မဟာဗုဒ္ဓဝင်/အခန်း- ၁၁
အခဏ်း-၁၁
မောနေယျအကျင့်ကို ဟောကြားတော်မူခြင်း
(ဘုရားတဆူတဆူ ပွင့်တော်မူလျှင် မောနေယျအကျင့်ကို ကျင့်ကြံသောရဟန်း တပါး တပါး ပေါ်ထွန်းမြဲ ဓမ္မတာဖြစ်၏။ ဤအကျွန်ုပ်တို့၏ အစိန္တေယျ သုံးလောကထွတ်ထား မြတ်စွာဘုရား ဖြစ်ပွင့်တော်မူသောအခါ ထိုမောနေယျအကျင့်ကို မေးမြန်းလျှောက်ထား ကျင့်ကြံအားထုတ်သော ရဟန်းကား ရှေးစာမျက်နှာ ၆၃၊ ၆၄-တို့၌ ဖော်ပြခဲ့သော (ကာလဒေဝိလရသေ့ကြီး၏တူတော်) နာလကရဟန်း ဖြစ်ပေသည်၊ ထိုနာလကလုလင်၏ ဘုရားမပွင့်မီကပင် ကြိုတင်၍ ရဟန်းပြုခဲ့ကြောင်း ထိုစာမျက်နှာ ၆၃၊ ၆၄-တို့၌ ပြဆိုခဲ့လေပြီ။)
၄၇၆
မြတ်စွာဘုရားသည် (ရှေး၌ ဆိုအပ်ခဲ့ပြီးသည့်အတိုင်း) ဝါဆိုလပြည့်နေ့၌ ဓမ္မစကြာတရားကို ဟောကြားတော်မူ၍ ဗြဟ္မာ တဆယ့်ရှစ်ကုဋေတို့နှင့်တကွ အရှင်ကောဏ္ဍညမထေရ်ကို ကျွတ်တမ်းဝင်စေပြီး ထိုဝါဆိုလပြည့်ကျော် ၅-ရက်နေ့၌ ပဉ္စဝဂ္ဂီရဟန်း ငါးဦးတို့ကို အရဟတ္တဖိုလ်ရောက်အောင် အနတ္တလက္ခဏသုတ္တန်ကို ဟောကြား ချေချွတ်တော်မူပြီးလျှင် ဝါဆိုလပြည့်ကျော် (၇) ခုနစ်ရက်နေ့မြောက် ရောက်လတ်သောအခါ ဓမ္မစကြာတရားနာပရိသတ်၌ အပါအဝင်ဖြစ်ကြသည့် ရှင်နာလက၏အကျိုးကို လိုလားသော နတ်တို့က “အရှင်နာလက.. မြတ်စွာဘုရားသည် ဗာရာဏသီပြည် ဣသိပတန မိဂဒါဝုန်တော၌ ဓမ္မစကြာတရားဦး ဟောကြားပြီးလေပြီ၊ လူသုံးပါး၌ မြတ်စွာဘုရားကား ထင်ရှား ပွင့်တော်မူလာပြီ” ဤသို့ အစရှိသည်ဖြင့် ရှင်နာလကအား မြတ်စွာဘုရား ပွင့်တော်မူပြီဖြစ်ကြောင်းနှင့် ဓမ္မစကြာတရား ဟောကြားတော်မူပြီးဖြစ်ကြောင်း လျှောက်ထား ပြောကြားကြလေသည်။
အရှင်နာလကသည် လွန်ခဲ့သော နှစ်ပေါင်း သုံးဆယ့်ငါးနှစ်ကပင် အစပြုကာ ရသေ့ရဟန်းပြုပြီးလျှင် “ရေငုပ်ဖန်များလျှင် နားချို့တဲ့လိမ့်မည်၊ နားချို့တဲ့လျှင် တရားစကားကို မကြားရ၍ တရားတော်မှ ဆုံးရှုံးခြင်းသို့ ရောက်ချေရာသည်”ဟု နှလုံးပိုက်၍ ဆွေမျိုးတို့၏အစဉ်အလာ အကျင့်စာရိတ္တဖြစ်သော ရေငုပ်ခြင်းအကျင့်ကိုပင် ပယ်လျက် မြတ်စွာဘုရား ပွင့်ထွန်းတော်မူလာမည့် အချိန်ကို စောင့်မျှော်နေသူ ဖြစ်ရကား ထိုနတ်များ လျှောက်ထား ပြောကြားသော သတင်းစကားကို ကြားသိရလျှင် “ငါ၏ဦးရီးတော် ကာလဒေဝိလရှင်ရသေ့က ငါ့အား ဆုံးမစကား မိန့်ကြားခဲ့သော အချိန်အခါသည် ကောင်းစွာ ဆိုက်ရောက်လတ်ပေပြီ”ဟူ၍ နှစ်သက်ရွှင်လန်း ဝမ်းမြောက်ကာ ဝါဆိုလပြည့်ကျော် (၇) ခုနစ်ရက်နေ့တွင် ဟိမဝန္တာမှ ဖဲခဲ့၍ ဣသိပတန မိဂဒါဝုန်တောသို့ အရောက်သွားလေရာ “နာလကရသေ့သည် ယနေ့ ရောက်လာလိမ့်မည်၊ ထိုနာလကရသေ့အား မောနေယျအကျင့်ကို ဟောကြားမည်”ဟူသော အလိုတော်ဖြင့် မြော်လင့်ငံ့ဆိုင်းကာ
၄၇၇
မြင့်မြတ်သော ဘုရားနေရာ၌ ထက်ဝယ်ဖွဲ့ခွေ ထိုင်နေနှင့်တော်မူသော မြတ်စွာဘုရားကို ဖူးမြင်ရလေလျှင် အလွန်ပင် သဒ္ဓါယိုဖိတ် ကြည်ညိုစိတ် ရှိလှသည်ဖြစ်၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရိုသေမြတ်နိုး ရှိခိုးပြီးလျှင်-
အညာတမေတံ ဝစနံ၊
အသိတဿ ယထာတထံ။
တံ တံ ဂေါတမ ပုစ္ဆာမိ၊
သဗ္ဗဓမ္မာန ပါရဂုံ။
အနဂါရိယုပေတဿ၊
ဘိက္ခာစရိယံ ဇိဂီသတော။
မုနိ ပဗြူဟိ မေ ပုဋ္ဌော၊
မောနေယျံ ဥတ္တမံ ပဒံ။-
ဟူသော နှစ်ဂါထာကို ရွတ်ဆိုမေးမြန်း လျှောက်ထားလေ၏။ အဓိပ္ပါယ်ကား-
ဘုန်းတော်ကြီးသော ဂေါတမနွယ်ဖွား ရှင်တော်မြတ်ဘုရား.. (အကျွန်ုပ်၏ ဦးရီးတော်) ကာလဒေဝိလရသေ့က အကျွန်ုပ်အား လွန်ခဲ့သောနှစ်ပေါင်း (၃၅) သုံးဆယ့်ငါးနှစ်က ပြောဆို မှာကြားခဲ့သော စကားသည် (ယခုအခါ မြတ်စွာဘုရားကို မျက်ဝါးထင်ထင် ဖူးမြင်ရပါ၍) မချွတ်မယွင်း ဖြောင့်စင်းမှန်ကန်လှပေ၏ဟု အကျွန်ုပ်ကိုယ်တွေ့ သိမြင်အပ်ပါပြီ၊ ထို့ကြောင့် ခပ်သိမ်းသောတရားတို့၌ ခြောက်ပါးသော အခြင်းအရာဖြင့် ပါရဂူမြောက် ဖက်ကမ်းရောက်တော်မူပြီးသော ရှင်တော်ဘုရားကို (သိလိုကျင့်လိုရေးဖြင့်) မေးမြန်းလျှောက်ထားပါရစေ။
(အာဂါ + နာဂါ သေက္ခာ + သေက္ခ ပစ္စေကဟု ငါးဝသော မုနိတို့ထက် ဆထက်လွန်သာ ဂုဏ်များစွာကြောင့်) မဟာမုနိဖြစ်တော်မူသော မြတ်စွာဘုရား.. အိမ်ရာမထောင် ရဟန်းဘောင်သို့ ကပ်ရောက်လျက်
၄၇၈
ဆွမ်းခံခြင်းဖြင့် မှီတင်းနေထိုင်သော ရဟန်း၏ မဂ်ဉာဏ်လေးပါးသို့ရောက်ကြောင်း ကောင်းမြတ်သော အကျင့် ပဋိပတ်ကို အကျွန်ုပ်မေးလျှောက်အပ်သော အရှင်ဘုရားသည် အကျွန်ုပ်အား သနားကြည်ဖြူ ဟောကြား တော်မူပါဘုရား-ဟူ၍ ဆိုလိုသည်။
ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် အရှင်နာလကား “မောနေယျံ တေ ဥပညိဿံ” အစရှိသော (၂၃) နှစ်ဆယ့်သုံးဂါထာတို့ဖြင့် မောနေယျအကျင့်ပဋိပတ်ကို အကျယ် ဟောကြားတော်မူသည်။
(ဤ၌ မောနေယျ ဟူသည်ကား မဂ်ဉာဏ်လေးပါးကို ခေါ်ဆိုသည်၊ အထူးသဖြင့် အရဟတ္တမဂ်ဉာဏ်ကို မောနေယျဟူ၍ ခေါ်၏။ ထို့ကြောင့် မဂ်ဉာဏ်လေးပါးသို့ရောက်ကြောင်း ကောင်းမြတ်မှန်ကန်သော အကျင့်ကို မောနေယျပဋိပဒါ = မောနေယျအကျင့်ဟူ၍ ခေါ်ကြောင်း ကောင်းစွာ မှတ်ယူရာ၏။)
ထိုဟောကြားတော်မူအပ်သည့် မောနေယျအကျင့် ပဋိပဒါ (၂၃) နှစ်ဆယ့်သုံးဂါထာ ပါဠိနှင့် မြန်မာစကားပြေတို့ကား-
(၁) မောနေယျံ တေ ဥပညိဿံ၊
ဒုက္ကရံ ဒုရဘိသမ္ဘဝံ။
ဟန္ဒ တေ နံ ပဝက္ခာမိ၊
သန္ထမ္ဘဿု ဒဠှော ဘဝ။
ချစ်သားနာလက.. သင့်အား ငါဘုရားသည် အတီအထွင် ငြိုငြင်ဆင်းရဲ ပြုနိုင်ခဲလှသည့်ပြင် သက်ဝင်ချဉ်းနင်း ဖြစ်စေခြင်းငှါလည်း ခဲယဉ်းစွာသော မောနေယျအကျင့်ကို ထင်ရှားသိစေ ဟောပြပေအံ့။ (ချစ်သားနာလက.. သင်မေးအပ်သော မောနေယျအကျင့်မှာ ပုထုဇန်အချိန်အခါကစ၍ ကိလေသာစိတ် ဘိတ်မဖြစ်စေပဲ
၄၇၉
ဇွဲကောင်းကောင်းဖြင့် ကျင့်ကြံအပ်သော တရားဖြစ်၍ ကျင့်နိုင်ခဲ ဖြစ်စေနိုင်ခဲသော အကျင့်မျိုးဖြစ်သည်-ဟု ဆိုလိုသည်။)
ချစ်သားနာလက.. (ကိုင်း) သင့်အား ငါဘုရားသည် မောနေယျအကျင့်ကို အကျယ်အားဖြင့် ဟောကြားပေအံ့။ (သင်ချစ်သားသည် ဆည်းပူးအပ်ပြီးသော ကောင်းမှုကုသိုလ်ရှိသူ ဖြစ်ပေ၏။ ထို့ကြောင့်) သင်ချစ်သားသည် ပြုနိုင်ခဲသည်ကို ပြုစွမ်းနိုင်သော ဝီရိယဖြင့် မိမိကိုယ်ကို ကြံ့ခိုင်စွာထားပြီးလျှင် မလျှော့သောလုံ့လဖြင့် မြဲမြံစွာ ကျင့်ကြံကြိုးကုတ် အားထုတ်လော့။
(၂) သမာနဘာဂံ ကုဗ္ဗေထ၊
ဂါမေ အက္ကုဋ္ဌဝန္ဒိတံ။
မနောပဒေါသံ ရက္ခေယျ၊
သန္တော အနုဏ္ဏတော စရေ။
ချစ်သားနာလက.. မြို့ရွာဇနပုဒ်များ၌ (လူများက) မိမိအား အမျက်ထွက်ကာ ထိပါးဆဲဆိုခြင်းကို၎င်း, ကြည်ညွတ်ရိုကျိုး ရှိခိုးတုံ့ဝပ်ခြင်းကို၎င်း မုန်းချစ်မဟူ အတူအမျှဖြစ်အောင် ကျင့်ဆောင်အားထုတ် ပြုလုပ်ရမည်။ သူတော်ကောင်းဖြစ်သောသူသည် (မိမိအား ထိပါးဆဲဆိုလာမှုကြောင့်) နှလုံးမရွှင် ငြိုငြင်သောအား စိတ်ပြစ်မှားခြင်းကို ဟန့်တား စောင့်ရှောက်ရမည်၊ ကြည်ညွတ်ရိုကျိုး ရှိခိုးတုံ့ဝပ်မှုကြောင့် မြင့်မော်တက်ကြွခြင်း အလျင်းမရှိအောင် ကျင့်ဆောင်ကြိုးကုတ် အားထုတ်ရမည်။ (မြို့ရွာဇနပုဒ်အတွင်း မှီတင်းနေထိုင်သူတို့က ဆဲရေးလာလျှင် စိတ်ပြစ်မှား အမျက်ပွါးခြင်းကို ဟန့်တား စောင့်ရှောက်ရမည်။ ပြည့်ရှင်မင်းကပင် ရှိခိုး ဦးညွှတ်လာသော်လည်း တက်ကြွခြင်း မရှိစေရ၊ ဤနည်းဖြင့် လူတို့၏ ဆဲရေးခြင်း ရှိခိုးခြင်းကို မုန်းချစ်မဟူ တူမျှအောင် ကျင့်ရမည်-ဟု ဆိုလိုသည်။)
၄၈၀
(ဤဂါထာဖြင့် မြို့ရွာနှင့်စပ်သော ကိလေသာကို ပယ်ရှားရန် ဟောတော်မူသည်။)
(၃) ဥစ္စာဝစာ နိစ္ဆရန္တိ၊
ဒါယေ အဂ္ဂိသိခူပမာ။
နာရိယော မုနိံ ပလောဘေန္တိ၊
တာ သု တံ မာ ပလောဘယုံ။
ချစ်သားနာလက.. တော၌လည်း မီးလျှံပမာ လောင်ကျွမ်းတတ်စွာသော အာရုံအမျိုးမျိုးတို့ ထင်လာတတ်ကုန်၏၊ (တနည်း- တောမီးလောင်သောအခါ မီးလျှံမီးညွန့်တို့သည် အခိုးရှိမရှိ အညိုရောင် အဝါရောင် အနီရောင် အကြီးအငယ် စသည်အား အထူးထူး အပြားပြား ထွက်ပေါ်ကြကုန်သကဲ့သို့၊ ဤအတူ လူ, ဘီလူး, ခြင်္သေ့, သစ်, ကျား, ငှက်အမျိုးမျိုး, ထိုသတ္တဝါတို့၏ အသံအမျိုးမျိုး, အသီး, အပွင့်, ရွက်ညွန့်စသောအားဖြင့် တောအရပ်၌လည်း ကြောက်ဖွယ်အာရုံ, နှစ်သက်တပ်မက်ဖွယ် အာရုံ, မုန်းတီးဖွယ်အာရုံ, တွေဝေဖွယ်အာရုံ အမျိုးမျိုးတို့သည် ထင်လာတတ်ကုန်၏။ ဤသို့ ထင်လာသော အာရုံအမျိုးမျိုးတို့အနက်) အပျော်အပါး ဥယျာဉ်ကစား တောကစားလာကြသော မိန်းမများ, ထင်းခွေ ပန်းခူး ဟင်းရွက်ခူး သစ်သီးကောက် လာကြသော မိန်းမများသည် ရဟန်းတပါးတည်း ဆိတ်ငြိမ်ရာ၌နေသည်ကို မြင်ကြရလျှင် ပြုံးရွှင်ခြင်း, ထိပါးရိပါး ပြောကြားခြင်း, ငိုကြွေးခြင်း, ရော့ရဲစွာဝတ်ခြင်း စသည်တို့ဖြင့် ဖြားယောင်း သွေးဆောင်တတ်ကြကုန်၏၊ ထိုမိန်းမများက သင်ချစ်သားကို မဖြားယောင်းကြစေကုန်လင့် (ထိုမိန်းမများ မဖြားယောင်းနိုင်အောင် ကျင့်ကြံ အားထုတ်လေ-ဟု ဆိုလိုသည်။)
(ဤဂါထာဖြင့် တောနှင့်စပ်သော ကိလေသာကို ပယ်ရှားရန် ဟောတော်မူ၏။)
၄၈၁
(၄) ဝိရတော မေထုနာ ဓမ္မာ၊
ဟိတွာ ကာမေ ပရောပရေ။
အဝိရုဒ္ဓေါ အသာရတ္တော၊
ပါဏေသု တသထာဝရေ။
(၅) ယထာ အဟံ တထာ ဧတေ၊
ယထာ ဧတေ တထာ အဟံ။
အတ္တာနံ ဥပမံ ကတွာ၊
န ဟနေယျ န ဃာတယေ။
ချစ်သားနာလက.. ကောင်းကောင်းဆိုးဆိုး (မေထုန်မှ ကြွင်းသော) ကာမအာရုံ အမျိုးမျိုးတို့ကို ပယ်ရှားပြီးလျှင် မေထုန်အကျင့်မှ သင်ချစ်သား ဝေးစွာရှောင်ရှားသူ ဖြစ်ရမည်။ (သူတပါး၏ အသင်းအပင်းဝင်) သတ္တဝါတို့၌ ဆန့်ကျင်မုန်းတီးခြင်း အလျှင်းမပြုပဲ (မိမိအသင်းအပင်းဝင်) သတ္တဝါတို့၌လည်း ချစ်ခင်တပ်မက်မှု အလျှင်းပင်မပြုပဲ “ငါကဲ့သို့ပင် ထိုသတ္တဝါတို့သည် အသက်ရှည်ကြလို မသေကြလို ချမ်းသာကြလို မဆင်းရဲကြလိုကုန်၊ ထိုသတ္တဝါတို့ကဲ့သိုပင် ငါသည်လည်း အသက်ရှည်လို မသေလို ချမ်းသာလို မဆင်းရဲလို”ဟု မိမိကိုယ်ကို ဥပမာပြုကာ (= ကိုယ်ချင်းစာတရားထား၍) တဏှာမကင်းသေးသော ပုထုဇန်, သောတာပန်, သကဒါဂါမ်, အနာဂါမ်သတ္တဝါ (တသသတ္တဝါ)နှင့် တဏှာလောဘ ကင်းပြီးသော ရဟန္တာ (ထာဝရသတ္တဝါ)တို့ကို ကိုယ်တိုင်လည်း မသတ်ဖြတ် မညှဉ်းဆဲရာ၊ သူတပါးကိုလည်း သတ်ဖြတ်ညှဉ်းဆဲရန် မခိုင်းစေရာ။
(ဤဂါထာတို့၌ “ဟိတွာ ကာမေ ပရောပရေ = ကောင်းကောင်းဆိုးဆိုး ကာမအာရုံ အမျိုးမျိုးတို့ကို ပယ်ရှား၍”ဟူသော စကားရပ်ဖြင့် ဣန္ဒြိယသံဝရသီလကို မြတ်စွာဘုရား ဟောကြားတော်မူ၏။ ကြွင်းသော
၄၈၂
စကားရပ်တို့ဖြင့် မေထုန်မှ ရှောင်ကြဉ်ခြင်း, သူ့အသက်သတ်မှုမှ ရှောင်ကြဉ်ခြင်းတို့ကို အဦးပြု၍ ပါတိမောက္ခသံဝရသီလကို မြတ်စွာဘုရား ဟောကြားတော်မူ၏။)
(၆) ဟိတွာ ဣစ္ဆဉ္စ လောဘဉ္စ၊
ယတ္ထ သတ္တော ပုထုဇ္ဇနော။
စက္ခုမာ ပဋိပဇ္ဇေယျ၊
တရေယျ နရကံ ဣမံ။
ချစ်သားနာလက.. ပုထုဇန် သတ္တဝါအပေါင်းသည် အကြင် သင်္ကန်း ဆွမ်း ကျောင်း ဆေး ပစ္စည်းလေးပုံ ရဟန်းကာမဂုဏ်၌ တပ်မက်ငြိတွယ်လျက် တည်၏၊ သင်ချစ်သားသည် ထိုသင်္ကန်း ဆွမ်း ကျောင်း ဆေး ပစ္စည်းလေးပုံ ရဟန်းတို့၏ ကာမဂုဏ်၌ မရသေးသည်ကို လိုချင်တပ်မက်ခြင်း (= ဣစ္ဆာတရား)ကို၎င်း, ရပြီးသည်ကို မပေးလို မလှူရက် တပ်မက်ခြင်း (= လောဘတရား)ကို၎င်း ရှောင်ရှားစွန့်ပယ်ကာ ပညာမျက်စိရှိသူဖြစ်၍ ဟောပြီး ဟောဆဲ ဟောလတံ့ဖြစ်သော မောနေယျအကျင့်မြတ်ကို ကျင့်ကြံအားထုတ်ရမည်။ ယင်းသို့ ကျင့်ကြံ အားထုတ်သည်ရှိသော် ဖြည့်နိုင်ခဲသောကြောင့် နရက်ချောက်ဟု ခေါ်ဆိုအပ်သည့် မိစ္ဆာဇီဝဖြစ်ကြောင်း မကောင်းသော ပစ္စည်းလေးဖြာ တွယ်တာတပ်မက်ခြင်း တဏှာတရားကို ကူးသန်းလွန်မြောက်နိုင်ရာ၏။
(ဤဂါထာဖြင့် ပစ္စည်းလေးပါး၌ တွယ်တာတပ်မက်သော တဏှာတရား ပယ်ရှားမှုကို အဦးပြု၍ အာဇီဝပါရိသုဒ္ဓိသီလကို မြတ်စွာဘုရား ဟောကြားတော်မူ၏။)
(၇) ဦနူဒရော မိတာဟာရော၊
အပ္ပိစ္ဆဿ အလောလုပေါ။
သဒါ ဣစ္ဆာယ နိစ္ဆာတော၊
အနိစ္ဆော ဟောတိ နိဗ္ဗုတော။
၄၈၃
ချစ်သားနာလက.. မောနေယျအကျင့်ကို ကျင့်ကြံလိုသော ရဟန်းသည် (ဓမ္မိယလဒ္ဓ ပစ္စည်းလေး၀တွင် ဆွမ်းကိုစားသည်ရှိသော် လေးလုပ် ငါးလုပ် လျှော့စားသဖြင့်) ပါးလျသောဝမ်းရှိသူ ဖြစ်ရမည်။ (လေးလုပ် ငါးလုပ် လျှော့စားရုံမျှဖြင့်လည်း မပြီးသေး၊ ထိုဆွမ်းကို ပစ္စဝေက္ခဏာတင် ဆင်ခြင်စားသုံးခြင်းဖြင့် ဂုဏ်အပြစ်အားဖြင့်လည်း) ပိုင်းခြား နှိုင်းရှည်အပ်သော အစာအာဟာရရှိသူ ဖြစ်ရမည်။ (ဤမျှဖြင့်လည်း မပြီးသေး၊ (၁) ပစ္စည်းလေးဖြာတို့၌ တဏှာလောဘ နည်းပါးခြင်း တည်းဟူသော ပစ္စယအပ္ပိစ္ဆ၊ (၂) မိမိ ဓုတင်အကျင့်မြတ်ကို ကျင့်ကြံနေကြောင်း သူတပါးတို့ကို အသိမပေးလိုခြင်း တည်းဟူသော ဓုတင်္ဂအပ္ပိစ္ဆ၊ (၃) မိမိ စာပေကျမ်းဂန် တတ်မြောက်ကျွမ်းကျင်မှု ဗဟုသုတရှိသည်ကို သူတပါးတို့အား အသိမပေးလိုခြင်း တည်းဟူသော ပရိယတ္တိအပ္ပိစ္ဆ၊ (၄) မိမိ မဂ်ဖိုလ်တရားထူး ရရှိကြောင်းကို သူတပါးတို့အား အသိမပေးလိုခြင်း တည်းဟူသော အဓိဂမအပ္ပိစ္ဆ) ဤအပ္ပိစ္ဆတရား လေးပါးနှင့် ပြည့်စုံသူလည်း ဖြစ်ရမည်။ (ဤမျှဖြင့်လည်း မပြီးသေး) အရဟတ္တမဂ်ဖြင့် တဏှာတည်းဟူသော လော်လည်ခြင်းကို အကြွင်းမဲ့ပယ်ပြီးသူဖြစ်အောင် ကြိုးကုတ်အားထုတ်ရမည်။ (ဤသို့ လောလုပ္ပတဏှာ ကင်းပြီးသောသူ ဖြစ်လတ်သော်) အခါခပ်သိမ်းပင် ဆာလောင်မွတ်သိပ်ခြင်း အပြင်းနှိပ်စက်အပ်သော သူပမာ ပစ္စည်းလေးဖြာကို လွန်စွာ တပ်မက်တတ်သော လောဘတဏှာတရားဖြင့် မလိုချင်သူဖြစ်ကာ ကိလေသာဟူသော ဆာလောင်ခြင်းကင်းသူ ဖြစ်လိမ့်မည်။ ထိုသို့ဖြစ်လတ်သော် ကိလေသာဟူ အပူခပ်သိမ်း ငြိမ်းအေးပြီးသူ ဖြစ်လိမ့်မည်။
(ဤဂါထာ ဖြင့် ဘောဇနေ မတ္တညုတာ = အစာအာဟာရ၌ အတိုင်းအရှည်ပမာဏကို သိခြင်းကို အဦးပြု၍
၄၈၄
ပစ္စယသန္နိဿိတသီလ (တနည်း- ပစ္စယပရိဘောဂသီလ)နှင့် ထိုမှ အစဉ်လျှောက်၍ အရဟတ္တဖိုလ်တိုင် ရောက်စေနိုင်သော အကျင့်ပဋိပတ်ကို မြတ်စွာဘုရား ဟောကြားတော်မူ၏။)
(၈) သ ပိဏ္ဍစာရံ စရိတွာ၊
ဝနန္တမဘိဟာရယေ။
ဥပဋ္ဌိတော ရုက္ခမူလသ္မိံ၊
အာသနူပဂတော မုနိ။
(၉) သ ဈာနပသုတော ဓီရော၊
ဝနန္တေ ရမိတော သိယာ။
ဈာယေထ ရုက္ခမူလသ္မိံ၊
အတ္တာနမဘိတောသယံ။
ချစ်သားနာလက.. မောနေယျအကျင့်ကို ကျင့်သော ထိုရဟန်းသည် ဆွမ်းခံလှည့်လည်ပြီး (= ဆွမ်းစားခြင်းကိစ္စကို ပြုပြီး)လျှင် (လူတို့နှင့် အခါရှည်လျား စကားပြောခြင်း စသည်ကို ပြုမနေပဲ) မိမိနေရာ တောအရပ်သို့သာ သွားရမည်။ မောနေယျအကျင့်ကို ကျင့်သောရဟန်းသည် (တောသို့ရောက်သောအခါ) သစ်ပင်ရင်း၌ဖြစ်စေ မိမိနေရာ၌ဖြစ်စေ ထိုင်နေရမည်။
(ဤ၌ “ဆွမ်းခံ လှည့်လည်ပြီးလျှင်”ဟူသော စကားဖြင့် ပိဏ္ဍပါတ်ဓုတင်ကို ပြတော်မူ၏။ ဥက္ကဌ်ပိဏ္ဍပါတ် ဓုတင်ကို ဆောက်တည်သော ရဟန်းသည် သပဒါနစာရိကဓုတင်, ဧကာသနိက်ဓုတင်, ပတ္တပိဏ္ဍိကဓုတင်, ခလုပစ္ဆာဘတ္တိကဓုတင်, တိစီဝရိက်ဓုတင်, ပံသုကူလိကဓုတင်တို့ကိုလည်း ဆောက်တည် ကျင့်သုံးရကား ထိုဓုတင်ခြောက်ပါးတို့ကိုလည်း ပြဆိုတော်မူအပ်ပြီး ဖြစ်လေ၏။
“မိမိနေရာ တောအရပ်တို့သာ သွားရမည်”ဟူသော စကားဖြင့် အာရညကင်ဓုတင်ကို ပြတော်မူ၏။ ။“သစ်ပင်ရင်း၌ဖြစ်စေ မိမိနေရာ၌ဖြစ်စေ ထိုင်နေရမည်”ဟူသော စကားဖြင့် ရုက္ခမူလိကဓုတင်
၄၈၅
နေသဇ္ဇိကဓုတင် နှစ်ပါးကို ပြတော်မူ၏။ ဤဓုတင်ဆယ်ပါးကို အစဉ်အားလျော်စွာ ဟောတော်မူသဖြင့် ထိုဓုတင်တို့အား လျော်လျောက်ပတ်သောကြောင့် အဗ္ဘောကာသိကဓုတင် ယထာသန္တတိကဓုတင် သုသာန်ဓုတင် သုံးပါးတို့ကိုလည်း ပြတော်မူပြီး ဖြစ်လေသည်၊ သို့ရကား ဤဂါထာဖြင့် မြတ်စွာဘုရားသည် နာလကမထေရ်အား ဓုတင် တဆယ့်သုံးပါးတို့ကို ဟောကြားတော်မူအပ်၏။)
ချစ်သားနာလက.. ထိုဓုတင် တဆယ့်သုံးပါးတို့ကို ဆောင်လျက် မောနေယျပဋိပတ် အကျင့်မြတ်ကို ကျင့်သောရဟန်းသည် မဖြစ်သေးသော လောကီဈာန်ကို ဖြစ်စေခြင်း ဖြစ်ပြီးရပြီးသော လောကီဈာန်ကို ၀သီငါးဖြာ လေ့လာနိုင်နင်းအောင် ပြုခြင်းတို့ဖြင့် လောကီဈာန်တရားတို့၌ လေ့လာကြိုးကုတ် အားထုတ်လျက် အပ္ပနာသမာဓိ ရှိသည်ဖြစ်၍ လူသံမနှော တောအရပ်၌ မွေ့လျော်ပျော်ပိုက်သူ ဖြစ်ရာ၏။ (လောကီဈာန် သက်သက်ကိုသာ အားထုတ်ရုံမျှဖြင့် မပြီးသေး) ထိုတောအရပ်ရှိ သစ်ပင်ရင်း၌ (သောတာပတ္တိမဂ် စသည်နှင့်ယှဉ်သော လောကုတ္တရာဈာန်ဖြင့်လည်း) မိမိကိုယ်ကို အလွန်ရွှင်လန်း နှစ်သက်စေလျက် ဈာန်ဝင်စားကာ နေထိုင်ရာ၏။
(ဤဂါထာဖြင့် လောကီ လောကုတ္တရာ ဈာန်၌ လေ့လာကြိုးကုတ် အားထုတ်ခြင်းဖြင့် တောကျောင်း၌ မွေ့လျော်ခြင်းကို၎င်း, အရဟတ္တဖိုလ်ကို၎င်း မြတ်စွာဘုရား ဟောကြားတော်မူ၏။)
အရှင်နာလကသည် ဤဆိုအပ်ပြီးသော တရားဒေသနာကို ကြားနာရလျှင် တောသို့ဝင်၍ အစာအာဟာရ မစားပဲလည်း မောနေယျအကျင့်ကို ဖြည့်ကျင့်ရန် အလွန်ပင် စိတ်အားထက်သန်လျက်ရှိ၏၊ အစာအာဟာရမစားပဲ ရဟန်းတရားကို အားထုတ်ခြင်းငှါလည်း မစွမ်းနိုင်ချေ။ မှန်၏.. အစာအာဟာရမစားပဲ ရဟန်းတရားကို အားထုတ်သူအား အသက်ရှည်မှု မဖြစ်နိုင်၊
၄၈၆
စင်စစ်သော်ကား ကိလေသာတရားတို့ကို မဖြစ်ပွါးစေပဲ အစာအာဟာရကို ရှာမှီးရမည်သာဖြစ်၏၊ ဤသို့ ကိလေသာတရားတို့ကို မဖြစ်ပွါးစေပဲ အစာအာဟာရကို ရှာမှီးခြင်းသည် သာသနာတော်၌ နည်းလမ်းကျသောအလုပ် ဖြစ်၏။ ထို့ကြောင့် မြတ်စွာဘုရားသည် အရှင်နာလကမထေရ်အား “နောက်နောက် နေ့ရက်များ၌ မြို့ရွာတွင်းသို့ ဆွမ်းခံလှည့်လည်ရာ၏၊ သို့သော် ကိလေသာတရားတို့ကိုမူ မဖြစ်စေရာ”ဟူ၍ ပြတော်မူခြင်းငှါ အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်ခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသော(= နောက်ဆုံး၌ အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်စေနိုင်သော) ဆွမ်းခံအကျင့်ဝတ်ကို ဟောတော်မူလိုသည်ဖြစ်၍ ဤဆိုလတံ့သော ခြောက်ဂါထာတို့ကို မိန့်မြွက် ဟောကြားတော်မူပြန်လေသည်။
(၁၀) တတော ရတျာဝိဝသာနေ၊
ဂါမန္တမဘိဟာရယေ။
အဝှာနံ နာဘိနန္ဒေယျ၊
အဘိဟာရဉ္စ ဂါမတော။
ချစ်သားနာလက.. မောနေယျအကျင့်ကို ကျင့်သောရဟန်းသည် ထို(ဆိုအပ်ပြီးသည့် ဆွမ်းခံလှည့်လည်ပြီး တောသို့ ရှေးရှုသွားသည်)မှ အထက် နောက်ရက်များ၌လည်း ညဉ့်ကိုလွန်မြောက် မိုးသောက်သောအခါ၌ (ဆွမ်းခံချိန် မရောက်သေးမီအတွင်း ကျောင်းတွင်း၌ပင် စေတိယင်္ဂဏဝတ် စသည်ကို ပြုကျင့်လျက် ကာယဝိဝေက, စိတ္တဝိဝေကတရား ပွါးများပြီးလျှင် အသွားအပြန် ကမ္မဋ္ဌာန်းကို နှလုံးသွင်း၍) ဆွမ်းခံရွာသို့ သွားရမည်။
ရွာတွင်းသို့ ရောက်သောအခါ “အရှင်ဘုရား.. တပည့်တော်တို့၏အိမ်၌ ဆွမ်းဘုဉ်းပေးတော်မူပါ”ဟူ၍ ပင့်ဖိတ် ကပ်လှူအပ်သောဆွမ်း (“ဤအိမ်က ငါအား ဆွမ်းလှူလေမည်လော၊
၄၈၇
မလှူလေမည်လော၊ ကောင်းသည်ကို လှူလေမည်လော၊ မကောင်းသည်ကို လှူလေမည်လော”ဟု တွေးတောထွေပြား အကြံပွါးလျက် ခံအပ်သောဆွမ်း)များကို မနှစ်သက်ရာ၊ မခံယူရာ။ ။(အကယ်၍ ဒကာများက သပိတ်ကို အတင်းယူကာ ဆွမ်းအပြည့်ထည့်၍ လှူလိုက်သော်ကား ထိုဆွမ်းကိုစား၍ ရဟန်းတရားကို အားထုတ်ရာ၏။ ဓုတင်အကျင့် မပျက်စီးပေ။ သို့သော် ထိုဆွမ်းမျိုးကို ရလိမ့်နိုး မျှော်ကိုးသောစိတ်ဖြင့်ကား ထိုရွာသို့ မဝင်ကောင်း။)
(ရွာတွင်းသို့ ဝင်ရောက်ပြီးသော မောနေယျရဟန်းအား ဒါယကာများက မိမိတို့အိမ်သို့ မပင့်မဖိတ်ပဲ အိမ်စဉ်လျှောက်၍ ဆွမ်းမခံမီပင် ရဟန်းရှိရာသို့ လာကြ၍ ဟင်းခွက်ပေါင်းများစွာဖြင့် ကပ်လှူလာသော ဆွမ်းမျိုးကို အဘိဟာရဆွမ်းဟူ၍ ခေါ်ဆို၏။) ယင်း အဘိဟာရဆွမ်းကိုလည်း (ဟင်းခွက်ပေါင်းအရာဖြင့် ကပ်လာစေကာမူ) ဆွမ်းတလုံးကိုမျှ မခံယူရာ၊ (အိမ်စဉ်လျှောက်၍သာ ဆွမ်းခံရမည်ဟု ဆိုလိုသည်။)
(၁၁) န မုနီ ဂါမမာဂမ္မ၊
ကုလေသု သဟသာ စရေ။
ဃာသေသနံ ဆိန္နကထော၊
န ဝါစံ ပယုတံ ဘဏေ။
ချစ်သားနာလက.. မောနေယျအကျင့်ကို ကျင့်သောရဟန်းသည် ရွာတွင်းသို့ ရောက်လတ်သည်ရှိသော် ဒါယကာ ဒါယိကာမများ၌ (အေးအတူ ပူအမျှ သာသနာတော်နှင့် မလျောက်ပတ်သည့် ဒကာ ဒကာမများနှင့်) ရောနှောမှုကို မပြုရာ။ သူအ-ကဲ့သို့ဖြစ်၍ ဆွမ်းအစာအာဟာရကို ရရှိဖို့ရန် နိမိတ်ဩဘာ ပရိယာယ် သွယ်ဝိုက်သော စကားမျိုးကို မပြောကြားရာ။
၄၈၈
(၁၂) အလတ္ထံ ယဒိဒံ သာဓု၊
နာလတ္ထံ ကုသလံ ဣတိ။
ဥဘယေနေဝ သော တာဒီ၊
ရုက္ခံဝုပနိဝတ္တတိ။
ချစ်သားနာလက.. မောနေယျအကျင့်ကို ကျင့်သောရဟန်းသည် ရွာသို့ ဆွမ်းခံဝင်လတ်သော် ဆွမ်းအနည်းငယ်မျှကိုပင် ရလျှင်လည်း “ယင်းသို့ရခြင်းသည် ကောင်း၏”ဟူ၍၎င်း, ဆွမ်းမရလျှင်လည်း “ယင်းသို့ မရခြင်းသည် အပြစ်မရှိ”ဟူ၍၎င်း ကြံစည်စဉ်းစား နှလုံးထားလျက် ဆွမ်းရခြင်း မရခြင်း နှစ်ပါးဖြင့်ပင် ဖောက်ပြန် တုန်လှုပ်ခြင်းမရှိ တာဒိဂုဏ်နှင့် ပြည့်စုံသည်ဖြစ်၍ (သစ်သီးရှာသော ယောက်ျားသည် သစ်ပင်သို့ ချဉ်းကပ်ပြီးလျှင် သစ်သီးကို ရသည်ဖြစ်စေ မရသည်ဖြစ်စေ မုန်းချစ်မပြု လျစ်လျူရှုကာ ထိုသစ်ပင်ကို စွန့်ခွါဖဲသွားသကဲ့သို့၊ ထိုအတူ ဆွမ်းမရခြင်း ဆွမ်းရခြင်းကြောင့် မုန်းချစ်မပြု လျစ်လျူရှုကာ) ဒါယကာတို့အိမ်ကို စွန့်ခွါ ဖဲသွားရာ၏။
(၁၃) သ ပတ္တပါဏိ ဝိစရန္တော၊
အမူဂေါ မူဂသမ္မတော။
အပ္ပံ ဒါနံ န ဟီဠေယျ၊
ဒါတာရံ နာဝဇာနိယာ။
ချစ်သားနာလက.. သပိတ်ပိုက်ကာ ဆွမ်းခံလှည့်လည်သော ထိုမောနေယျရဟန်းသည် မအ-သော်လည်း အ-သောသူဟု လူတို့မှတ်ထင်အောင် ကျင့်ရာ၏ (စကားထွေလာ မပြောရာ-ဟု ဆိုလိုသည်)။ အနည်းငယ်မျှ လှူဒါန်းသည်ကိုလည်း ထိုအလှူဝတ္ထုကို မရှုတ်ချ မကဲ့ရဲ့ရာ။ အနည်းငယ်မျှ လှူဒါန်းသူဟူ၍လည်း ဒါယကာကို မထီမဲ့မြင်မှု (= အထင်သေးမှု) မပြုရာ။
၄၈၉
(၁၄) ဥစ္စာဝစာ ဟိ ပဋိပဒါ၊
သမဏေန ပကာသိတာ။
န ပါရံ ဒိဂုဏံ ယန္တိ၊
နယိဒံ ဧကဂုဏံ မုတံ။
(ချစ်သားနာလက.. မောနေယျရဟန်းသည် ဤဆိုခဲ့ပြီးသည့်အတိုင်း ဆွမ်းခံအကျင့်ဝတ်နှင့် ပြည့်စုံသူ ဖြစ်လတ်သောအခါ ဤမျှဖြင့် တင်းတိမ်ရောင့်ရဲမှုကို မပြုပဲ လွန်ကဲထူးမြတ်သော ပဋိပတ်အကျင့်ကို ကျင့်ကြံအားထုတ် ပြုလုပ် ပြီးစီးစေရမည်။ မှန်၏.. သာသနာတော်သည် ပဋိပတ်တည်းဟူသော အနှစ်သာရရှိ၏။ “ပဋိပတ်အကျင့်သည် သာသနာတော်၏ အနှစ်သာရဖြစ်၏။ ပဋိပတ်ကိုကျင့်မှ သာသနာတော်၏ အနှစ်သာရသို့ ဆိုက်ရောက်မည်”ဟု ဆိုလိုသည်။) မဂ်သို့ရောက်ကြောင်း ထိုအကျင့်ကောင်းကိုလည်း အမြတ်စား အညံ့စား နှစ်မျိုးဖြင့် မြတ်စွာဘုရား ဟောကြားတော်မူအပ်ပြီ။
(ထင်ရှားစေဦးအံ့.. ရဟန်းတရားကို ပွါးများကြိုးကုတ် စ၍အားထုတ်သည်မှ နီဝရဏငါးပါးတို့ကို ခွါနိုင်သည်တိုင်အောင် ဤအတွင်းသည် ပဋိပဒါ၏ခေတ် ပဋိပဒါ၏နယ်ပယ် မည်၏၊ ဤအတွင်း အလွယ်တကူ မပင်မပန်း နီဝရဏငါးပါးတို့ကို ခွါစွန့်နိုင်လျှင် သုခါပဋိပဒါဟူ၍ ခေါ်၏။ ငြိုငြင်ပင်ပန်း ခဲယဉ်းစွာကျင့်မှ နီဝရဏတို့ကို ခွါစွန့်ရလျှင် ဒုက္ခာပဋိပဒါဟူ၍ ခေါ်၏။ နီဝရဏငါးပါးတို့ကို ခွါစွန့်ပြီးသည်မှစ၍ မဂ်ဉာဏ်သို့ ရောက်သည်တိုင်အောင် ဤအတွင်းသည် အဘိညာခေတ် အဘိညာ (= ဝိပဿနာ ဉာဏ်ပညာ)၏ နယ်ပယ်မည်၏။ နီဝရဏ ငါးပါးတို့ကို ခွါစွန့်ပြီးသည်နောက် မဂ်ဉာဏ်သို့ အလျင်အမြန်ရောက်သော ဝိပဿနာဉာဏ်တို့ကို ခိပ္ပါဘိညဟူ၍ ခေါ်၏။ ထိုမဂ်ဉာဏ်သို့ နှေးနှေးကန်ကန်ရောက်မူ ထိုဝိပဿနာဉာဏ်တို့ကို ဒန္ဓာဘိညဟူ၍ ခေါ်၏။
၄၉၀
(၁) အချို့သော ပုဂ္ဂိုလ်တို့မှာ ရဟန်းတရား အားထုတ်လတ်သော် နီဝရဏငါးပါးတို့ကို မပင်မပန်း အလွယ်တကူနှင့် ပယ်ပြီးလျှင် မဂ်ဉာဏ်သို့ လျင်မြန်စွာ ရောက်ကြ၏။ ထိုပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ ပဋိပဒါ = အကျင့်မျိုးကို သုခါပဋိပဒါခိပ္ပါဘိညာဟူ၍ ခေါ်၏ (ဤအကျင့်မျိုးကို အမြတ်စားဟူ၍ မြတ်စွာဘုရား ဟောကြားတော်မူ၏)။ (၂) အချို့သောသူတို့မှာ နီဝရဏငါးပါးတို့ကို အလွယ်တကူနှင့် ပယ်ပြီးနောက် နှေးကန်စွာ မဂ်ဉာဏ်သို့ ရောက်ဆိုက်ကြ၏။ ထိုပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ ပဋိပဒါ = အကျင့်မျိုးကို သုခါပဋိပဒါခန္ဓာဘိညာဟူ၍ ခေါ်၏။ (၃) အချို့မှာ နီဝရဏငါးပါးတို့ကို ငြိုငြင်ပင်ပန်း ခဲယဉ်းစွာကျင့်မှ ခွါစွန့်နိုင်ပြီးလျှင် မဂ်ဉာဏ်သို့ကား လျင်မြန်စွာ ရောက်ဆိုက်ကြ၏၊ ထိုသူတို့၏ ပဋိပဒါ (= အကျင့်မျိုး)ကို ဒုက္ခာပဋိပဒါခိပ္ပါဘိညာဟူ၍ ခေါ်၏။ (၄) အချို့မှာ နီဝရဏငါးပါးတို့ကိုလည်း ပြိုငြင်ပင်ပန်း ခဲယဉ်းစွာကျင့်၍ စွန့်ခွါပြီးနောက် မဂ်ဉာဏ်သို့လည်း နှေးနှေးကန်ကန် ရောက်ဆိုက်ကြ၏၊ ထိုသူတို့၏ ပဋိပဒါ (= အကျင့်မျိုး)ကို ဒုက္ခာပဋိပဒါခန္ဓာဘိညာဟူ၍ ခေါ်၏ (ဤ ၂၊ ၃၊ ၄-အမှတ်ပါ အကျင့်သုံးမျိုးကို အညံ့စားဟူ၍ မြတ်စွာဘုရား ဟောကြားတော်မူ၏)။
ချစ်သားနာလက.. ထိုအမြတ်စား အညံ့စား အကျင့်နှစ်ပါးဖြင့် နိဗ္ဗာန်တည်းဟူသော တဖက်ကမ်းသို့ ရောက်ဆိုက်ရာမှာလည်း မဂ်ဉာဏ်တခုတည်းဖြင့် နိဗ္ဗာန်သို့ နှစ်ကြိမ် နှစ်ခေါက် မရောက်ကောင်းချေ၊ (မဂ်ဉာဏ်သည် တကြိမ်ဖြစ်လိုက်လျှင်ပင် မိမိပယ်ရမည့် ကိလေသာကို အပြီးသတ် ပယ်သောကြောင့် နောက်ထပ်တဖန် ထိုခန္ဓာသန္တာန်မှာ ဖြစ်ရိုးမရှိသဖြင့် “မဂ်ဉာဏ်တခုတည်းဖြင့် နိဗ္ဗာန်သို့ နှစ်ကြိမ်နှစ်ခေါက် မရောက်ကောင်းချေ”ဟု ဟောတော်မူခြင်းဖြစ်သည်)။ ဤနိဗ္ဗာန်တရားသည်
၄၉၁
(မဂ်ဉာဏ်တခုတည်းဖြင့်) တကြိမ်တည်းသာ အပြီးရောက်ဆိုက်ကောင်းသည့် တရားမျိုးလည်း မဟုတ်ချေ၊ (မဂ်ဉာဏ်တခုတည်းဖြင့် ကိလေသာအလုံးစုံကို အကုန်ပယ်နိုင်သည် မဟုတ်၊ မဂ်ဉာဏ် လေးပါးတို့ဖြင့်သာ ဆိုင်ရာ ဆိုင်ရာ ဝေခွဲ၍ ကိလေသာတို့ကို သူ့အစုနှင့်သူ အကြွင်းမဲ့ ပယ်နိုင်သောကြောင့် “မဂ်ဉာဏ် တချက်တည်းဖြင့် နိဗ္ဗာန်သို့ အပြီးတိုင် အရဟတ္တဖိုလ်ပေါက် မရောက်ဆိုက်နိုင်၊ မဂ်ဉာဏ် လေးရပ်ဖြင့်သာ အရဟတ္တဖိုလ်ပေါက် နိဗ္ဗာန်သို့ အပြီးတိုင် ဆိုက်ရောက်နိုင်၏”ဟူလို)။
(၁၅) ယဿ စ ဝိသတာ နတ္ထိ၊
ဆိန္နသောတဿ ဘိက္ခုနော။
ကိစ္စာကိစ္စပ္ပဟီနဿ၊
ပရိဠာဟော န ဝိဇ္ဇတိ။
ချစ်သားနာလက.. (ဤသို့ ဟောပြအပ်ခဲ့သော ပဋိပဒါနှစ်ရပ်တွင် မိမိရထိုက်ရာ အကျင့်ပဋိပတ်ဖြင့် အရဟတ္တဖိုလ်ပေါက် ဆိုက်ရောက်အောင် ကျင့်ကြံအားထုတ်ပြီးသော) အကြင် မောနေယျရဟန်းအား (အရဟတ္တမဂ်ဖြင့် အကြွင်းမဲ့ ပယ်ရှား သတ်ဖြတ်အပ်ပြီးဖြစ်၍) တရာ့ရှစ်ပါး အကျယ်ပြန့်ပွါးသည့် တဏှာ ဝိစရိုက်တရားတို့လည်း မရှိကုန်၊ ထိုသို့ (အရဟတ္တမဂ်ဖြင့်) ကိလေသာ ရေအယဉ်ကိုလည်း အကြွင်းမဲ့ဖြတ်ပြီး ကုသိုလ်အမှု အကုသိုလ်အမှုတို့ကိုလည်း ပယ်ပြီးသော မောနေယျရဟန်း၏ သန္တာန်၌ ရာဂကြောင့် ဖြစ်သော ပူလောင်မှု ဒေါသကြောင့်ဖြစ်သော ပူလောင်မှုများ အနည်းငယ်မျှ မရှိတော့ချေ။
(ဤဂါထာဖြင့် ပဋိပဒါ၏ အကျိုးအာနိသင်ကို ပြတော်မူ၏။)
ဤဂါထာတို့ကို ကြားသိရသောအခါ အရှင်နာလက၏ စိတ်သန္တာန်၌ “မောနေယျအကျင့်သည် ဤမျှလောက်သာဆိုလျှင်
၄၉၂
အလွယ်သားပဲ ခဲယဉ်းသည်မဟုတ်၊ မငြိုမငြင် မပင်မပန်း အလွယ်နှင့်ပင် ငါဖြည့်စွမ်းနိုင်မှာပါ”ဟူ၍ အကြံအစည် ဖြစ်လေသည်။ ထို့ကြောင့် ထိုအရှင်နာလကအား မြတ်စွာဘုရားသည် “ချစ်သားနာလက.. မောနေယျအကျင့်သည် သင်ထင်သည့်အတိုင်း ကျင့်ကြံအားထုတ်ရန် လွယ်ကူသည့်အလုပ်မဟုတ်၊ ဧကန်စင်စစ် ခဲယဉ်းသော အကျင့်ဖြစ်သည်”ဟု ထပ်၍တဖန် ပြတော်မူပြန်လို၍ ဤဂါထာတို့ကို ဟောကြားတော်မူ၏။
(၁၆) မောနေယျံ တေ ဥပညိဿံ၊
ခုရဓာရူပမော ဘဝေ။
ဇိဝှာယ တာလုမာဟစ္စ၊
ဥဒရေ သညတော သိယာ။
ချစ်သားနာလက.. သင်ချစ်သားအား မောနေယျအကျင့်ကို ဆက်၍တဖန် သိစေဦးအံ့၊ မောနေယျအကျင့်ကို ကျင့်သောရဟန်းသည် သင်ဓုန်းသွားလျှင် နှိုင်းယှဉ်ဖွယ်ရာ ဥပမာရှိသူ ဖြစ်ရမည်။ (အဓိပ္ပါယ်ကား.. ပျားရည်လိမ်းသုတ်ထားသော ဓားသွားကို လျက်သောသူသည် လျှာပြတ်မည့်ဘေးမှ စောင့်ရှောက် သတိပြုရသကဲ့သို့ ထို့အတူ တရားသဖြင့် ရအပ်သော ပစ္စည်းလေးပါးတို့ကို သုံးဆောင်သော မောနေယျရဟန်းသည် မိမိ၏စိတ်ကို ကိလေသာဖြစ်မည့်ဘေးမှ စောင့်ရှောက်သွားရာ၏။ မှန်၏.. ပစ္စည်းလေးပါးတို့ကို စင်ကြယ်သော နည်းလမ်းဖြင့် ရဖို့ရန်လည်း ခဲယဉ်းလှ၏၊ ရပြီးသောအခါမှာလည်း အပြစ်ကင်းအောင် သုံးဆောင်ရန်လည်း ခဲယဉ်းလှ၏။ ထို့ကြောင့် မြတ်စွာဘုရားသည် ပစ္စယသန္နိဿိတ သီလကိုသာလျှင် ဖန်ဖန်များစွာ ဟောကြားတော်မူသည်။) ချစ်သားနာလက.. မောနေယျအကျင့်ကို ကျင့်သောရဟန်းသည် လျှာဖြင့် အာစောက်ကို ဖိနှိပ်ထောက်ပြီးလျှင် (= တောက်ခေါက်ပြီးလျှင်) ( ရသတဏှာကို ပယ်ခွါလျက် မိစ္ဆာဇီဝနည်းလမ်းဖြင့် ဖြစ်ပေါ်ရရှိသော
၄၉၃
ပစ္စည်းလေးပါးတို့ကို မမှီဝဲပဲ) ဝမ်းအတွက် စောင့်စည်းသူ ဖြစ်ရမည်။ (ဝမ်းရေးအတွက် ဓမ္မိယလဒ္ဓပစ္စည်းကို မရရှိလျှင် ရသတဏှာကို ပယ်ရှားပြီး အန်ကြိတ် တောက်ခေါက်၍ သည်းခံနိုင်ရမည်၊ မိစ္ဆာဇီဝနည်းလမ်းဖြင့် ရှာမှီး၍ကား ဘယ်နည်းနှင့်မျှ မသုံးစွဲရာဟု ဆိုလိုသည်။)
(၁၇) အလီနစိတ္တော စ သိယာ၊
န စာပိ ဗဟု စိန္တယေ။
နိရာမဂန္ဓော အသိတော၊
ဗြဟ္မစရိယပရာယဏော။
ချစ်သားနာလက.. မောနေယျအကျင့်ကို ကျင့်သောရဟန်းသည် (ကုသိုလ်တရား ပွါးများခြင်း၌ မရပ်မနား ပြုလေ့ရှိသောအားဖြင့် အမြဲတစေ) မပျင်းရိသော စိတ်ရှိသူလည်း ဖြစ်ရမည်။ ဆွေကြောင်း မျိုးကြောင်း မြို့ကြောင်း ရွာကြောင်း- စသည်အားဖြင့် ထွေရာလေးပါး အကြံမများရာ။ ကိလေသာတည်းဟူသော အစိမ်းနံ့ကင်းလျက် တဏှာဒိဋ္ဌိတို့ဖြင့် တစုံတခုသော ဘဝကြီးငယ်၌ မမှီတွယ်ပဲ သုံးပါးသိက္ခာ သာသနာ တည်းဟူသော မြတ်သောအကျင့်လျှင် လည်းလျောင်းအားပြုရာရှိသူလည်း ဖြစ်ရမည်။
(၁၈) ဧကာသနဿ သိက္ခေထ၊
သမဏူပါသနဿ စ။
ဧကတ္တံ မောနမက္ခာတံ၊
ဧကော စေ အဘိရမိဿသိ။
အထ ဘာဟိသိ ဒသ ဒိသာ။
ချစ်သားနာလက.. မောနေယျအကျင့်ကို ကျင့်သောရဟန်းသည် အဖော်မမှီး တကိုယ်ထီးသာ ဆိတ်ငြိမ်စွာ နေခြင်းငှါ၎င်း,
၄၉၄
ရဟန်းတို့ချဉ်းကပ်ရာ သုံးဆယ့်ရှစ်ပါး သော ကမ္မဋ္ဌာန်းအာရုံကို အဖန်ဖန်ကြိုးကုတ် အားထုတ်ခြင်းငှါ၎င်း ကျင့်ကြံ အားထုတ်ရမည် (ဤ၌ တကိုယ်ထီးနေခြင်းဖြင့် ကာယဝိဝေကကို ဟောတော်မူ၏၊ ကမ္မဋ္ဌာန်းအာရုံကို အားထုတ် ပွားများခြင်းဖြင့် စိတ္တဝိဝေကကို ဟောတော်မူ၏)။ ယင်းသို့ ကာယဝိဝေက, စိတ္တဝိဝေက နှစ်ပါးဖြင့် အဖော်မမှီး တကိုယ်ထီးနေခြင်းကို မောနေယျအကျင့်ဟူ၍ ငါဘုရား ဟောကြားတော်မူအပ်၏။ ချစ်သားနာလက.. သင်ချစ်သားသည် ကာယစိတ္တ ဝိဝေကနှစ်ပါးဖြင့် အဖော်မမှီး တကိုယ်ထီးသာ မွေ့လျော်နိုင်သည်ရှိသော် ထက်ဝန်းကျင် အရပ်ဆယ်မျက်နှာတို့၌ ကျော်စောထင်လင်းသူ ဖြစ်ပေလတံ့။
(၁၉) သုတွာ ဓီရာနံ နိဃောသံ၊
ဈာယီနံ ကာမစာဂိနံ။
တတော ဟိရိဉ္စ သဒ္ဓဉ္စ၊
ဘိယျော ကုဗ္ဗေထ မာမကော။
ချစ်သားနာလက.. အာရမ္မဏူပနိဇ္ဈာနဈာန်, လက္ခဏူပနိဇ္ဈာနဈာန် နှစ်ပါးကို အဖန်ဖန် ဝင်စားကြကုန်လျက် ဝတ္ထုကာမ, ကိလေသကာမ နှစ်ပါးတို့ကို ပယ်ရှား စွန့်ပစ်တော်မူကြပြီးသော ပညာရှိအပေါင်း သူတော်ကောင်းတို့၏ ကောင်းချီးမြွက်ဖော် ကြွေးကြော်သံကို ကြားရသည်ရှိသော် (သင်ချစ်သားသည်) ထိုကောင်းချီးသံအတွက် (စိတ်မပြန့်လွင့်စေပဲ) ရှေးကထက်တိုး၍ ရှက်နိုးခြင်း ဟိရီတရားကို၎င်း, (ဤမောနေယျအကျင့်သည် သံသရာမှ ကျွတ်လွတ် ထွက်မြောက်ကြောင်း အကျင့်ကောင်းတည်းဟု) သက်ဝင်ယုံကြည်ခြင်း သဒ္ဓါတရားကို၎င်း (အကြိမ်ကြိမ် ဖြစ်ပွါးစေလျက်) နိယျာနိကအကျင့်ကိုသာ ပြုလုပ်အားထုတ် ပွါးများရာ၏၊ ယင်းသို့ ပွါးများသည်ရှိသော် ငါဘုရား၏ သားတော်စင်စစ် ဖြစ်ပေလိမ့်မည်။
၄၉၅
(၂၀) တံ နဒီဟိ ဝိဇာနာထ၊
သောဗ္ဘေသု ပဒရေသု စ။
သဏန္တာ ယန္တိ ကုသောဗ္ဘာ၊
တုဏှီ ယန္တိ မဟောဒဓီ။
ချစ်သားနာလက.. ထို (ငါဘုရား ဟောကြားအပ်ခဲ့သည့် “ပညာရှိတို့၏ ကောင်းချီးသံကို ကြားရသော် စိတ်ပြန့်လွင့် တုန်လှုပ်ခြင်းကို မဖြစ်စေပဲ ဟိရီတရား သဒ္ဓါတရားကိုသာ ဆဆထပ်ပိုး တိုး၍ပြုရာ၏”ဟူသော) ဩဝါဒအချက်ကို ဤဆိုလတံ့သော မြစ်ကြီးဥပမာ ချောင်းငယ် မြောင်းငယ် ဥပမာတို့ဖြင့် သိရမည်။ ချောင်းငယ် မြောင်းငယ်များသည် တလှုပ်လှက်လက် အသံထွက်ကာ စီးသွားကြကုန်၏။ ဂင်္ဂါ-စသော မြစ်ကြီးတို့သည်ကား မလှုပ်မလှက် အသံမထွက်ပဲ တိတ်တိတ် ဆိတ်ဆိတ်သာ စီးသွားကြကုန်၏။ (ထို့အတူပင် ငါဘုရား၏သားတော် မပြီသသောသူသည် ချောင်းငယ် မြောင်းငယ်များ ပမာ “ငါကား မောနေယျအကျင့်ကို ဖြည့်ကျင့်သူ ဖြစ်ပေ၏”ဟု ပြန့်လွင့်တုန်လှုပ်၏။ ငါဘုရား၏သားတော် ပြီသသောသူသည်ကား ဆိုအပ်ပြီးသည့် ဟိရီတရား သဒ္ဓါတရား နှစ်ပါးကို ဖြစ်ပွါးစေကာ မြစ်ကြီးများပမာ နှိမ်ချသောစိတ်ရှိလျက် ဆိတ်ဆိတ်သာလျှင် တည်နေ၏-ဟု ဆိုလိုသည်။)
(၂၁) ယဒူနကံ တံ သဏတိ၊
ယံ ပူရံ သန္တမေဝ တံ။
အဍ္ဎကုမ္ဘူပမော ဗာလော၊
ရဟဒေါ ပူရောဝ ပဏ္ဍိတော။
ချစ်သားနာလက.. (ငါဘုရား တဆင့်တိုး၍ တမျိုးညွှန်ပြလိုသည်မှာ) အကြင် အိုးခွက်သည် ရေမပြည့်ပဲ ယုတ်လျော့၏။ ထိုအိုးခွက်သည် ဗောင်ဗင်ခတ်လျက် အသံထွက်၏။ အကြင် အိုးခွက်သည် ရေဖြင့်ပြည့်၏၊
၄၉၆
ထိုရေပြည့်သော အိုးခွက်သည် အသံမထွက် ငြိမ်သက်၏။ သူမိုက်သည် ရေတဝက်ဖြင့် အသံထွက်သော အိုးခွက်နှင့် တူ၏။ ပညာရှိသည် ရေပြည့်သော အိုင်ကြီးနှင့် တူ၏။
ဤ၌ “သူမိုက်သည် မငြိမ်မသက် အသံထွက်သောအားဖြင့် ရေမပြည့်သောအိုးနှင့် တူ၍ ပညာရှိသည် အသံမထွက် ငြိမ်သက်သောအားဖြင့် ရေပြည့်သောအိုင်ကြီးနှင့် တူခဲ့သော် မြတ်စွာဘုရားသည် အဘယ့်ကြောင့် တရားဟောရန် အားထုတ်သည်ဖြစ်၍ များစွာသောစကားကို ပြောကြားတော်မူသနည်း”ဟူ၍ စောဒကတက်ဖွယ် ရှိလာပြန်သောကြောင့် ဤနောက်ဆုံး နှစ်ဂါထာကို ဟောကြားတော်မူသည်။
(၂၂) ယံ သမဏော ဗဟုံ ဘာသတိ၊
ဥပေတံ အတ္ထသဉှိတံ။
ဇာနံ သော ဓမ္မံ ဒေသေတိ၊
ဇာနံ သော ဗဟု ဘာသတိ။
(၂၃) ယော စ ဇာနံ သံယတတ္တော၊
ဇာနံ န ဗဟု ဘာသတိ။
သ မုနီ မောနမရဟတိ၊
သ မုနီ မောနမဇ္ဈဂါ။
ချစ်သားနာလက.. ရဟန်းမြတ်ဖြစ်တော်မူသော ငါဘုရားသည် အနက်သဒ္ဒါနှင့် ပြည့်စုံသည့် အကျိုးစီးပွါးနှင့် စပ်ယှဉ်သော အကြင်စကားကို များစွာဟောကြား၏။ (ထိုစကားကို ပြန့်လွင့်ခြင်း တုန်လှုပ်ခြင်း ဥဒ္ဓစ္စဖြင့် ဟောသည်မဟုတ်၊ စင်စစ်သော်ကား) ထိုရဟန်းမြတ်ဖြစ်သော ငါဘုရားသည် အကျိုးရှိ-မရှိ အသိဉာဏ်ပညာတရားဖြင့် ပိုင်းခြားသိမြင်လျက် တရားကိုသာလျှင် ဟောကြားခြင်း ဖြစ်၏ (တနေ့လုံး ဟောကြားစေကာမူ အချိန်ဖင့်နွှဲအောင် တမင်ဆွဲ၍ ဟောနေခြင်း မဟုတ်ချေ)။ ယင်းသို့ တရားကိုသာ
၄၉၇
ဟောဆိုရာမှာလည်း “ဤတရားသည် ဤသူအတွက် အကျိုးဖြစ်ကြောင်း အစီးအပွါးကောင်းတည်း၊ ဤတရားသည် ဤသူအတွက် အကျိုးဖြစ်ကြောင်း အစီးအပွါးကောင်းတည်း”ဟု အထူးထူး အပြားပြား ခွဲခြားသိမြင်၍သာလျှင် များစွာ ဟောကြားတော်မူ၏။ (ပင်ကိုယ်က စကားများသူဖြစ်၍ အနှစ်မပါသော စကားကို ပြောကြားနေခြင်း မဟုတ်-ဟု ဆိုလိုသည်။)
ချစ်သားနာလက.. မောနေယျအကျင့်ကိုကျင့်သော အကြင်ရဟန်းသည် ငါဘုရား ခွဲခြားသိမြင်၍ ဟောကြားအပ်သော တရားကို (နိဗ္ဗေဓဘာဂိယဉာဏ်ပညာ = ကိလေသာတို့ကို ဖြိုခွဲနိုင်သော အသိဉာဏ်ပညာဖြင့်) သိမြင်ကာ လုံခြုံအောင် ထိန်းစောင့်အပ်သော စိတ်ရှိလျက် (သတ္တဝါတို့အား စီးပွါးချမ်းသာ မဖြစ်စေနိုင်မည့် စကားကို) သိသည်ဖြစ်၍ များစွာမပြောကြား။ ထိုမောနေယျအကျင့်ကို ကျင့်သောရဟန်းသည်သာ မောနေယျအကျင့်ကို ထိုက်တန်သူ ဖြစ်ပေ၏။ (ထိုက်တန်ရုံမျှသာ မဟုတ်သေး၊ စင်စစ်သော်ကား) ထိုမောနေယျရဟန်းသည် အရဟတ္တမဂ်ဉာဏ်ကို ဧကန်ပင် ရနိုင်၏။
ဤသို့လျှင် မြတ်စွာဘုရားသည် အရဟတ္တဖိုလ် အထွတ်တပ်လျက် မောနေယျ အကျင့်ပဋိပတ်နှင့်စပ်သော တရားဒေသနာတော်မြတ်ကို ဟောကြား ပြီးဆုံးစေတော်မူ၏။
အရှင်နာလက၏ အလိုနည်းခြင်းသုံးပါး
ထိုသို့ မြတ်စွာဘုရားသခင် အရဟတ္တဖိုလ် အထွတ်တပ်၍ မောနေယျအကျင့်ပဋိပတ်ကို အကျယ်တဝင့် ဟောပြအပ်သည်ကို ကြားနာရသည်ရှိသော် အရှင်နာလကမထေရ်သည် (၁) ဘုရားဖူးခြင်း (၂) တရားနာခြင်း (၃) မောနေယျအကျင့်ကို မေးမြန်းခြင်း ဤသုံးဌာနတို့၌ အလိုနည်းပါးသူ ဖြစ်လေ၏။ ချဲ့ဦးအံ့-
၄၉၈
(၁) အရှင်နာလကမထေရ်သည် မောနေယျ အကျင့်ပဋိပတ်နှင့်စပ်သော တရားဒေသနာကို ကြားနာပြီးသောအဆုံး၌ အလွန် ကြည်လင်ရွှင်ပျ အားရသောစိတ်ရှိလျက် မြတ်စွာဘုရားကို ရိုသေမြတ်နိုး အားရအင်ပြည့် ရှိခိုးပြီးလျှင် တောအရပ်သို့ ဝင်လေတော့၏။ ထိုသို့ တောဝင်သည်မှစ၍ နောက်ထပ်တဖန် “ငါသည် မြတ်စွာဘုရားကို ဖူးမြင်ရပါမူ ကောင်းလေစွာ့”ဟူသော အလိုဆန္ဒမျိုး အရှင်နာလကမထေရ်၏ သန္တာန်၌ တကြိမ်မျှ မဖြစ်တော့ချေ။ ဤကား ထိုအရှင်နာလက၏ ဘုရားဖူးခြင်း၌ အလိုနည်းပါးမှုပေတည်း။
(၂) ထို့အတူ “ငါသည် နောက်ထပ်တဖန် တရားကို နာရပါမူ ကောင်းလေစွာ့”ဟူသော အလိုဆန္ဒမျိုးလည်း အရှင်နာလကမထေရ်၏ သန္တာန်၌ တကြိမ်မျှ မဖြစ်တော့ချေ။ ဤကား ထိုအရှင်နာလက၏ တရားနာခြင်း၌ အလိုနည်းပါးမှုပေတည်း။
(၃) ထို့အတူပင် “ငါသည် နောက်ထပ်တဖန် မောနေယျအကျင့်ကို မြတ်စွာဘုရားအား လျှောက်ထား မေးမြန်းရပါမူ ကောင်းလော့”ဟူသော အလိုဆန္ဒမျိုးလည်း အရှင်နာလကမထေရ်၏ သန္တာန်၌ တကြိမ်မျှ မဖြစ်တော့ချေ။ ဤကား ထိုအရှင်နာလက၏ မောနေယျအကျင့်ကို မေးမြန်းခြင်း၌ အလိုနည်းပါးမှုပေတည်း။ (ဘုရားတဆူတဆူလျှင် တဦးတဦးသာ ပေါ်ထွက်သည့် ပုဂ္ဂလဝိသေသ သာဝကဝိသေသ ဖြစ်သည်အားလျော်စွာ မြတ်စွာဘုရားကို တကြိမ်မျှ ဖူးမြင်ရရုံ တရားတော်ကိုလည်း တကြိမ်မျှ ကြားနာရရုံ မောနေယျအကျင့်ကိုလည်း တကြိမ်မျှ မေးလျှောက်လိုက်ရရုံဖြင့်ပင် တင်းတိမ်အားရ အလိုဆန္ဒ ပြည့်ဝသွားသည့်အတွက် နောက်ထပ်တဖန် ဘုရားကိုဖူးလိုသော အလိုဆန္ဒ, တရားတော်ကို နာလိုသော အလိုဆန္ဒ, ပုစ္ဆာကို မေးလျှောက်လိုသော အလိုဆန္ဒတို့ မဖြစ်မပေါ်တော့ခြင်း ဖြစ်ပေသည်၊ သဒ္ဓါတရား ခေါင်းပါး၍ ဘုရားမဖူးလိုခြင်း, တရားမနာလိုခြင်း, ပုစ္ဆာမမေးလျှောက်လိုခြင်း ဖြစ်သည်မဟုတ်။)
၄၉၉
အရှင်နာလက ရဟန္တာဖြစ်ခြင်း
ဤသို့လျှင် အရှင်နာလကမထေရ်သည် အလိုနည်းခြင်းသုံးပါးနှင့် ပြည့်စုံသူဖြစ်၍ တောင်ခြေအရင်း တောအတွင်းသို ဝင်ပြီးလျှင် တောအုပ်တခု၌ တရက်သာနေ၍ နှစ်ရက်မနေ၊ သစ်တပင်ရင်း၌လည်း တရက်သာနေ၍ နှစ်ရက်မနေ၊ ရွာတရွာ၌ တရက်သာ ဆွမ်းခံ၍ နှစ်ရက်ဆွမ်းမခံချေ။ ဤနည်းဖြင့် တတောမှ တတောသို့၎င်း, သစ်တပင်ရင်းမှ သစ်တပင်ရင်းသို့၎င်း, တရွာမှ တရွာသို့၎င်း ပြောင်းရွှေ့ လှည့်လည် တော်မူကာ မိမိနှင့် သင့်လျော် လျှောက်ပတ်သော မောနေယျအကျင့်ကို ကျင့်တော်မူသည်ရှိသော် မကြာမီပင် အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်တော်မူလေ၏။
မောနေယျပုဂ္ဂိုလ်သုံးမျိုးနှင့် အရှင်နာလက ပရိနိဗ္ဗာန်စံဝင်ခြင်း
မောနေယျအကျင့်ကို ကျင့်သော ပုဂ္ဂိုလ်တို့သည် (၁) အထက်ဆုံး အမြတ်ဆုံး ကျင့်ကြံသော ဥက္ကဋ္ဌပုဂ္ဂိုလ်၊ (၂) အလယ်အလတ် ကျင့်ကြံသော မဇ္ဈုံပုဂ္ဂိုလ်၊ (၃) လျော့လျော့နုန့်နုန့် ကျင့်ကြံသော မုဒုံပုဂ္ဂိုလ်ဟူ၍ သုံးမျိုးရှိ၏။
ထိုသုံးမျိုးတို့တွင် (၁) အထက်ဆုံး အမြတ်ဆုံး ကျင့်ကြံသော ဥက္ကဌ်ပုဂ္ဂိုလ်သည် (၇) ခုနစ်လသာ အသက်ရှည်၏၊ (၂) အလယ်အလတ် ကျင့်ကြံသော မဇ္ဈုံပုဂ္ဂိုလ်သည် (၇) ခုနစ်နှစ်သာ အသက်ရှည်၏၊ (၃) လျော့လျော့နုန့်နန့် ကျင့်ကြံသော မုဒုံပုဂ္ဂိုလ်သည် (၁၆) တဆယ့်ခြောက်နှစ်သာ အသက်ရှည်၏။
ထိုမောနေယျပုဂ္ဂိုလ် သုံးမျိုးတို့တွင် ဤအရှင်နာလကမထေရ်သည်ကား မောနေယျအကျင့်ကို အထက်ဆုံး အမြတ်ဆုံးပြု၍ ဖြည့်ကျင့်သော ဥက္ကဌ်ပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်သောကြောင့် (၇) ခုနစ်လသာ အသက်ရှည် တည်တော်မူ၍ မိမိ၏ အာယုသင်္ခါရ (= ဇီဝိတိေန္ဒြသန္တာန်အစဉ်) ကုန်တော့မည်ကို စဉ်းစားဆင်ခြင် သိမြင်တော်မူသဖြင့် ကိုယ်ကို သန့်ရှင်းစင်ကြယ်အောင် ရေချိုးတော်မူလျက်
၅၀၀
သင်းပိုင်ကို အဝန်းညီစွာ ပြင်ဆင်သပ်ယပ် ဝတ်တော်မူပြီးလျှင် ခါးပန်းကို ပန်းတော်မူပြီးနောက် သင်္ကန်းကြီးနှင့် ဧကစ္စီကို ထပ်လျက်ရုံပြီးကာ မြတ်စွာဘုရား သီတင်းသုံးတော်မူရာ ရာဇဂြိုဟ်ပြည်ဖက်သို့ မျက်နှာတူရူမူပြီးလျှင် လက်နှစ်ဖက်ဒူး နဖူးမြေထား ထိခြင်းငါးပါးဖြင့် ရှိခိုး၍ လက်အုပ်ကို မြှောက်ချီကာ ဟိင်္ဂုလကမည်သော တောင်ကိုမှီ၍ ရပ်တော်မူလျက်သာလျှင် ပရိနိဗ္ဗာန် ဝင်စံချုပ်ငြိမ်း ဘဝဇာတ် သိမ်းတော်မူလေ၏။
ဓာတ်တော်များကို စေတီတည်ခြင်း
ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် အရှင်နာလကမထေရ် ပရိနိဗ္ဗာန် စံဝင်ကြောင်းကို ကြည့်ရှုသိမြင်တော်မူသဖြင့် နောက်ပါရဟန်းသံဃာများနှင့်တကွ ထိုအရပ်သို့ ကြွသွားတော်မူပြီးလျှင် ဈာပနမှု ဘုရားကိုယ်တိုင် ဦးစီးစီမံ၍ ပြုပြီးနောက် ဓာတ်တော်များကို ကောက်ယူစေပြီးလျှင် စေတီတည်ထားစေတော်မူ၍ ရာဇဂြိုဟ်ပြည်သို့ပင် ပြန်ကြွတော်မူလေ၏။
မောနေယျအကျင့်ကို ဟောကြားတော်မူခြင်းအကြောင်း ပြီး၏။
**********