မဟာဗုဒ္ဓဝင်/အခန်း- ၂၈
၁
မဟာဗုဒ္ဓဝင်
(စတုတ္ထတွဲ)
ဂေါတမဗုဒ္ဓဝင်
**********
နမော တဿ ဘဂ၀တော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ
ဗုဒ္ဓရတနာ
အခဏ်း-၂၈
ဗာလကလောဏကရွာသို့ ကြွတော်မူခြင်း
ဗာလကလောဏကရွာ ဟူသည်မှာ ဥပါလိသူကြွယ်၏ စားကျေးရွာဖြစ်သည်။ (ဗာလကလောဏကာရ-ရွာဟူ၍လည်း သီဟိုဠ်၌ရှိ၏)။ ထိုရွာသို့ မြတ်စွာဘုရားရှင် ကြွတော်မူသည်မှာ အဂ္ဂသာဝက, မဟာသာဝက မထေရ်မြတ်တို့တွင် တပါးပါးကိုမျှ (အယုတ်အားဖြင့်) အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်ကိုမျှ ပန်ကြားပြောဆိုခြင်း သိစေခြင်း အလျှင်းပင်မရှိပဲ ကိုယ်တော်တိုင်ပင် သပိတ်သင်္ကန်းကို ယူဆောင်တော်မူကာ ဆင်အုပ်မှ ခွဲထွက်သွားသော ဆင်ပြောင်ကြီးပမာ တပါးတည်းသာ ကြွတော်မူလေသည်။
အကြောင်းကား ယခုလာမည့် ဒသမဝါအတွင်း ဗုဒ္ဓဝေနေယျ = မြတ်စွာဘုရားချေချွတ်ရမည့် သတ္တဝါမရှိ၊ ထို့ကြောင့်
၂
ကောသမ္ဗီပြည်မှ အရပ်တပါးသို့ ကိုယ်တော်တပါးတည်း ဖဲသွားတော်မူခြင်းသည် ထို ခိုက်ရန်ငြင်းခုံမှုပြုကြသော ရဟန်းတို့အား ဆုံးမရန် အကြောင်းဥပါယ်တမျဉ်ပင် ဖြစ်ရကား ပါလိလေယျက (=ပလလဲ)တောအုပ်သို့ ရည်ညွှန်းတော်မူကာ ကြွသွားတော်မူရာတွင် တပါးတည်း ဧကစာရီနေတော်မူသော အရှင်ဘဂုမထေရ်ကို ရွှင်လန်းဝမ်းမြောက် အားတက်စေတော်မူလိုသည်ဖြစ်၍ ထိုဗာလကလောဏကရွာသို့ တပါးတည်း ကြွတော်မူခြင်း ဖြစ်လေသည်။ မှန်၏- ထိုအချိန်၌ အရှင်ဘဂုမထေရ်သည် ဗာလကလောဏကရွာကို ဂေါစရဂါမ်ပြု၍ တပါးတည်း တောကျောင်း၌ နေတော်မူဆဲဖြစ်လေသည်။
ရဟန်းငါးရာတို့က မြတ်စွာဘုရားနောက်တော်သို့ လိုက်ကြရန် ရှင်အာနန္ဒာအား လျှောက်ထားကြခြင်း
ထိုသို့ မြတ်စွာဘုရားရှင် တပါးတည်း ကြွသွားတော်မူသောအခါ ရဟန်းငါးရာတို့သည် အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်ကို “ငါ့ရှင်အာနန္ဒာ.. မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် တပါးတည်း ကြွသွားတော်မူလေပြီ၊ ငါတို့ လိုက်ကြစို့လား”ဟု လျှောက်ထားပြောဆို တိုင်ပင်ကြလေ၏။ ထိုအခါ အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်မြတ်က “ငါ့ရှင်တို့.. အကြင်အခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ကိုယ်တော်တိုင်ပင် ကျောင်းအိပ်ရာနေရာကို သိုမှီးသိမ်းဆည်း၍ သပိတ်သင်္ကန်းကို ယူဆောင်ပြီးလျှင် အလုပ်အကျွေးရဟန်းများကို မခေါ်ဝေါ်ပဲ ရဟန်းသံဃာကို မပန်ကြားပဲ အဖော်မဲ့ ကြွတော်မူ၏။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရား၏ အလိုတော်မှာ ဧကစာရီ ကြွချီတော်မူလိုသော အလိုတော် ဖြစ်လေသည်၊ တပည့်သာဝကမည်သည် ဆရာဘုရား၏ အလိုဆန္ဒတော်အားလျော်စွာ ကျင့်သင့်ပေသည်။ ထို့ကြောင့် ဤရက်ပိုင်းများ၌ မြတ်စွာဘုရားနောက်တော်သို့ မလိုက်ပါသင့်”ဟု မိန့်တော်မူကာ ထိုရဟန်းငါးရာတို့ကို တားမြစ်တော်မူလေသည်၊ ကိုယ်တိုင်လည်း မြတ်စွာဘုရားရှင်အလိုတော်ကို သိရှိကာ လိုက်ပါမှု ပြုတော်မမူချေ။
၃
ထိုသို့ မြတ်စွာဘုရားရှင် တပါးတည်း ဗာလကလောဏကရွာသို့ ကြွလာတော်မူသည်ကို အရှင်ဘဂုမထေရ်သည် အဝေးမှပင် မြင်လတ်၍ နေရာကိုခင်းလေ၏၊ ခြေဆေးရေ ခြေဆေးအင်းပျဉ် ခြေပွတ်အိုးခြမ်းကို အနီး၌ ထားလေ၏၊ ခရီးဦးကြိုဆို၍ သပိတ်သင်္ကန်းကို လှမ်းယူလေ၏။ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် အရှင်ဘဂု ခင်းထားအပ်သော နေရာ၌ ထိုင်တော်မူပြီးလျှင် ခြေတော်တို့ကို ဆေးကြောတော်မူပြီးနောက် သင့်လျောက်ပတ်ရာ၌ ရှိခိုး ထိုင်နေသော အရှင်ဘဂုမထေရ်ကို “ရဟန်း.. ခံ့ကျန်း၏လော၊ မျှတ၏လော၊ ဆွမ်းဖြင့် မပင်ပန်းပဲ ရှိ၏လော”ဟု မေးတော်မူ၏။ ထိုအခါ အရှင်ဘဂုမထေရ်သည် “ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. ခံ့ကျန်းပါသည်ဘုရား၊ မျှတပါသည်ဘုရား၊ ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. အကျွန်ုပ်သည် ဆွမ်းဖြင့်လည်း မပင်ပန်းပါ”ဟု ပြန်ကြား လျှောက်ထားလေ၏။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် အရှင်ဘဂုမထေရ်ကို တပါးတည်းနေခြင်း၌ အကျိုးကိုညွှန်ပြသော တရားစကား ဟောကြားတော်မူပြီးလျှင် အရှေ့ဝါးတောရှိရာသို့ ခရီးကြွချီတော်မူခဲ့လေသည်။
အရှေ့ဝါးတောသို့ ရောက်တော်မူခြင်း
ထိုအချိန်၌ အရှေ့ဝါးတောအရပ်ဝယ် အရှင်အနုရုဒ္ဓါ, အရှင်နန္ဒိယ, အရှင်ကိမိလ ဤမထေရ်သုံးပါးတို့သည် နေထိုင်တော်မူကြဆဲ ဖြစ်ကုန်၏။ တောစောင့်သည် မြတ်စွာဘုရားရှင် ကြွလာတော်မူသည်ကို အဝေးမှပင် မြင်လတ်၍ မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို (သာမန်ရဟန်းတပါးကဲ့သို့ မှတ်ထင်သဘောထားကာ)-
“အရှင်ရဟန်း.. ဤတောသို့ မဝင်ပါလင့်၊ ဤတော၌ သူတော်ကောင်း အမျိုးကောင်းသား သုံးဦးတို့သည် မိမိ၏ အကျိုးစီးပွါးကို လိုလားသော သဘောရှိကြလျက် နေပါကုန်၏၊ ထိုအမျိုးကောင်းသား သုံးယောက်တို့၏ မချမ်းသာမှုကို မပြုပါလင့်”—
ဟူ၍ တားမြစ်စကား ပြောကြားလေ၏။
၄
(ဤ၌။ ။ဆာလောင်သောသူ အဖို့ရာ ထမင်းဘောဇဉ်၌၊ ရေသိပ်သောသူ အဖို့ရာ သောက်ရေ၌၊ အအေးဖြင့် နှိပ်စက်အပ်သောသူ အဖို့ရာ အပူ၌၊ အပူဖြင့် နှိပ်စက်အပ်သောသူ အဖို့ရာ အအေး၌၊ ဆင်းရဲသောသူ အဖို့ရာ ချမ်းသာသုခ၌ နှစ်သက်တောင့်တမှု ဖြစ်သကဲ့သို့ ထို့အတူပင် မြတ်စွာဘုရားရှင် အဖို့ရာမှာလည်း အချင်းချင်း မညီညွတ်ပဲ အငြင်းပွဲကြီး ဆင်၍နေကြသော ကောသမ္ဗီရဟန်းတို့ကို ငြီးငွေ့ဖွယ်ရာ တွေ့ကြုံတော်မူလေရသဖြင့် ညီညွတ်သော နေထိုင်ခြင်းဖြင့် နေထိုင်ကြသူ သူတော်ကောင်းတို့ကို စဉ်းစား ဆင်ခြင်တော်မူသည်တွင် ဤအရှင်မြတ်သုံးပါး အမျိုးကောင်းသားတို့ ရွှေဉာဏ်တော်၌ ထင်မြင်လာလေသည်။ ထိုအခါ ထိုအရှင်မြတ်သုံးပါးတို့အား ချီးမြှောက်တော်မူလိုသဖြင့် “ဤသို့ပြုသည်ရှိသော် ဤအကျင့်ပဋိပတ်သည် အစဉ်သဖြင့် ကောသမ္ဗီရဟန်းတို့ကို ဆုံးမကြောင်း ဥပါယ်ကောင်းတရပ် ဖြစ်ပေလိမ့်မည်”ဟု ဆင်ခြင်တော်မူကာ ထိုအရှင်မြတ်သုံးပါး သီတင်းသုံးနေထိုင်ရာ အရှေ့ဝါးတောသို့ ကြွရောက်တော်မူခြင်း ဖြစ်လေသည်။
အရှင်အနုရုဒ္ဓါတို့ နေထိုင်သော ထိုတောမှာ တောအရှင်တို့က လူသူလေးပါး အလိုရှိတိုင်း ဝင်ရောက်ကာ အပွင့်, အသီး, အစေး, သစ်အဆောက်အဦများကို ခူးဆွတ် ခုတ်ဖြတ် မယူနိုင်ရန် စည်းစောင်းရန်း ကာရံ၍ အစောင့်အနေချထား သိမ်းဆည်းအပ်သော တောဖြစ်သည်။
ထိုတော၌ အစောင့်တာဝန်ယူရသော တောစောင့်ယောက်ျားသည် မြတ်စွာဘုရားရှင် ကြွလာတော်မူသည်ကို အဝေးကပင် မြင်လတ်သောအခါ-
“ဤတောအတွင်း၌ ဤအမျိုးကောင်းသား သုံးဦးတို့သည် အညီအညွတ် နေထိုင်ကြဆဲဖြစ်သည်။ အချို့ပုဂ္ဂိုလ်၏ ရောက်လေရာအရပ်၌ ခိုက်ရန်ငြင်းခုံမှုများ ဖြစ်ပွါးတတ်ချေသည်၊ ထိုအချို့ပုဂ္ဂိုလ်သည် ဦးချိုထက်သော နွားကြမ်းကြီးကဲ့သို့ ရောက်လေရာရာ ဖျက်ဆီးဝှေ့ခတ် လှည့်လည်တတ်၏။ ထိုသို့ ဖျက်ဆီးလတ်သော် လမ်းတကြောင်း၌ နှစ်ဦးပေါင်း၍ မသွားနိုင်အောင်ပင် ကွဲပြားမှုများ ဖြစ်တတ်ချေသည်။ ဤယခုလာသော ရဟန်းကြီးသည် တခါခါ၌ ဤသို့ ကွဲပြားမှုဖြစ်အောင် ပြုလုပ်လျက် ဤအမျိုးကောင်းသား သုံးဦးတို့၏ ညီညွတ်ချမ်းသာစွာ နေခြင်းကို ဖျက်ဆီးကောင်း ဖျက်ဆီးလေရာ၏။ ဤရဟန်းကြီးကို ကြည့်ရသည်မှာ ကြည်ညိုဖွယ်လည်းရှိ၏၊ ရွှေအဆင်းကဲ့သို့သော အဆင်းလည်းရှိ၏။ အရသာကောင်းကို တပ်မက်နှစ်သက်သူထင်၏။ ယင်းရဟန်းကြီးသည်
၅
ဤအရပ်သို့ ရောက်သည့်အချိန်ကစ၍ ဆွမ်းကောင်းလှူသူ မိမိ၏ ဒါယကာတို့အား ချီးမွမ်းစကား ပြောကြားခြင်း စသည်တို့ဖြင့် ဤအမျိုးကောင်းသား သုံးဦးတို့၏ မမေ့မလျော့ ရဟန်းတရားဖြင့် နေထိုင်ခြင်း ကို ဖျက်ဆီးကောင်း ဖျက်ဆီးလေရာ၏။
ဤတွင်မျှမကသေး နေရာဌာနတို့မှာလည်း ထိုအမျိုးကောင်းသား သုံးဦးတို့အတွက်သာ သင်္ခမ်းကျောင်းသုံးကျောင်း, စင်္ကြံသုံးခု, နေ့သန့်ရာသုံးခု, ညောင်စောင်း အင်းပျဉ်သုံးခုစီ ဤသို့အားဖြင့် ပိုင်းခြားပြီး အတိအကျသာ ရှိကုန်၏၊ အပိုမရှိကုန်။ ဤယခုလာသော ရဟန်းကြီးကား ကိုယ်လုံးကိုယ်ထည် ကြီးလှ၏။ သီတင်းကြီး (=ဝါကြီး)ကိုယ်တော် ဖြစ်ကောင်းဖြစ်လိမ့်မည်။ ထိုရဟန်းကြီးသည် အခါမဟုတ်သည်၌ ဤရှိရင်းစွဲ အမျိုးကောင်းသား သုံးဦးတို့ကို နေရာမှ ထကောင်းထစေလိမ့်မည်။ ဤသို့ပြုသည်ရှိသော် အဖက်ဖက်ကပင် ဤအမျိုးကောင်းသား သုံးဦးတို့၏ မချမ်းသာမှု ဖြစ်ပေလိမ့်မည်”ဟု ကြံစည်စဉ်းစားကာ ထိုအမျိုးကောင်းသား သုံးဦးတို့၏ မချမ်းသာမှုကို လုံးဝအလိုမရှိသဖြင့် “ထိုအမျိုးကောင်းသား သုံးဦးတို့၏ မချမ်းသာမှုကို မပြုပါလင့်”ဟု ပြောဆို တားမြစ်ခြင်းဖြစ်သည်။
မေးဖွယ်ရှိသည်မှာ.. ဤတောစောင့်သည် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို ဘုရားရှင်ဟုသိ၍ တားမြစ်သလော၊ မသိ၍ တားမြစ်သလောဟု မေးဖွယ်ရှိ၏။ အဖြေကား.. မသိ၍ တားမြစ်ခြင်းဖြစ်သည်။ ချဲ့ဦးအံ့.. မြတ်စွာဘုရား ကိုယ်တော်မြတ်သည် ရဟန်းအပေါင်းခြံရံလျက် ဘုရားအသရေတော်ဖြင့် ကြွချီတော်မူသောအခါ “ဤသူကား အဘယ်ပုဂ္ဂိုလ်နည်း”ဟု မမေးရပဲပင် မြတ်စွာဘုရားဟူ၍ လူတိုင်း သိအပ်လေတော့သည်။ ယခု အရှေ့ဝါးတောသို့ ကြွတော်မူသော အခါ၌ကား မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် “တစုံတယောက်သောသူမျှ ငါ ဘုရားဖြစ်ကြောင်း မသိပါစေလင့်”ဟု ကြံစည်တော်မူကာ တန်ခိုးတော်ဖြင့် ရောင်ခြည်တော် အစရှိသော ဘုရားအာနုဘော်များကို သင်္ကန်းတော်ဖြင့် ဖုံးအုပ်ထားသကဲ့သို့ တိမ်တိုက်ဖြင့် ဖုံးအုပ်ထားသော လပြည့်ဝန်းကြီးပမာ ကိုယ်တော်တိုင်ပင် သပိတ်သင်္ကန်းကို ယူပြီးလျှင် မထင်ရှားသောအသွင်ဖြင့် ကြွတော်မူခြင်းဖြစ်သည်။ သို့ရကား မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို ဘုရားဟု မသိသည်ဖြစ်၍သာလျှင် တောစောင့်ယောက်ျားသည် တားမြစ်လေသည်)။
အရှင်အနုရုဒ္ဓါ မထေရ်မြတ်သည် နေ့သန့်နေရာမှပင် တောစောင့်ယောက်ျား၏ “အရှင်ရဟန်း.. ဤတောသို့ မဝင်လင့်”
၆
စသည်ဖြင့် ပြောဆိုသောအသံကို ကြားတော်မူသဖြင့် “ဤတောအတွင်း၌ ငါတို့သုံးပါးသာ နေထိုင်ကြကုန်သည်၊ အခြား ရဟန်းဟူ၍ မရှိ၊ ဤတောစောင့် ယောက်ျားသည်လည်း ရဟန်းတပါးနှင့် စကားပြောသကဲ့သို့ ပြောဆိုနေ၏။ မည်သူများ ဖြစ်လိမ့်မည်နည်း”ဟု ကြံစည်တော်မူပြီးလျှင် နေ့သန့်ရာအရပ်မှထ၍ တံခါးဝ၌ ရပ်တည်ပြီးသော် လမ်းဘက်သို့ လှမ်းမျှော် ကြည့်တော်မူလေလျှင် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို မြင်တော်မူလေ၏။
မြတ်စွာဘုရားရှင်သည်လည်း အရှင်အနုရုဒ္ဓါမထေရ်မြတ် မြင်သည်နှင့် တပြိုင်နက်ပင်လျှင် ကိုယ်တော်ရောင်ကို လွှတ်တော်မူလိုက်၏။ လက္ခဏာကြီးငယ် အသွယ်သွယ်တို့ဖြင့် တင့်တယ်လှသော မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ ကိုယ်တော်ရောင်သည် ရွှေပုဆိုးကို ဖြန့်လှန်းသည့်ပမာ လွန်စွာ တင့်တယ်လေ၏။ အရှင်အနုရုဒ္ဓါမထေရ်သည် “ဤတောစောင့်ယောက်ျားကား ပါးပျဉ်းထောင်နေသော မြွေဟောက်ကို လည်ပင်း၌ ဆုပ်ကိုင်ရန် လက်ကိုဆန့်တန်းသော သူကဲ့သို့ လောက၌ အမြတ်ဆုံးသော ပုဂ္ဂိုလ်မြတ်ကြီးနှင့် စကားပြောဆိုရလျက်ပင် မြတ်စွာဘုရားဟူ၍ မသိရှာချေ၊ မထင်မရှား ရဟန်းတပါးနှင့် စကားပြောနေသကဲ့သို့ ပြောဆို နေဘိ၏”ဟု ကြံစည်စဉ်းစားတော်မူပြီးလျှင် တောစောင့်ယောက်ျားကို “ဒါယကာတောစောင့်.. မြတ်စွာဘုရားကို မတားမြစ်လင့်၊ ငါတို့ဆရာ မြတ်စွာဘုရား ကိုယ်တော်မြတ်ကြီး ကြွရောက်တော်မူလာပြီ”ဟု တားမြစ်စကား မိန့်ကြားတော်မူလေ၏။
မထေရ်သုံးပါး တညီတညွတ် ဘုရားကိုကြိုဆိုကြခြင်း
ထို့နောက် အရှင်အနုရုဒ္ဓါမထေရ်မြတ်သည် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို တဦးတည်းသွားရောက်ကာ မကြိုဆိုသေးပဲ “ငါတို့သုံးဦးသည် ညီညွတ်သောနေခြင်းဖြင့် ယခု နေထိုင်ကြသည်။ အကယ်၍ ငါတဦးတည်း မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို ကြိုဆိုချေသော် ညီညွတ်သော နေခြင်းမည်သည် ဖြစ်လိမ့်မည်မဟုတ်၊ ငါ၏ ချစ်မိတ်ဆွေတို့ကို ခေါ်ဆောင်၍သာလျှင် ကြိုဆိုမှု ငါပြုမည်။ ငါသည် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို ချစ်ကြည်ညိုသကဲ့သို့ ငါ့သူငယ်ချင်းတို့သည်လည်း
၇
မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို ချစ်ကြည်ညိုကြလေသည်”ဟု ကြံစည်တော်မူ၍ ထိုသူငယ်ချင်း မထေရ်နှစ်ပါးတို့နှင့် အတူတကွ ခရီးဦးကြိုဆိုမှု ပြုလိုရကား အရှင်နန္ဒိယမထေရ်, အရှင်ကိမိလမထေရ်တို့ နေ့သန့်ရာအရပ်သို့ သွားရောက်ပြီးလျှင် ထိုမထေရ်နှစ်ပါးတို့ကို “အရှင်တို့.. လာကြလော့၊ အရှင်တို့.. လာကြလော့၊ ငါတို့၏ဆရာ မြတ်စွာဘုရားသည် ဆိုက်ရောက်တော်မူလာပြီ”ဟု ပြောဆို ခေါ်ငင်လေ၏။ ထို့နောက် မထေရ်သုံးပါးတို့သည် တညီတညွတ်တည်း မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို ကြိုဆိုကြ၍ တပါးက မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ သပိတ်သင်္ကန်းကို လှမ်းယူလေ၏။ တပါးက နေရာကိုခင်း၍ ကျန်တပါးက ခြေဆေးရေ ခြေဆေးအင်းပျဉ် (=ခြေဆေးသောခုံ) ခြေပွတ်အိုးခြမ်းကို အနီး၌ ချထားလေ၏။
မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ခင်းထားအပ်သော နေရာ၌ ထိုင်နေတော်မူပြီးလျှင် ခြေတော်တို့ကို ဆေးတော်မူ၏။
(ဤ၌။ ။မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ပွင့်သစ်စ ပဒုမာကြာပန်းကဲ့သို့ နီမြန်းသော ရွှေလက်တော်တို့ဖြင့် ဖလ်ရောင်အသွေး ဖြူဖွေးကြည်လင်သော ရေကို ခပ်ယူပြီးလျှင် ရွှေရောင်အဆင်း ဝါဝင်းသော ခြေဖမိုးတော်အစုံ၌ ရေကိုလောင်း၍ ခြေတော် ခြေတော်ချင်း ပွတ်တိုက်၍ ဆေးကြောတော်မူလေသည်။
မြတ်စွာဘုရားရှင်တို့၏ ကိုယ်တော်၌ မြူအညစ်အကြေး လိမ်းထေးကပ်ငြိရိုးမရှိ၊ ထိုသို့ မရှိပါပဲလျက် အဘယ့်ကြောင့် ခြေတော်တို့ကို ဆေးကြောတော်မူသနည်းဟု မေးဖွယ်ရှိ၏။ အဖြေကား.. ကိုယ်တော်မြတ်ကို အအေးဥတု ရယူခြင်းငှါ၎င်း, ထိုမထေရ်သုံးပါးတို့၏ စိတ်ရွှင်လန်း ဝမ်းမြောက်စေရန် အကျိုးငှါ၎င်း ဆေးကြောတော်မူသည်။ ထင်ရှားစေဦးအံ့.. ထိုသို့ မြတ်စွာဘုရားရှင် ခြေဆေးတော်မူခြင်းဖြင့် “ငါတို့ ယူဆောင်အပ်သော ရေဖြင့် မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ခြေတော်တို့ကို ဆေးကြောတော်မူ၏၊ သုံးဆောင်မှု ပြုတော်မူ၏”ဟူ၍ ထိုဝတ်ပြုသော ရဟန်းတို့၏ စိတ်သည် အားကြီးသော ဝမ်းမြောက်ချမ်းသာမှုဖြင့် နှစ်သက်ရွှင်ပျို့နိုင်၏။ ထို့ကြောင့် ကိုယ်တော်၌ မြုအညစ်အကြေး လိမ်းထေးကပ်ငြိခြင်း မရှိသော်လည်း ခြေတော်တို့ကို ဆေးကြောတော်မူလေသည်)။
၈
အရှင်မြတ် သုံးပါးတို့သည်လည်း မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို ရိုသေမြတ်နိုး ရှိခိုးကြပြီးလျှင် အပြစ်လွတ်ရာအရပ်၌ ထိုင်နေကြလေကုန်၏။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် အရှင်အနုရုဒ္ဓါကို “ချစ်သားအနုရုဒ္ဓါတို့.. အသို့နည်း ခံ့ကျန်းပါ၏လော၊ ဣရိယာပထ မျှတ၏လော၊ ဆွမ်းပစ္စည်းဖြင့် မပင်ပန်းပဲ ရှိကြကုန်၏လော”ဟု မေးတော်မူ၏။ အရှင်အနုရုဒ္ဓါမထေရ်မြတ်သည် “ခံ့ကျန်းကြပါသည် မြတ်စွာဘုရား..၊ ဣရိယာပထ မျှတကြပါသည် မြတ်စွာဘုရား..၊ တပည့်တော်များသည် ဆွမ်းပစ္စည်းဖြင့်လည်း မပင်ပန်းကြပါကုန်ဘုရား”ဟူ၍ ပြန်ကြားလျှောက်ထားလေ၏။
(ဤ၌။ ။မထေရ်သုံးပါးတို့တွင် အရှင်အနုရုဒ္ဓါသည် အကြီးဆုံးဖြစ်သည်။ အကြီးဆုံးဖြစ်သည့် အရှင်အနုရုဒ္ဓါကို ချီးမြှောက်လျှင် ကျန်သုံးပါးတို့ကိုလည်း ချီးမြှောက်မှု ပြုပြီးသာလျှင် ဖြစ်သောကြောင့် အရှင်အနုရုဒ္ဓါ မထေရ်သူမြတ်ကို ခေါင်းတပ်၍ မြတ်စွာဘုရား မိန့်ကြားတော်မူလေသည်။ တနည်း “ချစ်သားအနုရုဒ္ဓါတို့..”ဟူသော ဗဟုဝုစ်စကားဖြင့်ပင် ဝိရူပေကသေသနည်းဖြင့် ကျန်နှစ်ပါးကိုလည်း ခေါ်ဝေါ် ပြောဆိုတော်မူခြင်း ဖြစ်သည်)။
မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် တဖန်ထပ်၍ “အနုရုဒ္ဓါတို့.. သင်တို့သည် အညီအညွတ် ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ ငြင်းခုံခြင်းမရှိကြပဲ နို့နှင့်ရေကဲ့သို့ ဖြစ်ကြ၍ အချင်းချင်း ချစ်ကြည်သော မျက်စိတို့ဖြင့် ကောင်းစွာ ကြည့်ရှုကုန်လျက် နေကုန်၏လော”ဟု မေးတော်မူပြန်၏။ အရှင်အနုရုဒ္ဓါမထေရ်မြတ်က “ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. စင်စစ်အားဖြင့် တပည့်တော်တို့သည် အညီအညွတ် ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ ငြင်းခုံခြင်းမရှိကြပဲ နို့နှင့်ရေကဲ့သို့ ဖြစ်ကြ၍ အချင်းချင်း ချစ်ကြည်သော မျက်စိတို့ဖြင့် ကောင်းစွာ ကြည့်ရှုကုန်လျက် နေပါကုန်၏ဘုရား”ဟု လျှောက်ထားလတ်သော် မြတ်စွာဘုရား ရှင်သည် “အနုရုဒ္ဓါတို့.. သင်တို့သည် ဘယ်ပုံဘယ်ပန်း အညီအညွတ် ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ ငြင်းခုံမှုမရှိကြပဲ နို့နှင့်ရေကဲ့သို့ ဖြစ်ကြ၍ အချင်းချင်း ချစ်ကြည်သော မျက်စိတို့ဖြင့် ကောင်းစွာကြည့်ရှုကုန်လျက် နေကုန်သနည်း”ဟု မေးတော်မူ၏။ ထိုအခါ အရှင်အနုရုဒ္ဓါမထေရ်မြတ်သည်-
၉
“ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. ဤတော၌နေသော အကျွန်ုပ်၏ စိတ်သန္တာန်ဝယ် ‘ငါသည် အရတော်စွာ့တကား၊ ငါသည် ကောင်းစွာ ရအပ်စွာ့တကား။ အကြင်ငါသည် ဤသို့သဘောရှိသော သီတင်းသုံးဖော်တို့နှင့် အတူတကွ နေရပေ၏’ဟု အကြံဖြစ်ရှိပါ၏။ ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. ထိုအကျွန်ုပ်သည် ဤသီတင်းသုံးဖော် အရှင်မြတ်နှစ်ပါးတို့အပေါ်၌ မေတ္တာနှင့်ယှဉ်သော ကာယကံ, မေတ္တာနှင့်ယှဉ်သော ၀စီကံ, မေတ္တာနှင့်ယှဉ်သော မနောကံကို မျက်မှောက်မျက်ကွယ် နှစ်သွယ်၌ပင် ထားရှိဖြစ်ပွါးစေအပ်ပါသည်။ ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. အကျွန်ုပ်၏ စိတ်သန္တာန်ဝယ် ‘ငါသည် မိမိ၏ စိတ်အလိုကို ဖယ်ထား၍ ဤအရှင်မြတ်နှစ်ပါးတို့၏ စိတ်အလိုအတိုင်း ကျင့်ရပါမူ ကောင်းလေစွာ့’ဟု စိတ်အကြံဖြစ်ပြီးလျှင် အကျွန်ုပ်သည် မိမိ၏ စိတ်အလိုကို ဖယ်ထား၍ ဤအရှင်မြတ်နှစ်ပါးတို့၏ စိတ်အလို အတိုင်း ကျင့်ပါ၏။ ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. အကျွန်ုပ်တို့သုံးဦးမှာ ကိုယ်ကသာ ကွဲပြားလျက် စိတ်သည်ကား တခုတည်းကဲ့သို့ ဖြစ်ပါသည်ဘုရား”–
ဟူ၍ လျှောက်ထားလေသည်။ ထို့နောက် အရှင်နန္ဒိယမထေရ်က၎င်း, အရှင်ကိမိလမထေရ်က၎င်း အရှင်အနုရုဒ္ဓါ လျှောက်ထားသကဲ့သို့ပင် အသီးအသီး လျှောက်ထားကြလေ၏။
(ဤ၌။ ။မျက်မှောက်မျက်ကွယ် မေတ္တာကာယကံ, မေတ္တာဝစီကံ, မေတ္တာမနောကံ သုံးပါးတို့ကို ဖြစ်ပွါးစေအပ်ပါသည်ဟူသော စကားရပ်ဝယ် မျက်မှောက် မေတ္တာကာယကံ, မေတ္တာဝစီကံတို့ကို အတူတကွ နေထိုင်ခြင်း၌ ရအပ်ကုန်၏၊ မျက်ကွယ်ဖြစ်သော မေတ္တာကာယကံ, မေတ္တာဝစီကံတို့ကို ကွဲကွာနေထိုင်သောအခါ၌ ရအပ်ကုန်၏။ မနောကံမေတ္တာ ၂-ပါးကိုကား အတူနေသော အခါ၌၎င်း, ကွဲကွာနေသော အခါ၌၎င်း ရအပ်၏။
ချဲ့ဦးအံ့.. အတူတကွ နေထိုင်ကြသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့အနက် တဦးဦးက ညောင်စောင်းအင်းပျဉ်ကိုဖြစ်စေ, သစ်ဘဏ္ဍာ မြေဘဏ္ဍာကိုဖြစ်စေ
၁၀
အပြင်အပ၌ မကောင်းသဖြင့် (=ပစ္စရက္ခ)ထားအပ်သည်ကို မြင်သည်ရှိသော် “အဘယ်သူသည် ဤပစ္စည်းကို သုံးဆောင်အပ်သနည်း”ဟု မထီမဲ့မြင်မှုမပြုပဲ မိမိပင် မကောင်းသဖြင့် (=ပစ္စရက္ခ)ထားအပ်သည့် ပစ္စည်းကဲ့သို့ ကောက်ယူကာ သိုမှီးသိမ်းဆည်းသော ရဟန်း (ထို့ပြင်လည်း) သုတ်သင်သင့်သော အရပ်ကို သုတ်သင်သော ရဟန်းများ၏ ပြုအပ်သမျှသော ကာယကံမှုသည် မျက်မှောက် မေတ္တာကာယကံ မည်၏။
အတူတကွ နေထိုင်ကြသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့အနက် တဦးဦး အရပ်တပါးသို့ ဖဲသွားသည်ရှိသော် ထိုဖဲသွားသောရဟန်း မကောင်းသဖြင့် (=ပစ္စရက္ခ)ထားခဲ့သော ကျောင်းသုံးပရိက္ခရာများကို ထို့အတူပင် သိုမှီးသိမ်းဆည်းသောရဟန်း, သုတ်သင်သင့်သော အရပ်ကို သုတ်သင်သော ရဟန်းများ၏ ပြုအပ်သမျှသော ကာယကံမှုသည် မျက်ကွယ် မေတ္တာကာယကံမည်၏။
အတူတကွ နေထိုင်လျက် မထေရ်တို့နှင့် အတူတကွ ချိုမြိန်သာယာသော ဝမ်းမြောက်ဖွယ်စကား, အစေ့အစပ်စကား, အသက်ထက်ဆုံး အောက်မေ့အပ်သောစကား, တရားစကား, အသံထင်ရှား တရားဟောမှု, တရားဆွေးနွေးမှု, ပြဿနာမေးဖြေမှု ဤသို့အစရှိသော နှုတ်မှုအရပ်ရပ်ကို ပြောဆိုသော ရဟန်း၏ ပြောဆိုအပ်သမျှသော ဝစီကံမှုသည် မျက်မှောက် မေတ္တာဝစီကံမည်၏။
မထေရ်တို့ အရပ်တပါး ဖဲသွားလတ်သော် “ငါ၏ချစ်မိတ်ဆွေ နန္ဒိယမထေရ်, ကိမိလမထေရ်သည် ဤသို့ သီလဂုဏ်နှင့် ပြည့်စုံသူဖြစ်၏။ ဤသို့ အကျင့်ဂုဏ်နှင့် ပြည့်စုံသူဖြစ်၏” ဤသို့စသည်ဖြင့် ဂုဏ်ကျေးဇူးကို ချီးကျူးပြောဆိုသော ရဟန်း၏ ဝစီကံမှုသည် မျက်ကွယ် မေတ္တာဝစီကံ မည်၏။
“ငါ၏ ချစ်မိတ်ဆွေဖြစ်သော နန္ဒိယမထေရ်, ကိမိလမထေရ်သည် ရန်ကင်းပါစေ၊ ဖောက်ပြန် နှောက်ယှက် ဖျက်ဆီးတတ်သည့် ဗျာပါဒဒေါသကင်းပါစေ၊ ကိုယ်စိတ်နှစ်ဖြာ ချမ်းသာပါစေ” ဤသို့ နှလုံးသွင်း အောက်မေ့သော ရဟန်း၏ မျက်မှောက် မျက်ကွယ် နှစ်သွယ်လုံးမှာပင် ထိုသို့ အောက်မေ့နှလုံးသွင်းသော မနောကံမှုသည် မေတ္တာမနောကံ မည်၏။
ထိုမထေရ်မြတ်သုံးပါးတို့သည် ဘယ်ပုံဘယ်ပန်း မိမိ၏စိတ်အလိုကို ဖယ်ထား၍ ကျန်နှစ်ပါးတို့၏ စိတ်အလိုအတိုင်း ကျင့်ကြသနည်းဟူမူ ထိုမထေရ်သုံးပါးတို့အနက် တပါး၏သပိတ်၌ အညစ်အကြေး ထသည်,
၁၁
အခြားတပါး၏ သင်္ကန်း ညစ်နွမ်းသည်, အခြားတပါး၏ ကမ္မဋ္ဌာန်းကျောင်းမှာ အမှိုက်သရိုက် ထူပြော၍ သုတ်သင်ဖွယ်ရှိသည် ဆိုကြပါစို့၊ ထိုသို့ ကိစ္စသုံးချက် ပြိုင်လျက်ရှိရာဝယ် သပိတ်၌ အညစ်အကြေး ထ၍ သပိတ်ဖုတ်ရန်ကိစ္စရှိသော ရဟန်းက “ငါ့ရှင်တို့.. ငါ၏သပိတ်၌ အညစ်အကြေးထ၏၊ ဖုတ်မှသင့်တော်မည်”ဟု အလျင်လက်ဦး ပြောဆိုလတ်သည်ရှိသော် ကျန်နှစ်ပါးတို့က “ငါ့သင်္ကန်း ညစ်နွမ်းနေ၍ ဖွပ်လျှော်ရန်ကိစ္စ ရှိသည်၊ ငါ့မှာ ကမ္မဋ္ဌာန်းကျောင်း သုတ်သင်ရန်ကိစ္စရှိသည်”ဟု မိမိတို့၏ကိစ္စကို မပြောဆိုကြပဲ တောသို့ဝင်၍ ထိုရဟန်း၏ သပိတ်ဖုတ်မှုကိစ္စကို ဝိုင်းဝန်းကူညီ လုပ်ကိုင်ပြီးမှ မိမိတို့၏ သင်္ကန်းဖွပ်လျှော်မှုကိစ္စ ကမ္မဋ္ဌာန်းကျောင်းသုတ်သင်မှု ကိစ္စကို ပြုလုပ်ကြကုန်၏။ “ငါ့သင်္ကန်း ညစ်နွမ်းနေ၍ ဖွပ်လျှော်ရန်ကိစ္စ ရှိသည်”ဟု ရဟန်းတပါးက အလျင်လက်ဦး ပြောဆိုသောအခါ “ငါ့မှာ ကမ္မဋ္ဌာန်းကျောင်း သုတ်သင်ရန်ရှိသည်”ဟု ရဟန်းတပါးက အလျင်လက်ဦး ပြောဆိုသော အခါတို့၌လည်း ထိုနည်းအတူပင် အလျင်လက်ဦးပြောဆိုသော ရဟန်း၏ အလုပ်ကိစ္စကို ရှေးဦးစွာ ဝိုင်းဝန်းကူညီ လုပ်ကိုင်ဆောင်ရွက်ပြီးမှ မိမိ မိမိတို့၏ကိစ္စကို လုပ်ကိုင် ဆောင်ရွက်ကြသည်။ ဤကား ထိုမထေရ်မြတ်သုံးပါးတို့ မိမိ၏ စိတ်အလိုကို ဖယ်ထား၍ ကျန်နှစ်ပါး၏ စိတ်အလိုအတိုင်း ကျင့်ကြပုံတည်း)။
ဤသို့ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ထိုမထေရ်သုံးပါးတို့၏ သာမဂ္ဂီရသကို မေးမြန်းတော်မူ၍ သာမဂ္ဂီရသ အပြည့်အဝရှိကြောင်း ကြားသိတော်မူပြီးလျှင် တဖန် အပ္ပမာဒလက္ခဏာကို မေးမြန်းတော်မူလိုသည်ဖြစ်၍ “အနုရုဒ္ဓါတို့.. အသို့နည်း (=ဘယ့်နှယ်လဲ) သင်တို့သည် မမေ့မလျော့ပဲ ပြင်းထန်သော လုံ့လဝီရိယရှိကြလျက် နိဗ္ဗာန်သို့စေလွှတ်သော စိတ်ရှိကြသည်ဖြစ်၍ နေကုန်၏လော”ဟု မေးတော်မူ လေသော် အရှင်အနုရုဒ္ဓါမထေရ်မြတ်သည် “ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. စင်စစ်အားဖြင့် တပည့်တော်တို့သည် မမေ့မလျော့ပဲ ပြင်းထန်သော လုံ့လဝီရိယရှိကြလျက် နိဗ္ဗာန်သို့စေလွှတ်သော စိတ်ရှိကြသည်ဖြစ်၍ နေပါကုန်၏ဘုရား”ဟု လျှောက်ထားလေသည်။ မြတ်စွာဘုရားရှင်က တဖန်ဆက်၍ “အနုရုဒ္ဓါတို့.. သင်တို့သည် ဘယ်ပုံဘယ်ပန်း မမေ့မလျော့ပဲ ပြင်းထန်သော လုံ့လဝီရိယရှိကြလျက်
၁၂
နိဗ္ဗာန်သို့စေလွှတ်သော စိတ်ရှိကြသည်ဖြစ်၍ နေကြသနည်း”ဟု မေးတော်မူပြန်၏။ ထိုအခါ အရှင်အနုရုဒ္ဓါ မထေရ်မြတ်သည်-
“ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. ဤတော၌နေကြသော တပည့်တော်တို့သုံးပါးအနက် ရှေးဦးစွာ ရွာမှ ဆွမ်းခံပြီးပြန်လာသော ရဟန်းသည် နေရာကိုခင်းပါ၏၊ ခြေဆေးရေ ခြေဆေးအင်းပျဉ် ခြေပွတ်အိုးခြမ်းကို ချထားနှင့်ပါ၏။ ဆွမ်းဦးထည့်သောခွက်ကို ချထားနှင့်ပါ၏၊ သောက်ရေ သုံးဆောင်ရေကို တည်ထားနှင့်ပါ၏။
နောက်မှ ရွာက ဆွမ်းခံပြီး ပြန်လာသော ရဟန်းသည် စားပြီးသော ဆွမ်းကြွင်းရှိ၍ စားလိုပါလျှင် စားပါ၏။ မစားလိုလျှင်ကား စိမ်းသော မြက်သစ်ပင်မရှိရာ အရပ်၌သော်လည်း စွန့်ပစ်ပါ၏၊ ပိုးမရှိသော ရေ၌သော်မူလည်း သွန်ပစ်ပါ၏။ ထိုနောက်ကျသော ရဟန်းသည်ပင် နေရာကို ခေါက်သိမ်းပါ၏။ ခြေဆေးရေ ခြေဆေးအင်းပျဉ် ခြေပွတ်အိုးခြမ်းများကို သိုမှီးသိမ်းဆည်းပါ၏၊ ဆွမ်းဦးထည့်သောခွက်ကို ဆေးကြော၍ သိမ်းဆည်းခဲ့ပါ၏။ သောက်ရေ သုံးဆောင်ရေကို သိုမှီး သိမ်းဆည်းပါ၏။ ဆွမ်းစားရာစရပ်ကို တံမြက်လှည်းပါ၏။
သောက်ရေအိုးကိုဖြစ်စေ သုံးဆောင်ရေအိုးကိုဖြစ်စေ ဝစ္စကုဋီ၌ သန့်သက်ရေအိုးကိုဖြစ်စေ ရေမရှိသည်ကို မြင်ရလျှင် ထိုမြင်သောရဟန်းကပင် ရေများကို တည်ထားသွားပါ၏၊ အကယ်၍ ထိုရဟန်း မချီမနိုင်သောဝန်ဖြစ်က လက်ယပ်သောအားဖြင့် အဖော်ကိုခေါ်ကာ လက်ချင်းယှက်၍ ထိုရေအိုးကို တည်ထားကြပါကုန်၏၊ ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. တပည့်တော်များသည် ထို ရေတည်ထားခြင်းဟူသော အကြောင်းကြောင့် စကားမဆိုကြပါကုန်။ ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. တပည့်တော်များသည် ငါးရက်တကြိမ် တညဉ့်လုံးလုံး တရားစကားဖြင့် ကောင်းစွာ နေထိုင်ပါကုန်၏။
၁၃
ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. တပည့်တော်များသည် ဤလျှောက်ဆိုအပ်ပြီးသော နည်းအတိုင်း မမေ့မလျော့ပဲ ပြင်းထန်သော လုံ့လဝီရိယရှိကြလျက် နိဗ္ဗာန်သို့စေလွှတ်သော စိတ်ရှိကြသည်ဖြစ်၍ နေပါကုန်၏ဘုရား”–
ဟူ၍ လျှောက်ထားလေသည်။
(ဤ၌ ကြည်ညိုမှတ်သားဖွယ်ကား.. ထိုမထေရ်သုံးပါးတို့သည် တစုတည်း တပေါင်းတည်း ဆွမ်းခံဝင်တော်မူကြသည် မဟုတ်ကုန်၊ မှန်၏- ထိုမထေရ်သုံးပါးတို့သည် ဖလသမာပတ်၌ မွေ့လျော်တော်မူကြသူများ ဖြစ်ရကား စောစောစီးစီးပင် ကိုယ်လက်သုတ်သင်မှု ပြုကြပြီးလျှင် ဝတ်ကြီးဝတ်ငယ်တို့ကို ဖြည့်ကျင့်တော်မူကြပြီးနောက် မိမိ မိမိတို့၏ ကမ္မဋ္ဌာန်းကျောင်းတွင်းသို့ ဝင်ကြ၍ အချိန်ကို ပိုင်းခြားလျက် ဖလသမာပတ်ကို၀င်စားကာ နေထိုင်တော်မူကြလေသည်။
ထိုမထေရ်သုံးပါးတို့တွင် ရှေးဦးစွာ ဖလသမာပတ်ကို ၀င်စားနေထိုင်တော်မူသော မထေရ်သည် မိမိ၏ အချိန်ပိုင်းအတိုင်း သမာပတ်မှ ရှေးဦးစွာထ၍ ရှေးဦးစွာ ဆွမ်းခံကြွပြီးလျှင် ပြန်လာသည်ရှိသော် ဆွမ်းစားရာနေရာသို့ ရောက်ရှိလျှင် “ထိုရဟန်းနှစ်ပါးကား နောက်ကျ ကုန်၏၊ ငါကား အလျင်လက်ဦး ရောက်လာ၏”ဟု သိတော်မူ၏။ ထိုညနောက်မှ သပိတ်ကို ပိတ်ပြီးလျှင် နေရာခင်းခြင်းစသည်ကို ပြုလုပ်၍ မိမိသပိတ်အတွင်း၌ ဆွမ်းစားလောက်ရုံမျှ ရရှိခဲ့လျှင် အသာထိုင်၍ ဘုဉ်းပေးတော်မူ၏။ အကယ်၍ ဆွမ်းပိုမည်ဖြစ်လျှင် ထိုပိုမည့်ဆွမ်းကို ဆွမ်းဦးထည့်သောခွက်၌ ထည့်ပြီးမှ ထိုခွက်ကိုပိတ်၍ ဘုဉ်းပေးတော်မူ၏။ ဆွမ်းစားပြီးလျှင် သပိတ်ကို ဆေးကြောသုတ်သင် ရေစင်အောင်ပြုလုပ်ကာ သပိတ်အိတ်၌ သပိတ်ကိုထည့်၍ မိမိ၏ သပိတ်သင်္ကန်းကို ယူဆောင်ကာ မိမိ၏ နေ့သန့်နေရာအရပ်သို့ ဝင်တော်မူလေ၏။
ဒုတိယမထေရ်သည်လည်း ဆွမ်းစားရာနေရာသို့ ရောက်လျှင်ပင် “ရဟန်းတပါးသည် ငါ၏အလျင် သွားနှင့်ပြီ၊ တပါးကား ငါမှနောက် ကျန်သေးသည်”ဟု သိတော်မူ၏။ ထိုမထေရ်သည် မိမိသပိတ်၌ ဆွမ်းမျှတရုံသာရှိလျှင် အသာထိုင်၍ ဘုဉ်းပေးတော်မူ၏။ အကယ်၍ နည်းနေလျှင် ဆွမ်းဦးထည့်သောခွက်မှ (ပဌမရဟန်း ထားခဲ့သည့်) ဆွမ်းကို ယူ၍ ဘုဉ်းပေးတော်မူ၏။ မိမိသပိတ်၌ ဆွမ်းသည် စားလောက်ရုံမက ပိုနေမည်ဆိုလျှင် ထိုပိုမည့်ဆွမ်းကို ဆွမ်းဦးထည့်သောခွက်၌
၁၄
ထည့်ပြီး (ဦးချထားပြီး)မှ မိမိမျှတရုံကို စားပြီးလျှင် ပဌမမထေရ်နည်းတူပင် မိမိ၏ နေ့သန့်ရာအရပ်သို့ ဝင်တော်မူလေ၏။
တတိယမထေရ်သည်လည်း ဆွမ်းစားရာနေရာသို့ ရောက်လျှင်ပင် “ရဟန်းနှစ်ပါးတို့သည် ငါ၏အလျင် ရောက်နှင့်ကြ သွားနှင့်ကြပြီ၊ ငါကား နောက်ဆုံးတည်း”ဟု သိတော်မူပြီးလျှင် ဒုတိယမထေရ်ကဲ့သို့ပင် ဆွမ်းဘုဉ်းပေး၍ ဆွမ်းကိစ္စပြီးလတ်သော် သပိတ်ကို ဆေးကြောသုတ်သင် ရေစင်အောင်ပြုလုပ်ကာ သပိတ်အိတ်၌ သပိတ်ကိုထည့်၍ နေရာများကို ချီမ၍ သိုမှီးသိမ်းဆည်းတော်မူ၏။ သောက်ရေအိုး သုံးရေအိုးတို့၌ ရေကြွင်း ရေကျန်များကို စွန့်သွန်ပြီးလျှင် အိုးများကို မှောက်ထား၍ ဆွမ်းဦးထည့်သောခွက်၌ ဆွမ်းကြွင်း ဆွမ်းကျန် ရှိသေးလျှင် ထိုဆွမ်းကြွင်းဆွမ်းကျန်ကို ထိုဆိုအပ်ပြီးသော နည်းအတိုင်း စိမ်းသော မြက်သစ်ပင်မရှိရာအရပ် ပိုးမရှိရာရေတို့၌ စွန့်၍ ခွက်ကို ဆေးကြောသုတ်သင်ပြီးလျှင် သိုမှီး သိမ်းဆည်းထားခဲ့၏။ ဆွမ်းစားကျောင်း (=ဆွမ်းစားရာနေရာ)ကို တံမြက်လှည်း၍ တံမြက်ချေးကို စွန့်သွန်ပြီးနောက် တံမြက်စည်းကို ခြပုန်းများလွတ်ရာအရပ်၌ သိမ်းထားခဲ့ပြီးလျှင် သပိတ်သင်္ကန်းကို ယူဆောင်၍ မိမိ၏ နေ့သန့်ရာအရပ်သို့ ဝင်တော်မူလေ၏။ ။ဤဆိုအပ်ပြီးသည်ကား မထေရ်တို့၏ ကျောင်းအပြင်ပ တောအတွင်း ဆွမ်းစားရာ ဆွမ်းစားကျောင်း၌ပြုကျင့်အပ်သော ဝတ်တည်း။
သောက်ရေ သုံးဆောင်ရေ တည်ထားခြင်းကား ကျောင်းတွင်း၌ပြုအပ်သော ဝတ်တည်း။ ထင်ရှားစေဦးအံ့.. ထိုမထေရ်မြတ်သုံးပါး တို့သည် သောက်ရေအိုးစသည် တခုခု ရေမရှိသည်ကိုမြင်လျှင် ထိုမြင်သောမထေရ်က ထိုအိုးကိုယူဆောင်၍ ရေကန်သို့ သွားပြီးလျှင် အိုး၏ အတွင်းအပြင်ကို ဆေးကြောသုတ်သင်ပြီးနောက် ရေကိုစစ်၍ ထည့်ပြီးလျှင် (မနိုင်သောဝန်ဖြစ်က) ထိုရေအိုးကို ကမ်းနားမှာပင် ထားခဲ့၍ အဖော်ရဟန်းကို လက်ယပ်၍ ခေါ်တော်မူ၏၊ အဖော်ရဟန်းကို ရရှိရန် အမည်ကို ထုတ်ဖော်၍ဖြစ်စေ, မထုတ်ဖော်ပဲဖြစ်စေ အသံပြုတော်မမူချေ။
အကြောင်းသော်ကား အမည်ထုတ်ဖော်၍ အသံပြုခေါ်ငင်လျှင် ထိုအခေါ်ခံရသောရဟန်းကို ခေါ်သောအသံသည် ကမ္မဋ္ဌာန်းအလုပ်၏ အနှောက်အယှက် ဖြစ်လေရာ၏။ ထို့ကြောင့် အမည်ထုတ်ဖော်၍လည်း အသံပြုတော်မမူ။ အမည်ကို မထုတ်ဖော်ပဲ အသံပြုလျှင် “ငါအလျင် ရောက်အောင်သွားမည်၊ ငါအလျင်ရောက်အောင်သွားမည်”ဟု
၁၅
ကြံစည်ကာ နှစ်ပါးလုံးပင် ကမ္မဋ္ဌာန်းကျောင်းမှ ထွက်လာကုန်လေရာ၏။ ထိုသို့ထွက်လာလျှင် နှစ်ပါးပြုလုပ်လျှင် ပြီးနိုင်သောကိစ္စ၌ (သုံးပါးပြုလုပ်သဖြင့်) တတိယပုဂ္ဂိုလ်၏အဖို့ရာ အပိုအလျှံကဲ့သို့ဖြစ်ကာ ကမ္မဋ္ဌာန်းအလုပ် ပျက်ကွက်လေရာ၏၊ ထို့ကြောင့် အမည်ကို မထုတ်ဖော်ပဲလည်း အသံပြုတော်မမူချေ။
အသံမပြုလျှင် မည်ကဲ့သို့ ပြုလုပ်သနည်းဟူမူ ရေစစ်ခဲ့သောရဟန်းသည် ခြေသံမကြားရအောင် ရဟန်းတပါး၏ နေ့သန့်ရာအရပ်အနီးသို့ သွားရောက်၍ ထိုရဟန်းမြင်သောအခါမှ လက်ယပ်ခေါ်ငင်လေသည်။ ထိုသို့ လက်ယပ်လျှင်ပင် ထိုအဖော်ရဟန်းသည် လာလေတော့၏။ ထို့နောင်မှ ရဟန်းနှစ်ပါးတို့ လက်ချင်းယှက်ကာ လက်နှစ်ဖက်ပေါ်၌ ရေအိုးကိုထား၍ ပွေ့ချီ ယူဆောင်ကြကာ သောက်ရေသုံးရေကို တည်ထားတော်မူကြလေသည်။
“ငါးရက်တကြိမ် တညဉ့်လုံးလုံး တရားစကားဖြင့် ကောင်းစွာ နေထိုင်ကြပါကုန်၏”ဟူသော စကား၌.. လဆန်း လဆုတ် ဆယ့်လေးရက်, ဆယ့်ငါးရက်, ရှစ်ရက်, ဤသုံးရက် သုံးရက်ကား ပကတိ တရားနာရာ သုံးရက်ဖြစ်သည်။ ထိုသုံးရက် တရားပွဲကိုလည်း မပျက်စေပဲ ငါးရက်မြောက် ငါးရက်မြောက်သော နေ့၌ အရှင်နန္ဒိယ, အရှင်ကိမိလ မထေရ်နှစ်ပါးတို့သည် အလွန်မွန်းမလွဲမီ ရေချိုးကြပြီး အနုရုဒ္ဓါမထေရ်မြတ်ထံသို့ သွားကြကုန်၏၊ ထိုအရှင်အနုရုဒ္ဓါမထေရ်၏ နေရာအရပ်၌ မထေရ်သုံးပါး စည်းဝေး ထိုင်နေကြပြီးလျှင် ပိဋကသုံးပုံတို့အနက် တပုံပုံ၌ အချင်းချင်း ပြဿနာမေးတော်မူကြ ဖြေတော်မူကြကုန်၏။ ထိုမထေရ်မြတ်တို့ ဤကဲ့သို့ ပြဿနာမေးဖြေမှု ပြုကြစဉ်ပင် အရုဏ်တက်လေတော့၏။
ဤမျှဖြင့် မြတ်စွာဘုရားရှင်က အပ္ပမာဒလက္ခဏာကို အမေးခံရသော အရှင်အနုရုဒ္ဓါ မထေရ်မြတ်သည် (အခြားပုဂ္ဂိုလ်များ) မေ့လျော့ကြသည့် အရာဌာနများမှာပင် မိမိတို့၏ မမေ့မလျော့သော အကြောင်းအရာကို ကြားလျှောက်ထားအပ်လေသည်။ ချဲ့ဦးအံ့.. အခြား တပါးသော ရဟန်းတို့မှာ ဆွမ်းခံဝင်ချိန်အခါ, ဆွမ်းခံရန် ကျောင်းမှထွက်သောအခါ, သင်းပိုင်ကို ပြင်ဝတ်သောအခါ, သင်္ကန်းရုံသောအခါ, မြို့ရွာအတွင်း၌ ဆွမ်းခံလှည့်လည်သောအခါ, တရားဟောသောအခါ, အနုမောဒနာပြုသောအခါ, မြို့တွင်းမှ ထွက်ခဲ့၍ ဆွမ်းစားသောအခါ, သပိတ်ဆေးသောအခါ, သပိတ်ကို သပိတ်အိတ်၌ သွင်းသောအခါ,
၁၆
သပိတ်သင်္ကန်းကို သိုမှီးသိမ်းဆည်းသောအခါ ဤအရာဌာနများသည် စကားအကျယ်ချဲ့၍ ပြောဆိုရာ ဌာနများ = ကမ္မဋ္ဌာန်းလက်လွတ် စကားပြောဆိုခြင်းဖြင့် ကမ္မဋ္ဌာန်းအလုပ်၌ မေ့လျော့ရာဌာနများ ဖြစ်ကုန်၏။ ထို့ကြောင့် အရှင်အနုရုဒ္ဓါမထေရ်သည် “တပည့်တော်များမှာ ဤဖော်ပြပါ အခြားတပါးသော ရဟန်းများအဖို့ရာ ကမ္မဋ္ဌာန်းအလုပ်၌ မေ့လျော့ရာဌာန ကာလများမှာပင်သော်လည်း အခါအခွင့်မဟုတ်၍ ဝိဟာရသမာပတ်များကို မဝင်စားခြင်းမှတပါး) အခြားကမ္မဋ္ဌာန်းအလုပ်နှင့် ဆန့်ကျင်သော ကမ္မဋ္ဌာန်း လက်လွတ်စကား အကျယ်ချဲ့၍ ပြောဆိုခြင်းစသော အလုပ်ပိုများကို တပည့်တော်တို့ လုံးဝ မပြုကျင့်ကြပါကုန်ဘုရား”ဟု သူတပါးတို့၏ မေ့လျော့ရာဌာနတို့၌ပင် မိမိတို့၏ အထွတ်အထိပ်သို့ရောက်သော မမေ့မလျော့ခြင်း လက္ခဏာကို ဖြေကြားတော်မူလေသည်။
ဤစကားရပ်ဖြင့်ပင် ဖော်ပြရာပါ ဆယ့်တဌာန အခါကာလများကို လွှတ်၍ အခြားတပါးသော အရာဌာနတို့၌ ဝိဟာရသမာပတ်တို့ကို မဝင်စားသောအနေဖြင့် မေ့လျော့သောအခါဟူ၍ တပည့်တော်တို့မှာ မရှိပါဟုသာ အနက်အဓိပ္ပါယ်ကိုလည်း ဖော်ပြလေသည်။
အရှေ့ဝါးတောသို့ ကြွရောက်တော်မူခြင်းအကြောင်း ပြီး၏။
**********
ပါလိလေယျကအရပ်သို့ ကြွတော်မူခြင်း
မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ရှေး၌ ဆိုအပ်ခဲ့ပြီးသည့်အတိုင်း ဗာလကလောဏကရွာဝယ် အရှင်ဘဂုမထေရ်အား နေ့တဝက်နှင့် တညဉ့်ပတ်လုံး တကိုယ်တည်းနေခြင်း၌ အကျိုးအာနိသင်ကို ဟောပြီးလျှင် နောက်တနေ့၌ ထိုဘဂုမထေရ်ကိုပင် နောက်လိုက်ရဟန်းပြုကာ ဗာလကလောဏကရွာတွင်းသို့ ဆွမ်းခံလှည့်လည်တော်မူပြီး၍ ထိုဘဂုမထေရ်ကို ထိုအရပ်၌ပင် ပြန်နစ်စေတော်မူပြီးနောက် “ညီညွတ်သောနေခြင်းဖြင့် နေထိုင်ကြသည့် အမျိုးကောင်းသား သုံးဦးတို့ကို ငါကြည့်ရှုအံ့”ဟု ကြံစည်တော်မူကာ အရှေ့ဝါးတောအရပ်သို့ တပါးတည်း ကြွရောက်တော်မူ၍ အရှင်အနုရုဒ္ဓါမထေရ်, အရှင်နန္ဒိယမထေရ်, အရှင်ကိမိလမထေရ်တို့အား တညဉ့်ပတ်လုံး အညီအညွတ်နေခြင်း၌ အကျိုးအာနိသင် တရားစကားကို ဟောကြားတော်မူ၍ ထိုမထေရ်သုံးပါးတို့ကိုလည်း
၁၇
ထိုအရှေ့ဝါးတောအရပ်မှာပင် ပြန်နစ်စေတော်မူခဲ့၍ ကိုယ်တော်တပါးတည်းပင် ကြွသွားတော်မူလတ်သော် ပါလိလေယျကရွာသို့ ရောက်တော်မူလေ၏။
ထိုအခါ ပါလိလေယျကရွာသားတို့သည် ခရီးဦးကြိုဆိုကြကာ မြတ်စွာဘုရားရှင်အား အလှူဒါနကို ပေးလှူပြီးနောက် ပါလိလေယျကရွာနှင့် မနီးမဝေးသောအရပ်ဝယ် ရက္ခိတမည်သော တောအုပ်ကြီးရှိလေသည်။ ထိုတောအုပ်အတွင်း၌ မြတ်စွာဘုရားရှင် သီတင်းသုံး နေထိုင်တော်မူရန် သင်္ခမ်းကျောင်းကို ဆောက်လုပ်ကြပြီးလျှင် “မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ဤရက္ခိတတောကျောင်း၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူပါ ဘုရား”ဟု လျှောက်ထား တောင်းပန်၍ နေထိုင်စေကြလေကုန်၏။
ထိုရက္ခိတ တောအုပ်အတွင်းဝယ် မြတ်စွာဘုရားရှင်အတွက် ဆောက်လုပ်အပ်သော သင်္ခမ်းကျောင်း၏အနီး၌ ဘဒ္ဒသာလမည်သော အင်ကြင်းပင်ကြီးတပင် ရှိလေသည်။ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ပါလိလေယျကရွာကို အမှီဂေါစရဂါမ်ပြု၍ ရက္ခိတတောအုပ်အတွင်း သင်္ခမ်းကျောင်းအနီးရှိ ထိုဘဒ္ဒသာလမည်သော အင်ကြင်းပင်ကြီးအနီး၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူ၏။ ထိုအခါ ဆိတ်ငြိမ်ရာ၌ တပါးတည်း ကိန်းအောင်းနေတော်မူသော မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ စိတ်သန္တာန်ဝယ်-
“ငါသည် ရှေးအခါက မျက်ကွယ် မျက်မှောက် ငြင်းခုံကြလျက် ဆန့်ကျင်ဖက်ပြောကြား စကားများကြ၍ သံဃာ၌ အဓိကရုဏ်းကိုပြုတတ်သော ထိုကောသမ္ဗီရဟန်းတို့နှင့် ရောပြွမ်းသည်ဖြစ်၍ ချမ်းသာစွာ မနေခဲ့ရချေ။ ငါသည် ယခုအခါ၌ မျက်ကွယ် မျက်မှောက် ငြင်းခုံကြလျက် ဆန့်ကျင်ဖက်ပြောကြား စကားများကြ၍ သံဃာ၌ အဓိကရုဏ်းကိုပြုတတ်သော ထိုကောသမ္ဗီရဟန်းတို့နှင့်ကင်းကွာ အဖော်မပါ တပါးတည်း ချမ်းသာစွာ နေရပေ၏”—
ဟူ၍ အကြံအစည် ဖြစ်တော်မူလေ၏။
၁၈
ပါလိလေယျက(ပလလဲ)ဆင်မင်းအကြောင်း
ထိုအချိန်မှာပင် တကောင်သော (အုပ်ထိန်း) ဆင်ပြောင်ကြီးသည်လည်း ဆင်ပေါက်, ဆင်မ, ဆင်ရွေ, နို့စိုဆင်ငယ်တို့နှင့် ရောပြွမ်းသည်ဖြစ်၍ နေဆဲဖြစ်၏။ ထိုဆင်ပြောင်ကြီးသည် ထိုသို့ ရောပြွမ်းနေထိုင်ရသဖြင့် အညွန့်ပြတ်သော မြက်တို့ကိုလည်း စားရ၏။ ထိုဆင်ပြောင်ကြီး ချိုး၍ ချိုး၍ ချသမျှသော သစ်ခက် သစ်ကိုင်းများကိုလည်း အခြားဆင်တို့သည် စားကုန်၏။ ထိုဆင်ပြောင်ကြီးသည် ရေနောက်တို့ကိုလည်း သောက်ရ၏၊ ရေဆိပ်မှ တက်လတ်သော ထိုဆင်ပြောင်ကြီး၏ကိုယ်ကို ဆင်မတို့သည်လည်း ပွတ်တိုက် တိုးဝှေ့ကုန်လျက် သွားကြကုန်၏။
ထိုအခါ ထိုဆင်ပြောင်ကြီး၏ စိတ်သန္တာန်ဝယ် “ငါသည် ဆင်ပေါက်, ဆင်မ, ဆင်ရွေ, နို့စို့ဆင်ငယ်တို့နှင့် ရောပြွမ်းသည်ဖြစ်၍ နေရ၏၊ ထိုသို့ ရောပြွမ်းနေထိုင်ရသဖြင့် အညွန့်ပြတ်သော မြက်တို့ကိုလည်း စားရ၏၊ ငါ ချိုး၍ ချိုး၍ ချသမျှသော သစ်ခက် သစ်ကိုင်းများကိုလည်း အခြားဆင်တို့သည် စားကုန်၏၊ ငါသည် ရေနောက်တို့ကိုလည်း သောက်ရ၏၊ ရေဆိပ်မှ တက်လတ်သော ငါ၏ကိုယ်ကို ဆင်မတို့သည်လည်း ပွတ်တိုက် တိုးဝှေ့ကုန်လျက် သွားကြကုန်၏၊ ငါသည် တကောင်တည်းသာလျှင် ဆင်အပေါင်း (=ဆင်အုပ်)မှ ကင်းကွာလျက် နေရမူ ကောင်းလေစွာ့”ဟူ၍ အကြံအစည်ဖြစ်ပြီးနောက် ထိုဆင်ပြောင်ကြီးသည် ဆင်အုပ်မှခွဲကာ ပါလိလေယျက ရက္ခိတမည်သော တောအုပ်ရှိ အင်ကြင်းပင်ကြီးအနီး မြတ်စွာဘုရားရှင်ထံတော်သို့ ချဉ်းကပ် ရောက်ရှိလာ၏။
(ဤ၌။ ။ပါလိလေယျက-ဟူသော အမည်မှာ ရွာ၏အမည်ရင်း ဖြစ်သည်၊ တောအုပ်၏ အမည်ရင်းမှာ ရက္ခိတ-ဟူ၍ ဖြစ်သည်။ ထိုရက္ခိတတောအုပ်ကိုပင် ပါလိလေယျကရွာ၏ အနီး၌ တည်ရှိသောကြောင့် သမီပူပစာအားဖြင့် ပါလိလေယျက (=ပလလဲ)တောဟူ၍လည်း ခေါ်ရ၏။ ထိုတော၌ ရောက်လာသော ဖော်ပြရာ ဆင်ပြောင်ကြီးကိုလည်း ပါလိလေယျက (=ပလလဲ)ဆင်မင်းဟူ၍ ခေါ်စမှတ်ပြုကြ၏)။
၁၉
ပလလဲဆင်မင်း မြတ်စွာဘုရားအား ဝတ်ကြီးဝတ်ငယ်ပြုပုံ
ထိုဆင်ပြောင်ကြီးသည် ဆင်အုပ်နှင့်အတူ နေရခြင်း၌ စက်ဆုပ်ငြီးငွေ့လျက် ထိုရက္ခိတောအုပ်သို့ ၀င်လေသော် ထိုတောအုပ်အတွင်း အင်ကြင်းပင်ရင်း၌ ထိုင်နေတော်မူသော မြတ်စွာဘုရားကို တွေ့မြင်ရ၍ ရေအိုးအလုံးပေါင်းတထောင်ဖြင့် အပူကိုငြိမ်းစေအပ်ပြီးသောသူအလား ငြိမ်းအေးလျက် ကြည်ညိုသော စိတ်ရှိကာ မြတ်စွာဘုရား၏အနီး၌ ရပ်တည်လာလေ၏။ ထိုအချိန်မှ အစပြုကာ နေ့စဉ် နေ့စဉ် ဝတ်ပြုသောအနေဖြင့် ဘဒ္ဒသာလ အင်ကြင်းပင်ကြီးနှင့် သင်္ခမ်းကျောင်းတို့၏ ပတ်ဝန်းကျင်၌ မြက်သစ်ပင်များမရှိအောင် ပြုလုပ်ပြီးလျှင် သစ်ခက်ဖြင့် တံမြက်လှည်းလေ၏။ မြတ်စွာဘုရားရှင် အသုံးပြုတော် မူရန် မျက်နှာသစ်ရေကို ဆက်ကပ်လေ၏၊ ချိုးရေကို သယ်ခပ်၏၊ ဒန်ပူကို ဆက်ကပ်၏၊ တောအတွင်းမှ ချိုမြိန်ကောင်းမြတ်သော သစ်သီးကြီးငယ်တို့ကို ယူဆောင်ခဲ့ကာ မြတ်စွာဘုရားရှင်အား ဆက်ကပ်လေ၏။ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ထိုပလလဲဆင်မင်း ဆက်ကပ်သော သစ်သီးကြီးငယ်တို့ကို ဘုဉ်းပေး သုံးဆောင်တော်မူ၏။
ထိုပလလဲဆင်မင်းသည် နှာမောင်းဖြင့် ထင်းများကို ယူဆောင်ခဲ့ပြီးလျှင် ထင်းချောင်းအချင်းချင်း ပွတ်တိုက်၍ မီးဖြစ်အောင် ပြုလုပ်ကာ ထင်းများကို မီးတောက်စေပြီးနောက် ထိုမီးတောက်ထဲ၌ ကျောက်တုံးများကိုထည့်၍ ဖုတ်ပြီးလျှင် ကျောက်တုံးများ ပူသောအခါ တုတ်ချောင်းဖြင့် လှိမ့်ကာ လှိမ့်ကာ ကျောက်ရေကန် ကျောက်ခွက်ထဲ၌ ပစ်ချ၍ ရေပူသည် မပူသည်ကို စုံစမ်းပြီးမှ ရေပူသည်ကိုသိလျှင် မြတ်စွာဘုရားရှင် အထံတော်သို့ သွားရောက်ကာ အနီး၌ ရပ်လာလေသည်။ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် “ဤပလလဲဆင်မင်းကား ငါဘုရား ရေချိုးခြင်းကို အလိုရှိ၏”ဟု သိတော်မူကာ ထိုကျောက်ရေကန် ကျောက်ခွက်ရှိရာသို့ ကြွရောက်၍ ရေချိုးမှုကို ပြုတော်မူလေ၏။ သောက်ရေ တည်ထားရာ၌လည်း ဤနည်းအတူပင်တည်း၊ အထူးကား ထိုသောက်ရေ အေးမြသောအခါ မြတ်စွာဘုရား အထံတော်သို့ သွားရောက် ချဉ်းကပ်လေသည်။
၂၀
(ဤကိုထောက်၍ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ရေကျက်အေးကို သုံးဆောင်တော်မူသည်ဟု အထူးမှတ်ယူရာ၏)။ (ဤဆိုအပ်ပြီးသည်ကား ဝိနည်းမဟာဝါ ပါဠိအဋ္ဌကထာ သာရတ္ထဒီပနီဋီကာတို့မှ ထုတ်နုတ်ဖော်ပြချက်တည်း)။
(ဤဆိုလတ္တံ့သည်ကား ဓမ္မပဒအဋ္ဌကထာ ပဌမအုပ် ကောသမ္ဗကဝတ္ထု၌ လာရှိသော စကားရပ်စု ဖြစ်သည်)—
ပလလဲဆင်မင်းသည် မြတ်စွာဘုရားရှင် ရွာတွင်းသို့ ဆွမ်းခံ ကြွဝင်တော်မူသောအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ သပိတ်သင်္ကန်းကိုယူ၍ ဦးကင်း၌ တင်ထားပြီးလျှင် မြတ်စွာဘုရားရှင်နှင့် အတူတကွသာ လိုက်ပါလေ၏။ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ရွာ၏ဥပစာသို့ ရောက်သည်ရှိသော် “ပါလိလေယျက.. ဤမှစ၍ သင်သည် ရှေ့ဆက်၍လိုက်ရန် မသင့်လျော်တော့ချေ၊ ငါဘုရား၏ သပိတ်သင်္ကန်းကို ယူခဲ့လော့”ဟု မိန့်တော်မူ၍ ပလလဲဆင်မင်း၏ ဦးကင်းမှ သပိတ်သင်္ကန်းကို ချစေကာ ကိုယ်တော်တိုင်ပင် သပိတ်သင်္ကန်းကို ယူဆောင်တော်မူ၍ ရွာတွင်းသို့ ဆွမ်းခံ ကြွဝင်တော်မူလေ၏။
ပလလဲဆင်မင်းသည်လည်း မြတ်စွာဘုရားရှင် ပြန်ကြွတော်မူလာသည်တိုင်အောင် ထိုအရပ်၌ပင် တည်နေ၍ မြတ်စွာဘုရားရှင် ပြန်ကြွတော်မူလာလောအခါ ခရီးဦးကြိုဆိုမှုပြု၍ ရှေးနည်းအတိုင်းပင် သပိတ်သင်္ကန်းကို ယူဆောင်၍ နေရင်းတောကျောင်းသို့ ရောက်သောအခါ ထိုသပိတ်သင်္ကန်းကို နေရာတကျ ထားပြီးလျှင် မြတ်စွာဘုရားရှင်အား ဝတ်ပြု၍ သစ်ခက်ဖြင့် ယပ်လေခပ်ပေးလေ၏။ ညဉ့်အချိန်သို့ ရောက်လတ်သော် ခြင်္သေ့ သစ် ကျား ဘေးအန္တရာယ်များကို တားမြစ်ပယ်ရှားရန် တုတ်ချောင်းကြီးတခုကို နှာမောင်းဖြင့် ပွေ့ချီ၍ “မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို ငါစောင့်ရှောက်မည်”ဟူသော ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် အရုဏ်တက်သည်တိုင်အောင် တောအုပ်အတွင်း လှည့်လည် စောင့်ရှောက်လေ၏။
၂၁
အထူးမှတ်ရန်မှာ။ ။ထိုအခါမှစ၍ ထိုတောအုပ်ကြီးသည် ပါလိလေယျကဆင်မင်း စောင့်ရှောက်အပ်သောကြောင့် ပါလိလေယျကရက္ခိတ တောအုပ်ဟူ၍ အမည်တွင်လေသည်။
အရုဏ်တက်သောအခါ မျက်နှာသစ်တော်ရေ ဆက်ကပ်ခြင်းကို အစပြု၍ ထိုနည်းဖြင့်ပင် အလုံးစုံသော ဝတ်ကြီးဝတ်ငယ်တို့ကို ပြုလေ၏။
ဤသို့လျှင် မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ဖော်ပြရာပါအတိုင်း ပလလဲဆင်မင်း ပြုစုလုပ်ကျွေးသည်ကို ခံယူတော်မူကာ ဆယ်ခုမြောက် (ဒသမ)ဝါကို ပါလိလေယျက (=ပလလဲ)တောအုပ်၌ ကပ်ဆို သီတင်းသုံး နေထိုင်တော်မူ၏။
ကောသမ္ဗီပြည်၌ ဖြစ်နေပုံများ
ထိုသို့ မြတ်စွာဘုရားရှင်ကိုယ်တော်မြတ် ပလလဲတောသို့ ကြွရောက်၍ ၀ါကပ် သီတင်းသုံး နေတော်မူသောအခါ ကောသမ္ဗီပြည်၌ နေထိုင်ကြသည့် ဃောသကသူဌေး အစရှိသော ဥပါသကာ ဒါယကာအပေါင်းတို့သည် ဃောသိတာရုံကျောင်းတိုက်သို့ သွားရောက်ကြ၍ မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို မဖူးတွေ့ကြရကုန်သည်ရှိသော် “အရှင်ဘုရားတို့.. မြတ်စွာဘုရားရှင် အဘယ်မှာ သီတင်းသုံးပါသနည်း”ဟု မေးမြန်းကြသည်တွင် ရဟန်းတို့က “ဒါယကာတို့.. မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ပလလဲတောအုပ်သို့ ကြွတော်မူလေပြီ”ဟု ဝမ်းနည်းဖွယ်စကား ဖြေကြားကြလေသော် “အဘယ်အကြောင်းကြောင့်နည်း”ဟု ဒါယကာတို့က မေးမြန်းကြကုန်၏။ ရဟန်းတို့က “မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် စိတ်ဝမ်းကွဲပြားနေသော ငါတို့ကို ညီညွတ်အောင်ပြုလုပ်ရန် အားထုတ်တော်မူပါ၏။ သို့သော်လည်း ငါတို့ကား (အမျက်မာန်ပွါးကြကာ) ညီညွတ်သူများ မဖြစ်ကြကုန်၊ (ထို့ကြောင့် ပလလဲတောအုပ်သို့ ကြွတော်မူလေပြီ)”ဟု ဖြေကြားကြ၍ “အရှင်ဘုရားတို့.. အသို့နည်း = ဘယ့်နှယ်လဲ၊ အရှင်ဘုရားတို့သည် မြတ်စွာဘုရားရှင်အထံတော်၌ ရဟန်းပြုကြပြီးလျှင် ထို “မြတ်စွာဘုရားရှင်က (ကွဲပြားသည်ကို) ညီညွတ်အောင်
၂၂
ပြုတော်မူပါလျက် ညီညွတ်သူများ မဖြစ်ကြသလော”ဟု ဒါယကာတို့က မေးမြန်းသဖြင့် ဟုတ်မှန်ကြောင်း ရဟန်းတို့သည် ဝန်ခံကြလေကုန်၏။
ကောသမ္ဗီပြည်သား ဒါယကာ ဒါယိကာမ အများတို့သည် “ဤရဟန်းတို့ကား မြတ်စွာဘုရားရှင်အထံတော်၌ ရဟန်းပြုကြပြီးလျှင် ထိုမြတ်စွာဘုရားရှင်က (ကွဲပြားသည်ကို) ညီညွတ်အောင် ပြုတော်မူပါသော်လည်း ညီညွတ်သူများ မဖြစ်ကြကုန်၊ ငါတို့သည် ဤရဟန်းတို့ကို အကြောင်းပြု၍ မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို ကြာမြင့်စွာဖူးမြော်ခွင့်ကို မရကြကုန်၊ ဤရဟန်းတို့အား နေရာထိုင်ခင်းကို မပေးကြစတမ်း၊ ရှိခိုးခြင်း စသည်တို့ကို မပြုကြစတမ်း”ဟု ကတိကဝတ်ထားကြပြီးလျှင် ထိုအခါမှစ၍ ထိုခိုက်ရန်ငြင်းပွါး ကောသမ္ဗီရဟန်းတို့အား (ပစ္စည်းလေးပါးကို လှူရန်ဝေးစွာ့) အရိုအသေကိုလည်း မပြုကြတော့ကုန်။
ထိုခိုက်ရန်ငြင်းပွါး ရဟန်းများသည် ဆွမ်းအစာအာဟာရ ခေါင်းပါး မစားရခြင်းကြောင့် တနေ့တခြား အသွေးအသား ခန်းခြောက်ကြကာ နှစ်ရက်သုံးရက်အတွင်းမှာပင် စိတ်ကောင်း စိတ်ဖြောင့်ဝင်ကြကာ အချင်းချင်း အပြစ်ကိုပြောကြား တောင်းပန်ဝန်ချ ကန်တော့ကြပြီးနောက် ဒါယကာတို့ကို “ဒါယကာတို့.. ငါတို့သည် ညီညွတ်သူများ ဖြစ်ကြပါပြီ၊ သင်တို့သည်လည်း ငါတို့အပေါ် ရှေးကကဲ့သို့ပင် ဖြစ်ကြပါကုန်လော့”ဟု ပြောဆိုတောင်းပန်ကြလေကုန်၏။ ထိုအခါ ဒါယကာတို့က “အရှင်ဘုရားတို့.. အရှင်ဘုရားတို့သည် မြတ်စွာဘုရားကို ကန်တော့ပြီးကြပြီလော”ဟု မေး၍ “ဒါယကာတို့.. မကန်တော့ကြရသေးပါ”ဟု ဖြေကြားကြလေသော် ဒါယကာတို့သည် “ထိုသို့ဖြစ်လျှင် အရှင်ဘုရားတို့သည် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို ကန်တော့ကြပါကုန်လော့၊ မြတ်စွာဘုရားအား ကန်တော့ပြီးသောအခါ တပည့်တော်တို့သည်လည်း အရှင်ဘုရားတို့အပေါ်မှာ ရှေးကကဲ့သို့ပင် ဖြစ်ကြပါကုန်အံ့”ဟု လိမ္မာပါးနပ်သော စကားကို ပြောကြားကြလေ၏။ ထိုကောသမ္ဗီရဟန်းတို့သည် ဝါတွင်းဖြစ်သဖြင့် မြတ်စွာဘုရားရှင်အထံတော်သို့
၂၃
မသွားဝံ့ကြပဲ ဆင်းရဲငြိုငြင်စွာ ဝါတွင်းသုံးလကို လွန်စေကြရလေကုန်သည်။
ပလလဲဆင်မင်းကို အားကျသော မျောက်အကြောင်း
မြတ်စွာဘုရားရှင် ကိုယ်တော်မြတ်သည်ကား ပလလဲဆင်မင်း၏ အပြုအစုကို (ရှေးဖော်ပြရာပါအတိုင်း) ခံယူ သုံးဆောင်တော်မူကာ ထိုပလလဲတော၌ ချမ်းသာစွာ ဝါတွင်းသုံးလပတ်လုံး သီတင်းသုံး နေတော်မူလေ၏။
ထိုအခါ မျောက်တကောင်သည် ပလလဲဆင်မင်း ထကြွလုံ့လ ဝီရိယနှင့် ပြည့်စုံကာ နေ့တိုင်း နေ့တိုင်း မြတ်စွာဘုရား၏အပေါ်၌ ဝတ်ကြီးဝတ်ငယ် ပြုလုပ်နေသည်ကို မြင်ရ၍ အားကျပြီးလျှင် “ငါသည်လည်း မြတ်စွာဘုရား၏အပေါ်၌ တခုခုသောကောင်းမှုကို ပြုပေအံ့”ဟု ကြံစည်ကာ လှည့်လည်လတ်သည်တွင် တနေ့သ၌ ပျားကောင်မရှိသော ပျားအုံကိုင်းတခုကို တွေ့ရ၍ အကိုင်းကိုချိုးပြီး အကိုင်းနှင့်တကွ ပျားလဘို့ကို မြတ်စွာဘုရားရှင်ထံတော်သို့ ယူဆောင်ခဲ့၍ ငှက်ပျောရွက်ကို ခူးဖြတ်ပြီးလျှင် ထိုငှက်ပျောရွက်၌ထား၍ မြတ်စွာဘုရားရှင်အား ဆက်ကပ်လှူဒါန်းလေ၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ခံယူတော်မူ၏။
မျောက်သည် “သုံးဆောင်မှုကို ပြုတော်မူလိမ့်မည်လော၊ မပြုလိမ့်လော”ဟု ကြည့်ရှုလတ်သော် သုံးဆောင်တော်မမူသေးပဲ ပျားလဘို့ကို ကိုင်တော်မူလျက်သာ ထိုင်နေတော်မူသော မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို မြင်ရ၍ “အဘယ့်ကြောင့်နည်း”ဟု ကြံစည်ပြီးနောက် ပျားလဘို့အကိုင်း အစွန်း၌ကိုင်၍ လှည့်ကာကြည့်ရှု စုံစမ်းသည်တွင် ပျားဥများကို တွေ့မြင်ရ၍ ထိုပျားဥများကို ဖြည်းဖြည်းသာသာ ပယ်ရှားပြီးမှ မြတ်စွာဘုရားရှင်အား တဖန် ဆက်ကပ်ပြန်လေ၏။ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ထိုအခါမှ သုံးဆောင်တော်မူလေ၏။
မျောက်သည် နှစ်သက်အားရမ်း ဝမ်းမြောက်သောစိတ်ရှိလျက် ထိုထိုသစ်ခက်များကို တကိုင်းမှ တကိုင်းသို့ ပြောင်းရွှေ့ဆွဲငင်ကာ
၂၄
ဝမ်းသာအားရ က-၍နေလေ၏။ ထိုသို့ က-၍နေဆဲအခါမှာပင် ထိုမျောက်၏ လက်ဖြင့်ကိုင်သော သစ်ကိုင်း ခြေဖြင့်နင်းသော သစ်ကိုင်း နှစ်ကိုင်းလုံးပင် ကျို၍ကျလေသော် ထိုမျောက်သည် သစ်ငုတ်တိုတခုပေါ်၌ကျ၍ သစ်ငုတ်စူးဝင်သောကိုယ်ရှိလျက် မြတ်စွာဘုရားရှင်၌ ကြည်ညိုသောစိတ်ဖြင့်ပင် စုတိပြတ်ကြွေ သေလွန်လတ်၍ တာဝတိံသာနတ်ပြည်ဝယ် ယူဇနာသုံးဆယ်ရှိသော ရွှေဗိမာန်၌ ဖြစ်လေ၏။ နတ်သမီးတထောင် အခြံအရံရှိသော မက္ကဋနတ်သား (=မျောက်နတ်သား)ဟု အမည်တွင်လေ၏။
ပလလဲဆင်မင်း၏ စိတ်အကြံနှင့် မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ ဥဒါန်းစကားတော်
ရှေး၌ ဖော်ပြအပ်သောအတိုင်း မြတ်စွာဘုရားရှင်အား နေ့တိုင်း ဝတ်ပြုနေသော ပလလဲဆင်မင်း၏ စိတ်သန္တာန်ဝယ်-
“ငါသည် ရှေးအခါက ဆင်ပေါက်, ဆင်မ, ဆင်ရွေ, နို့စို့ဆင်ငယ်တို့နှင့် ရောပြွမ်းသည်ဖြစ်၍ ချမ်းသာစွာမနေခဲ့ရချေ၊ အညွန့်ပြတ်သော မြက်တို့ကိုလည်း စားခဲ့ရလေပြီ၊ ငါ ချိုး၍ ချိုး၍ ချသမျှသော သစ်ခက် သစ်ကိုင်းများကိုလည်း အခြားဆင်တို့သည် စားကြကုန်ပြီ၊ ငါသည် ရေနောက်တို့ကိုလည်း သောက်ခဲ့ရပြီ၊ ရေဆိပ်မှတက်လတ်သော ငါ၏ကိုယ်ကို ဆင်မတို့သည်လည်း တိုးဝှေ့ ပွတ်တိုက်ကုန်လျက် သွားကြကုန်ပြီ၊ ထိုငါသည် ယခုအခါ၌ ဆင်ပေါက်, ဆင်မ, ဆင်ရွေ, နို့စို့ဆင်ငယ်တို့ကို ကြဉ်ဖယ်ခဲ့၍ အဖော်မပါ တကောင်တည်းသာလျှင် ချမ်းသာစွာ နေရပေ၏”–
ဟူ၍ အကြံအစည် ဖြစ်ရှိလေသည်၊ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ကိုယ်တော်မြတ်၏ အပေါင်းအဖော်နှင့် ကင်းကွာ၍ ဆိတ်ငြိမ်စွာ နေရခြင်းကို၎င်း, ထိုပလလဲဆင်မင်း စိတ်အကြံအစည်ကို၎င်း ကိုယ်တော်၏စိတ်ဖြင့် သိတော်မူ၍ ထိုအချိန်ဝယ်-
၂၅
ဧတံ နာဂဿ နာဂေန၊
ဤသာဒန္တဿ ဟတ္ထိနော။
သမေတိ စိတ္တံ စိတ္တေန၊
ယဒေကော ရမတီ ဝနေ။
ယံ ယသ္မာ = အကြင့်ကြောင့်။ အဟံ = လူသုံးပါးတို့၏ဆရာ ဘုရားငါသည်။ ဧကော = အဖော်မမှီး တကိုယ်တည်းဖြစ်လျက်။ ဝနေ = ရက္ခိတမည်လျှင်း ဤတောအုပ်အတွင်း၌။ ရမာမိ ယထာ = မွေ့လျော်နှစ်ခြိုက် ပျော်ပိုက်သကဲ့သို့။ ဧဝံ = ဤအတူ။ အယံပိ ဟတ္ထိနာဂေါ = ပလလဲမည်လျှင်း ဤဆင်မင်းသည်လည်း။ ဧကော = အဖော်မမှီး တကောင်တည်းဖြစ်လျက်။ ဝနေ = ရက္ခိတမည်လျှင်း ဤတောအုပ်အတွင်း၌။ ရမတိ = မွေ့လျော်နှစ်ခြိုက် ပျော်ပိုက်ပေ၏။ တသ္မာ = ထို့ကြေင့်။ ဤသာဒန္တဿ = လှည်းစွယ်ရန်းပုံ လက်ျာချီသည့် အစွယ်ရှိသော။ နာဂဿ ဟတ္ထိနော = ပလလဲမည်သီး ဆင်ပြောင်ကြီး၏။ ဧတံ စိတ္တံ = တောရပ်မြိုင်ပေါ် တကိုယ်ပျော်သော ဤစိတ်သည်။ နာဂေန-နာဂဿ = ဗုဒ္ဓနာဂ အမည်ရသော ငါဘုရား၏။ စိတ္တေန = တောရပ်မြိုင်ပေါ် တကိုယ်ပျော်သော စိတ်အစဉ်နှင့်။ သမေတိ = တကိုယ်ပျော်ချင်း မယွင်းပုံယူ ထပ်မျှတူချေစွာ့တကား”။-
ဟူသော ဤဥဒါန်းဂါထာကို ကျူးရင့်တော်မူလေ၏။
အရှင်အာနန္ဒာ သွားရောက်၍ မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို ပင့်ဆောင်ခြင်း
ပလလဲဆင်မင်း၏ အပြုအစု အလုပ်အကျွေးကို ခံယူတော်မူလျက် မြတ်စွာဘုရားရှင် ကိုယ်တော်မြတ်၏ ထိုပလလဲတော၌ ဝါကပ်ဆို သီတင်းသုံးနေတော်မူသော အဖြစ်သည်ကား ဇမ္ဗူဒိပ်ကျွန်းလုံး၌ ထင်ရှား ကျော်ကြားခဲ့လေပြီ၊ သာဝတ္ထိပြည်၌ နေထိုင်ကြသည့် အနာထပိဏ်သူဌေး ဝိသာခါ ကျောင်းအမကြီးစသော အမျိုးကြီးတို့သည် အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်မြတ်ထံသို့
၂၆
“အရှင်ဘုရား.. အရှင်ဘုရားတို့သည် တပည့်တော်တို့ မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို ဖူးမြော်ခွင့်ရအောင် ရွက်ဆောင် ချီးမြှောက်တော်မူပါကုန်ဘုရား”ဟူ၍ သတင်းစကား လျှောက်ထား ပို့ရောက်စေကြကုန်၏။
ထိုထိုအရပ်မျက်နှာ၌ နေထိုင်ကြသော ရဟန်းငါးရာတို့သည်လည်း ဝါကျွတ်သောအခါ အရှင်အာနန္ဒာ မထေရ်မြတ်ထံသို့ ချဉ်းကပ်သွားရောက်၍ “ငါ့ရှင်အာနန္ဒာ.. ငါတို့သည် မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ မျက်မှောက်တော်မှ တရားစကားကို မနာကြားကြရသည်မှာ ကြာမြင့်ခဲ့ပါလေပြီ၊ ငါ့ရှင်အာနန္ဒာ.. ငါတို့ တောင်းပန်ပါကုန်၏၊ ငါတို့သည် မြတ်စွာဘုရား၏ မျက်မှောက်တော်မှ တရားစကားကို နာကြားခွင့်ကို ရပါလိုကုန်၏”ဟူ၍ တောင်းပန် လျှောက်ထားကြလေသည်။
ထိုအခါ အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်သည် ထိုရဟန်းငါးရာတို့ကို ခေါ်ဆောင်၍ ပလလဲတောအုပ်သို့ သွားရောက်ကာ “ဝါတွင်းသုံးလပတ်လုံး တပါးတည်းနေတော်မူသော မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ အထံတော်သို့ ဤမျှများပြားသော ရဟန်းတို့နှင့် အတူတကွ ဆည်းကပ်ခြင်းငှါ မသင့်လျော်”ဟု ကြံစည်ပြီးလျှင် ထိုရဟန်းငါးရာတို့ကို အပ၌ထားခဲ့၍ တပါးတည်းသာ မြတ်စွာဘုရားရှင်သို့ ဆည်းကပ်လေ၏။
ပလလဲဆင်မင်းသည် အရှင်အာနန္ဒာကို မြင်လေလျှင် ထင်းချောင်းတုတ်ကြီးကို နှာမောင်းဖြင့်ပွေ့ချီကာ (ရန်သူထင်မှတ်၍) ပြေးလာလေ၏။ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် မြင်တော်မူလတ်၍ “ပါလိလေယျက.. ဖယ်လော့ ဖယ်လော့၊ မတားမြစ်လင့်၊ ဤရဟန်းကား မြတ်စွာဘုရား၏ အလုပ်အကျွေးရဟန်းဖြစ်သည်”ဟု မိန့်တော်မူ၏။ ပလလဲဆင်မင်းသည် ထိုအသံကို ကြားရာအရပ်မှာပင် တုတ်ချောင်းကြီးကို စွန့်ပစ်ခဲ့၍ အရှင်အာနန္ဒာ၏ သပိတ်သင်္ကန်းကို ဆီးကြိုယူငင်ရန် ပန်ကြားသောအမူအရာကို ပြလေ၏။ အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်သည် သပိတ်သင်္ကန်းကို ပေးတော်မမူ။
၂၇
ထိုအခါ ပလလဲဆင်မင်းသည် “အကယ်၍ ဤရဟန်းသည် ဝတ်တရားကို သင်ကြား တတ်သိပြီးသောသူဖြစ်လျှင် မြတ်စွာဘုရားရှင် ထိုင်နေတော်မူရာ ကျောက်ဖျာထက်၌ မိမိ၏ အသုံးအဆောင် ပရိက္ခရာကို ထားလိမ့်မည်မဟုတ်”ဟု ကြံစည်လေ၏။ အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်သည် မိမိ၏ သပိတ်သင်္ကန်းကို မြေ၌ပင် ချထားတော်မူ၏။ (အထူးမှတ်ရန်ကား.. ဝတ်တရားနှင့် ပြည့်စုံသူ (=ဝတ်တရားကို နားလည်သူ)တို့သည် အလေးပြုအပ်သော ဆရာသမားတို့၏ ထိုင်နေရာ (=နေရာထိုင်)ပေါ်၌ဖြစ်စေ အိပ်ရာပေါ်၌ဖြစ်စေ မိမိ၏ ပရိက္ခရာကို မထားကြကုန်)။
အရှင်အာနန္ဒာ မထေရ်မြတ်သည် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို ဆည်းကပ်ရှိခိုးပြီးနောက် အပြစ်လွတ်ရာအရပ်၌ ထိုင်နေတော်မူ၏။ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် “ချစ်သားအာနန္ဒာ.. တပါးတည်းသာ လာခဲ့သလော”ဟု မေးတော်မူလေသော် ရဟန်းငါးရာတို့နှင့် အတူတကွ လာခဲ့ပါကြောင်း လျှောက်ထားသည်ကို ကြားသိတော်မူ၍ “ယခုအခါ ထိုရဟန်းငါးရာတို့သည် အဘယ်အရပ်၌နည်း”ဟု မေးတော်မူသည်တွင် “ရှင်တော်ဘုရားတို့၏ စိတ်အလိုတော်ကို မသိရသေးသဖြင့် အပြင်အပ၌ထားခဲ့၍ လာခဲ့ပါသည်ဘုရား”ဟု အရှင်အာနန္ဒာက ဖြေကြား လျှောက်ထားလေလျှင် မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် “ချစ်သားအာနန္ဒာ.. ထိုရဟန်းငါးရာတို့ကို ခေါ်လိုက်လော့”ဟု မိန့်တော်မူလေ၏။
အရှင်အာနန္ဒာသည် မြတ်စွာဘုရားရှင် မိန့်တော်မူသည့်အတိုင်း ထိုရဟန်းငါးရာတို့ကို ခေါ်လေလျှင် ထို ရဟန်းငါးရာတို့သည် လာရောက်ကြ၍ မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို ရှိခိုးပြီးနောက် အပြစ်လွတ်ရာအရပ်၌ ထိုင်နေကြလေကုန်၏၊ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ထိုရဟန်းတို့နှင့် အစေ့အစပ် ပဋိသန္ထာရစကား မိန့်ကြားတော်မူလတ်သော် ထိုရဟန်းတို့က “ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. ဘုန်းတော်သခင် ရှင်ပင်ဘုရားသည် ဘုရားဖြစ်၍လည်း သိမ်မွေ့နူးညံ့တော်မူပါ၏။ မင်းမျိုးဖြစ်၍လည်း သိမ်မွေ့နူးညံ့တော်မူပါ၏၊ ဝါတွင်းသုံးလပတ်လုံး တပါးတည်း
၂၈
ရပ်တည် နေထိုင်တော်မူကြသော အရှင်ဘုရားတို့သည် ခဲယဉ်းသောအမှုကို ပြုအပ်ခဲ့ပါပြီ၊ ဝတ်ကြီးဝတ်ငယ်ကို ပြုသောသူ မျက်နှာသစ်တော်ရေ စသည်တို့ကို ပေးသောသူမျှ မရှိလေယောင်တကား”ဟု လျှောက်ဆိုကြသည်ရှိသော် “ရဟန်းတို့.. ပလလဲဆင်မင်းသည် ငါဘုရား၏ ကိစ္စကြီးငယ် အသွယ်သွယ်တို့ကို ရွက်ဆောင် ပြုလုပ်အပ်ပေ၏။ မှန်၏- ဤသို့သဘောရှိသော အဖော်သဟဲကောင်းကို ရသောသူသည် ထိုအဖော်သဟဲနှင့် အတူတကွ နေထိုင်သင့်လှပေ၏၊ မရသောသူ အဖို့မှာမူ တကိုယ်တည်း နေထိုင်ခြင်းကသာ ချီးမွမ်းအပ်လှပေ၏”ဟု မိန့်တော်မူပြီးလျှင်-
သစေ လဘေထ နိပကံ သဟာယံ၊
သဒ္ဓိံ စရံ သာဓုဝိဟာရိ ဓီရံ။
အဘိဘုယျ သဗ္ဗာနိ ပရိဿယာနိ၊
စရေယျ တေနတ္တမနော သတီမာ။
နော စေ လဘေထ နိပကံ သဟာယံ၊
သဒ္ဓိံ စရံ သာဓုဝိဟာရိ ဓီရံ။
ရာဇာဝ ရဋ္ဌံ ဝိဇိတံ ပဟာယ၊
ဧကော စရေ မာတင်္ဂရညေဝ နာဂေါ။
ဧကဿ စရိတံ သေယျော၊
နတ္ထိ ဗာလေ သဟာယတာ။
ဧကော စရေ န စ ပါပါနိ ကယိရာ၊
အပ္ပေါဿုက္ကော မာတင်္ဂရညေဝ နာဂေါ။
နာဂဝဂ်လာ ဤသုံးဂါထာတို့ကို မြတ်စွာဘုရားရှင် ဟောကြားတော်မူလေ၏။ (ထိုဂါထာတို့၏အနက်ကို အောက် ၂၇-ခဏ်း၊ တတိယတွဲအဆုံး စာမျက်နှာ ၇၆၄-၅-၌ ရေးခဲ့ပြီ) ဂါထာနိဂုံး ဆုံးသောအခါ ထိုရဟန်းငါးရာတို့သည် အရဟတ္တဖိုလ်၌ တည်ကြလေကုန်၏။
အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်သည်လည်း အနာထပိဏ်သူဌေး ဝိသာခါ ကျောင်းအမကြီး အစရှိသောသူတို့ မှာကြား လျှောက်ထားလိုက်သော သတင်းစကားကို ကြားလျှောက်ပြီးလျှင်
၂၉
“ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. အနာထပိဏ်သူဌေး အမှူးရှိသော သာဝတ္ထိပြည်နေ ငါးကုဋေသော အရိယာဒါယကာ ဒါယိကာမတို့သည် အရှင်ဘုရားတို့ ကြွရောက်တော်မူလာခြင်းကို လွန်စွာတောင့်တ မျှော်လင့်လျက် ရှိနေကြပါသည်ဘုရား”ဟု လျှောက်ထားလေ၏။ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် “ချစ်သားအာနန္ဒာ.. ထိုသို့ဖြစ်လျှင် သပိတ်သင်္ကန်းကို ယူဆောင်ခဲ့လော့”ဟု မိန့်တော်မူ၍ သပိတ်သင်္ကန်းကို ယူဆောင်စေပြီးလျှင် ပလလဲတောအုပ်မှ ထွက်ကြွတော်မူလေ၏။
ထိုအခါ ပလလဲဆင်မင်းသည် မြတ်စွာဘုရားရှင်နှင့် သံဃာတော်တို့ ကြွမည့်လမ်း၌ ဖီလာကန့်လန့် တည်လာလေသည်။ ရဟန်းတို့က ထိုအပြုအမူကို မြင်ရ၍ မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို “ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. ပလလဲဆင်မင်းသည် အဘယ်ကို ပြုပါသနည်း”ဟု မေးလျှောက်ကြလေသော် မြတ်စွာဘုရားရှင် သည် “ရဟန်းတို့.. ဆင်မင်းသည် သင်ချစ်သားတို့အား ဆွမ်းလှူရန် တောင့်တလင့်ဆို အလိုရှိ၏။ စင်စစ်သော်ကား ဤဆင်မင်းသည် ကာလရှည်စွာ ငါဘုရား၏အပေါ်မှာ ဥပကာရကျေးဇူး အထူးပြုခဲ့သူ ဖြစ်လေသည်၊ ထိုဆင်မင်း၏စိတ်ကို ပျက်စီးစေခြင်းငှါ မသင့်ချေ။ ရဟန်းတို့.. ပြန်နစ်ကြဦးလော့”ဟု မိန့်တော်မူကာ ရဟန်းတို့ကို ခေါ်ဆောင်တော်မူ၍ ပြန်နစ်တော်မူလာလေသည်။
ပလလဲဆင်မင်းသည်လည်း တောအုပ်သို့ဝင်၍ ပိန္နဲသီး ငှက်ပျောသီး အစရှိသော စားကောင်းရာရာ သစ်သီးအမျိုးမျိုးတို့ကို စုရုံးဆောင်ယူခဲ့ကာ အစုလိုက် အပုံလိုက် ထားပြီးလျှင် နောက်တနေ့၌ ရဟန်းတို့အား ဆက်ကပ် လှူဒါန်းလေ၏။ ရဟန်းငါးရာတို့သည် သစ်သီးအလုံးစုံတို့ကို ကုန်အောင်ဘုဉ်းပေးခြင်းငှါ မတတ်နိုင်ပဲ ရှိကြကုန်၏။
ဆွမ်းကိစ္စပြီးသောအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် သပိတ်သင်္ကန်းကို ယူစေတော်မူ၍ တောအုပ်မှ ထွက်ကြွတော်မူလေ၏။ ပလလဲဆင်မင်းသည် ရဟန်းတို့၏ အကြားအကြားမှ သွားရောက်ကာ
၃၀
မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ ရှေ့တည့်တည့်၌ ဖီလာကန့်လန့် ရပ်တည်နေပြန်၏။ ရဟန်းတို့က “ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. ပလလဲဆင်မင်းသည် အဘယ်အမှုကို ပြုပါသနည်း”ဟု မေးလျှောက်ကြလေသော် မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် “ရဟန်းတို့.. ဆင်မင်းသည် သင်ချစ်သားတို့ကို လွှတ်လိုက်၍ ငါဘုရားကို ပြန်နစ်စေလို၏”ဟု မိန့်တော်မူပြီးလျှင် ပလလဲဆင်မင်းကို “ပါလိလေယျက.. ဤယခု ငါဘုရား၏ သွားခြင်းသည်ကား မပြန်နစ်သော သွားခြင်းဖြစ်သည်၊ သင့်အဖို့ရာ ဤကိုယ်အဖြစ်ဖြင့် ဈာန်တရား, ဝိပဿနာတရား, မဂ်တရား, ဖိုလ်တရားတို့ ဖြစ်နိုင်ခွင့်မရှိချေ။ သင်သည် နေရစ်လော့”ဟု မိန့်တော်မူ၏။ ထိုစကားကိုကြား၍ ပလလဲဆင်မင်းသည် နှာမောင်းကို ခံတွင်း၌ ထည့်သွင်းကာ ငိုကြွေးလျက် ဘုရားအမှူးရှိသော ရဟန်းသံဃာတော်၏ နောက်မှ နောက်မှ လိုက်ပါလာလေ၏။ မှန်ပါသည်- ထိုဆင်မင်းသည် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို ပြန်နစ်စေနိုင်ခွင့်ကို ရရှိပါလျှင် ထိုနည်းဖြင့်ပင် တသက်လုံး ပြုစုလုပ်ကျွေးမည်သာ ဖြစ်၏။
မြတ်စွာဘုရားရှင်သည်ကား ပါလိလေယျကရွာ၏ ဥပစာသို့ ရောက်လတ်သော် ထိုပလလဲဆင်မင်းကို “ပါလိလေယျက.. ဤနေရာမှစ၍ သင်၏ကျက်စားရာ မဟုတ်တော့ချေ၊ လူတို့နေရာကား ဘေးရန်များလှ၏၊ သင် နေရစ်လော့”ဟု နောက်ဆုံးစကား မိန့်ကြားတော်မူလေသော် ထိုပလလဲဆင်မင်းသည် ထိုနေရာ၌ပင် ငိုကြွေးလျက် ရပ်တည်ကျန်ရစ်ခဲ့ကာ မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို မျက်စိတဆုံး ဖူးမြော်နေရာမှ (မြက်စွာဘုရားရှင် မြင်လောက်သောအရပ်ကို စွန့်လတ်၍) မမြင်ရလေသော် နှလုံးကွဲကာ ထိုနေရာ၌ပင် စုတိပြတ်ကြွေ သေလွန်ခဲ့၍ မြတ်စွာဘုရားရှင်၌ ကြည်ညိုသော ကောင်းမှုကုသိုလ်ကံကြောင့် တာဝတိံသာနတ်ပြည်ဝယ် ယူဇနာသုံးဆယ် အကျယ်အဝန်းရှိသော ရွှေဗိမာန်ကြီး၌ နတ်သမီးတထောင် အခြံအရံရှိသော နတ်သားဖြစ်၍ “ပါလိလေယျကနတ်သား”ဟု ထင်ရှားသောအမည် ရှိလတ်သတည်း။
ပလလဲဆင်မင်းအကြောင်း ပြီး၏။
**********
၃၁
ကောသမ္ဗီရဟန်းတို့ မြတ်စွာဘုရားရှင်ကိုကန်တော့ရန် လာရောက်ကြခြင်း
မြတ်စွာဘုရားရှင်သည်လည်း အစဉ်သဖြင့် ခရီးဒေသစာရီ ကြွချီတော်မူ၍ သာဝတ္ထိပြည်မွန် ဇေတဝန်ကျောင်းတော်သို့ ဆိုက်ရောက်တော်မူလေ၏၊ ကောသမ္ဗီရဟန်းတို့သည် “မြတ်စွာဘုရားရှင် သာဝတ္ထိပြည်သို့ ရောက်တော်မူပြီတဲ့”ဟူသော သတင်းစကားကို ကြားသိကြ၍ မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို ကန်တော့ရန် သာဝတ္ထိပြည်ဖက်သို့ ခရီးထွက်ခဲ့ကြလေသည်။ (ဤဆိုခဲ့ပြီးသည်ကား ဓမ္မပဒအဋ္ဌကထာမှတည်း)။
ဓမ္မဝါဒီဟု သိကြောင်းတရား တဆယ့်ရှစ်ပါး, အဓမ္မဝါဒီဟု သိကြောင်းတရား တဆယ့်ရှစ်ပါးတို့ကို ဟောကြားတော်မူခြင်း
(ဤဆိုလတ္တံ့သည်ကား ဝိနည်းမဟာဝါပါဠိတော်မှတည်း)- ထိုအခါ တရားစစ်မှူးကြီး ဖြစ်တော်မူသော အရှင်သာရိပုတ္တရာ မထေရ်မြတ်သည် ထိုကောသမ္ဗီရဟန်းတို့ သာဝတ္ထိပြည်သို့လာကြကြောင်း သတင်းစကား ကြားသိရ၍ မြတ်စွာဘုရားရှင် ထံတော်မှောက်သို့ သွားရောက်ဝပ်လျှိုး ရှိခိုးပြီးကာ အပြစ်လွတ်ရာအရပ်၌ ထိုင်နေပြီးလျှင် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို-
“ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. ခိုက်ရန်ငြင်းခုံမှု ပြုကြသည့် ထိုကောသမ္ဗီရဟန်းတို့သည် သာဝတ္ထိပြည်သို့ လာကြပါကုန်သတဲ့၊ ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. အကျွန်ုပ်သည် ထိုရဟန်းတို့အပေါ်ဝယ် အဘယ်သို့ ကျင့်ရပါမည်နည်း”–
ဟူ၍ လျှောက်ထားလေလျှင် မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် “ချစ်သားသာရိပုတ္တရာ.. ထိုသို့ဖြစ်လျှင် သင်ချစ်သားသည် တရားလမ်းအတိုင်း တည်လေလော့”ဟု မိန့်တော်မူ၏။ “ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. အကျွန်ုပ်သည် တရားသည် မတရားသည်ကို အဘယ်သို့ သိရပါမည်နည်း”ဟု အရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်က
၃၂
လျှောက်ထားလေလျှင် မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ဤဆိုလတ္တံ့သောအတိုင်း အဓမ္မဝတ္ထု တဆယ့်ရှစ်ပါး, ဓမ္မဝတ္ထု တဆယ့်ရှစ်ပါးတို့ကို အစဉ်အတိုင်း ဟောကြားတော်မူလေ၏။
အဓမ္မဝတ္ထုတဆယ့်ရှစ်ပါး
ချစ်သားသာရိပုတ္တရာ.. တဆယ့်ရှစ်ပါးသော အကြောင်းတို့ဖြင့် အဓမ္မဝါဒီပုဂ္ဂိုလ်ကို သိရမည်၊ ချစ်သားသာရိပုတ္တရာ.. ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည်-
(၁) တရားမဟုတ်သည်ကို တရားဟု ပြ၏၊
(၂) တရားကို တရားမဟုတ်ဟု ပြ၏၊
(၃) ဝိနည်းမဟုတ်သည်ကို ဝိနည်းဟု ပြ၏၊
(၄) ဝိနည်းကို ဝိနည်းမဟုတ်ဟု ပြ၏၊
(၅) မြတ်စွာဘုရား မဟောအပ် မပြောအပ်သည်ကို မြတ်စွာဘုရား ဟောအပ် ပြောအပ်၏ဟု ပြ၏၊
(၆) မြတ်စွာဘုရား ဟောအပ် ပြောအပ်သည်ကို မြတ်စွာဘုရား မဟောအပ် မပြောအပ်ဟု ပြ၏၊
(၇) မြတ်စွာဘုရား မလေ့ကျက်အပ်သည်ကို မြတ်စွာဘုရား လေ့ကျက်အပ်၏ဟု ပြ၏၊
(၈) မြတ်စွာဘုရား လေ့ကျက်အပ်သည်ကို မြတ်စွာဘုရား မလေ့ကျက်အပ်ဟု ပြ၏၊
(၉) မြတ်စွာဘုရား မပညတ်အပ်သည်ကို မြတ်စွာဘုရား ပညတ်အပ်၏ဟု ပြ၏၊
(၁၀) မြတ်စွာဘုရား ပညတ်အပ်သည်ကို မြတ်စွာဘုရား မပညတ်အပ်ဟု ပြ၏၊
(၁၁) အာပတ်မသင့်သည်ကို အာပတ်သင့်၏ဟု ပြ၏၊
(၁၂) အာပတ်သင့်သည်ကို အာပတ်မသင့်ဟု ပြ၏၊
၃၃
(၁၃) ပေါ့သောအာပတ်ကို လေးသောအာပတ်ဟု ပြ၏၊
(၁၄) လေးသောအာပတ်ကို ပေါ့သောအာပတ်ဟု ပြ၏၊
(၁၅) အကြွင်းရှိသော အာပတ်ကို အကြွင်းမရှိသော အာပတ်ဟု ပြ၏၊
(၁၆) အကြွင်းမရှိသော အာပတ်ကို အကြွင်းရှိသော အာပတ်ဟု ပြ၏၊
(၁၇) ရုန့်ရင်းကြမ်းတမ်းသော အာပတ်ကို မရုန့်ရင်း မကြမ်းတမ်းသော အာပတ်ဟု ပြ၏၊
(၁၈) မရုန့်ရင်း မကြမ်းတမ်းသော အာပတ်ကို ရုန့်ရင်းကြမ်းတမ်းသော အာပတ်ဟု ပြ၏၊
ချစ်သားသာရိပုတ္တရာ.. ဤတဆယ့်ရှစ်ပါးသော အကြောင်း(ဝတ္ထု)တို့ဖြင့် အဓမ္မဝါဒီပုဂ္ဂိုလ်ကို သိရမည်။
ဓမ္မဝတ္ထုတဆယ့်ရှစ်ပါး
ချစ်သားသာရိပုတ္တရာ.. တဆယ့်ရှစ်ပါးသော အကြောင်း(ဝတ္ထု)တို့ဖြင့် ဓမ္မဝါဒီပုဂ္ဂိုလ်ကို သိရမည်၊ ချစ်သားသာရိပုတ္တရာ.. ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည်—
(၁) တရားမဟုတ်သည်ကို တရားမဟုတ်ဟု ပြ၏၊
(၂) တရားဟုတ်သည်ကို တရားဟုတ်၏ဟု ပြ၏၊
(၃) ဝိနည်းမဟုတ်သည်ကို ဝိနည်းမဟုတ်ဟု ပြ၏၊
(၄) ဝိနည်းဟုတ်သည်ကို ဝိနည်းဟုတ်၏ဟု ပြ၏၊
(၅) မြတ်စွာဘုရား မဟောအပ် မပြောအပ်သည်ကို မြတ်စွာဘုရား မဟောအပ် မပြောအပ်ဟု ပြ၏၊
(၆) မြတ်စွာဘုရား ဟောအပ် ပြောအပ်သည်ကို မြတ်စွာဘုရား ဟောအပ် ပြောအပ်သည်ဟု ပြ၏၊
၃၄
(၇) မြတ်စွာဘုရား မလေ့ကျက်အပ်သည်ကို မြတ်စွာဘုရား မလေ့ကျက်အပ်ဟု ပြ၏၊
(၈) မြတ်စွာဘုရား လေ့ကျက်အပ်သည်ကို မြတ်စွာဘုရား လေ့ကျက်အပ်၏ဟု ပြ၏၊
(၉) မြတ်စွာဘုရား မပညတ်အပ်သည်ကို မြတ်စွာဘုရား မပညတ်အပ်ဟု ပြ၏၊
(၁၀) မြတ်စွာဘုရား ပညတ်အပ်သည်ကို မြတ်စွာဘုရား ပညတ်အပ်၏ဟု ပြ၏၊
(၁၁) အာပတ်မသင့်သည်ကို အာပတ်မသင့်ဟု ပြ၏၊
(၁၂) အာပတ်သင့်သည်ကို အာပတ်သင့်၏ဟု ပြ၏၊
(၁၃) ပေါ့သောအာပတ်ကို ပေါ့သောအာပတ်ဟု ပြ၏၊
(၁၄) လေးသောအာပတ်ကို လေးသောအာပတ်ဟု ပြ၏၊
(၁၅) အကြွင်းရှိသော အာပတ်ကို အကြွင်းရှိသော အာပတ်ဟု ပြ၏၊
(၁၆) အကြွင်းမရှိသော အာပတ်ကို အကြွင်းမရှိသော အာပတ်ဟု ပြ၏၊
(၁၇) ရုန့်ရင်းကြမ်းတမ်းသော အာပတ်ကို ရုန့်ရင်းကြမ်းတမ်းသော အာပတ်ဟု ပြ၏၊
(၁၈) မရုန့်ရင်း မကြမ်းတမ်းသော အာပတ်ကို မရုန့်ရင်း မကြမ်းတမ်းသော အာပတ်ဟု ပြ၏၊
ချစ်သားသာရိပုတ္တရာ.. ဤတဆယ့်ရှစ်ပါးသော အကြောင်း(ဝတ္ထု)တို့ဖြင့် ဓမ္မဝါဒီပုဂ္ဂိုလ်ကို သိရမည်ဟူ၍ ဟောကြားတော်မူလေ၏။
(ဤ၌။ ။ပုဂ္ဂလာဓိဋ္ဌာနဓမ္မဒေသနာနည်း ဟောကြားသော တရားဖြစ်၍ (၁) တရားမဟုတ်သည်ကို တရားဟုပြခြင်း၊ (၂) တရားဟုတ်သည်ကို တရားမဟုတ်ဟုပြခြင်း (ပေယျာလ) (၁၇) ရုန့်ရင်းကြမ်းတမ်းသော
၃၅
အာပတ်ကို မရုန့်ရင်း မကြမ်းတမ်းသော အာပတ်ဟု ပြခြင်း၊ (၁၈) မရုန့်ရင်း မကြမ်းတမ်းသော အာပတ်ကို ရုန့်ရင်းကြမ်းတမ်းသော အာပတ်ဟု ပြခြင်း၊ ဤတဆယ့်ရှစ်ပါးတို့ကို အဓမ္မဝတ္ထု တဆယ့်ရှစ်ပါးဟု ခေါ်၏၊ ဘေဒကရဝတ္ထု = သံဃာသင်းကွဲအောင် ပြုလုပ်တတ်သော အကြောင်း=ဝတ္ထု တဆယ့်ရှစ်ပါးဟူ၍လည်း ခေါ်၏။ ထိုတဆယ့်ရှစ်ပါးတို့တွင် တပါးပါးနှင့် ပြည့်စုံသော ပုဂ္ဂိုလ်ကို အဓမ္မဝါဒီပုဂ္ဂိုလ်ဟု သိရမည်။
ဓမ္မဝတ္ထုဖက်၌လည်း ထို့အတူပင် (၁) တရားမဟုတ်သည်ကို တရားမဟုတ်ဟု ပြခြင်း၊ (၂) တရားဟုတ်သည်ကို တရားဟုတ်၏ဟု ပြခြင်း (ပေယျာလ) (၁၇) ရုန့်ရင်းကြမ်းတမ်းသော အာပတ်ကို ရုန့်ရင်းကြမ်းတမ်းသော အာပတ်ဟု ပြခြင်း၊ (၁၈) မရုန့်ရင်း မကြမ်းတမ်းသော အာပတ်ကို မရုန့်ရင်း မကြမ်းတမ်းသော အာပတ်ဟု ပြခြင်း၊ ဤတဆယ့်ရှစ်ပါးတို့ကို ဓမ္မဝတ္ထု တဆယ့်ရှစ်ပါး = တရားသော မှန်ကန်သော အကြောင်း=ဝတ္ထု တဆယ့်ရှစ်ပါးဟု ခေါ်၏၊ ထိုတဆယ့်ရှစ်ပါးတို့တွင် တပါးပါးနှင့် ပြည့်စုံသော ပုဂ္ဂိုလ်ကို ဓမ္မဝါဒီပုဂ္ဂိုလ်ဟု သိရမည်၊ ဤကဲ့သို့ မြတ်စွာဘုရားရှင် ဟောကြားတော်မူလိုရင်းကို အကျဉ်းချုပ် မှတ်သားရာ၏။
ဓမ္မ,အဓမ္မစသည် အခွဲ
ဤအကြောင်းဝတ္ထု တဆယ့်ရှစ်ပါးတို့တွင် သုတ္တန်နည်းအားဖြင့် ကုသိုလ်ကမ္မပထတရား ဆယ်ပါးတို့သည် ဓမ္မမည်၏။ အကုသိုလ်ကမ္မပထတရား ဆယ်ပါးတို့သည် အဓမ္မမည်၏။ ထို့အတူပင် သတိပဋ္ဌာန်လေးပါး၊ သမ္မပ္ပဓာန်လေးပါးစသော ဗောဓိပက္ခိယတရား ၃၇-ပါးတို့သည် ဓမ္မမည်၏။ သတိပဋ္ဌာန် ၃-ပါး၊ သမ္မပ္ပဓာန် ၃-ပါး၊ ဣဒ္ဓိပါဒ် ၃-ပါး၊ ဣန္ဒြေ ၆-ပါး၊ ဗိုလ် ၆-ပါး၊ ဗောဇ္ဈင် ၇-ပါး၊ မဂ္ဂင် ၉-ပါး၊ ဤ (မဟုတ်မမှန်သောတရားအစုသည်၎င်း), ဥပါဒါန် ၄-ပါး၊ နီဝရဏ ၅-ပါး၊ အနုသယ ၇-ပါး၊ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိတရား ၈-ပါး၊ ဤသို့စသော မကောင်းသော တရားအစုသည်၎င်း အဓမ္မမည်၏။
ဖော်ပြရာပါ အဓမ္မတရားအစုတို့အနက် တစုစုကိုယူ၍ “ဤအဓမ္မကို ဓမ္မဟု ပြကြ ပြောကြကုန်အံ့၊ ဤသို့ ပြကြ ပြောကြသည်ရှိသော် ငါတို့အဖို့ရာ ဆရာ၏အမျိုးကို အမှီပြု၍ အထက်တန်းကျခြင်း ဖြစ်မည့်အပြင် ငါတို့ကိုယ်တိုင်လည်း လောက၌ ထင်ရှားကြပေလိမ့်မည်”ဟု တိုင်ပင်
၃၆
ညီညွတ်ကြကာ ထိုအဓမ္မကို ဓမ္မ “ဤကား ဓမ္မတည်း”ဟု ပြောဆိုလျှင် (၁) တရားမဟုတ်သည်ကို တရားဟုတ်၏ဟု ပြသည်မည်ကုန်၏။
ထို့အတူ ဓမ္မအစုတို့အနက်မှ တစုစုကိုယူ၍ “ဤသည် အဓမ္မတည်း”ဟု ပြောဆိုကြလျှင် (၂) တရားဟုတ်သည်ကို တရားမဟုတ်ဟု ပြသည်မည်ကုန်၏။
ဝိနည်းပရိယာယ်အားဖြင့် ဟုတ်မှန်သောဝတ္ထုဖြင့် စောဒနာပြု၍ အောက်မေ့စေ၍ ဝန်ခံသည့်အတိုင်း ပြုအပ်သောကံသည် ဓမ္မကံမည်၏။ မဟုတ်မမှန်သောဝတ္ထုဖြင့် စောလည်း မစောဒနာပဲ အောက်မေ့လည်း မအောက်မေ့စေပဲ ဝန်ခံချက်မရရှိပဲ ပြုအပ်သောကံသည် အဓမ္မကံမည်၏။ အဓမ္မကံကို ဓမ္မကံဟု ပြောကြားလျှင် တရားမဟုတ်သည်ကို တရားဟုတ်၏ဟု ပြသည်မည်၏။ ဓမ္မကံကို အဓမ္မကံဟု ပြောကြားလျှင် တရားဟုတ်သည်ကို တရားမဟုတ်ဟု ပြောကြားသည် ပြသည်မည်၏။ (ပြောကြားသည်ကိုပင် ပြသည်ဟု ဆိုသည်။)
သုတ္တန်နည်းအားဖြင့် ရာဂကို ပယ်ဖျောက်ခြင်း, ဒေါသကို ပယ်ဖျောက်ခြင်း, မောဟကို ပယ်ဖျောက်ခြင်း (သီလ,သတိ၊ ဉာဏ်,ခန္တိ၊ ဝီရိ-သံဝရာ) သီလသံဝရ, သတိသံဝရ, ဉာဏသံဝရ, ခန္တိသံဝရ, ဝီရိယသံဝရ တည်းဟူသော သံဝရတရား ၅-ပါး၊ တဒင်္ဂပဟာန်, ဝိက္ခမ္ဘနပဟာန်, သမုစ္ဆေဒပဟာန်, ပဋိပ္ပဿဒ္ဓိပဟာန်, နိဿရဏပဟာန် တည်းဟူသော ပဟာန် ၅-ပါး၊ ရာဂ, ဒေါသ, မောဟ မဖြစ်အောင် ဉာဏ်ဖြင့်ဆင်ခြင်ခြင်း ဤတရားအစုသည် ဝိနယမည်၏။ ထိုမှ အပြန်အားဖြင့် ရာဂစသည်ကို မပယ်ဖျောက်ခြင်း, မစောင့်စည်းခြင်း, မဆင်ခြင်ခြင်း ဤတရားအစုသည် အဝိနယမည်၏။
ဝိနည်းပရိယာယ်အားဖြင့် (ဝတ္ထု, သိမ်, ဉတ်၊ ပရိသတ်၊ တရပ် ကမ္မဝါ) ဝတ္ထု, သိမ်, ပရိသတ်, ဉတ်, ကမ္မဝါ ဤ၅-ပါးတို့၏ ပြည့်စုံခြင်းသည် ဝိနယမည်၏။ ထို၅-ပါးတို့၏ မပြည့်စုံခြင်း ဖောက်ပြန် ပျက်စီးခြင်းသည် အဝိနယမည်၏။
သုတ္တန်နည်းအားဖြင့် သတိပဋ္ဌာန် ၄-ပါး၊ သမ္မပ္ပဓာန် ၄-ပါး၊ ဣဒ္ဓိပါဒ် ၄-ပါး၊ ဣန္ဒြေ ၅-ပါး၊ ဗိုလ် ၅-ပါး၊ ဗောဇ္ဈင် ၇-ပါး၊ မဂ္ဂင် ၈-ပါး၊ ဤတရားစုကို မြတ်စွာဘုရား ဟောကြားတော်မူအပ် ပြောဆိုတော်မူအပ်၏။ သတိပဋ္ဌာန် ၃-ပါး၊ သမ္မပ္ပဓာန် ၃-ပါး၊ ဣဒ္ဓိပါဒ် ၃-ပါး၊ ဣန္ဒြေ ၆-ပါး၊ ဗိုလ် ၆-ပါး၊ ဗောဇ္ဈင် ၈-ပါး၊ မဂ္ဂင် ၉-ပါးဟူ၍ မြတ်စွာဘုရား မဟောကြားအပ်ပေ။
၃၇
ဝိနည်းပရိယာယ်အားဖြင့် ပါရာဇိက ၄-ပါး၊ သံဃာဒိသိသ် ၁၃-ပါး၊ အနိယတ ၂-ပါး၊ နိဿဂ္ဂိယပါစိတ် ၃၀- အစရှိသည်ကို မြတ်စွာဘုရား ဟောကြားတော်မူအပ်၏။ ပါရာဇိက ၃-ပါး၊ သံဃာဒိသိသ် ၁၄-ပါး၊ အနိယတ ၃-ပါး၊ နိဿဂ္ဂိယပါစိတ် ၃၁-ပါး အစရှိသည်ကို မြတ်စွာဘုရား မဟောကြားအပ်။ (ဟောကြားတော်မူအပ်သော တရားအစုသည်ပင် ပညတ်တော်မူအပ်သော တရားအစုမည်၏၊ မဟောကြားအပ်သော တရားအစုသည်ပင် မပညတ်အပ်သော တရားအစုမည်၏။)
သုတ္တန်နည်းအားဖြင့် နေ့စဉ်နေ့တိုင်း ဖလသမာပတ်ကို ဝင်စားတော်မူခြင်း, မဟာကရုဏာ သမာပတ်ကို ၀င်စားတော်မူခြင်း, ဗုဒ္ဓစက္ခု (=အာသယာနုသယဉာဏ်, ဣန္ဒြိယပရောပရိယတ္တိဉာဏ် နှစ်ပါး)ဖြင့် သတ္တလောကကို ကြည့်ရှုတော်မူခြင်း, အဋ္ဌုပ္ပတ္တိဖြစ်သောအခါ သက်ဆိုင်ရာသုတ္တန်, သက်ဆိုင်ရာဇာတ်ကို ဟောတော်မူခြင်း ဤအလုပ်ကိစ္စများကို မြတ်စွာဘုရား လေ့ကျက်တော်မူအပ် (=ပြုလုပ်တော်မူအပ်)၏၊ နေ့စဉ်နေ့တိုင်း ဖလသမာပတ်ကို မဝင်စားခြင်း, မဟာကရုဏာသမာပတ်ကို မဝင်စားခြင်း အစရှိသည်ကို မြတ်စွာဘုရား လေ့ကျက်တော်မမူအပ်။
ဝိနည်းပရိယာယ်အားဖြင့် ဆိုင်ရာ ဒါယကာတို့ ပင့်လျှောက်ချက်အရ ထိုထို့မြို့ရွာ၌ ဝါကပ်ဆိုတော်မူ၍ ဝါကျွတ်လျှင် ဆိုင်ရာ ဒါယကာတို့ကို ပန်ကြားပြောဆိုပြီးမှ ခရီးဒေသစာရီ ကြွချီတော်မူခြင်း, ပဝါရဏာပြုပြီးလျှင် ဒေသစာရီ ကြွချီတော်မူခြင်း, ကိုယ်တော်ထံမှောက် ရောက်ဆိုက်လာသော အာဂန္တုရဟန်းတို့နှင့် “ချစ်သားတို့.. ကျန်းခံ့ကြ၏လော၊ ဣရိယာပထ မျှတကြ၏လော” အစရှိသည်ဖြင့် အစေ့အစပ်စကား မိန့်ကြားတော်မူခြင်း၊ ဤသို့စသည်ကို မြတ်စွာဘုရား လေ့ကျက်တော်မူအပ် (=ပြုလုပ်တော်မူအပ်)၏၊ ဖော်ပြရာပါ အမှုကိစ္စတို့ကို ပြုလုပ်တော်မူခြင်းသည် မြတ်စွာဘုရား၏ အလေ့အကျက်တော်ဖြစ်၏၊ မပြုလုပ်ခြင်းသည် အလေ့အကျက်မဟုတ်။
ထိုထိုဝိနည်းသိက္ခာပုဒ်တို့၌ “အနာပတ္တိ အဇာနန္တဿ = မသိသောရဟန်းအား အာပတ်မသင့်၊ ခိုးလိုသောစိတ် မရှိသောရဟန်းအား အာပတ်မသင့်၊ သေစေလိုသော အလိုမရှိသော ရဟန်းအား အာပတ်မသင့်” ဤသို့ အစရှိသည်ဖြင့် ဟောကြားတော်မူအပ်သော အချက်စုသည် အာပတ်မသင့်သော အချက်မည်၏။ “ဇာနန္တဿ ထေယျစိတ္တသာ = သိသောရဟန်းအား အာပတ်သင့်၏၊ ခိုးလိုသော စိတ်ရှိသော ရဟန်းအား အာပတ်သင့်၏၊ သေစေလိုသော အလိုရှိသော ရဟန်းအား
၃၈
အာပတ်သင့်၏” ဤသို့ အစရှိသည်ဖြင့် ဟောကြားတော်မူအပ်သော အချက်စုသည် အာပတ်သင့်သောအရာ အာပတ်သင့်သော အချက်စုမည်၏။
ပါရာဇိက အာပတ်, သံဃာဒိသိသ် အာပတ်, ထုလ္လစ္စည်း အာပတ်, ပါစိတ်အာပတ်, ပါဋိဒေသနီအာပတ်, ဒုက္ကဋ်အာပတ်, ဒုဗ္ဘာသီအာပတ်ဟူ၍ အာပတ်ခုနစ်ပုံ ရှိသည့်အနက် နောက်အာပတ်ငါးပုံသည် ပေါ့သော အာပတ် မရုန့်ရင်း မကြမ်းတမ်းလှသော အာပတ်မည်၏။ ရှေ့နှစ်ပုံ (ပါရာဇိကနှင့် သံဃာဒိသိသ်အာပတ်)သည် လေးသောအာပတ် ရုန့်ရင်းကြမ်းတမ်းသော အာပတ်မည်၏။
အာပတ်ခုနစ်ပုံအနက် နောက်ခြောက်ပုံသည် (ရဟန်းအဖြစ်) အကြွင်းရှိသော သာဝသေသအာပတ်မည်၏၊ (နောက်ခြောက်ပုံတွင် တပုံပုံကို လွန်ကျူးက အပြစ်ပင်ရှိသော်လည်း ရဟန်းအဖြစ်ကား ထိုပုဂ္ဂိုလ်သန္တာန်မှာ ကြွင်းကျန်သေး၏ဟု ဆိုလိုသည်)။ ပါရာဇိကအာပတ်သည် အကြွင်းမရှိသော အာပတ်မည်၏။ (ပါရာဇိကသိက္ခာပုဒ်ကို လွန်ကျူးလျှင် ထိုပုဂ္ဂိုလ်သန္တာန်မှာ ရဟန်း၏အဖြစ် လုံးဝ အကြွင်းမရှိတော့ဟု ဆိုလိုသည်။)
ဤသို့ ဓမ္မ,အဓမ္မစသည် ကိုးစုံတို့ကို အထူးမှတ်သား သိရှိရာ၏၊ ဤစကားရပ်စုကို ဝိနည်းစူဠဝါအဋ္ဌကထာ သံဃဘေဒကက္ခန္ဓက အဖွင့်မှ ထုတ်နုတ် ဖော်ပြအပ်ပါသည်)။
အရှင်သာရိပုတ္တရာ မထေရ်ကဲ့သို့ပင် အရှင်မဟာမောဂ္ဂလာန်မထေရ်, အရှင်မဟာကဿပမထေရ်, အရှင်မဟာကစ္စည်းမထေရ်, အရှင်မဟာကောဋ္ဌိကမထေရ်, အရှင်မဟာကပ္ပိနမထေရ်, အရှင်မဟာစုန္ဒမထေရ်, အရှင်အနုရုဒ္ဓါမထေရ်, အရှင်ရေ၀တမထေရ်, အရှင်ဥပါလိမထေရ်, အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်, အရှင်ရာဟုလာမထေရ်တို့သည်လည်း ကောသမ္ဗီရဟန်းတို့ သာဝတ္တိပြည်သို့လာကြကြောင်း သတင်းစကား ကြားသိကြ၍ အရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ် နည်းတူပင် မြတ်စွာဘုရားရှင်အား သွားရောက် လျှောက်ထားကြလေသည်။ ထိုအခါ၌လည်း မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ထိုမထေရ်တို့အား အရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်နည်းတူပင် ဓမ္မဝတ္ထု တဆယ့်ရှစ်ပါး, အဓမ္မဝတ္ထု တဆယ့်ရှစ်ပါးတို့ကို ဟောကြားတော်မူလေသည်။
၃၉
မိထွေးတော် မဟာပဇာပတိဂေါတမီ ထေရီမကြီးသည်လည်း ထိုကောသမ္ဗီရဟန်းတို့ သာဝတ္ထိပြည်သို့ လာနေကြကြောင်း သတင်းစကား ကြားသိရ၍ မြတ်စွာဘုရားရှင် ထံတော်မှောက်သို့ သွားရောက်ရှိခိုးပြီးခါ အပြစ်လွတ်ရာအရပ်၌ ရပ်တည်နေပြီးလျှင် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို အရှင်သာရိပုတ္တရာ မထေရ်မြတ်နည်းတူ မေးမြန်းလျှောက်ထားလေသည်၊ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် မိထွေးတော် မဟာပဇာပတိဂေါတမီ ထေရီမကြီးကို-
ဂေါတမီ.. ထိုသို့ဖြစ်လျှင် သင်သည် နှစ်ဖက်သောသံဃာ၌ တရားကို နာလေလော့၊ နှစ်ဖက်သောသံဃာ၌ တရားနာပြီးလျှင် ထိုနှစ်ဖက်သော သံဃာတွင် ဓမ္မဝါဒီရဟန်းတို့၏ အမြင်, အလို, နှစ်သက်ခြင်း အယူကို သင်နှစ်သက်လေလော့၊ ဘိက္ခုနီသံဃာက ဘိက္ခုသံဃာအထံမှ မြှော်လင့်တောင့်တအပ်သော အမှုခပ်သိမ်းကို ဓမ္မဝါဒီပုဂ္ဂိုလ်တို့အထံမှသာလျှင် မြှော်လင့်တောင့်တကြရမည်”–
ဟု မိန့်တော်မူ၏။
ဇေတဝန်ကျောင်းတိုက် ဒါယကာ အနာထပိဏ်သူဌေး, ပုဗ္ဗာရုံကျောင်းအမကြီး ဝိသာခါတို့လည်း ထို့အတူ သတင်းကြား၍ မြတ်စွာဘုရားထံမှောက်သို့ သွားရောက် လျှောက်ထားကြလေသည်၊ ထိုအနာထပိဏ်, ဝိသာခါတို့ကိုလည်း မြတ်စွာဘုရားရှင်သည်-
“သူဌေးကြီး.. (ဝိသာခါ) ထိုသို့ဖြစ်လျှင် သင်သည် နှစ်ဖက်သောသံဃာ၌ အလှူကို လှူလော့၊ နှစ်ဖက်သောသံဃာ၌ အလှူကို လှူပြီးလျှင် နှစ်ဖက်သောသံဃာ၌ တရားကို နာလော့၊ နှစ်ဖက်သောသံဃာ၌ တရားနာပြီးလျှင် ထိုနှစ်ဖက်သော သံဃာတွင် ဓမ္မဝါဒီရဟန်းတို့၏ အမြင်, အလို, နှစ်သက်ခြင်း အယူကို သင် နှစ်သက်လေလော့”–
၄၀
ဟု မိန့်တော်မူ၏။ (ဤစကားရပ်စုကား ဝိနည်းမဟာဝါ ပါဠိအဋ္ဌကထာ ဋီကာတို့မှ ထုတ်နုတ်ဖော်ပြချက်များ ဖြစ်ပါသည်)။
(ဤဆိုလတ္တံ့သည်ကား ဓမ္မပဒအဋ္ဌကထာမှတည်း)၊ ပသေနဒီ ကောသလမင်းကြီးသည် “ခိုက်ရန်မှု ပြုလုပ်ကြသည့် ထိုကောသမ္ဗီရဟန်းတို့ သာဝတ္ထိပြည်သို့ လာနေကြသတဲ့”ဟူသော သတင်းစကားကို ကြားရ၍ မြတ်စွာဘုရားသို့ ချဉ်းကပ်ပြီးလျှင်“ ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. အကျွန်ုပ်သည် ထိုကောသမ္ဗီရဟန်းတို့အား အကျွန်ုပ်၏ နိုင်ငံတော်အတွင်းသို့ ဝင်ခွင့်ကို မပေးလိုပါဘုရား”ဟု လျှောက်ထားလေသော် မြတ်စွာဘုရားသည် “မြတ်သောမင်းကြီး.. ထိုကောသမ္ဗီရဟန်းတို့သည် သီလရှိကြသူများ ဖြစ်ကြသည်၊ တကယ်စင်စစ်တော့ အချင်းချင်း အငြင်းပွါးကြသဖြင့်သာ ငါဘုရား၏စကားကို မနာယူကြခြင်း ဖြစ်လေသည်။ ယခုအခါမှာ ငါဘုရားကို ကန်တော့ရန် လာကြကုန်၏၊ လာကြပါစေ မြတ်သောမင်းကြီး..”ဟု မိန့်တော်မူ၏။
အနာထပိဏ်သူဌေးသည်လည်း “ဘုန်းတော်ကြီးသောမြတ်စွာဘုရား.. အကျွန်ုပ်သည် ထိုကောသမ္ဗီ ရဟန်းတို့အား ကျောင်းတိုက်အတွင်းသို့ ဝင်ခွင့်ကို မပေးလိုပါဘုရား”ဟု လျှောက်ထား၍ ထို့အတူပင် မြတ်စွာဘုရားရှင်က ပယ်မြစ်အပ်ရကား ဆိတ်ဆိတ်သာ နေလေ၏။
အထူးအားဖြင့် ထိုကောသမ္ဗီရဟန်းတို့ သာဝတ္ထိပြည်သို့ ရောက်လာကြသောအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ထိုကောသမ္ဗီရဟန်းတို့အား ကျောင်းတိုက်အစွန်အဖျား၌ ဆိတ်ငြိမ်အောင်ပြုစေ၍ နေရာထိုင်ခင်း ပေးစေတော်မူလေသည်။ အခြားသော ရဟန်းတို့သည် ထိုကောသမ္ဗီရဟန်းတို့နှင့် အတူတကွ တပေါင်းတည်း မထိုင်ကြ မရပ်ကြရုံသာမက လာတိုင်းလာတိုင်းသော လဇ္ဇီရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို “ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. ခိုက်ရန်ငြင်းခုံမှု ပြုကြသည့် ထိုကောသမ္ဗီရဟန်းတို့ဟူသည်မှာ အဘယ်သူများပါနည်းဘုရား”ဟု မေးကြကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် “ဤသူတို့ပင်တည်း”ဟု ညွှန်ပြတော်မူလေသည်။
၄၁
“ထိုခိုက်ရန်ငြင်းပွါး ဘုရားစကားကို နားမထောင်ကြသည့် ထိုကောသမ္ဗီရဟန်းတို့ ဟူသည်မှာ ဤသူတွေတဲ့၊ ထိုခိုက်ရန်ငြင်းပွါး ဘုရားစကားကို နားမထောင်ကြသည့် ကောသမ္ဗီရဟန်းတို့ ဟူသည်မှာ ဤသူတွေတဲ့”ဟု လာတိုင်း လာတိုင်းသော လဇ္ဇီရဟန်းကောင်းတို့က လက်ညှိုးညွှန်ပြ ပြောဆိုအပ်ကြကုန်သဖြင့် ထိုကောသမ္ဗီရဟန်းတို့သည် ရှက်နိုးလှ၍ ဦးခေါင်းမထောင်ဝံ့ကြကုန်ပဲ မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ ခြေတော်ရင်း၌ ဝပ်စင်းကြကုန်လျက် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို သည်းခံတော်မူပါရန်အကြောင်း လျှောက်ထားတောင်းပန်ကြလေကုန်၏။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည်-
“ရဟန်းတို့.. သင်တို့သည် ငါကဲ့သို့သော သဗ္ဗညုမြတ်စွာဘုရား၏ အထံတော်၌ ရှင်ရဟန်းပြုကြပြီးလျှင် ငါ ဘုရားကိုယ်တိုင်က ညီညွတ်အောင် ပြုပါသော်လည်း ငါဘုရား၏စကားကို မလိုက်နာကြသည်မှာ ကြီးလေးသောအမှုကို ပြုမှားခဲ့ကြလေပြီ။
ရှေး ပညာရှိသူတော်ကောင်း ဘုရားလောင်းတို့သည်ကား အသတ်ခံအံ့ဆဲဆဲဖြစ်ကြသည့် မိဖတို့၏ အဆုံးအမ ဩဝါဒစကားကို ကြားနာကြရ၍ ထိုမိဖတို့ကို သတ်အပ်ကုန်သော်လည်း ထိုမိဖတို့၏ အဆုံးအမဩဝါဒစကားကို မလွန်ဆန်မူ၍ နောက်အခါဝယ် တိုင်းကြီးနှစ်တိုင်းတို့၌ မင်းအဖြစ်ကို ပြုကြရလေကုန်ပြီ”
ဟု မိန့်တော်မူ၍ တဖန် ကောသမ္ဗကဇာတ် (=ဒီဃာဝုဝတ္ထု)ကို အကျယ်တဝင့် ဟောတော်မူပြီးလျှင်-
“ရဟန်းတို့.. ဤသို့လျှင် ဒီဃာဝုမင်းသား ဘုရားအလောင်းသည် မိဖတို့ကို သတ်အပ်ကုန်သော်လည်း ထိုမိဖတို့၏ အဆုံးအမ ဩဝါဒကို မလွန်ဆန်မူ၍ နောက်အခါဝယ် ဗြဟ္မဒတ်မင်း၏သမီးတော်ကိုပါ ရရှိကာ ကာသိတိုင်း ကောသလတိုင်း တည်းဟူသော တိုင်းကြီးနှစ်တိုင်းတို့၌ မင်းအဖြစ်ကို ပြုခဲ့ရလေပြီ၊ ငါဘုရား၏စကားကို
၄၂
မလိုက်နာကြသော သင်ချစ်သားတို့သည်ကား ကြီးလေးသော အပြစ်မှုကို ပြုမှားအပ်ခဲ့လေပြီ”-
ဟု မိန့်တော်မူ၍-
ပရေ စ န ဝိဇာနန္တိ၊ မယမေတ္ထ ယမာမသေ။
ယေ စ တတ္ထ ဝိဇာနန္တိ၊ တတော သမ္မန္တိ မေဓဂါ။
ဧတ္ထ = ဤပရိသတ်များကြွယ် သံဃာ့အလယ်၌။ ပရေ စ = ပညာခေါင်းပါး ခိုက်ရန်မှုပြုကြသည့် ရဟန်းများတို့သည်။ “မယံ = ငါတို့သည်။ ယမာမသေ = သေမင်းထံပါး အချိန်တိုင်းသွား၍ နေရကုန်၏”ဟု။ န ဝိဇာနန္တိ = ပညာမျက်စိ ပိတ်မရှိ၍ မသိမြင်ကြကုန်။ တတ္ထ = ထိုပရိသတ်များကြွယ် သံဃာ့အလယ်၌။ ယေ စ = အကြင်ဉာဏ်ရည်တောက်လျှမ်း ပညာရှိရဟန်းတို့သည်ကား။ ဝိဇာနန္တိ = သေမင်းထံပါး ငါတို့သည် အချိန်တိုင်းသွား၍ နေရကုန်၏ဟု ပိုင်းခြား ထင်ထင် မရဏဿတိဝင်၍ သိမြင်ကြကုန်၏။ တတော = ထိုသို့ သိမြင်ခြင်းကြောင့်။ မေဓဂါ = ခိုက်ရန်အတင်း ငြင်းခုံခြင်းတို့သည်။ သမ္မန္တိ = သမ္မာပဋိပတ် ကျင့်ကြံလတ်သဖြင့် ကင်းပြတ် ချုပ်ငြိမ်းကြလေကုန်၏”–
ဟူသော ဤဂါထာကို ဟောကြားတော်မူလေ၏။ ဂါထာနိဂုံး ဆုံးသောအခါ၌ ထိုနေရာသို့ ရောက်လာကြသော ရဟန်းတို့သည် သောတာပတ္တိဖိုလ် စသည်တို့၌ တည်ကြလေကုန်သတည်း။
မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ဤသို့အစရှိသော များစွာသော တရားဒေသနာဖြင့် (ပလလဲတော၌ ဝါကျွတ်တော်မူသည်မှစ၍ တဆယ့်တဝါမဆိုမီ ကာလပတ်လုံး) လူနတ်ဗြဟ္မာ သတ္တဝါတို့ကို ကယ်ချွတ်တော်မူ၏။
**********