိုပြီး စေတီဘေးမှာ နတ်ရုပ်တွေကို ထားပေးသလိုပါပဲ။ အင်းအိုင် မန္တာန် ပယောဂတွေကို လုံးဝမယုံကြည်ဖို့ ပိတ်ပင်လို့မရတော့ လူလိမ်လူညာတွေ ဘေးမှလဲလွတ်စေတော့။ ဒီပညာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး သာသနာနဲ့ ဆက်စပ်မှုလဲ ဖြစ်စေတော့ဆိုတဲ့ သဘောနဲ့ ထေရဝါဒ ရဟန်းတော်များကလဲ ဒီပညာတွေကို အဆင်သင့် သင်ယူခဲ့ သင်ကြားပို့ချပေးခဲ့ကြတာပါပဲ။ ဘာသာရေးရှုထောင့်နဲ့ ဝိနည်းကျင့်ဝတ် ရှုထောင့်အရ မလျော်ပေမယ့် သာသနာပြုရှုထောင့်၊ လူမှုရေး ယဉ်ကျေးမှုရှုထောင့်ကကြည့်ပြီး လုပ်ဆောင်ကြခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။
မေး။ ။ နတ်နဲ့ဗေဒင် မန္တာန်တွေကို ဘာကြောင့် လူတွေ စွဲလမ်းယုံကြည်ကြတာလဲ။
ဖြေ။ ။ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်တွေ ကိုးကွယ်တဲ့ဘုရားဟာ အခြားဘာသာတွေရဲ့ ဘုရားတွေလို ကယ်တင်မှု မစမှု မရှိဘူး။ အမှန်တရား ကိုသာ ညွှန်ပြတော်မူနိုင်တယ်။ ကောင်းတာလုပ်ရင် ကောင်းတဲ့အကျိုးရတယ်။ မကောင်းတာလုပ်ရင် မကောင်းတဲ့အကျိုး ရမယ်လို့ ဗုဒ္ဓက ဟောတယ်။
လူတွေဟာ မရသေးတဲ့ ရာထူးဂုဏ်သိန် စည်းစိမ်ကို ရချင်တယ်။ ရပြီးသား ရာထူးစည်းစိမ်တွေ ဆုံးရှုံးပျောက်ပျက်သွားမှာကို စိုးရိမ်တယ်။ ကြောက်တယ်။ ဒီလိုချင်တဲ့စိတ်နဲ့ ကြောက်စိတ်ကို နတ်တွေ ဗေဒင်အင်းအိုင် မန္တာန်တွေကသာ လက်ငင်းဒိဋ္ဌ ကူညီမစနိုင်တယ်လို့ ယုံကြည်ကြတယ်။ အဲဒီလို လောလောဆယ် လောကီကောင်းကျိုးတွေ ရဖို့အတွက် နတ်ဗေဒင်၊ အင်းအိုင် မန္တာန်တွေကို ယုံကြည်အားကိုးနေကြခြင်း ဖြစ်တယ်။
မေး။ ။ ဒီနေ့ မြန်မာတွေ ဟောပြော ယုံကြည်နေကြတဲ့ ဗေဒင်ဟာ ဟိန္ဒူဗြဟ္မဏတွေရဲ့ ဗေဒင် (၄)ပုံနဲ့ တူပါသလား။
ဖြေ။ ။ မတူပါဘူး၊ ဝေဒကျမ်း (၄)မျိုးရှိတဲ့အနက် နောက်ဆုံးမှပေါ်လာတဲ့ အာထဗ္ဗဏဝေဒ ကျမ်းတစ်ကျမ်းနဲ့သာ တူပါတယ်။ အာထဗ္ဗဏဝေဒကျမ်းမှာ စုန်းတစ္ဆေ ကဝေ မှော် ပယောဂအတတ်၊ ဝိဇ္ဇာ ဇော်ဂျီ တပသီတွေနဲ့ အင်းအိုင် ခါးလှည့် လက်ဖွဲ့ အတတ်၊ မြေလျှိုး မိုးပျံတဲ့ ဂန္ဓာရီအတတ်တွေ ပါတယ်။ ဒီနောက်ဆုံး အာထဗ္ဗဏဝေဒကြောင့် ဘာသာရေး သက်သက်ဖြစ်ပြီး မွန်မြတ်တဲ့ အခြားဝေဒသုံးကျမ်းရဲ့ ဂုဏ်သိက္ခာပါ ကျဆင်းခဲ့ရတယ်။ ဒါကြောင့် အချို့ဗြဟ္မဏဆရာကြီးတွေက နောက်ဆုံး အာထဗ္ဗဏဝေဒကို မလေ့လာကြဘူး၊ ပိဋကသုံးပုံသာရှိသလို ဗေဒင်ဟာလဲ သုံးကျမ်းပဲလို့ အသိအမှတ်ပြုကြတယ်။ ရှေ့ပိုင်း ဗေဒင်သုံးကျမ်းဟာလဲ ဟိန္ဒူဗြဟ္မဏ ဘာသာရေးဆိုင်ရာ ဝတ်ပြုကိုးကွယ်မှု ပူဇော်ပသမှုတွေကိုပြတဲ့ ကျမ်းတွေဖြစ်ပါတယ်။ ယနေ့ မြန်မာပြည်မှာဟောနေတဲ့ ဗေဒင်မျိုး မဟုတ်ပါဘူး။
မေး။ ။ ဗေဒင် မန္တာန်တွေဟာ တကယ်မှန်ပါသလား။
ဖြေ။ ။ မှားတာရှိသလို မှန်တာလဲ ရှိပါတယ်။ သိဒ္ဓတ္ထမင်းသားဟာ ဘုရားစစ်စစ်ဖြစ်မယ်လို့ ဗေဒင်ပညာနဲ့ ဟောခဲ့တယ်။ ပုဏ္ဏားအချို့ဟာ ဘုရားရှင်ရဲ့ လက္ခဏာတော်ကိုမြင်တာနဲ့ ဘုရားပဲလို့အတတ်သိပြီး ပူဇော်ကြတာလဲ ရှိပါတယ်။ အခြား မန္တာန်ဗေဒင်နဲ့ ပတ်သက်ပြီး ဟောထားတဲ့ ပိဋကပါဠိတွေ ဇာတ်ဝတ္ထုတွေလဲ ရှိပါတယ်။ မြေလျှိုးမိုးပျံနိုင်တဲ့ ဂန္ဓာရီအတတ်နဲ့ လွဲမှားမှာစိုးလို့ ရဟန်းတွေ တန်ခိုးဣဒ္ဓိပါဒ် မပြရဘူးလို့ ဘုရားရှင်က ပညတ်ခဲ့တယ်။
ဒါပေမယ့် လူတွေရဲ့ အသိဉာဏ်ခေါင်းပါးမှု၊ ယုံလွယ်တတ်မှု၊ ရာထူးဂုဏ်သိန် လာဘ်လာဘရလိုမှုတွေကို အခွင့်ကောင်းယူပြီး ဗေဒင်မန္တာန် အတတ်တွေကို တကယ်တတ်မြောက်အောင်မသင်ဘဲ လိမ်ညာဖြီးဖြန်း စားသောက်နေသူတွေ များကြတဲ့အတွက် သိပ္ပံခေတ် လူငယ်တွေက ဗေဒင်မန္တာန်တွေကို အယုံအကြည် နည်းပါးလာခြင်း ဖြစ်တယ်။
မေး။ ။ မြန်မာနိုင်ငံ ဗုဒ္ဓဘာသာဟာ ထေရဝါဒဘာသာ စစ်တယ်လို့ ဆိုနိုင်ပါသလား။
ဖြေ။ ။ ဒီမေးခွန်းရဲ့ အဖြေတိကျမှုအတွက် မြန်မာနိုင်ငံ ဗုဒ္ဓဘာသာနဲ့ မြန်မာတွေရဲ့ ဗုဒ္ဓဘာသာ ယဉ်ကျေးမှုနှစ်ခုကို ခွဲခြား ဖြေဆိုပေးရမယ်။ မြန်မာနိုင်ငံ ဗုဒ္ဓသာသနာကတော့ တောင်ပိုင်းထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓသာသနာအစစ်ဖြစ်တယ်။ သံဃာတော်တွေဟာလဲ ထေရဝါဒဂိုဏ်းဝင် သံဃာတွေသာဖြစ်တယ်။
မြန်မာတွေရဲ့ ယဉ်ကျေးမှုပုံစံကတော့ ထေရဝါဒ ယဉ်ကျေးမှု၊ မဟာယာနဂိုဏ်းခွဲဖြစ်တဲ့ တိဗက်တန္တရယာန၊ ဟိန္ဒူဗြဟ္မဏဝါဒ။ ကမ္ဘာဦး နတ်ကိုးကွယ်မှုနဲ့ မြန်မာတို့ရဲ့ကိုယ်ပိုင် ဗုဒ္ဓဘာသာယဉ်ကျေးမှုတွေကို ရောမွှေထားတဲ့ ညွှန့်ပေါင်းယဉ်ကျေးမှုသာ ဖြစ်တယ်။
ဘာသာယဉ်ကျေးမှု တစ်ခုဟာ ဒေသ ကာလအလိုက် ပြောင်းလဲသွားရတာ၊ မူလအခြေခံရှိနှင့်ပြီးဖြစ်တဲ့ ယဉ်ကျေးမှုအဟောင်းတွေနဲ့ ပူးပေါင်း ရောယှက်သွားရတာဟာ ဓမ္မတာပါပဲ။ အခြား ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာတွေဟာ ဘယ်လိုရောယှက်နေနေ ဘာသာရေး တရားဆိုင်ရာ ကျင့်ကြံမှုတွေကတော့ ထေရဝါဒ ပိဋကတ်တွေပေါ်မှာ လုံးဝအခြေခံထားတဲ့အတွက် မြန်မာနိုင်ငံ ဗုဒ္ဓဘာသာဟာ ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာစစ်တယ်လို့ ဆိုနိုင်ပါတယ်။
မေး။ ။ ဗုဒ္ဓဘုရားရှင်ရဲ့ တရားတော်အနှစ်ချုပ်က ဘာလဲ။
ဖြေ။ ။ ဗုဒ္ဓဘုရားရှင်ရဲ့ တရားတော်အနှစ်ချုပ်ကတော့ စတုသစ္စလို့ခေါ်တဲ့ အမှန်တရားလေးပါးပါပဲ။ သက်ရှိသက်မဲ့ မြင်မြင် သမျှအားလုံးဟာ အမြဲမရှိဘူး။ အစဉ်တစိုက် ပြောင်းလဲနေတဲ့ ပျက်စီးနေတဲ့ အနိစ္စတရားတွေသာ ဖြစ်တယ်။ မပြောင်းမလဲ မပျက်မစီးဘဲ တည်မြဲနေအောင်၊ ကိုယ့်ဆန္ဒအတိုင်းဖြစ်အောင် လုပ်လို့မရတဲ့ အစိုးမရတဲ့ အနတ္တတရားတွေသာဖြစ်တယ်။ ဒီလိုမမြဲမှု အစိုးမရမှုကြောင့် ချစ်တဲ့သူနဲ့ ကွေကွင်းရမှု၊ လိုချင်တာမရမှုဒုက္ခ။ မချစ်တဲ့သူနဲ့ ပေါင်းဖော်ရမှု၊ မလိုအပ်တဲ့ ဘေးဒုက္ခအန္တရာယ်တွေနဲ့ အစဉ်မပြတ် တွေ့ကြုံရမှု ဒုက္ခတွေဖြစ်တယ်။ ဒါကြောင့် ဘုရားရှင်က မြင်မြင်သမျှ သင်္ခါရ အားလုံးဟာ ဒုက္ခသစ္စာ ဆင်းရဲမှု အမှန်တရားတစ်ပါး ဖြစ်တယ်လို့ ဟောတယ်။
ဆင်းရဲမှုတွေဟာ လိုချင်တပ်မက် စွဲလမ်းမှုဆိုတဲ့ လောဘတရားကြောင့်သာ ဖြစ်တယ်။ ဆင်းရဲကြောင်း လောဘဟာ သမုဒယသစ္စာလို့ခေါ်တဲ့ ဒုတိယအမှန်တရားတစ်ခု ဖြစ်တယ်။
အဲဒီ လိုချင်တပ်မက်တဲ့ လောဘအကြောင်းတရား မရှိရင် ဆင်းရဲမှုဟာလဲ မရှိတော့ဘူး။ အဲဒီ ဆင်းရဲအားလုံး ချုပ်ငြိမ်းရာ နိဗ္ဗာန်ဆိုတဲ့ နိရောဓသစ္စာ တတိယအမှန်တရားဟာလဲ အထင်အရှားရှိတယ်။
ဒီဒုက္ခအားလုံး ချုပ်ငြိမ်းရာနိဗ္ဗာန်ကို ရစေရောက်စေနိုင်တဲ့ ကျင့်စဉ်ရှစ်ပါး အမှန်တရား မဂ္ဂသစ္စာဟာလဲရှိတယ်။
ဆင်းရဲတာကို ရွံမုန်းရင် ဆင်းရဲမှုကိုဖြစ်စေတဲ့ လိုချင်မှုလောဘကို ပယ်ရမယ်။ လိုချင်မှုမရှိတော့ရင် ဆင်းရဲမှုမရှိတဲ့ အေးမြချမ်း သာတဲ့ နိဗ္ဗာန်ကို ရောက်နိုင်တယ်။ အဲဒီနိဗ္ဗာန်ရောက်အောင် ကျင့်ကြံနည်း မဂ္ဂင်တရား ရှစ်ပါးကိုလဲ ဘုရားရှင်က ပြသဟော ကြားခဲ့တယ်။ ဘုရားရှင်ဟောခဲ့သမျှ ပိဋကသုံးပုံ နိကာယ်ငါးရပ်ကို အကျဉ်းချုပ်လိုက်တော့ ဒီအမှန်တရား ၄-ပါးပဲရှိတယ်။ ဒါကြောင့် စတုသစ္စဝိနိမုတ္တော ဓမ္မော နာမ နတ္ထိ၊ အမှန်တရားလေးပါးက လွတ်တဲ့တရားရယ်လို့ မရှိဘူးလို့ ဟောတယ်။
ဗုဒ္ဓဘာသာတွေဟာ နေ့စဉ်လုပ်နေတဲ့ ဒါန၊ သီလ၊ ဘာဝနာ ဘာသာရေးကိစ္စ မှန်သမျှဟာ ဒီအမှန်တရားလေးပါးကို သိဖို့ပဲဖြစ်တယ်။
မေး။ ။ ဘယ်လို ကျင့်ကြံနေထိုင်သူကို ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်လို့ ခေါ်သလဲ။
ဖြေ။ ။ ဘုရား၊ တရား၊ သံဃာ ရတနာသုံးပါးကို ယုံကြည်လေးမြတ် ကိုးကွယ်ဆည်းကပ်၍ ကံ ကံ၏အကျိုးကို ယုံကြည်ပြီး ငါးပါးသီလမြဲသူကို ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်လို့ခေါ်တယ်။
မေး။ ။ ဗုဒ္ဓဘာသာဆိုတဲ့ ဝေါဟာရဟာ ပိဋကတ်လာ ဝေါဟာရဖြစ်ပါသလား။
ဖြေ။ ။ ဗုဒ္ဓဘာသာဆိုတဲ့ ဝေါဟာရဟာ ပိဋကတ်မှာ မရှိပါဘူး။ မြန်မာတွေ တီထွင်မှည့်ခေါ်ထားတဲ့ အမည်ဖြစ်ပါတယ်။ ဗုဒ္ဓဘာသာဆိုတဲ့ ဝေါဟာရဟာ ပုဂံ၊ ပင်းယ၊ အင်းဝခေတ်တွင်းမှာ မရှိသေးပါဘူး။ ကုန်းဘောင်ခေတ် (၁၈)ရာစုခေတ်မှာမှ တွင်ကျယ်လာတဲ့ ဝေါဟာရတစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။
မေး။ ။ ရတနာသုံးပါး ကိုးကွယ်ဆည်းကပ်သူကို ပိဋကတ်ထဲမှာ ဘယ်လိုခေါ်ထားပါသလဲ။
ဖြေ။ ။ ရတနာသုံးပါး ဆည်းကပ်သူကို သမ္မာဒိဋ္ဌိ = အမြင်မှန်ရှိသူလို့လဲ ခေါ်ပါတယ်။ ဥပါသက = ရတနာသုံးပါး ဆည်းကပ် ကိုးကွယ်သူလို့လဲ ခေါ်တယ်။ ဥပသကာဆိုတဲ့ အမည်ကို အများဆုံးသုံးကြတယ်။
မြန်မာလူမျိုးတွေက ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်တိုင်းကို ဥပါသကာလို့ အမှန်အတိုင်း မခေါ်ကြဘူး။ ဝတ်ဖြူစင်ကြယ်ဝတ်ပြီး လှည့်လည် အလှူခံသူတွေကိုသာ ဥပါသကာလို့ ခေါ်တယ်။ ဥပါသကဆိုတဲ့ ပါဠိကို ဥပါသကာလို့ မြန်မာမှု ပြောင်းလဲခေါ်ထားခြင်း ဖြစ်တယ်။
မေး။ ။ ဘုရား၊ တရား၊ သံဃာကို ဘာဖြစ်လို့ ရတနာမြတ်သုံးပါးလို့ ခေါ်သလဲ။
ဖြေ။ ။ ရတနာဆိုတာ ပါဠိစကားလုံးဖြစ်တယ်၊ နှစ်သက်ကြည်နူးမှုကို ဖြစ်စေတဲ့အရာလို့ အဓိပ္ပာယ်ရတယ်။ ဒါကြောင့် လူတွေ အင်မတန် လိုချင်တပ်မက်တဲ့ ရွှေ၊ ငွေ၊ စိန်၊ ကျောက်တွေကို ရတနာလို့ခေါ်တယ်။ သားသမီးတွေကိုလဲ သားရတနာ သမီးရတနာလို့ ခေါ်တယ်။ ဘုရား၊ တရား၊ သံဃာ သုံးပါးဟာလဲ ကိုးကွယ်ဆည်းကပ်သူတွေကို နှစ်သိမ့်ကြည်နူးမှုကို ဖြစ်စေတဲ့အတွက် ရတနာသုံးပါးလို့ ခေါ်တယ်။
ရတနာအားလုံးထဲမှာ ဘုရား၊ တရား၊ သံဃာ သုံးပါးဟာ အမြတ်ဆုံး အကောင်းဆုံးဖြစ်တဲ့အတွက် ရွှေ၊ ငွေ၊ စိန်၊ ကျောက်စတဲ့ သာမန်ရတနာတွေနဲ့မတူ ကွဲပြားအောင်ဆိုပြီး ရတနာမြတ်သုံးပါးလို့ ခေါ်ကြတယ်။
+++++++++++++++++++++++++++++