မဟာဓနဝါဏိဇဝတ္ထုဂါထာ -၂
၂၀-မဂ္ဂဝဂ်
၁၀-မဟာဓနဝါဏိဇ္ဇဝတ္ထုအဋ္ဌကထာဂါထာ
န ဟိ နော သင်္ဂရံ တေန, မဟာသေနေန မစ္စုနာ။
အဇ္ဇေဝ၊ နက်ဖန်မရွေ့, ယခုနေ့၌ပင်။ အာတပ္ပံ၊ ကိလေသာအမှိုက်, မီးဖြင့် တိုက်သို့, လောင်မြိုက်ဖို့ရန်, အဖန်ဖန်အားထုတ်မှုကို။၂ ကိစ္စံ (ကာတဗ္ဗံ)၊ မနားမနေ, ပြုသင့်ပေ၏။ သုဝေ၊ ယနေ့မှနောက်, နက်ဖြန်ရောက်မှ။ မရဏံ၊ သေရမည်ကို။ ကော၊ အဘယ်သူသည်။ ဇညာ၊ ကောင်းစွာပိုင်ပိုင်, သိနိုင်ပါအံ့နည်း။၁ ဟိ (ယုတ္တံ)၊ ထိုကဲ့သို့သာ, အခါခါဖြင့်, မှန်စွာပုံသေ, တွေးသင့်ပေ၏။ မဟာသေနေန၊ တွင်းပနှစ်တန်, ရောဂါဒဏ် ဖြင့်, ဘေးရန်ပတ်လည်, များသောစစ်သည်ရှိသော။ တေန မစ္စုနာ၊ သုံးဆယ့်တစ်ဘုံ, အကုန်ချေနင်း, ထိုသေမင်းနှင့်။ သင်္ဂရံ၊ ကိုယ်ကသာအောင်, ညှာတာအောင်ဟု, လက် ဆောင်ချော့မြူ, တိုက်၍ယူခြင်းသည်။၂ န နော အတ္ထိ (နတ္ထိ ဧဝ)၊ မရှိဧကန်, အမှန်ပင် ဖြစ်ပါပေတော့သတည်း။၁ (ဋ္ဌ-၂၂၅)
၂။အာတပ္ပံ။ ။ “ကိလေသေ အာတာပေတီတိ အာတာပေါ၊ အာတာပေါယေဝ အာတပ္ပံ”ဟု ပြု၍ ဝီရိယကိုယူ၊ အကျယ်ကို ရှေ့ပဉ္စသတဘိက္ခုဝတ္ထုရှု။[အဇ္ဇေဝ ကိစ္စမာတပ္ပန္တိ ကိလေသာနံ အာတာပနပရိတာပနေန အာတပ္ပန္တိ လဒ္ဓနာမံ ဝီရိယံ အဇ္ဇေဝ ကာတဗ္ဗံ(မ၊ဋ္ဌ၊၄၊၁၇၀)။ အာဒိတော တာပနံ အာတာပနံ၊ တေန အာရမ္ဘဓာတုမာဟ၊ ပရိတော တာပနံ ပရိတာပနံ၊ တေန နိက္ကမဓာတုပရက္ကမဓာတုယောစာတိ(မ၊ဋီ၊၃၊၃၇၀)။]
၁။ဇညာ။ ။ ကော ဇညာ မရဏံ သုဝေတိ သွေ ဇီဝိတံ ဝါ မရဏံ ဝါ ကော ဇာနာတိ (မ၊ဋ္ဌ၊၄၊၁၇၁)။ “ဇာနာတိ”ဟု ဖွင့်သဖြင့် ဇညာ၌ ဧယျဝိဘတ်သည် ပစ္စုပ္ပန်အနက်တည်း၊ မှန်၏-သတ္တမီဝိဘတ်သည် ကာလသုံးပါး၌ သက်နိုင်ကြောင်းကို သဒ္ဒါကျမ်းတို့၌ ဆို၏၊ ရူ-၂၆၉- ၂၈၅၌ကား ပစ္စုပ္ပန်အနက်ဟုပင် ဆို၏။(ဝဏ္ဏနာ-၂၈၆၊ ဝိဗောဓက-၂၁၂)
၂။သင်္ဂရံ ။ ။ “မိတ္တကာရေ လဉ္ဇဒါနေ, ဗလရာသိ ဝိပတ္တိသု၊ ယုဒ္ဓေ စေဝ ပဋိညာယံ, သင်္ဂရော သမ္ပကာသိတော(ဓာန်-၈၂၄)”ဟူသော သင်္ဂရ၏ အနက်တို့တွင် ဤ၌ မိတ္တကာရ (မိတ်ဖွဲ့ခြင်း), လဉ္ဇဒါန(လာဘ်ထိုးခြင်း), ဗလရာသိ(အင်အားစုခြင်း)အနက်တို့ကို ဟော၏၊ မိတ် ဖွဲ့ခြင်း, လာဘ်ထိုးခြင်း, အင်အားစုခြင်းတို့ဟူသည် “ဘေဒေါ ဒဏ္ဍော သာမဒါနာ-နျူပါယာ စတုရော ဣမေ(ဓာန်-၃၄၈)”ဟူသော ရန်အောင်ကြောင်း ဥပါယ်၄မျိုးတို့ပင်တည်း။(မ၊ဋ္ဌ၊၄, ၁၇၁၊ နေတ္တိ၊ဋ္ဌ၊၂၄၀) မှန်၏-မိတ်ဖွဲ့ခြင်းသည် ငြိမ်းချမ်းစွာ ဖြေရှင်းခြင်းဟူသော သာမဥပါယ်ပင်တည်း၊ လာဘ်ထိုးခြင်းကား ဒါနဥပါယ်တည်း၊ အင်အားစုခြင်းကား အင်အားရှိမှ ရန်သူချင်းကွဲစေနိုင်, နှိပ်ကွပ်နိုင်သောကြောင့် ဘေဒဥပါယ်နှင့် ဒဏ္ဍဥပါယ်တည်း၊ အထက်၌ ဤအဓိပ္ပာယ် အားလုံးခြုံ ငုံမိအောင် ဆရာတို့ပေးတော်မူသည်၊ “သင်္ဂံ အာသတ္တိံ+အရတိ ဒေတီတိ သင်္ဂရော-ငြိကပ် တောင့်တခြင်းကို ပေးတတ်သော မိတ်ဖွဲ့ခြင်းစေသော ဥပါယ်လေးပါး(မ၊ဋီ၊၃၊၃၆၇)”ဟုပြု။
တစ်နည်း။ ။ ပဋိညာ(ဝန်ခံခြင်း)အနက်ကိုဟု ယူ၍ “သင်္ဂရဏံ သင်္ဂရော(မသေစေရန် ဝန်ခံကတိပေးခြင်း)၊ သင်္ဂရိယတေတိ ဝါ သင်္ဂရော( ဝန်ခံချက်)၊ သင်္ဂရိယတေ အနေနာတိ ဝါ သင်္ဂရော(မသေစေရန် ဝန်ခံကြောင်းဖြစ်သော ဥပါယ်လေးပါး)”ဟု ပြု။ [သံ+ဂရ(ဉာနအနက်)+ အ၊-အမရဋီ၊ မ၊ဋီ၊၃၊၃၆၇၊ နေတ္တိ၊ဋီ၊၁၃၄။]
သင်္ဂရ၏လိင်။ ။ “သင်္ဂရော(မ၊ဋီ၊၃၊၃၆၇၊ နေတ္တိ၊ဋီ၊၁၃၄)”ဟုဖွင့်ခြင်း, ပါဠိသက္ကတ အဘိဓာန်၌လည်း ပုံလိင်ဖြင့်ရှိခြင်းကြောင့် ပုံလိင်မှ နပုံလိင်သို့ ပြန်နေသော လိင်္ဂဝိပလ္လာသ တည်း၊ (တစ်နည်း) ပဌမာအနက်၌ ဒုတိယာဝိဘတ်သက်သည်ဟု ကြံ၊ သို့မဟုတ် များရာလိုက်၍ ပုံလိင်ဖြင့် ဆိုထားခြင်းဖြစ်ပြီး နပုံလိင်လည်း အနည်းငယ်ရှိသည်ဟု မှတ်ရာ၏။
၁။န နော။ ။ နောကို အဝဓာရဏအနက်ဟော နိပါတ်ယူ၍ အထက်အတိုင်း ဆရာတို့ ပေးတော်မူသည်၊ ထိုသို့ပေးခြင်းသည် “န နော သမံ အတ္ထိ တထာဂတေနာတိ နဣတိ ပဋိသေဓေ၊ နောဣတိ အဝဓာရဏေ(ခုဒ္ဒက၊ဋ္ဌ၊၂၄၃၊ နီတိသုတ္တ-၃၇၃)”ဟူသော အဆိုနှင့် ညီ၏။
နိဒီ-၂၇ ။ ။ ထို၌ နောသည် နုမှဖြစ်လာသည်၊ တဒမိနာဒီနိ(မောဂ်-၁၊၄၇)သုတ်ဖြင့် ဥကို ဩပြု၊ နုသဒ္ဒါ ဧကံသတ္ထနိပါတ်ယူ“န နော အတ္ထိ-စင်စစ်အားဖြင့် မရှိ”ဟု ပေး။
ဓမ္မယော-၇၄၊ရှေးနိဿယ ။ ။ ထိုကျမ်းတို့၌ စတုတ္ထီနံဝိဘတ်နှင့်တကွ အမှကို နောပြု ၍ပြီးသော သဗ္ဗနာမ်နောယူ၍ “နော-ငါတို့အား၊ န အတ္ထိ”ဟု ပေး၏။ [မ၊ဋ္ဌ၊၄၊၁၇၀၊ မ-ဋီ၊၃၊၃၇၀၊ နေတ္တိ၊ဋ္ဌ၊၂၄၀၊ နေတ္တိ၊ဋီ၊၁၃၄တို့၌ အထူးမဖွင့်။]
တံ ဝေ ဘဒ္ဒေကရတ္တောတိ, သန္တော အာစိက္ခတေ မုနိ။
ဧဝံ၊ ဤသို့ (နှလုံးသွင်း၍)။ ဝိဟာရိံ၊ နေလေ့ရှိသော။ အာတာပိံ၊ ကိလေသာတို့ကို လွန်စွာလောင်မြိုက်တတ်သော သမ္မပ္ပဓာနဝီရိယရှိသော။ အဟောရတ္တံ၊ နေ့ညဉ့် ပတ်လုံး။ အတန္ဒိတံ၊ မပျင်းရိသော။ တံ၊ ထိုပုဂ္ဂိုလ်ကို။ ဘဒ္ဒေကရတ္တောတိ၊ ကောင်းမြတ် သော တစ်ခုသော ညဉ့်ရှိသူဟူ၍။ [ဧကာ+ရတ္တိ ဧကရတ္တော၊ ဘဒ္ဒေါ+ဧကရတ္တော အဿာတိ ဘဒ္ဒေကရတ္တော။ မ၊ဋ္ဌ၊၄၊၁၇၁။ မ၊ဋီ၊၃၊၃၆၆။] သန္တော၊ ကိလေသာဟူ, အပူခပ်သိမ်း, အေးငြိမ်းပြီးသော။ မုနိ၊ မုနိထွတ်တင်, ဘုရားရှင်သည်။ ဝေ၊ စင်စစ်။ အာစိက္ခတေ၊ ဟောမိန့်တော်မူ၏။ (ဋ္ဌ-၂၂၆)
မဟာဓနဝါဏိဇ္ဇဝတ္ထုပါဠိဂါထာ
ဣတိ ဗာလော ဝိစိန္တေတိ, အန္တရာယံ န ဗုဇ္ဈတိ။
ဣဓ၊ ဤအရပ်၌။ ဝဿံ၊ မိုးလေးလပတ်လုံး။ ဝသိဿာမိ၊ နေအံ့။ ဣဓ၊ ၌။ ဟေမန္တဂိမှိသု၊ ဆောင်းလေးလ, နွေလေးလတို့၌။ ဝါ၊ တို့ပတ်လုံး။၂ ဝသိဿာမိ၊ အံ့။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဗာလော၊ ပစ္စုပ္ပန်အကျိုး, သံသရာအကျိုးကို, မြှော်ကိုးသိရန်, ပညာဉာဏ် ကင်း, လူဖျင်းလူအသည်။ ဝိစိန္တေတိ၊ အထူးထူးအထွေထွေ ကြံစည်၏။ အန္တရာယံ၊ မိမိ၏ အသက်အန္တရာယ်ကို။ န ဗုဇ္ဈတိ၊ မသိ။ (ပါ-၂၈၆)
၂။ဟေမန္တဂိမှိသု။ ။ ဟေမန္တဂိမှ+သု၊ မှ၏အ-ကို ဧပြု၍ “ဟေမန္တဂိမှေသု”ဟု ဖြစ်ပြီး နောက် ဧကာရော အကာရံ ဣကာရံ ဝါ ဂါထံ ပတွာ(နီတိ၁၃၄)သုတ်ဖြင့် (မောဂ်အလို တဒမိနာဒီနိ(၁, ၄၇)သုတ်, ဝိဗောအလို ယဝမဒန တရလာစာဂမာသုတ်၌ စသဒ္ဒါဖြင့်) မှေ၌ ဧကို ဣပြု။ (နီတိသုတ္တ-၃၄၊ နိဒီ-၂၇၊ ဝိဗော၊၂၉)
သမာသ်ဟေမန္တ ။ ။ ဟိနောန္တိ ပဝတ္တန္တီတိ ဟိမာနိ၊[ဟိ+မက်၊-မောဂ်-၇၊၁၃၄။]ဟိံသန္တီ- တိ ဟိမာနိ၊ [ဟိံသ+အ၊ သကို မ-ပြု, နိဂ္ဂဟိတ်ချေ၊-ဓာန်-ဋီ-၅၆။] သတ္တေ ဟိံသန္တိ သီတေန ဟနန္တိ မထေန္တိ အာလောလေန္တီတိ ဟိမာ၊ [ဟိံသ+အ၊ ပု၊-အပ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၃၅။] ပထဝီပဗ္ဗတာဒီသု ဟိနောန္တိ ဂစ္ဆန္တိ ပဝတ္တန္တီတိ ဟိမာ၊ [ဟိ+မ၊ ပု၊-ကစ္စည်း-၆၂၈။] ဟနန္တိ ဥဏှန္တိ ဟိမာနိ၊ [ဟန+ မ၊ နချေ, ဟ၏ အ-ကို ဣပြု၊-ပါ၊ ဓာပန်း။] ဟိမာနိ+ဧတ္ထ သန္တီတိ ဟေမော၊ ဟေမော ဧဝ ဟေမန္တော၊ ဤအလို တဗ္ဘာဝဝုတ္တိကမ္မဓာရည်းသမာသ်ပုဒ်တည်း။
တဒ္ဓိတ်ဟေမန္တ။ ။ ဟိမမေဝ ဟိမန္တော၊ ဟိမန္တေ+နိယုတ္တော ဟေမန္တော၊ [ဟိမန္တ+ဏ၊- ပါစိယော-၂၆။] ဤအလို တဒ္ဓိတ်ပုဒ်တည်း။
ကိတ်ဟေမန္တ။ ။ ဟိမံ ဟိနောတိ ပဝတ္တတိ ဧတသ္မိန္တိ ဟေမန္တော၊ ဟိနောတိ ဂစ္ဆတိ သဗ္ဗမေတ္ထာတိ ဟေမန္တော၊ [ဟိ+အန္တ၊ မ-လာ၊ ရှေ့မောဂ်-၇၊၇၇၊ နောက်ဓာန်-ဋီ-၇၈။] ဟနန္တိ လောကေ သီတေနာတိ ဟေမန္တော၊ [ဟန+အန္တ၊ နကို မ ပြု, ဟ၏ အ-ကို ဧပြု၊-ကပ္ပဒ္ဒုမ။] ဤ အလို ကိတ်ပုဒ်တည်း။
အပေါင်းဝစနတ္ထ။ ။ ဂစ္ဆတီတိ ဂိမှော၊ [ဂမု+ဟ၊ ဂ၌ အ-ကိုဣပြု၊-မောဂ်-၇၊၂၂၃။] ဂိရတိ ပီဠယတီတိ ဂိမှော၊ [ဂိရ+မ၊ ရကို ဟပြု, မနှင့်ဟ ရှေ့နောက်ပြန်၊-ဓာန်-ဋီ-၈၀။] ဟေမန္တော စ+ဂိမှော စ ဟေမန္တဂိမှာ။ [သတ္တမီ(ကာလ)အနက်အပြင် ဝဿံကို ကြည့်၍ ဒုတိယာ(အစ္စန္တ- သံယောဂ)အနက်ပေးသည်၊ ဝဿံကိုလည်း ဟေမန္တဂိမှေသုကို ကြည့်၍ “ဝဿံ-မိုလေးလ၌”ဟု သတ္တမီအနက် ပေးနိုင်သည်။]
မဟာဓနဝါဏိဇ္ဇဝတ္ထုဂါထာနိဿယပြီးပြီ။