မဟာဗုဒ္ဓဝင်/အခန်း- ၃၇
၆၆၄
အခဏ်း-၃၇
အဇာတသတ်မင်းအကြောင်း
အဇာတသတ်မင်း၏ အကြောင်းအရာကား ဤမင်းကို မမွေးဖွားမီကပင် ခမည်းတော် ဗိမ္ဗိသာရမင်းကြီး၏ ရန်သူဖြစ်သောကြောင့် အဇာတသတ္တု = အဇာတသတ်မင်းဟု ခေါ်တွင်လေသည်။ (အဇာတ = မမွေးဖွားမီကပင် + သတ္တု = ခမည်းတော်၏ ရန်သူဖြစ်သော မင်းသားဟု ဆိုလိုသည်)။ မမွေးဖွားမီကပင် ခမည်းတော်၏ ရန်သူဖြစ်လာပုံမှာ-
ဗိမ္ဗိသာရမင်းကြီး၏ အဂ္ဂမဟေသီ ဝေဒေဟီမိဖုရားမှာ ထိုမင်းသား ပဋိသန္ဓေ တည်နေလျှင်ပင် “ငါသည် မင်းကြီး၏ လက်ျာလက်မောင်းသွေးကို သောက်မျိုရမူ ကောင်းလေစွာ့”ဟူ၍ တောင့်တမှု = ချင်ခြင်း ဖြစ်ရှိလေသည်။ မိဖုရားကြီးသည် “ဝန်လေးသောအရာ၌ ငါ၏ချင်ခြင်းကား ဖြစ်လေသည်၊ အခြားသူ တဦးတယောက်အားမျှ ပြောကြား၍ မသင့်လျော်”ဟု ဆင်ခြင်စဉ်းစားကာ ထိုချင်ခြင်းကို ထင်လင်းစွာ မပြောဆိုဝံ့ရကား ကြုံလှီညှိုးနွမ်းလျက် ရုပ်ပျက်ဆင်းပျက် ဖြစ်ရှိနေလေ၏။
ထိုအခြင်းအရာကိုမြင်၍ ဗိမ္ဗိသာရမင်းကြီးသည် မိဖုရားကြီးကို “အဘယ် = မိဖုရားကြီး.. သင်၏ ခန္ဓာကိုယ် အတ္တဘောသည် နဂိုရ်ပကတိအဆင်း မဟုတ်ပဲတကား၊ အကြောင်း အသို့ရှိသနည်း”ဟု မေးလေ၏။ “မြတ်သောမင်းကြီး.. မေးတော်မမူပါလင့်”ဟု မိဖုရားကြီးက လျှောက်ဆိုလတ်သော် မင်းကြီးသည် “အဘယ် = မိဖုရားကြီး.. သင်သည် မိမိ၏ လိုလားချက်ကို ငါ့အားမျှ မပြောကြားလျှင် အခြားအဘယ်သူအား ပြောကြားမည်နည်း” ဤသို့ အစရှိသည်ဖြင့် အနည်းနည်း မေးမြန်းကာ မိဖုရားကြီး၌ဖြစ်ရှိသော ချင်ခြင်းကို ပြောကြားစေလေ၏။
ထိုသို့ အနည်းနည်း မေးမြန်းသဖြင့် မိဖုရားကြီး၏ ချင်ခြင်းကို ကြားသိတော်မူရလျှင် ချစ်ခင်သောစိတ် လွှမ်းမိုးကာ “မိုက်လှစွာသော အဘယ် = မိဖုရား.. ဤကိစ္စ၌ အဘယ့်ကြောင့် သင့်မှာ
၆၆၅
ဝန်လေးလှ၏ဟူသော အမှတ်သညာ ဖြစ်ရသနည်း”ဟု မြည်တွန်တောက်တီးကာ ဆေးဆရာကို ခေါ်စေတော်မူ၍ ရွှေဓားငယ်ဖြင့် လက်ရုန်းတော်ကို ဖောက်စေပြီးလျှင် ရွှေခွက်ဖြင့် သွေးကိုခံယူလျက် ရေနှင့်ရော၍ မိဖုရားကြီးကို တိုက်လေ၏။
နိမိတ်ဖတ်သော ဟူးရားဆရာတို့သည် ထိုသတင်းကို ကြားသိရလေလျှင် “ဤယခု မိဖုရားကြီး၌ စွဲတည်သော ကိုယ်ဝန်သည် မင်းတရားကြီး၏ ရန်သူစင်စစ် ဖြစ်လိမ့်မည်၊ ဤကိုယ်ဝန်မင်းသားသည် မင်းတရားကြီးကို သတ်လိမ့်မည်”ဟု နိမိတ်ဖတ်စကား ဟောကြားကြလေကုန်၏။ မိဖုရားကြီးသည် ထိုအကြောင်းကိုကြား၍ “ငါ၏ဝမ်းမှ ဖွားမြင်သောသားသည် မင်းကြီးကို သတ်လိမ့်မည်”ဟု စိုးရိမ်ခြင်းကြီးစွာ ဖြစ်ရှိကာ ကိုယ်ဝန်သားကို ချလိုသည့်အတွက် ဥယျာဉ်သို့သွား၍ ဝမ်းတိုက်ကို နှိပ်နင်းစေလေ၏၊ ကိုယ်ဝန်သားကား မကျချေ။ မိဖုရားကြီးသည် အခေါက်ခေါက်ပင် ဥယျာဉ်သို့သွား၍ ထို့အတူပင် ပြုစေလေသည်။ (ထိုဥယျာဉ်ကား နောက်အချိန်၌ မဒ္ဒကုစ္ဆိ = ကိုယ်ဝန်သားကို နှိပ်နင်းချရာ ဥယျာဉ်ဟူ၍ အမည်တွင်လေသည်)။
ဗိမ္ဗိသာရမင်းကြီးသည် “အဘယ်အတွက် ဤမိဖုရားကြီးသည် ဥယျာဉ်သို့ မပြတ်မပြတ် သွားသနည်း”ဟု အကြောင်းကို စုံစမ်းလတ်သည်တွင် ထိုအကြောင်းကို ကြားသိရ၍ “အဘယ် = မိဖုရားကြီး.. ရှင်မိဖုရား၏ ဝမ်းတိုက်၌ သားဟူ၍၎င်း, သမီးဟူ၍၎င်း မသိအပ်သေးချေ။ ‘မိမိအား ဖြစ်လာသော သားသူငယ်ကို ဤသို့ပြုသတဲ့’ ဟူ၍လည်း ငါတို့အဖို့ရာ ကြီးစွာသော ဂုဏ်ကျေးဇူးမဲ့ မကောင်းသတင်း ဇမ္ဗူဒိပ်တဝှန်းလုံး၌ ထင်ရှားဖြစ်ပါလိမ့်မည်။ သင်မိဖုရားကြီးသည် ဤသို့ မပြုပါလင့်”ဟု တားမြစ်၍ အစောင့်အနေများကို ချထားလေသည်။ မိဖုရားကြီးသည် “ဖွားမြင်သောအခါမှ သတ်တော့မည်”ဟု ကြံစည်မိလေ၏။
ထိုသို့ ဖွားမြင်သော အခါမှာလည်း အစောင့် မင်းချင်းများက သားသူငယ်ကို (မိဖုရားကြီး မသတ်နိုင်ရန်) လွတ်ရာသို့ ယူဆောင်ကြလေသည်။ ထို့နောက်မှ ကြီးပြင်းလာသော မင်းသားကို
၆၆၆
မိဖုရားကြီးအား ပြကြလေ၏။ မိဖုရားကြီးသည် မင်းသားကို မြင်လျှင်ပင် သား၌ချစ်ခြင်းကို ပြင်းထန်စွာ ဖြစ်စေလေတော့၏။ (သတ်လိုသောစိတ် အလျှင်းပင် မဖြစ်တော့ချေ)။ ထို့ကြောင့် မင်းသားကို မသတ်နိုင်ချေ။ ခမည်းတော် ဗိမ္ဗိသာရမင်းကြီးသည်လည်း အစဉ်သဖြင့် ကြီးပြင်းလာသော သားတော် အဇာတသတ် မင်းသားအား အိမ်ရှေ့ဥပရာဇာရာထူးကို ပေးတော်မူလေ၏။
(ဤမှနောက် ရှင်ဒေဝဒတ် တည်းဟူသော မိတ်မကောင်းနှင့် ပေါင်းသင်းမိကာ ခမည်းတော် မင်းတရားကြီးကို သတ်ဖြတ်၍ မင်းပြုသော အခဏ်းတိုင်အောင်သော အကြောင်းအရာများကို အောက် “ရှင်ဒေဝဒတ်အကြောင်း”၌ ဖော်ပြအပ်ပြီး ဖြစ်လေသည်၊ ထိုမှ ထုတ်ယူမှတ်သားကုန်ရာ၏)။
အဇာတသတ်မင်းသည် ရှေး၌ ဖော်ပြအပ်ပြီးသောအတိုင်း ခမည်းတော် ဗိမ္ဗိသာရ မင်းတရားကြီးကို သတ်စေသောနေ့မှစ၍ “ငါအိပ်စက်တော့မည်”ဟု မျက်စိများကိုမှိတ်သော ခဏမှာပင် လှံမပေါင်း အရာဖြင့် ထိုးဆွအပ်သကဲ့သို့ အိပ်မက်ပမာ ဂတိနိမိတ်ထင်ကာ တဖျပ်ဖျပ် တုန်လှုပ်မြည်တမ်းလျက် မအိပ်စက်နိုင်ပဲ ရှိလေ၏။ (ဤအဇာတသတ်မင်း၏ ဖြစ်ရပ်ကို ထောက်သဖြင့် အကုသိုလ်ကြီးမားသူတို့မှာ သေခါနီးအချိန်မှ မဟုတ်၊ စောစီးစွာကပင် အပါယ်ဒုဂ္ဂတိနိမိတ် ထင်တတ်ကြောင်း သတိချပ်၍ မှတ်ယူရာ၏)။ ထိုသို့ မင်းကြီး တဖျပ်ဖျပ် တုန်လှုပ်မြည်တမ်း ဟစ်အော်သောအခါ အစောင့်မင်းချင်းတို့က “ဤအရာကား အဘယ်နည်း = ဘာဖြစ်သနည်း”ဟု မေးသောအခါ အဇာတသတ်မင်းသည် “တစုံတရာ ဘာမျှမဖြစ်ပါ” ဟူ၍သာ အဖြေပေးလေသည်။ ထိုသို့ အိပ်မည်ကြံလျှင် ဒုဂ္ဂတိနိမိတ်ထင်ကာ တဖျပ်ဖျပ် တုန်လှုပ်မြည်တမ်း ဟစ်အော်ရသောကြောင့် အဇာတသတ်မင်းသည် အိပ်ရမည်ကို မနှစ်သက်နိုင်ပဲ ရှိလေသည်။ သို့ရကား အိပ်ချင်ပြေအောင် ညစဉ်ညစဉ် အချိန်ကြာမြင့်စွာ ညီလာခံအစည်းအဝေး ကျင်းပလေ့ရှိသည်။ (ဤကား ဒီဋ္ဌ၊ ၁၊ စာမျက်နှာ ၁၂၈-မှ ထုတ်နုတ် ပြဆိုချက်တည်း)။
၆၆၇
(ဧကကနိပါတ်၊ ၁၅-ကကဏ္ဍကဝဂ်) ၁၀-သဉ္ဇီဝဇာတ် အဋ္ဌကထာ၌ ဖွင့်ပြချက်ကို ဤ၌ ထုတ်ဆောင်ပြဆိုဦးအံ့-
အဇာတသတ်မင်းသည် မြတ်စွာဘုရားရှင်တို့၏ ဆူးငြောင့်သဖွယ်ဖြစ်သော ရှင်ဒေဝဒတ် ဒုဿီလပုဂ္ဂိုလ်၌ ကြည်ညို၍ ထိုသူယုတ်မာ ဒေဝဒတ်ကို ချီးမြှောက်အားပေးကာ ထိုဒေဝဒတ်အား ပူဇော်သက္ကာရ ပြုပေအံ့ဟု ကြံစည်၍ များစွာသော ဥစ္စာကို စွန့်ကြဲလျက် ဂယာသီသအရပ်၌ ရှင်ဒေဝဒတ်အတွက် ကျောင်းတိုက်ကြီး တည်ဆောက်ပြီးလျှင် ထိုဒေဝဒတ်၏စကားကို လိုက်နာ၍ သောတာပန် အရိယာဖြစ်သည့် ခမည်းတော် မင်းတရားကြီးကို သတ်ခြင်းဖြင့် မိမိ၏ (ထိုဘဝရရှိမည့်) သောတာပတ္တိမဂ်၏ ဥပနိဿယ ကောင်းမှုကို ဖျက်ဆီး၍ ကြီးစွာသော ပျက်စီးခြင်းသို့ ရောက်ခဲ့ရလေသည်။
အဇာတသတ်မင်းသည် “ရှင်ဒေဝဒတ်ကို မြေမျိုပြီတဲ့”ဟူသော သတင်းစကားကို ကြားသိရလေလျှင် “ငါ့ကိုလည်း မြေမျိုလိမ့်မည်လား”ဟု ကြောက်ရွံ့ထိတ်လန့်ကာ မင်းစည်းစိမ်ကို မြိန်ရှက်စွာ မခံစားနိုင်တော့ချေ။ အိပ်စက်ရာ၌လည်း သက်သာမှု ချမ်းသာကို မရရှိချေ။ ထက်မြက်စူးရှသော သံတံကျင်ဖြင့် ထိုးဆွအပ်သော ဆင်ငယ်ကဲ့သို့ တဖျပ်ဖျပ် တုန်လှုပ်ချောက်ချားကာ သွားလာနေထိုင်ရလေ၏။ အဇာတသတ်မင်းသည် မြေကြီးကို ကွဲအံ့မည်ကဲ့သို့၎င်း, အဝီစိငရဲမီးလျှံများ ထွက်၍ ထွက်၍ လာသကဲ့သို့၎င်း, မြေကြီးက မိမိကို မျိုတော့အံ့ကဲ့သို့၎င်း, မိမိကို ငရဲထိန်းများက ရဲရဲတောက်လောင်သော သံမြေအပြင်၌ ပက်လက်အိပ်စေကာ သံတံကျင်တို့ဖြင့် ထိုးဆွအပ်သကဲ့သို့၎င်း စိတ်ထဲ၌ အမြဲတစေ ထင်၍ မြင်၍ နေလေ၏။ သို့ရကား ထိုအဇာတသတ်မင်းအဖို့ရာ ရိုက်နှက်ထားအပ်သော ကြက်ပမာ တဖျပ်ဖျပ် တုန်လှုပ်လျက် တမုဟုတ်လောက်မျှ ထောက်ရာတည်ရာကို မရနိုင်ချေ, ရပ်တည်၍ မနေနိုင်ချေ။
ထို့ကြောင့်ပင် အဇာတသတ်မင်းသည် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို ဖူးမြင်လို, ကန်တော့လို, ပြဿနာ မေးလျှောက်လိုပါသော်လည်း
၆၆၈
မိမိ၏ အပြစ်က ကြီးလေးလှသဖြင့် မြတ်စွာဘုရားရှင် ထံတော်သို့ မဆည်းကပ်ဝံ့ပဲ ရှိလေ၏။
ထို့နောက် ရာဇဂြိုဟ်ပြည်ဝယ် ကျတ္တိကာ နက္ခတ်ပွဲသဘင် ဆင်ယင်ကျင်းပသည့် တန်ဆောင်မုန်းလပြည့်နေ့ ညအခါ၌ တမြို့လုံး နတ်မြို့ကဲ့သို့ တန်ဆာဆင်ပြီးကာ မီးရှူးမီးလျှံများ တထိန်ထိန် ညှိထွန်းလျက် ပွဲလမ်းသဘင် ဆင်ယင်ကျင်းပချိန်တွင် ရွှေနန်းတော် ညီလာခံခန်းမဆောင်၌ အမတ်အပေါင်းခြံရံကာ ရွှေပလ္လင်ထက်၌ ထိုင်နေစဉ် အဇာတသတ်မင်း၏ စိတ်သန္တာန်ဝယ် မနီးမဝေး၌ ခစားထိုင်နေလျက်ရှိသော သမားတော် ဇီဝကအမတ်ကို မြင်လေလျှင် “ငါသည် ဆရာဇီဝကကို ရှေ့ဆောင်အဖြစ် ခေါ်ယူကာ မြတ်စွာဘုရားထံသို့ သွားပေအံ့၊ သို့သော် ‘အချင်းဇီဝက.. ငါသည် မိမိကိုယ်တိုင် ဘုရားထံမှောက်သို့ မသွားရောက်ဝံ့ချေ။ လာပါလော့၊ ငါ့ကို ဘုရားရှင် ထံတော်မှောက်သို့ အရောက်ပို့ဆောင်ပါလော့’ဟု အဖြောင့်အတိုင်း ပြောဆိုရန် မသင့်ချေ၊ ပရိယာယ်အားဖြင့် ညဉ့်၏ တင့်တယ်ပြည့်စုံပုံကို ချီးမွမ်းပြီးလျှင် ‘ဆည်းကပ်သော ငါတို့၏စိတ်ကို သဒ္ဓါကြည်ညို ဖြစ်စေနိုင်မည့် အဘယ်မည်သော သမဏ,ဗြာဟ္မဏခေါ်ဆို ပုဂ္ဂိုလ်သူမြတ်ထံသို့ ယနေ့ ငါတို့ ဆည်းကပ်ကြရပါမည်နည်း’ဟူ၍ ငါ ပြောဆိုပေအံ့၊ ထိုစကားကို ကြားကြလျှင် အမတ်တို့သည် မိမိ မိမိတို့၏ ဆရာများဂုဏ်ကျေးဇူးကို အသီးအသီး ပြောကြားကြလိမ့်မည်၊ ဆရာဇီဝကသည်လည်း မိမိ၏ဆရာ မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးကို ပြောကြားပေလိမ့်မည်၊ ထိုအခါမှ ဆရာဇီဝကကို ခေါ်ဆောင်၍ မြတ်စွာဘုရားထံ သွားရောက် ဆည်းကပ်မည်”ဟူ၍ အကြံအစည် ဖြစ်လေ၏။
ထိုသို့ အကြံအစည်ဖြစ်ပြီးနောက် အဇာတသတ်မင်းသည်—
(က) အချင်းတို့.. ဆီးနှင်း, မြူ, တိမ်, အသူရိန်, မီးခိုး = ညစ်ညူးကြောင်းငါးမျိုးမှ ကင်းပသော ဤယနေ့ညသည် နှလုံးမွေ့လျော်ဖွယ် ရှိပါပေစွာ့။ (ခ) အချင်းတို့.. ဆီးနှင်း, မြူ, တိမ်, အသူရိန်, မီးခိုး = ညစ်ညူးကြောင်းငါးမျိုးမှ
၆၆၉
ကင်းပသော ဤယနေ့ညသည် အလွန်ကောင်းသော အဆင်းရှိပါပေစွာ့။ (ဂ) အချင်းတို့.. ဆီးနှင်း, မြူ, တိမ်, အသူရိန်, မီးခိုး = ညစ်ညူးကြောင်းငါးမျိုးမှ ကင်းပသော ဤယနေ့ညသည် ရှုချင်စဖွယ် ရှိပါပေစွာ့။ (ဃ) အချင်းတို့.. ဆီးနှင်း, မြူ, တိမ်, အသူရိန်, မီးခိုး = ညစ်ညူးကြောင်းငါးမျိုးမှ ကင်းပသော ဤယနေ့ညသည် စိတ်ကို ကြည်လင်စေပါပေစွာ့။ (င) အချင်းတို့.. ဆီးနှင်း, မြူ, တိမ်, အသူရိန်, မီးခိုး = ညစ်ညူးကြောင်းငါးမျိုးမှ ကင်းပသော ဤယနေ့ညသည် အလွန်ထင်ရှား အမှတ်အသား ဖြစ်သင့်ပါပေစွာ့-
ဟူ၍ ၅-ဝါကျဖြင့် တန်ဆောင်မုန်းလပြည့်နေ့ညကို ချီးပစကား ပြောကြားပြီးနောက် ဆက်၍ပင်-
ဆည်းကပ်ကြသော ငါတို့၏စိတ်ကို သဒ္ဓါကြည်ညို ဖြစ်စေနိုင်မည့် အဘယ်မည်သော သမဏ,ဗြာဟ္မဏခေါ်ဆို ပုဂ္ဂိုလ်သူမြတ်ထံသို့ ယနေ့ ငါတို့ ဆည်းကပ်ကြရပါမည်နည်း-
ဟူ၍ ပြောဆိုကာ ဆရာဇီဝကအား အရိပ်နိမိတ်ပြုလေသည်။ မှန်ပါသည်- အဇာတသတ်မင်းကား ရှေး၌ ဖော်ပြအပ်ပြီးသောအတိုင်း (က) မြတ်စွာဘုရား၏ အလုပ်အကျွေး သောတာပန်အရိယာ ဒကာရင်း (မိမိ၏) ခမည်းတော် ဗိမ္ဗိသာရမင်းကို သတ်ခဲ့ခြင်း, (ခ) မြတ်စွာဘုရားရှင်အပေါ်၌ များစွာသော အကျိုးမဲ့ကို ပြုလုပ်သူ ရှင်ဒေဝဒတ်အား အားပေးအားမြှောက် ပြုလုပ်ခဲ့ခြင်း = ဤအကြောင်းနှစ်ရပ်ကြောင့် အလွန်အပြစ်ကြီးသူ ဖြစ်ရကား ကိုယ်တိုင်ပင် ဘုရားထံသို့ မသွားဝံ့ချေ။ “ဆရာဇီဝကကား မြတ်စွာဘုရား၏ အလုပ်အကျွေး ကျောင်းဒကာအရင်း ဖြစ်လေသည်၊ သူ၏ကျောရိပ်မှ မှီခိုကာ ငါသည် မြတ်စွာဘုရားကို ဖူးမြော်ပေအံ့”ဟု ကြံစည်ကာ ဆရာဇီဝကအား အရိပ်နိမိတ်ပြုခြင်း ဖြစ်လေသည်။
ဆရာဇီဝက-ကလည်း အဇာတသတ်မင်းက မိမိအား အရိပ်နိမိတ်ပြုသည် (ရည်ညွှန်း၍ ပြောသည်)ကို မသိမဟုတ် သိပါ၏၊
၆၇၀
သို့သော် ထိုပရိသတ် အစည်းအဝေး၌ တိတ္ထိဆရာကြီး ၆-ဦးတို့၏ တပည့်အများပင် ပါဝင်လျက် ရှိကြချေသည်၊ “ထိုသူတို့သည် မလိမ္မာသူဆရာတို့ထံ ဆည်းကပ်ကြသဖြင့် သူတို့ကိုယ်တိုင်လည်း မလိမ္မာ, အစည်းအဝေးသဘော စည်းကမ်းကို နားမလည်သူများ ဖြစ်ကြသည်။ ထိုသူများသည် ငါက မြတ်စွာဘုရား၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးစကားကို ပြောကြားမည်ဟု စလျှင်ပင် အကြားအကြား ထ၍ထ၍ မိမိ မိမိတို့ ဆရာများ၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးစကားကို ပြောကြားကြပေလိမ့်မည်၊ ဤသို့ ပြောကြားကြလျှင် ပြောဆိုသည့် ဘုရားရှင်၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးစကားကား အဆုံးရောက်နိုင်တော့မည် မဟုတ်ချေ။ မင်းကြီးသည်ကား ဤအမတ်တို့၏ ကိုးကွယ်ရာ တိတ္ထိဆရာကြီး ခြောက်ဦးတို့ထံ ဆည်းကပ်သော်လည်း မှတ်ယူလိုက်နာဖွယ်ရာ တစုံတခု အနှစ်သာရ မရှိရကား ထိုအမတ်တို့ ပြောကြားချက်ကို နှစ်သက်တော်မမူပဲ ငါ့ကိုပင် တိုက်ရိုက် မေးတော်မူလိမ့်မည်။ ထိုအခါမှ ငါသည် အပြန့်အလွင့်မရှိ မြတ်စွာဘုရား၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးစကားကို ပြောကြား၍ မင်းကြီးကို ဘုရားရှင် ထံတော်မှောက်သို့ ခေါ်ဆောင်၍ သွားရတော့အံ့”ဟု လေးနက်စွာ ကြံစည် ဆင်ခြင်ပြီးလျှင် မင်းကြီးက မိမိအား အရိပ်နိမိတ်ပြသည် = ရည်ညွှန်း၍ ပြောကြားသည်ကို သိလျက်ပင် ပြန့်လွင့်မှုကို ဖြတ်တောက်ရန် စကားမပြော တုဏှီဘော ဆိတ်ဆိတ်သာ ထိုင်နေလေသည်။
တိတ္ထိဆရာကြီး ခြောက်ဦးတို့၏ တပည့်အမတ်များသည်လည်း “ယနေ့ မင်းကြီးသည် တန်ဆောင်မုန်း လပြည့်နေ့ညကို ၅-ဝါကျတို့ဖြင့် ချီးမွမ်း၏၊ ဧကန်ပင် တဦးတယောက်သော သမဏ,ဗြာဟ္မဏခေါ်ဆို ပုဂ္ဂိုလ်သူမြတ်ထံ ချဉ်းကပ်၍ ပြဿနာကို မေးလျှောက်ပြီးလျှင် တရားနာယူလိုသည်ဖြစ်မည်၊ ဤမင်းကြီးသည် မိမိ တရားနာယူ၍ ကြည်ညိုအပ်သော ဆရာအား များစွာသော ပူဇော်သက္ကာရမှု ပြုပေလိမ့်မည်၊ အကြင်အမတ်၏ တိတ္ထိဆရာ ရဟန်းသည် မင်းဆရာဖြစ်၏၊ ထိုအမတ်အဖို့ရာ ကောင်းမြတ်သည့် မင်္ဂလာပင် ဖြစ်ချေတော့သည်”ဟု ကြံစည်ကြပြီးလျှင်
၆၇၁
“ငါသည် ငါ့ဆရာ၏ ကျေးဇူးစကားကို ပြောကြား၍ မင်းကြီးကို ငါ့ဆရာထံ ခေါ်ဆောင်၍ သွားပေအံ့”ဟု အသီးသီး ရည်ရွယ်ချက် ထားရှိကြပြီး အမတ်တယောက်က မိမိ၏ဆရာ ပူရဏကဿပ၏ ကျေးဇူးစကားကို ပြောကြားလေ၏။ အခြား အမတ်တယောက်က မိမိ၏ဆရာ မက္ခလိဂေါသာလ၏ ကျေးဇူးစကား, အခြားတယောက်က မိမိ၏ဆရာ အဇိတကေသကမ္ဗလ၏ ကျေးဇူးစကား, အခြားတယောက်က မိမိ၏ဆရာ ပကုဓကစ္စာယန၏ ကျေးဇူးစကား, အခြားတယောက်က မိမိ၏ဆရာ သိဉ္စည်းဆရာကြီး၏ ကျေးဇူးစကား, အခြား အမတ်တယောက်က မိမိ၏ဆရာ နိဂဏ္ဌနာဋပုတ္တ၏ ကျေးဇူးစကားကို ပြောကြားလေ၏။ ။(ထိုအမတ်ခြောက်ဦးတို့ မိမိတို့၏ ကိုးကွယ်ရာ တိတ္ထိဆရာကြီးများ၏ ကျေးဇူးစကား ပြောကြားပုံကို ပိဋကတ်တော် မြန်မာပြန် သီလက္ခန္ဓဝဂ်၊ ၂-သာမညဖလသုတ်မှ ထုတ်နုတ် မှတ်သားရာ၏)။
အဇာတသတ်မင်းကား ရှေးကပင် ထိုတိတ္ထိဆရာကြီးတို့ကို မြင်ဘူးသူဖြစ်၏။ ထိုသို့မြင်ရစဉ် ထိုတိတ္ထိ ဆရာကြီးတို့ အသွင်အပြင်ကို မြင်ရသဖြင့်ပင် ကြည်ညိုရန်ဝေးစွာ့၊ နှလုံးမသာမယာပင် ဖြစ်ခဲ့လေသည်၊ ယခုသော်မူ ထိုအမတ်တို့စကားကို ကြားသိရသောအခါ ရွှေရောင်အဆင်း ဝါဝင်းလျက် ချိုမြိန်သော အရသာရှိသည့် သရက်သီးမှည့်ကို စားလိုသော ယောက်ျားသည် တဦးတယောက်က ယူဆောင်လာကာ မိမိ၏လက်၌ တင်ထားအပ်သော အလွန်ချဉ်စူးသည့် ကံပြင်းသီးကို မြင်ရသကဲ့သို့ ဈာန်အဘိညာဏ် အစရှိသော ဂုဏ်ကျေးဇူးနှင့် စပ်ယှဉ်သည့် လက္ခဏာရေးသုံးပါးသို့ ခိုက်ရောက်သော ချိုမြိန်လှစွာ တရားဒေသနာကို ကြားနာလိုပါလျက် (ရှေးကပင် တိတ္ထိဆရာတို့၏ အသွင်အပြင်ကို မြင်ရ၍ နှလုံးမသာမယာ ဖြစ်ရှိရသည့်အပေါ်ဝယ်) ယခုတဖန် ထိုတိတ္ထိဆရာတို့၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးစကားကို ကြားသိရသောအခါ အလွန့်အလွန် နှလုံးမသာမယာ ဖြစ်ရှိကာ ဆိတ်ဆိတ်သာ နေလေ၏။
၆၇၂
အဇာတသတ်မင်းသည် ထိုအမတ်တို့၏ စကားကို ကြားသိရ၍ နှလုံးမသာမယာ ဖြစ်ရှိသော်လည်း “ငါသည် အကယ်၍ ဤအမတ်များကို ခြိမ်းမောင်း၍ လည်ပင်းကို ဆွဲကိုင်ကာ ရွှေနန်းတော် ခန်းမဆောင်မှ နှင်ထုတ်စေလိုက်လျှင် ‘မင်းကြီးသည် ပြောတိုင်းသောသူများကို ဤသို့သာ ပြုတော်မူဘိသည်’ဟု ကြောက်ရွံ့ကာ အခြားသူများလည်း စကားတခွန်းမျှ ပြောဆိုဝံ့ကြတော့မည် မဟုတ်”ဟု ကြံစည်ဆင်ခြင်ပြီးလျှင် ထိုအမတ်တို့၏စကားကို မနှစ်သက်သော်လည်း တစုံတရာ အပြစ်တင်စကား မပြောကြားပဲ ဆိတ်ဆိတ်သာ နေလေသည်။
ဆရာဇီဝက၏ ရဲရဲတောက်စကား
အဇာတသတ်မင်းသည် ထိုအမတ်တို့၏စကားကို ကြားရလေလျှင် “ငါ နားမထောင်လိုသော အမတ်များကသာ စကားဆိုကြ၏၊ ငါနားထောင်လိုသော ဆရာဇီဝကကား နဂါးဦးနှောက်ကို သောက်မျိုထားသော ဂဠုန်ငှက်မင်းကဲ့သို့ ဆိတ်ဆိတ်သာ နေဘိ၏။ ငါ့အား အကျိုးမရ ဖြစ်လေစွာ့”ဟု ကြံစည်ပြီးနောက် ဆက်၍တဖန် “ဆရာဇီဝကသည် ငြိမ်သက်တော်မူသော မြတ်စွာဘုရား၏ တပည့်အလုပ်အကျွေး ဒါယကာတဦး ဖြစ်လေသည်၊ သို့ရကား မိမိကိုယ်တိုင်လည်း ငြိမ်သက်သူ ဖြစ်လေသည်။ ထို့ကြောင့် ဝတ်အကျင့်နှင့် ပြည့်စုံသော ရဟန်းတော်တပါးကဲ့သို့ ဆိတ်ဆိတ်သာ နေထိုင်လေသည်၊ ဤဆရာဇီဝကသည် ငါက မမေးမြန်း မပြောဆိုလျှင် စကားပြောဆိုလိမ့်မည် မဟုတ်၊ ဆင်အနင်းခံရလျှင် ထိုနင်းသောဆင်၏ ခြေကိုသာ ဖက်ယူရမည် ဖြစ်လေသည်”ဟု ကြံစည်ပြီးလျှင် ဆရာဇီဝကနှင့် စကားနှီးနှော ပြောဆိုတိုင်ပင်လိုရကား-
“အချင်းဇီဝက.. သင်သည် အဘယ့်ကြောင့် ဆိတ်ဆိတ်နေဘိသနည်း။ ဤအမတ်များအဖို့ မိမိတို့ကိုးကွယ်ရာ ဆရာရဟန်းတို့၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးကို ပြောဆိုကြရသည်မှာ ခံတွင်းမလောက်အောင်ပင် ရှိချေသည်၊ ဤအမတ်များမှာကဲ့သို့ သင့်မှာ ကိုးကွယ်ရာ ဆရာရဟန်း မရှိဘူးလော၊
၆၇၃
သင့်အား ငါ့ခမည်းတော်က ရာထူးစည်းစိမ်များ မပေးသနားသည့်အတွက် ဆင်းရဲသားတဦးဖြစ်ကာ ကိုးကွယ်ရာ ဆရာရဟန်း မရှိသလော၊ သို့မဟုတ် သဒ္ဓါတရား ခေါင်းပါးသူ ဖြစ်သည့်အတွက် ကိုးကွယ်ရာ ဆရာရဟန်း မရှိသလော”-
ဟူ၍ တိုက်ရိုက်ပင် မေးမြန်းလေ၏။
ထိုအခါ ဆရာဇီဝကသည် “ဤမင်းကား ငါ့ကို ကိုးကွယ်ရာ ရဟန်းသူမြတ်၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးစကားကို ပြောကြားစေလေပြီ၊ ယခုအချိန်ကား ငါ့အဖို့ရာ ဆိတ်ဆိတ်နေရန် အခါမဟုတ်တော့ပြီ၊ ဤတိတ္ထိဆရာတို့၏ တပည့်အမတ်များသည် မင်းကိုသာ ရှိခိုးလျက် ထိုင်နေရင်းကပင် မိမိ မိမိတို့၏ ကိုးကွယ်ရာ တိတ္ထိတို့၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးများကို ပြောကြားကြသကဲ့သို့ ထိုအတူ ငါ့အဖို့ရာ မြတ်စွာဘုရား၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးကို ပြောဆိုရန် မသင့်လျော်”ဟု ကြံစည်ပြီးလျှင် နေရာမှထ၍ မြတ်စွာဘုရားရှင် သီတင်းသုံး နေထိုင်တော်မူရာ “ဇီဝကသရက်ဥယျာဉ် ကျောင်းတိုက်”ဖက်သို့ မျက်နှာမူလျက် တည်ခြင်းငါးမျိုးဖြင့် ရှိခိုးဦးညွတ်ပြီးလျှင် ဦးခေါင်းထက်၌ လက်အုပ်ကို တင်ချီ၍-
“မြတ်သောမင်းကြီး.. သင်မင်းကြီးသည် အကျွန်ုပ်ကို ‘ဤဆရာဇီဝကကား ယံ ဝါ တံ ဝါ = တွေ့ကရာ ဖြစ်ကတတ်ဆန်း ရဟန်းအမည် ခံယူရုံမျှသောသူကို ကြည်ညိုဆည်းကပ်သူ’ဟူ၍ ကြံစည်အောက်မေ့တော် မမူပါလင့်၊ မှန်ပါပေသည်- အကျွန်ုပ်၏ ကိုးကွယ်ရာ မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ မယ်တော်ဝမ်းတိုက်သို့ မြန်းသက်သောအခါ, မယ်တော်ဝမ်းတိုက်မှ ဖွားမြောက်သောအခါ, တောထွက်တော်မူသောအခါ, ဘုရားဖြစ်တော်မူသောအခါ, ဓမ္မစကြာတရား ဟောကြားတော်မူသော အခါများ၌ လောကဓာတ် စကြဝဠာပေါင်း တိုက်တသောင်း သိမ့်သိမ့်တုန်လှုပ်ခဲ့လေပြီ။ ဤနည်းဤပုံ ရေမီးအစုံအစုံ တန်ခိုးပြာဋိဟာကို
၆၇၄
ပြတော်မူ၏။ ဤနည်းဤပုံ တာဝတိံသာနတ်ပြည်မှ လူ့ပြည်သို့ သက်ဆင်းမှု ပြုတော်မူခဲ့၏၊ အကျွန်ုပ်သည် မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးများကို သင်မင်းကြီးအား စွမ်းအားရှိသမျှ တင်လျှောက်ပါမည်၊ တည်ကြည်သော စိတ်နှလုံးရှိ၍သာ (သမာဓိရှိရှိနှင့်သာ) နာယူတော်မူပါ အရှင်မင်းကြီး..(ဟူ၍ စကားပလ္လင်ခံပြီးလျှင်)-
သမ္မုတိနတ် အိုမင်းမြတ်.. ဘဂဝါဂုဏ်ရှင် အရဟံဂုဏ်ရှင် သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဂုဏ်ရှင် (အကျွန်ုပ်၏ဆရာ) မြတ်စွာဘုရားသခင်သည် ယခုအခါ အကျွန်ုပ်တို့ လှူဒါန်းအပ်သည့် သရက်ဥယျာဉ် ကျောင်းတိုက်၌ ရဟန်းသံဃာပေါင်း (၁၂၅၀) တထောင်နှစ်ရာ့ငါးဆယ်တို့နှင့် အတူတကွ သီတင်းသုံး နေထိုင်တော်မူဆဲ ဖြစ်ပါသည်။
ထိုအကျွန်ုပ်၏ဆရာ မြတ်စွာဘုရားသည် လူ,နတ်,ဗြဟ္မာ သတ္တဝါတို့၏ ပူဇော်အထူးကို ခံထိုက်ကြောင်းဖြစ်သော သီလဂုဏ်, သမာဓိဂုဏ်, ပညာဂုဏ်, ဝိမုတ္တိဂုဏ်, ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿန ဂုဏ်ကျေးဇူးတို့နှင့် ပြည့်စုံ တော်မူသော အကြောင်းကြောင့် အရဟံဂုဏ်ရှင်လည်း ဖြစ်တော်မူပါပေ၏။ (ပေယျာလ)။ ဘုန်းတော်ခြောက်စုံ တန်ခိုးဂုဏ်နှင့် ပြည့်စုံတော်မူသောကြောင့် ဘဂဝါဂုဏ်ရှင်လည်း ဖြစ်တော်မူပါပေ၏၊ ဤကဲ့သို့ အကျွန်ုပ်၏ဆရာ မြတ်စွာဘုရား၏ ကောင်းမြတ်သော ကျေးဇူးသတင်း ကျော်စောခြင်းကား ဘဝဂ်မဆံ့ နှံ့၍တက်ပါ၏။
သမ္မုတိနတ်ရှင်မင်းမြတ်သည် ထိုအကျွန်ုပ်၏ဆရာ မြတ်စွာဘုရားကို ဆည်းကပ်တော်မူစေချင်ပါသည်၊ မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို ဆည်းကပ်တော်မူလျှင် အရှင်မင်း၏စိတ်သည် ဧကန်ပင် ကြည်လင်ပါလိမ့်မည်”-
ဟု ရဲရဲတောက်စကား လျှောက်ထားလေ၏။
၆၇၅
ဘုရားဖူးသွားရန် ဆင်ယာဉ်တို့ကို ပြင်ဆင်ခြင်း
မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးစကားကို ကြားနာရစဉ်ပင် အဇာတသတ်မင်း၏ တကိုယ်လုံးမှာ ပီတိငါးမျိုးဖြင့် အကြားမလပ် တွေ့ထိအပ်လေသည်။ သို့ရကား အဇာတသတ်မင်းသည် ထိုခဏမှာပင် ဘုရားဖူးသွားလိုရကား “ဤအချိန်၌ ဘုရားဖူးသွားလိုသော ငါ့အဖို့ရာ ဆရာဇီဝကကိုဖယ်၍ အခြားသူ တဦးတယောက်မျှ ယာဉ်များကို လျင်မြန်စွာ က-ဖို့ရန် စွမ်းနိုင်လိမ့်မည်မဟုတ်”ဟု ကြံစည်ပြီးလျှင် “အချင်းဇီဝက.. သွားပါတည့်ချေ၊ ဆင်ယာဉ်များကို ပြင်ဆင်စေပါလော့”ဟု စေခိုင်းလေ၏။
(ဤ၌။ ။မြင်းယာဉ်, ရထားယာဉ် အစရှိသော ယာဉ်အမျိုးမျိုးတို့ ရှိကြသော်လည်း ဆင်ယာဉ်သည် လောကပညတ် အမြတ်ဆုံးသော ယာဉ်ဖြစ်လေသည်။ “အမြတ်ဆုံးသော မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ အထံသို့ အမြတ်ဆုံးသော ယာဉ်ဖြင့်သာ သွားသင့်၏” ဟူ၍၎င်း, မြင်းယာဉ် ရထားယာဉ်တို့ကား အသံမြည်ကုန်၏၊ အဝေးကပင် ထိုမြင်းယာဉ် ရထားယာဉ်တို့၏ အသံကို ကြားရ၏၊ ဆင်ယာဉ်မှာမူကား ဖဝါးခြေထပ် သွားစေကာမူ အသံကိုမကြားရချေ။ “ငြိမ်းအေး ငြိမ်သက်တော်မူသော မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ အထံတော်သို့ ငြိမ်းအေး ငြိမ်သက်သော ယာဉ်တို့ဖြင့်သာ သွားသင့်၏” ဟူ၍၎င်း ကြံစည်မိ၍ အဇာတသတ်မင်းသည် ဆင်ယာဉ်တို့ကို အက-ခိုင်းခြင်းဖြစ်သည်)။
ထိုအခါ ဆရာဇီဝကသည် “ကောင်းပါပြီ အရှင်မင်းကြီး..”ဟု ဝန်ခံစကား ပြောကြားပြီးလျှင် ဆင်မယာဉ်သာပေါင်း ငါးရာတို့နှင့်တကွ မဂ်လာ မင်းစီးဆင်တော်ကို ကကြိုးတန်းဆာ စုံလင်စွာ ဆင်ယင်စေလေသည်။ ဆင်ယင်စေပုံမှာ-
ဆရာဇီဝကသည် အဇာတသတ်မင်းက “ဆင်မယာဉ်သာတို့ကို ပြင်ဆင်စေပါလော့”ဟု တိုက်ရိုက် မစေခိုင်းအပ်သော်လည်း ပညာရှိသူ ဖြစ်သောကြောင့် ဆင်မယာဉ်သာတို့ကို ကကြိုးတန်းဆာ စုံလင်စွာ ဆင်ယင်စေသည်။ ထိုသို့ ဆင်ယင်စေရာ၌ ဆရာဇီဝက၏ စိတ်သန္တာန်ဝယ် ကြံစည်ဆင်ခြင်မိသည်မှာ “မင်းကြီးသည် ဤညချမ်းအချိန်၌ ဘုရားဖူးသွားမည်ဟု ဆိုတော်မူ၏၊
၆၇၆
မင်းတို့မည်သည်ကား ရန်များလှ၏၊ အကယ်၍များ လမ်းခရီးအကြား၌ တစုံတရာ အန္တရာယ်ဖြစ်ခဲ့လျှင် ‘ဆရာဇီဝကသည် ငါ့စကားကို မင်းကြီး လိုက်နာသည်ဟု မစူးမစမ်း မဆင်မခြင်ပဲ အကာလ ညအခါ၌လည်း မင်းကြီးကို ခေါ်ဆောင်၍ ရွှေနန်းတော်မှ ထွက်ဘိ၏’ဟု ငါ့ကို လူအများ ကဲ့ရဲ့ကြပေလိမ့်မည်။ ဤမျှမကသေး ‘ရဟန်းဂေါတမသည် ငါ့စကားကို လူအများ လိုက်နာကြသည်ဟု အချိန်အခါကို မမှတ်မသား (စည်းကမ်းမထား) တရားဟောဘိ၏’ဟူ၍ မြတ်စွာဘုရားကိုလည်း လူအများ ကဲ့ရဲ့ကြပေလိမ့်မည်။ သို့ရကား ငါ့အားလည်း ကဲ့ရဲ့မှု မဖြစ်လေအောင် မြတ်စွာဘုရားရှင်အားလည်း ကဲ့ရဲ့မှု မဖြစ်လေအောင် မင်းကြီးအားလည်း အစောင့်အရှောက် ကောင်းစွာစီမံပြီး ဖြစ်လေအောင် ငါကြံဆောင် ပြုလုပ်ပေအံ့”ဟု ကြံစည်ဆင်ခြင်မိလေသည်။
ထို့နောင်မှ ဆက်၍တဖန် “မိန်းမတို့ကို အမှီပြု၍ ယောက်ျားတို့အဖို့ရာ ကြောက်လန့်ခြင်းမည်သည် မရှိ၊ သို့ရကား မင်းမိန်းမအပေါင်း ခြံရံအပ်လျက် ချမ်းသာစွာ သွားစေမည်”ဟု ကြံစည် ဆင်ခြင်၍ ဆင်မယာဉ်သာ ငါးရာတို့ကို ကကြိုးတန်းဆာ စုံလင်စွာ ဆင်ယင်စေပြီးလျှင် နန်းတွင်းသူ မင်းမိန်းမ ငါးရာတို့ကို ယောက်ျားအသွင် ဝတ်ဆင်စေလျက် “အမိတို့သည် သန်လျက် လှံမများ ကိုယ်စီကိုယ်င လက်စွဲကြ၍ မင်းကြီးကို ဝန်းရံ၍ လိုက်ပါကြရမည်”ဟု ညွှန်ကြား ပြောဆိုလေသည်။
တဖန်ဆက်၍ ဆရာဇီဝကသည် “ဤအဇာတသတ်မင်းအဖို့ရာ ပိတုဃာတက = အဖသတ်မှု အာနန္တရိယကံကြီး ထိုက်ပြီးသူ ဖြစ်သောကြောင့် ဤဘဝ ဤကိုယ်အဖြစ်၌ မဂ်ဖိုလ်တရားတို့၏ ဥပနိဿယ ကောင်းမှုထူး မရှိချေ။ ဘုရားရှင်တို့ကလည်း မဂ်ဖိုလ်၏ ဥပနိဿရည်းပစ္စည်း ကောင်းမှုကုသိုလ်ထူး (ရှိသူ)ကို မြင်မှသာလျှင် တရားဟောတော်မူကြမြဲ ဓမ္မတာဖြစ်သည်၊ ယခုပင် ငါသည် လူများအပေါင်းကို စည်းဝေးစေအံ့၊ ဤသို့ စည်းဝေးစေသည်ရှိသော် မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုလူများအပေါင်းထဲမှ တဦးတယောက်သောသူ၏ မဂ်ဖိုလ်ရကြောင်း ရှေးကောင်းမှု =
၆၇၇
ဥပနိဿယကြောင့် တရားဟောတော်မူလိမ့်မည်၊ ထိုတရားဒေသနာသည် လူများအပေါင်းအဖို့ရာ ကျေးဇူးများရန် ဖြစ်ပေလိမ့်မည်”ဟု ကြံစည်ပြီးလျှင် ထိုခဏခြင်းမှာပင် “မင်းကြီးသည် ယနေ့ပင် မြတ်စွာဘုရားရှင်ထံတော်သို့ တရားနာ သွားရောက်တော်မူတော့မည်၊ လူအားလုံးတို့သည် မိမိ၏ ရာထူးစည်းစိမ်အလျောက် မင်းကြီးအား စောင့်ရှောက် ဝန်းရံ လိုက်ပါကြရမည်”ဟု ထိုထိုမြို့တော် ရပ်ကွက်အနှံ့ သဝဏ်လွှာ သတင်းစကား ပို့သစေလေ၏။ စည်ကိုလည်း လည်စေလေ၏။
ထိုအခါ လူများအပေါင်းသည် “ငါတို့အရှင်မင်းကြီးသည် မြတ်စွာ ဘုရားကို ဖူးမြော်ရန် သွားတော့မည်တဲ့၊ အချင်းတို့.. အဘယ်သို့သော တရားဟောမှုမျိုး ဖြစ်မှာပါလိမ့်၊ ငါတို့အဖို့ရာ နက္ခတ်သဘင် ပျော်ရွှင်မြူးထူးခြင်းဖြင့် အဘယ်အကျိုးရှိအံ့နည်း၊ မင်းကြီးအား မြတ်စွာဘုရား တရားဟောတော်မူမည့် ကျောင်းတိုက်တော်သို့သာ ငါတို့ လိုက်ပါသွားကြကုန်အံ့”ဟု ကြံစည်ကြ၍ လူအားလုံးပင် နံ့သာပန်းစသည်တို့ကို လက်စွဲ ကုန်လျက် မင်းကြီး လာရောက်မည်ကို မျှော်လင့်ကြကာ လမ်းခရီးက အသင့်ကြိုဆို စောင့်မျှော်လျက် ရှိကြကုန်၏။
ဆရာဇီဝကသည်လည်း လုပ်ဆောင်ရန်ကိစ္စ အဝဝကို ပြီးပြေစေပြီးလျှင် အဇာတသတ်မင်းအား “အရှင်မင်းကြီး.. အရှင်မင်းကြီးအဖို့ရာ ဆင်ယာဉ်များကို ပြင်ဆင်၍ ပြီးပါပြီ၊ သွားရောက်ရန် အချိန်ကာလကို အရှင်မင်းကြီးပင် စဉ်းစားဆင်ခြင်တော်မူပါလော့”ဟု လျှောက်ထားလေ၏။
အဇာတသတ်မင်း ကြီးစွာသော မင်းခမ်းမင်းနားဖြင့် ဘုရားဖူးထွက်ကြွခြင်း
ထိုအခါ အဇာတသတ်မင်းသည် ဆင်မယာဉ်သာ ငါးရာတို့၌ ယောက်ျားအသွင် ဝတ်ဆင်ထားသော မင်းမိန်းမ တယောက်စီ တယောက်စီ တင်ပြီးလျှင် ကိုယ်တိုင်ကမူ မင်္ဂလာစီးတော်ဆင်ကို တက်စီးလျက် မီးရှူးမီးတိုင်တို့ကို အပြိုင်အပြိုင် ထွန်းဆောင်စေပြီးလျှင် ကြီးစွာသော မင်းခမ်းမင်းနားဖြင့် ရာဇဂြိုဟ်ပြည်မှ
၆၇၈
ထွက်ကြွ၍ မြတ်စွာဘုရားရှင် သီတင်းသုံး နေထိုင်တော်မူရာ ဆရာဇီဝက၏ သရက်ဥယျာဉ် ကျောင်းတိုက်သို့ သွားရောက်လေ၏။
(ဤ၌။ ။“ကြီးစွာသော မင်းခမ်းမင်းနားဖြင့်” ဟူရာဝယ် အဇာတသတ်မင်းကား ယူဇနာသုံးရာ အကျယ်အဝန်းရှိသော အင်္ဂတိုင်း, မဂဓတိုင်း = ဤတိုင်းကြီးနှစ်တိုင်းကို အစိုးရသူ ဖြစ်လေသည်၊ ထိုမျှ အစိုးရခြင်း ကြက်သရေအစုနှင့် ပြည့်စုံသော အဇာတသတ်မင်းအဖို့ရာ “ဤမည်သောနေ့၌ မင်းကြီးသည် မြတ်စွာဘုရားရှင်တော်ထံသို့ အဖူးအမြော် သွားရောက်လိမ့်မည်”ဟု စောစီးစွာ ကြိုတင်၍ စီစဉ်ရာထားချက် မရှိသော်လည်း ထိုခဏခြင်းမှာပင် မင်းမိန်းမပေါင်း ငါးရာတို့သည် (ဆရာဇီဝက၏ အစီအမံအတိုင်း) ယောက်ျားအသွင် ဝတ်ဆင် ပေါင်းထုပ်ကြ၍ သန်လျက်ကိုယ်စီ ပခုံး၌လွယ်ကြလျက် ပတ္တမြားကျောက်မြတ် အရိုးတပ်သော လှံမတို့ကို စွဲကိုင်ကြကာ အသင့်ထွက်၍ လာကြကုန်၏။
ထို့ပြင် မင်းသမီး ကခြေသည်ပေါင်း တသောင်းခြောက်ထောင်တို့သည်လည်း မင်းကြီးကို ခြံရံ၍ လိုက်ပါကြကုန်၏။ ထိုကခြေသည်တို့၏ အစွန်အဖျားမှ ထိုကခြေသည်တို့၏ အပြုအစု အလုပ်အကျွေးဖြစ်သော မိန်းမကြီးများ ခြေလျင် လိုက်ပါကြလေသည်။
ထိုမိန်းမကြီးများ၏ အစွန်အဖျားမှ ရွှေနန်းတော်စောင့် မိန်းမစိုးများ၊ ထိုမိန်းမစိုးများ၏ အစွန်အဖျား (နောက်)မှ အဝတ်အဆင် အသွင်အမျိုးမျိုးတို့ဖြင့် ဆန်းကြယ် တင့်တယ်လှသော အမတ်ပေါင်း ခြောက်သောင်းတို့ ခြေလျင် လိုက်ပါကြလေသည်။
ထိုအမတ်တို့၏ အစွန်အဖျား (နောက်)မှ အဆင်တန်ဆာအမျိုးမျိုး တန်းဆာဆင်ကြလျက် လက်နက်အမျိုးမျိုး စွဲကိုင်ကြကာ ဝိဇ္ဇာဓိုရ်လုလင်ပျိုများကဲ့သို့ (၉ဝဝဝဝ) ကိုးသောင်းမျှသော တိုင်းကြပ်မင်းသားတို့ ခြေလျင် လိုက်ပါကြလေသည်။
ထိုမင်းသားတို့၏ အစွန်အဖျား (နောက်)မှ တရာတန် ခါးဝတ်ပုဆိုးများကို ဝတ်ကြ၍ ငါးရာတန် အပေါ်ရုံ စုလျားတဘက်တို့ကို လက်ဝဲပခုံး၌ စံပယ်တင်ကြကာ ရေမိုးချိုးပြီး နံ့သာလိမ်းပြီး ရွှေပန်းစသည် ဆင်ယင်ပြီးကြသည့် ပုဏ္ဏားတော်ပေါင်း တသောင်းတို့သည် လက်ျာလက်ကို မြှောက်ချီကြ၍ “ဇယတု မဟာရာဇာ- အရှင်မင်းကြီးသည် ဘေးရန်အပေါင်းတို့ကို အောင်တော်မူပါစေ” အစရှိသည်ဖြင့် အောင်မင်္ဂလာ ကြွေးကြော်သံကို ကြွေးကြော်ကြကာ ခြေလျင်ပင် လိုက်ပါကြလေသည်။
၆၇၉
ထိုပုဏ္ဏားတော်တို့၏ အစွန်အဖျား (နောက်)မှ တူရိယာငါးမျိုး၊ ထိုတူရိယာငါးမျိုးတို့နောက်မှ လေးတော်သားများ၊ ထိုလေးတော်သားတို့နောက်မှ ဆင်တပ်၊ ထို့နောက်မှ လည်ချင်းစပ်မျှ မြင်းတပ်ကြီး၊ ထို့နောက်မှ အကြားမလပ် ရထားတပ်ကြီး၊ ထို့နောက်မှ လက်ရုံးချင်း ထိစပ်သည့် ခြေလျင်တပ်ကြီး၊ ထို့နောက်မှ ရာထူးအလိုက် အဆင်တန်းဆာအမျိုးမျိုး ဝတ်ဆင်ထားကြသည့် (၁၈) တဆယ့်ရှစ်သင်းတို့ ခြေလျင် လိုက်ပါကြလေသည်။
ဤသို့လျှင် ပရိသတ်အစွန်အဖျားမှ ပစ်ခတ်လိုက်ကြသော မြှားသည် မင်းကြီးထံသို့ မရောက်နိုင်အောင် ဆရာဇီဝကသည် မင်းပရိသတ်ကို စီမံခန့်ခွဲ၍ ကိုယ်တိုင်ကမူ “တစုံတရာ ဘေးရန်ပေါ်ပေါက်ခဲ့သော် လက်ဦးအောင် မင်းကြီးအား အသက်ချမ်းသာရေး ငါပေးမည်”ဟု ရည်ရွယ်စိတ်ထားကာ မင်းကြီး၏အနီးမှ သတိကြီးစွာဖြင့် လိုက်ပါလေသည်။
မီးရှူးမီးတိုင်တို့အတွက်မှာမူ ရာပေါင်းဤမျှ ထောင်ပေါင်းဤမျှဟု ပိုင်းခြား၍ မရနိုင်ချေ။ ဤမင်းခမ်းမင်းနားဖြင့် အဇာတသတ်မင်းသည် ဘုရားကျောင်းတော်သို့ သွားရောက်လေသည်)။
အဇာတသတ်မင်း ကြောက်ရွံ့ခြင်း
မြို့တော်မှထွက်၍ သရက်တောဥယျာဉ် ကျောင်းတိုက်အနီးသို့ ရောက်သောအခါ အဇာတသတ်မင်းမှာ ကြောက်ခြင်း, ကိုယ်တုန်လှုပ်ခြင်း, ကြက်သီးမွေးညှင်းထခြင်းတို့ ပြင်းထန်စွာ ဖြစ်ရှိလာလေသည်။ ထင်ရှားစေဦးအံ့-
အဇာတသတ်မင်းသည် အသံတိတ်ဆိတ်မှုကို အကြောင်းပြု၍ ဆရာဇီဝက၏အပေါ်၌ ယုံမှားသံသယဖြစ်ကာ ပြင်းထန်စွာ ကြောက်လန့်လေသည်၊ မှန်၏- ဆရာဇီဝကသည် ရွှေနန်းတော်ထက်မှာ နေစဉ်ကပင် “မြတ်သောမင်းကြီး.. မြတ်စွာဘုရားသည် အသံတိတ်သည်ကို အလိုရှိတော်မူ၏။ အသံတိတ်ဆိတ်စွာဖြင့်ပင် မြတ်စွာဘုရားကို ဆည်းကပ်ရပါလိမ့်မည်”ဟု လျှောက်ထားခဲ့လေသည်၊ ထို့ကြောင့် အဇာတသတ်မင်းသည် တူရိယာ တီးမှုတ်သံများကို တားမြစ်ထားတော်မူ၏။ တူရိယာများကို သက်ဆိုင်ရာ အမှုထမ်းတို့က ကိုင်ရုံသာကိုင်၍ လိုက်ပါကြ ရလေသည်။ စကားကိုလည်း ကျယ်လောင်စွာ မပြောကြရပဲ လက်ဖြောက်အမှတ်ဖြင့်သာ
၆၈၀
အားလုံး သွားကြရလေသည်။ သရက်တောဥယျာဉ် ကျောင်းတိုက်ကြီး၌လည်း ရဟန်းတပါးပါး၏ ချေဆတ်သံကိုမျှ မကြားရချေ။ မင်းတို့မည်သည် အသံရှိမှ မွေ့လျော် ပျော်ပိုက်တတ်သူများ ဖြစ်ကြလေသည်။
အဇာတသတ်မင်းသည် ထိုဖော်ပြရာပါ အသံတိတ်ဆိတ်မှုကို အကြောင်းပြု၍ ပျင်းရိ ငြီးငွေ့လာကာ ဆရာဇီဝကအပေါ်၌လည်း ဤဆိုလတ္တံ့သောအတိုင်း ယုံမှားသံသယ ဖြစ်ရှိ၍လာလေသည်။ ဖြစ်ရှိပုံမှာ- ဤဆရာဇီဝကသည် “အကျွန်ုပ် လှူဒါန်းထားသော သရက်တောဥယျာဉ် ကျောင်းတိုက်ကြီး၌ ရဟန်းတော်ပေါင်း (၁၂၅၀) တထောင်နှစ်ရာ့ငါးဆယ် ရှိကြပါသည်”ဟု ဆို၏။ ထိုသို့ပင် သူဆိုသော်လည်း ဤသရက်တော ကျောင်းတိုက်ကြီးအတွင်းမှာ ချေဆတ်သံကလေးကိုမျှ မကြားရချေ။ သူပြောသည့်အတိုင်း ဟုတ်မည်မထင်၊ ဤဆရာဇီဝကသည် လိမ်လည်လှည့်ဖြား၍ ငါ့ကို မြို့မှထုတ်ပြီးလျှင် စစ်သည်ဗိုလ်ပါကို ရှေ့ကထားလျက် ငါ့ကိုဖမ်းယူကာ ကိုယ်တိုင်က ထီးဖြူစိုက်ထူကာ မင်းပြုလိုသည်ထင်၏၊ မှန်ပေသည်- ဤဆရာဇီဝကသည် ဆင်ပြောင်းငါးစီးအားကို ဆောင်သူဖြစ်ချေသည်၊ အနီးအပါးမှာလည်း တရစ်ဝဲဝဲသွားလျက် ရှိချေသည်၊ ငါ့အနီးမှာလည်း လက်နက်ဆွဲကိုင်သော မင်းချင်းယောက်ျား တယောက်မျှ မရှိချေ၊ ဩ.. ငါ့အဖို့ရာ လွန်စွာ အကျိုးမဲ့စွာ့တကား”ဟု ဆရာဇီဝကအပေါ်၌ ယုံမှားသံသယ ဖြစ်ရှိကာ လွန်စွာ ကြောက်လန့်လာလေသည်။
အဇာတသတ်မင်းသည် ဤသို့ ကြောက်လန့်ပြီးလျှင် မကြောက်သည့်အယောင် ရာဇဣန္ဒြေဖြင့်မျှ ဟန်မဆောင်နိုင်တော့ပဲ မိမိ၏ ကြောက်ရွံ့သောအဖြစ်ကို ဆရာဇီဝကအား ထင်ရှားဖော်ပြလျက်-
“အချင်းဇီဝက.. ငါ့ကို မလှည့်ပတ်သည် မှန်၏လော၊ အချင်းဇီဝက.. ငါ့ကို မဖြားယောင်းသည် မှန်၏လော၊ အချင်းဇီဝက.. ငါ့ကို ရန်သူတို့အား မအပ်နှင်းသည် မှန်၏လော၊ ထိုသို့စင် တထောင်နှစ်ရာငါးကျိပ်ရှိ၍
၆၈၁
များလှဘိသော ရဟန်းအပေါင်း၏ ချေဆတ်သံ ချောင်းဟန့်သံ စကားပြောသံသည် အဘယ့်ကြောင့် မဖြစ်ဘိသနည်း”-
ဟု ဆရာဇီဝကကို မေးမြန်းလေ၏။
ထိုအခါ ဆရာဇီဝကသည် အဇာတသတ်မင်းကို-
“မင်းကြီး.. ကြောက်တော်မမူပါလင့်၊ မင်းကြီး.. ကြောက်တော်မမူပါလင့်၊ မင်းမြတ်.. သင့်ကို မလှည့်ပတ်ပါ၊ မင်းမြတ်.. သင့်ကို မဖြားယောင်းပါ၊ မင်းမြတ်.. သင့်ကို ရန်သူတို့အား မအပ်နှင်းပါ။ မင်းကြီး.. ရှေ့သို့ ကြွတော်မူပါလော့၊ မင်းကြီး.. ရှေ့သို့ ကြွတော်မူပါလော့၊ တန်ဆောင်းဝန်းအတွင်းမှာ ဤဆီမီးများ တညီးညီးတောက်ပလျက် ရှိပါကုန်သည်”-
ဟူ၍ အားပေးစကား လျှောက်ထားလေ၏။
(ဤ၌။ ။ဆရာဇီဝကသည် “ဤမင်းကြီးကား ငါ့ကို ဤဆရာဇီဝကသည် သူတပါးအသက်ကို မသတ်သူဖြစ်၏”ဟူ၍ မသိရှာချေ၊ အကယ်၍ ငါသည် ဤမင်းကြီးကို သက်သာအောင် မပြောဆိုလျှင် ဤမင်းကြီးသည် ဤနေရာမှာပင် ပျက်စီးရှာတော့မည်”ဟု ကြံစည်ပြီးလျှင် အခိုင်အမာ သက်သာဖွယ်စကား ပြောကြားလို၍ “မင်းကြီး.. ကြောက်တော်မမူပါလင့်”ဟု နှစ်ကြိမ်တိုင် ထပ်ဆင့်၍ ပြောပြီးမှ “မင်းမြတ်.. သင့်ကို မလှည့်ပတ်ပါ”-စသော သုံးဝါကျကို ပြောဆို သက်သာစေလေသည်။
ထို့နောင်မှ ခိုင်မာစေရန် “မင်းကြီး.. ရှေ့သို့ ကြွတော်မူပါလော့”ဟူသော စကားပိုဒ်ကို နှစ်ကြိမ်တိုင်တိုင် ပြောဆိုပြီးလျှင် “မင်းကြီး.. လူဆိုးသူခိုး ဂိုဏ်းအဖွဲ့မည်သည် ဆီမီးညှိထွန်း၍ မတည်နေပါ၊ လူဆိုးသူခိုး ဂိုဏ်းအဖွဲ့ မဟုတ်၍သာ တန်ဆောင်းဝန်းအတွင်းမှာ ဆီမီးများ တညီးညီး တောက်ပလျက် ရှိပါကုန်သည်၊ မင်းကြီး.. ထိုဆီမီး ထွန်းညှိထားသော အမှတ်ဖြင့်ပင် သူတော်ကောင်းတို့နေရာဟူ၍ စိတ်ချယုံကြည်စွာ ကြွဝင်တော်မူပါ”ဟူသော အဓိပ္ပါယ်ဖြင့် “တန်ဆောင်းဝန်းအတွင်းမှာ ဤဆီမီးများ တညီးညီး တောက်ပလျက် ရှိပါကုန်သည်”ဟု လျှောက်ထားလေသည်။ အဓိပ္ပါယ်အလိုဆန္ဒ နဲနက်ပါပေစွာ့၊
သံခေပေနေဝ ဘာသန္တိ၊ သာဓိပ္ပါယံ ဟိ ပဏ္ဍိတာ။
ဂမ္ဘိရံ နိပုဏံ ဝါကျံ၊ သာယံ ပဏ္ဍိတဓမ္မတာ။ ။
၆၈၂
အဇာတသတ်မင်း ရဟန်းပြုရခြင်း၏အကျိုးကို မေးလျှောက်ခြင်း
ထိုအခါ အဇာတသတ်မင်းသည် ဆင်ဖြင့်သွားနိုင်သမျှသော အရပ်ကို ဆင်ဖြင့်ပင် သွား၍ ကျောင်းတိုက်၏ တံခါးမုခ်အပြင်သို့ ရောက်လျှင် ဆင်မှဆင်းသက်၍ မြေ၌ ခြေချမိလျှင်ပင် မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ တန်ခိုးအရှိန်အဝါသည် အဇာတသတ်မင်း၏ ကိုယ်အလုံးကို ပြန့်နှံ့ရိုက်ခတ်လေတော့၏။ ထိုအခါ အဇာတသတ်မင်း၏ တကိုယ်လုံးမှ ချွေးပေါက်ချွေးသီးများ တဒီးဒီးယိုစီး၍ ကျသည်မှာ ဝတ်လဲတော်များကို လဲရလုမတတ်ပင် ဖြစ်လေသည်။ မိမိ၏ (ခမည်းတော်ကို သတ်ခဲ့သော) အပြစ်ကို အမှတ်ရကာ သည်းထန်စွာ ကြောက်ရွံ့လာလေ၏။ သို့ရကား အဇာတသတ်မင်းသည် မြတ်စွာဘုရားထံတော်သို့ တိုက်ရိုက် ဖြောင့်ဖြောင့် မသွားပဲ ဆရာဇီဝကကို လက်၌ဆွဲ၍ ကျောင်းစဉ်လှည့်လည်ကာ လှည့်ပတ် ကြည့်ရှုသောသူကဲ့သို့ “အချင်းဇီဝက.. သင်သည် ဤအဆောက်အဦကို ကောင်းစွာ ဆောက်လုပ်စေအပ်ပါပေသည်၊ ဤအဆောက်အဦကို ကောင်းစွာ ဆောက်လုပ်စေအပ်ပါပေသည်”ဟု ကျောင်းတိုက်ကြီး၏ ကျေးဇူးကို ပြောကြားလျက် အစဉ်သဖြင့် လာခဲ့ရာ ညီမူရာ တန်ဆောင်းဝန်း (တရားခန်းမဆောင်) တံခါးဝသို့ ဆိုက်ရောက်သောအခါ အဇာတသတ်မင်းသည် ဆရာဇီဝကကို “အချင်းဇီဝက.. မြတ်စွာဘုရားရှင် အဘယ်မှာနည်း”ဟု မင်း၏ စံပယ်ခြင်းဖြင့် မေးမြန်းလေ၏။ မှန်၏- သိပါလျက်လည်း မသိဟန်မူ၍ မေးမြန်းခြင်းသည် မင်းမျိုးတို့၏ အဓလေ့ ပြကတေ့ ဖြစ်သည်။
ထိုစကားကို ကြားရလေလျှင် ဆရာဇီဝကသည် “ဤမင်းကား မြေကြီး၌ ရပ်တည်ပြီးလျှင် ‘မြေကြီးအဘယ်မှာနည်း’ဟု မေးသောသူကဲ့သို့၎င်း, ကောင်းကင်ကို မော့ကြည့်ပြီးလျှင် ‘လ,နေတို့ အဘယ်မှာနည်း’ဟု မေးသောသူကဲ့သို့၎င်း, မြင်းမိုရ်တောင်ခြေ၌ ရပ်တည်ပြီးလျှင် ‘မြင်းမိုရ်တောင် အဘယ်မှာနည်း’ဟု မေးသောသူကဲ့သို့၎င်း မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ ရှေ့တော်မှောက်၌ ရပ်တည်ပြီးလျှင် ‘မြတ်စွာဘုရားရှင် အဘယ်မှာနည်း’ဟု မေးဘိ၏။ ယခုပင်
၆၈၃
ငါသည် ထိုမင်းအား မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို ပြပေအံ့”ဟု ကြံစည်ပြီးလျှင် မြတ်စွာဘုရားရှိရာသို့ လက်အုပ်ချီညွတ်လျက် “မင်းကြီး.. အလယ်တိုင်ကိုမှီ၍ အရှေ့အရပ်သို့ မျက်နှာမူလျက် ရဟန်းသံဃာ၏ရှေ့၌ ထိုင်နေသော ပုဂ္ဂိုလ်သည် မြတ်စွာဘုရားပါတည်း”ဟု ဖြေကြားလျှောက်ဆိုလေ၏။
ထိုအခါ အဇာတသတ်မင်းသည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်ပြီးလျှင် ဘုရားရှင်ကို ရိုသေမြတ်နိုး ရှိခိုး၍ တခုသောနေရာ၌ ရပ်တည်ပြီးသော် အလွန်ကြည်လင်လှသော ရေအိုင်ကြီးပမာ ငြိမ်သက်သော ဣန္ဒြေနှင့် ပြည့်စုံလျက် ထိုမျှ ခမ်းနားကြီးကျယ်လှစွာသော မင်းပရိသတ်နှင့်တကွ မင်းကို တချက်မျှ ဣန္ဒြေအပျက်ခံကာ မကြည့်ရှုပဲ မြတ်စွာဘုရားရှင်ကိုသာ တည်ငြိမ်စွာ ကြည့်ရှုလျက် ချောင်းညံ့ခြင်း, ချေဆတ်ခြင်း အလျှင်းမရှိပဲ အလွန်တိတ်ဆိတ်သော ရဟန်းသံဃာကို အဖန်ဖန်ကြည့်ရှု၍-
“ယခုအခါ ရဟန်းသံဃာသည် အကြင် ငြိမ်သက်ခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏၊ ငါ၏(သား) ဥဒယဘဒ္ဒမင်းသားသည် ဤငြိမ်သက်ခြင်းနှင့် ပြည့်စုံပါစေသတည်း”-
ဟူ၍ ဥဒါန်းကျူးရင့်လေ၏။
(ဤ၌။ ။အဇာတသတ်မင်းသည် “ငါ့သား ဥဒယဘဒ္ဒမင်းသားသည် ဤရဟန်းများကဲ့သို့ ရှင်ရဟန်းပြုပြီးလျှင် ငြိမ်သက်သူဖြစ်ပါမူ ကောင်းလေစွာ့”ဟူသော ဤအဓိပ္ပါယ်ကိုရည်၍ ဤသို့ ဥဒါန်းကျူးရင့်သည် မဟုတ်၊ စင်စစ်သော်ကား ဤအဇာတသတ်မင်းသည် ရဟန်းသံဃာကို ဖူးမြင်ရလေလျှင် စိတ်အလွန်ကြည်လင်၍ မိမိ၏သား ဥဒယဘဒ္ဒမင်းသားကို အမှတ်ရလာလေသည်။ မှန်သည်- ရခဲသောဝတ္ထုကို ရလျှင်၎င်း, အံ့ဖွယ်ကို မြင်ရသော်၎င်း မိမိ ချစ်ခင်အပ်သော ဆွေမျိုးမိတ်သင်္ဂဟ စသည်ကို အမှတ်ရခြင်းသည် လောက၏ ပြကတေ့ ဓမ္မတာ ဖြစ်လေသည်။ ဤသို့လျှင် အဇာတသတ်မင်းသည် ရဟန်းသံဃာကို မြင်ရလေလျှင် ချစ်လှစွာသောသားကို အမှတ်ရ၍ ဤသို့ ဥဒါန်းကျူးရင့်ခြင်းဖြစ်သည်။ (သားကို ရှင်ရဟန်းပြုစေလို၍ မဟုတ်)။
၆၈၄
တနည်းအားဖြင့် သားပေါ်၌ စိတ်မချသဖြင့် ထိုသား၏ ငြိမ်သက်ခြင်းကို အလိုရှိသည် ဖြစ်၍လည်း ဤအဇာတသတ်မင်းသည် ဤသို့ ဥဒါန်းကျူးရင့်လေသည်။ ချဲ့ဦးအံ့- အဇာတသတ်မင်း၏ စိတ်သန္တာန်၌ “ငါ၏သားတော် ဥဒယဘဒ္ဒမင်းသားသည် တနေ့နေ့တွင် ‘ကျွန်ုပ်၏ ခမည်းတော်သည် အသက်အရွယ် ငယ်သေး၏၊ ငါ့အဖိုး အဘယ်မှာနည်း’ဟု မေးလိမ့်မည်၊ ထိုအခါ ငါ့သား ဥဒယဘဒ္ဒမင်းသားသည် ‘မောင့်ဖခမည်းတော်က မောင့်အဖိုးကို သတ်အပ်ချေပြီ’ဟူသော စကားကို တနည်းနည်းဖြင့် ကြားသိရလေလျှင် ‘ငါသည်လည်း ခမည်းတော်ကိုသတ်၍ တနေ့တွင် မင်းပြုအံ့’ဟု ကြံစည် အောက်မေ့လိမ့်မည်” ဤကဲ့သို့ သားအပေါ်၌ စိတ်မချသဖြင့် ထိုသား၏ ငြိမ်သက်ခြင်းကို အလိုရှိသည် ဖြစ်၍လည်း ဤအဇာတသတ်မင်းသည် ဤသို့ ဥဒါန်းကျူးရင့်လေသည်။
ဆက်ဦးအံ့- ဤအဇာတသတ်မင်းက သားအပေါ်၌ စိတ်မချကာ ဤသို့ ဥဒါန်းကျူးရင့်သော်လည်း ထိုအဇာတသတ်မင်းကို သားဖြစ်သူ ဥဒယဘဒ္ဒမင်းသားကမူ သတ်လိမ့်မည်သာဖြစ်၏။ ထင်ရှားစေဦးအံ့- ထိုအဇာတသတ်မင်းတို့၏ အဆက်အနွယ်၌ ငါးဆက်တိုင်တိုင် သားက အဖကို သတ်အပ်လေသည်။ (၁) အဇာတသတ်မင်းသားသည် ခမည်းတော် ဗိမ္ဗိသာရမင်းကိုသတ်၍ မင်းပြုလေသည်။ (၂) ဥဒယမင်းသားသည် ခမည်းတော် အဇာတသတ်မင်းကိုသတ်၍ မင်းပြုလေသည်။ (၃) ဥဒယမင်း၏သား မဟာမုဏ္ဍိကမင်းသားသည် ခမည်းတော် ဥဒယမင်းကိုသတ်၍ မင်းပြုလေသည်။ (၄) မဟာမုဏ္ဍိကမင်း၏သား အနုရုဒ္ဓမင်းသားသည် ခမည်းတော် မဟာမုဏ္ဍိကမင်းကိုသတ်၍ မင်းပြုလေသည်။ (၅) အနုရုဒ္ဓမင်း၏သား နာဂဒါသ မင်းသားသည် ခမည်းတော် အနုရုဒ္ဓမင်းကိုသတ်၍ မင်းပြုလေသည်။ နာဂဒါသမင်းကိုကား “ဤမင်းတို့သည် ရာဇဝင်အနွယ်အဆက်ကို ဖြတ်တောက်သော မင်းတို့ဖြစ်ကုန်သည်၊ ဤမင်းတို့ဖြင့် အဘယ်အကျိုးရှိအံ့နည်း”ဟု တိုင်ပင်ညီညွတ်ကြကာ တိုင်းသူပြည်သား လူအများတို့သည် သတ်ဖြတ် ဖျောက်ဖျက်ကြလေကုန်၏)။
မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် အဇာတသတ်မင်း ဥဒါန်းကျူးရင့်မှု မပြုမီပင် “ဤမင်းသည် ငါဘုရားထံမှောက်သို့ လာရောက်ကာ အသံတိတ် ဆိတ်ဆိတ်သာ ရပ်တည်လာ၏၊ အဘယ်အရာကိုများ ကြံစည်နေသနည်း”ဟု ဆင်ခြင်တော်မူသောအခါ အဇာတသတ်မင်း၏
၆၈၅
စိတ်ဖြစ်ပုံကို သိမြင်တော်မူ၍ “ဤမင်းသည် ဘုရားနှင့် စကားမပြောဝံ့သည်ဖြစ်၍ ရဟန်းသံဃာကို အဖန်ဖန်ကြည့်ရှု၍ သားကို အမှတ်ရနေ၏၊ ဤမင်းသည် ငါဘုရားက စကားစ-၍ မပြောလျှင် တစုံတခုကိုမျှ ပြောဝံ့လိမ့်မည်မဟုတ်။ ထိုမင်းနှင့် စကားနှီးနှော ပြောဆိုအံ့”ဟု ကြံစည် ဆင်ခြင်တော်မူပြီးလျှင် အဇာတသတ်မင်း ဥဒါန်းကျူးရင့်ပြီးသည်၏ အခြားမဲ့မှာပင်-
“မင်းကြီး.. ချစ်မြတ်နိုးရာသို့ သင်ရောက်သွားလေပြီ”-
ဟု စကား စ-တော်မူလိုက်ပေသည်။
ထိုအခါ အဇာတသတ်မင်း၏ စိတ်သန္တာန်ဝယ်“ဩ.. မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးတော်တို့သည် အံ့ဖွယ်ရှိပါကုန်စွာ့၊ မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ အပေါ်မှာ အပြစ်ကျူးလွန်သူ ငါနှင့်တူသူမည်သည် မရှိချေ၊ မှန်၏- ငါသည် မြတ်စွာဘုရား၏ အမြတ်ဆုံးသော အလုပ်အကျွေး အရိယာ ဒါယကာ (ငါ့ခမည်းတော်)ကြီးကို သတ်အပ်လေပြီ၊ ဤတွင်မျှမကသေး ရှင်ဒေဝဒတ်၏စကားကို လိုက်နာမှားပြီးလျှင် လူသတ်သမားများကိုလည်း စေလွှတ်အပ်ခဲ့ကုန်ပြီ၊ ဤတွင်မျှမကသေး နာဠာဂီရိဆင်ကိုလည်း လွှတ်အပ်ခဲ့လေပြီ၊ ငါ့ကို အမှီပြု၍ပင် ရှင်ဒေဝဒတ်သည် ဂိဇ္ဈကုဋ်တောင်ပေါ်မှ ကျောက်ကို (မြတ်စွာဘုရားကို သတ်ဖို့ရန်) လှိမ့်ချအပ်လေပြီ၊ ဤသို့စင် အပြစ်ကြီးလှသော ငါ့ကို စကားစ၍ ဆိုတော်မူသော မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ ခံတွင်းတော်သည် မလောက်နိုင်အောင် မဝနိုင်အောင်ပင် ရှိလေသည်၊ ဩ.. မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ငါးပါးသော အခြင်းအရာတို့ဖြင့် *တာဒိလက္ခဏာ၌ ကြံ့ကြံ့ခိုင်ကျည်
* တာဒိလက္ခဏာ အခြင်းအရာ ငါးပါးဟူသည်မှာ- (၁) ဣဋ္ဌလောကဓံ အနိဋ္ဌလောကဓံတို့၌ ချစ်မှု+မုန်းမှု လုံးဝမပြုပဲ ညီမျှသောစိတ်ကို ထားနိုင်ခြင်း (၂) ကိလေသာတို့ကို စွန့်ပြီးဖြစ်ခြင်း (၃) သံသရာရေအယဉ်ကို ကူးမြောက်ပြီးဖြစ်ခြင်း (၄) ရာဂစသည်တို့မှ လွတ်ပြီးဖြစ်ခြင်း (၅) ထိုထိုသီလ+သဒ္ဓါ- အစရှိသော ဂုဏ်ကျေးဇူးတို့ဖြင့် “သီလရှိသောသူ + သဒ္ဓါရှိသောသူ” အစရှိသည်ဖြင့် ညွှန်ပြ ညွှန်ပြ၍
၆၈၆
တည်တော်မူပါပေ၏၊ ဤသို့သဘောရှိသော မြတ်စွာဘုရားကို ရှောင်ဖယ်၍ အပြင်အပ၌ ကိုးကွယ်ရာကို ဘယ်လိုနည်းဖြင့်မျှ ငါတို့ မရှာမှီးကြကုန်တော့အံ့”ဟု အကြံအစည် ဖြစ်ရှိလေသည်။
ထိုသို့ ကြံစည်ပြီးသော် အဇာတသတ်မင်းသည် ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ ဖြစ်ရှိကာ မြတ်စွာဘုရားကို စကားတုံ့ပြန် လျှောက်ထားလိုသည်ဖြစ်၍-
“ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. အကျွန်ုပ်သည်သား (=ဥဒယဘဒ္ဒမင်းသား)ကို ချစ်လှပါ၏၊ ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. ယခုအခါ ရဟန်းသံဃာသည် အကြင် ငြိမ်သက်ခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏၊ အကျွန်ုပ်၏(သား) ဥဒယဘဒ္ဒမင်းသားသည် ဤငြိမ်သက်ခြင်းနှင့် ပြည့်စုံပါစေသတည်း”-
ဟူ၍ မိမိ ဥဒါန်းကျူးရင့်သည့်အတိုင်းပင် လျှောက်ထားလေ၏။
ထို့နောင်မှ အာတသတ်မင်းသည် “မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးပြီး ဤမှထိုမှ ရဟန်းသံဃာများရှိရာသို့ သွားရောက်ကာ ရှိခိုးနေလျှင် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို ကျောပေးရပေလိမ့်မည်၊ ထိုသို့ဖြစ်လျှင်
ပြောဆိုအပ်သူဖြစ်ခြင်း = ဤငါးပါးတို့တည်း။ (မဟာနိဒ္ဒေသပါဠိတော် မျက်နှာ ၈၈-၃၆၅-တို့၌ အကျယ်လာ၏)။
(တနည်း) (၁) အနိဋ္ဌဖြစ်သော သတ္တဝါ + သင်္ခါရတို့၌ အလိုတော်ရှိလျှင် ဣဋ္ဌသညာရှိ၍ နေနိုင်ခြင်း (၂) ဣဋ္ဌဖြစ်သော သတ္တဝါ + သင်္ခါရတို့၌ အလိုတော်ရှိလျှင် အနိဋ္ဌသညာရှိ၍ နေနိုင်ခြင်း (၃) အလိုတော်ရှိလျှင် ဣဋ္ဌ + အနိဋ္ဌဖြစ်သော သတ္တဝါ + သင်္ခါရ ၂-မျိုးလုံး၌ပင် ဣဋ္ဌသညာရှိ၍ နေနိုင်ခြင်း (၄) အလိုတော်ရှိလျှင် ဣဋ္ဌ + အနိဋ္ဌဖြစ်သော သတ္တဝါ + သင်္ခါရ ၂-မျိုးလုံးတို့၌ပင် အနိဋ္ဌသညာရှိ၍ နေနိုင်ခြင်း (၅) အလိုတော်ရှိလျှင် ဣဋ္ဌ + အနိဋ္ဌဖြစ်သော သတ္တဝါ + သင်္ခါရ ၂-မျိုးလုံးတို့၌ပင် အလယ်အလတ် မဇ္ဈတ္တသဘော လျစ်လျူရှုကာ နေနိုင်ခြင်း = ဤအရိယိဒ္ဓိ ၅-မျိုးကြောင့်ပြီးသည့် အခြင်းအရာ ၅-မျိုးတို့ကို တာဒိလက္ခဏာ အခြင်းအရာ ငါးပါးဟူ၍ ခေါ်၏ (သီလက္ခန် ဋီကာသစ် ဒုတိယအုပ် မျက်နှာ ၂၇၊ ၈၊ ၉-တို့မှ ထုတ်ပြအပ်သည်)။
၆၈၇
မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို အရိုအသေပြုရာမရောက် ရှိချေမည်၊ မှန်၏- မင်းကြီးကို ရှိခိုးပြီး အိမ်ရှေ့မင်းကို ၎င်းရှိရာသို့ သွားရောက် ရှိခိုးသောသူသည် မင်းကြီးအား မရိုသေမှု ပြုရာရောက်၏”ဟု ကြံစည် ဆင်ခြင်မိလေသည်။ သို့ရကား မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို ရိုသေမြတ်နိုး ရှိခိုးပြီးလျှင် မိမိရပ်နေသော နေရာမှပင် ရဟန်းသံဃာအား လက်အုပ်ချီ၍ အပြစ်ခြောက်ပါး လွတ်ရာအရပ်၌ ထိုင်နေလေ၏။
ထိုသို့ ထိုင်နေပြီးနောက် အဇာတသတ်မင်းသည် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို-
“ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. အကျွန်ုပ်အား အကယ်၍ ပြဿနာမေးရန် ရှင်ပင်ဘုရား ခွင့်ပြုပါက တစုံတခုသော အကြောင်းအရာကို အကျွန်ုပ်သည် ရှင်ပင်ဘုရားကို အနည်းငယ်မျှ မေးလျှောက်လိုပါသည်”-
ဟူ၍ ခွင့်ပန်စကား လျှောက်ထားလေလျှင် မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် အဇာတသတ်မင်းကို “မင်းကြီး.. သင်မေးလိုရာကို မေးလော့”ဟူ၍ သဗ္ဗညုမြတ်စွာဘုရားတို့၏ ဖိတ်ကြားခြင်းဖြင့် ဖိတ်ကြားတော်မူလေ၏။
ဖိတ်ကြားခြင်းနှစ်မျိုး
(တဦးတယောက်က ပြဿနာကို မေးမြန်းသောအခါ အမေးခံရသူ၏ ဖိတ်ကြားခြင်းသည် (၁) သဗ္ဗညုပဝါရဏာ = သဗ္ဗညု မြတ်စွာဘုရားရှင်တို့၏ ဖိတ်ကြားခြင်း, (၂) သာဝကပဝါရဏာ = တပည့်သာဝကတို့၏ ဖိတ်ကြားခြင်းဟူ၍ နှစ်မျိုးရှိလေသည်။
ထိုတွင် သဗ္ဗညုမြတ်စွာဘုရားရှင်တို့သည် တဦးတယောက်က ပြဿနာကို မေးလျှောက်သောအခါ “သင်အလိုရှိရာကို မေးလော့၊ မေးသမျှကို သင့်အား ငါသည် အဆုံးရောက် ဖြေကြားပေအံ့”ဟူ၍ စကား အကြွင်းအကျန်မထား ရဲရဲတောက် ဖိတ်ကြားတော်မူကြကုန်၏။ ဤသဗ္ဗညုပဝါရဏာ = သဗ္ဗညု မြတ်စွာဘုရားရှင်တို့၏ ဖိတ်ကြားခြင်းမျိုးကို မြတ်စွာဘုရားရှင်နှင့် ပါရမီဉာဏ် ရင့်သန်ပြီးသော ဘုရားအလောင်းတော်များသာ ဖိတ်ကြားတော်မူကြကုန်၏။
၆၈၈
တပည့်သာဝကတို့ကား တဦးတယောက်က ပြဿနာကို မေးလာသောအခါ “သင်အလိုရှိရာကို မေးလော့”ဟူ၍ မဖိတ်ကြားကြပဲ “သုတွာ ဝေဒိဿာမ = သင်မေးသောစကားကို ကြားနာရပြီးမှ ငါသိလျှင် ဖြေကြားပေအံ့” ဟူ၍သာ စကားအကြွင်းထား၍ ဖိတ်ကြားကြလေသည်။ ဤကား ဖိတ်ကြားခြင်းနှစ်မျိုးတည်း။ ဒီဋ္ဌ၊ ၁၊ မျက်နှာ ၁၄၁-စသည်မှ)။
ဤသို့ မြတ်စွာဘုရားရှင်က သဗ္ဗညုပဝါရဏာ=သဗ္ဗညုမြတ်စွာဘုရားတို့၏ ဖိတ်ကြားခြင်းဖြင့် ရဲရဲတောက် ဖိတ်ကြားအပ်လေသော် အဇာတသတ်မင်းသည် အလွန်နှစ်သက် အားတက်လာကာ ပြဿနာကို မေးလျှောက်လိုရကား-
“ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. များစွာသော အတတ်သည်တို့ ရှိကြပါသည်၊ ၎င်းတို့မှာ-
ဆင်စီးသူရဲများ, မြင်းစီးသူရဲများ, ရထားစီးသူရဲများ, လေးတော်သားများ, အောင်လံကိုင်များ, စစ်ဆင်သူများ, တဖက်စစ်တပ်သို့ ဝင်၍ ရန်သူ့ဦးခေါင်းကို အတုံးအတစ် ဖြတ်တောက်သွားနိုင်သူများ, စစ်၌ ထူးချွန် ကျော်စောသော မင်းသားများ, တဟုန်တည်း ပြေးဝင် စစ်ထိုးနိုင်သူများ, ဆင်ပြောင်ကြီးကဲ့သို့သော သူရဲများ, လွန်စွာရဲရင့်သူများ, ချပ်ဝတ်သူရဲများ, ကျွန်ယုံတော်များ, ထမင်းချက်သူများ, ဆေတ္တာသည်များ, ရေချိုးပေးသူများ, စဖိုသည်များ, ပန်းကုံးသူများ, ခဝါသည်များ, ရက်ကန်းသည်များ, ကျူထရံသည်များ, အိုးထိန်းသည်များ, ဂဏန်းတတ်သူများ, လက်ချိုးရေတွက်တတ်သူများ, ထိုမှတပါးလည်း ဤနှင့်အလားတူ များစွာသော အတတ်သည်တို့ ရှိပါကုန်သေး၏၊ ထိုသူများသည် မျက်မှောက်ဘ၀၌ပင် ကိုယ်တိုင်တတ်သိသော အတတ်၏အကျိုးကို မှီ၍ အသက်ရှည်ကြပါကုန်၏၊ ထိုသူတို့သည် ထိုမိမိတို့တတ်သိသော အတတ်ဖြင့်ပင် မိမိကိုယ်ကို၎င်း, အမိအဖ သားမယား မိတ်ဆွေ ခင်ပွန်းတို့ကို၎င်း ချမ်းသာစေကြ
၆၈၉
အားအင်ပြည့်ဖြိုးစေကြပါသည့်အပြင် တမလွန်လောက ဟိုဘ၀အတွက်လည်း နတ်ပြည်ရောက်ကြောင်း အလှူကောင်းမှုကို ရဟန်းပုဏ္ဏားတို့၌ တည်စေကြ = လှူဒါန်းကြပါသည်။
ဤအတတ်တို့၏ အကျိုးနှင့်တူစွာ မျက်မှောက်ဘ၀၌ပင် ကိုယ်တိုင်သိမြင်ရသော ရဟန်းပြုရကျိုးကို ပြခြင်းငှါ တတ်နိုင်ပါသလော မြတ်စွာဘုရား..”-
ဟူ၍ လျှောက်ထားလေ၏။
ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ပြဿနာကို မဖြေသေးပဲပင် “သာသနာပြင်ပ ဗာဟိရအယူရှိကြသည့် တိတ္ထိတို့၏ တပည့်ဒကာ များစွာသော မင်းအမတ်တို့သည် ဤအရပ်၌ ရောက်လာကြလေသည်။ ထိုတိတ္ထိတပည့်ဒကာ မင်းအမတ်တို့သည် ဘုရားက တိတ္ထိဝါဒတည်းဟူသော ကဏှပက္ခ = မည်းညစ်သောအပိုင်း, ဘုရား၏ အယူဝါဒတည်းဟူသော သုက္ကပက္ခ = ဖြူစင်သောအပိုင်း = နှစ်ပိုင်းခွဲခြား၍ ဟောကြားအပ်လျှင် ‘ငါတို့မင်းကြီးသည် ကြီးစွာသောလုံ့လဖြင့် ဤအရပ်သို့ တရားနာ လာရောက်လေသည်၊ ထိုငါတို့မင်းကြီး လာရောက်သောအခါမှ အစပြုကာ ရဟန်းဂေါတမသည် ရဟန်းတို့၏ ဝါဒအချင်းချင်း ဆန့်ကျင်ဖွယ်တွေ ငြင်းခုံဖွယ်တွေကိုသာ ပြောဆိုနေ၏’ဟူ၍ ကဲ့ရဲ့ကြလိမ့်မည်၊ တရားကို ရိုသေစွာ နာကြမည်မဟုတ်။ မင်းကြီးကိုယ်တိုင်က တိတ္ထိတို့၏ဝါဒကို ပြောကြားအပ်လျှင် ကဲ့ရဲ့နိုင်ကြလိမ့်မည်မဟုတ်၊ မင်းအလိုသို့သာ လိုက်ကြပေလိမ့်မည်။ (ဣဿရာနုဝတ္တကော ဟိ လောကော) = မှန်၏- လူအပေါင်းသည် မင်းနောက်သို့ လိုက်ကြမြဲဓမ္မတာ ဖြစ်သည်။ ယခုအခါ ငါဘုရားသည် တိတ္ထိတို့၏ဝါဒကို ပြောဆိုရန်အတွက် မင်းကြီး၏တာဝန် ပြုပေအံ့”ဟု ကြံစည်တော်မူပြီးလျှင် အဇာတသတ်မင်းကို “မင်းကြီး.. သင်သည် တပါးသော သမဏ, ဗြာဟ္မဏတို့အား ဤပြဿနာ မေးဘူးသည်ကို မှတ်မိပါ၏လော”ဟု မေးမြန်းတော်မူလေ၏။
ထိုအခါ အဇာတသတ်မင်းက “အကျွန်ုပ်သည် တပါးသော သမဏ, ဗြာဟ္မဏတို့အား ဤပြဿနာ မေးဘူးသည်ကို
၆၉၀
မှတ်မိပါသည်”ဟု လျှောက်ထားလေသော် မြတ်စွာဘုရားရှင်က “မင်းကြီး.. ထိုသမဏ, ဗြာဟ္မဏတို့သည် အဘယ်သို့ ဖြေကြားကုန်သနည်း၊ အကယ်၍ သင့်အား ဝန်မလေးမူ ပြောကြားလော့”ဟု တိုက်တွန်းတော်မူသဖြင့် အဇာတသတ်မင်းသည် “ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. မြတ်စွာဘုရားဖြစ်စေ, မြတ်စွာဘုရားကဲ့သို့သော ပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်စေ ထိုင်နေရာအရပ်၌ အကျွန်ုပ်အဖို့ရာ ဝန်မလေးပါ”ဟူ၍ ပြန်ကြားလျှောက်ထားလေ၏။
(ဤအဇာတသတ်မင်း၏ ပြန်ကြားလျှောက်ထားချက်၌ ရည်ရွယ်ချက်မှာ ပညာရှိယောင် ဟန်ဆောင်သောပုဂ္ဂိုလ်တို့၏အထံ၌ ပြောဆိုဖို့ရန် ဆင်းရဲ = ခဲယဉ်းပါသည်၊ ထိုပညာရှိယောင် ဟန်ဆောင်သူတို့သည် ပုဒ်တိုင်း ပုဒ်တိုင်း, အက္ခရာ စာလုံးတိုင်း စာလုံးတိုင်း အပြစ်ကိုသာ ပြောဆိုတတ်ကြကုန်၏။ ပညာရှိစစ်စစ် ပုဂ္ဂိုလ်တို့သည်ကား ပြောဆိုဖြေကြားအပ်သော စကားကို ကြားကြလျှင် အပြစ်မရှိသော စကားဖြစ်က ချီးမွမ်းကြ၍ အပြစ်ရှိသော စကားဖြစ်လျှင် ဆန့်ကျင်ချွတ်ယွင်းသော ပါဠိ, ပုဒ်, အနက်, အက္ခရာတို့ကို ဖြောင့်မတ်အောင် ပြင်ဆင်၍ ပေးတော်မူကြသည်။ မြတ်စွာဘုရားနှင့်တူသော ပညာရှိစစ်စစ် ပုဂ္ဂိုလ်မည်သည် လောက၌ မရှိ၊ ထို့ကြောင့် ရှေးဖော်ပြပါအတိုင်း ပြန်ကြားလျှောက် ထားလေသည်)။
ထိုသို့ လျှောက်ထားသောအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်က အဇာတသတ်မင်းကို “မင်းကြီး.. သို့ဖြစ်လျှင် ပြောကြားလော့”ဟု တိုက်တွန်းတော်မူသဖြင့် အဇာတသတ်မင်းသည် မိမိ ရှေးက ပူရဏကဿပ ဆရာကြီး, မက္ခလိဂေါသာလ ဆရာကြီး, အဇိတကေသကမ္ဗလ ဆရာကြီး, ပကုဓကစ္စာယန ဆရာကြီး, နိဂဏ္ဌနာဋပုတ္တ ဆရာကြီး, သဉ္စယဗေလဋ္ဌပုတ္တ ဆရာကြီး = ဤတိတ္ထိဆရာကြီး ခြောက်ဦးတို့ထံ ချဉ်းကပ်၍ ရဟန်းပြုရခြင်း၏ မျက်မှောက်ဘဝ အကျိုးရပုံကို မေးမြန်းခဲ့လေရာ ထိုတိတ္ထိဆရာကြီး ခြောက်ဦးတို့က အသီးအသီး မိမိ မိမိတို့၏ အယူဝါဒကိုသာ ဖြေကြားကြသဖြင့် သရက်ပင်ကို မေးအပ်ပါလျက် တောင်ပိန္နဲကို ဖြေသကဲ့သို့၎င်း, တောင်ပိန္နဲကို မေးအပ်ပါလျက် သရက်ပင်ကို ဖြေသကဲ့သို့၎င်း အမေးတခြား အဖြေတပါး ဖြစ်ရှိနေ၍ မိမိကိုယ်တိုင်က
၆၉၁
ထိုဖြေကြားချက်များကို မနှစ်သက်ပါသော်လဲ “ငါကဲ့သို့သော မင်းသည် နိုင်ငံတော်အတွင်း၌နေသော သမဏ, ဗြာဟ္မဏ = ရဟန်း,ပုဏ္ဏား သူတော်ကောင်းများကို ပြစ်တင်မောင်းမဲသင့်သည်ဟု အဘယ့်ကြောင့် မှတ်ယူနိုင်ပါအံ့နည်း”ဟု ဆင်ခြင် အောက်မေ့ ကြံစည်ကာ ထိုတိတ္ထိဆရာကြီး ခြောက်ဦးတို့၏ အသီးအသီး ဖြေကြား အလွဲလွဲပြောဆိုအပ်သော ဝါဒစကားကို လက်လည်းမခံ, ပယ်လည်း မပယ်လှန်ပဲ နှလုံးမသာသော်လည်း ထိုနှလုံးမသာသော စကားကို မပြောဆိုမူ၍ ထိုစကားများကို မနာယူမမှတ်သားပဲ နေရာမှထကာ ပြန်ခဲ့ကြောင်း လျှောက်ထားပြီးလျှင် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို တဖန်ထပ်၍ ရှေးနည်းတူပင် ရဟန်းပြုရခြင်း၏ မျက်မှောက်ဘ၀ အကျိုးရပုံကို မေးလျှောက်ပြန်လေသည်။
ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် အဇာတသတ်မင်းအား (၁) ကျွန်ယောက်ျား ရဟန်းပြုသဖြင့် မင်း၏အပူဇော်ကိုခံရသော ဥပမာ၊ (၂) မင်း၏အခွန်ထမ်း လယ်သမား ရဟန်းပြုသဖြင့် မင်း၏အပူဇော်ကိုခံရသော ဥပမာ၊ (၃) ထို့ထက် သာလွန်မွန်မြတ်သော ရဟန်းပြုရကျိုးကို ပြဆိုရန် မြတ်စွာဘုရား ပွင့်တော်မူသည်မှ အစပြုကာ မြတ်စွာဘုရား၏ တရားတော်ကို နာကြားရသဖြင့် အမှတ်မထင် ဇာတ်နိမ့်သူ ဇာတ်မြင့်သူ တဦးဦးသည် သဒ္ဓါတရားဖြစ်ရှိကာ သာသနာဝန်ထမ်း ရဟန်းပြု၍ (က) စူဠသီလ (ခ) မဇ္ဈိမသီလ (ဂ) မဟာသီလတို့ကို ဖြည့်ကျင့်လျက် ထိုမှ တဆင့်တက်ကာ ဣန္ဒြေကို စောင့်စည်းခြင်း, သတိသမ္ပဇဉ်နှင့် ပြည့်စုံခြင်း, ရောင့်ရဲလွယ်ခြင်း, နီဝရဏတရား ငါးပါးကိုပယ်ခြင်း, ပဌမဈာန်ကိုရခြင်း, (၄) ဒုတိယဈာန်ကိုရခြင်း, (၅) တတိယဈာန်ကိုရခြင်း, (၆) စတုတ္ထဈာန်ကိုရခြင်း, (၇-၁၄) ထိုမှတဆင့် တက်ကာ ဝိပဿနာဉာဏ်, မနောမယိဒ္ဓိဉာဏ်, ဣဒ္ဓိဝိဓဉာဏ်, ဒိဗ္ဗသောကဉာဏ်, စေတောပရိယဉာဏ်, ပုဗ္ဗေနိဝါသဉာဏ်, စုတူပပါတဉာဏ်, အာသဝက္ခယမည်သော အရဟတ္တမဂ်ဉာဏ် တိုင်အောင်သော အဆင့်ဆင့် သာလွန်မြင့်မြတ်သည့် ဝိဇ္ဇာရှစ်ပါး တရားထူးကို ရရှိသဖြင့် ရဟန်းပြုရခြင်း၏ မျက်မှောက်ဘဝ အကျိုးရပုံကို အကျယ်တဝင့် ဖွင့်ပြ ဟောကြားတော်မူလေ၏။
၆၉၂
(အကျယ်ဟောပြပုံကို ပိဋ္ဋကမြန်မာပြန် သီလက္ခန္ဓဝဂ်၊ ၂-သာမညဖလသုတ်မှ ထုတ်နုတ် မှတ်ယူကုန်ရာ၏၊ မှတ်ယူကြပါကုန်)။
(သံဂါယနာတင် မထေရ်မြတ်တို့ သံဂါယနာ တင်တော်မူကြသောအခါ တကြိမ်ရွတ် တကြိမ်ရွတ်စာ စာမျက်နှာ ၁၂-ခန့်ကို တစ်ဘာဏဝါရဟု ခေါ်၏။ အဇာတသတ်မင်းအား မြတ်စွာဘုရားရှင်က ဟောကြားတော်မူအပ်သော ရဟန်းပြုရခြင်း၏ မျက်မှောက်ဘဝ အကျိုးရပုံကို ဖော်ပြသည့် သာမညဖလသုတ္တန်တော်မှာ သုံးဘာဏဝါရခန့် ရှိလေသည်)။
အဇာတသတ်မင်း သရဏဂုံခံယူ၍ တောင်းပန်ကန်တော့ခြင်း
ဤသို့လျှင် မြတ်စွာဘုရားရှင်က အဇာတသတ်မင်းအား အရဟတ္တဖိုလ် အထွတ်တပ်၍ ရဟန်းပြုရခြင်း၏ မျက်မှောက်ဘ၀ အကျိုးရပုံ သာမညဖလကို အကျယ်တဝင့် ဟောကြားတော်မူသောအခါ အဇာတသတ်မင်းသည် ထိုထို သာမညဖလ အခဏ်းတိုင်း အခဏ်းတိုင်း၌ သာဓုကောင်းကြီးပေးကာ အစ, အလယ်, အဆုံး = သုံးဌာနလုံးကို ရိုသေစွာ နာကြား၍ “ငါသည် ကြာမြင့်စွာသော (အတိတ်)ကာလများက ဤပြဿနာတို့ကို များစွာသော သမဏ, ဗြာဟ္မဏတို့ကို မေးမြန်းခဲ့ရာ ဖွဲကြမ်းကို ထောင်းထုသော သူကဲ့သို့ တစုံတရာ အနှစ်သာရကို မရခဲ့ချေ၊ မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးနှင့် ပြည့်စုံတော်မူခြင်းကား ဩအံ့ဖွယ် ရှိပါပေစွာ့၊ ယင်းသည့် မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ဆီမီးအထောင်ကို စိုက်ထောင် ညှိထွန်းပြသကဲ့သို့ အားကြီးစွာသော အသိဉာဏ် အလင်းရောင်ကို ပြု၍ (ပေး၍) ဤပြဿနာများကို ဖြေဆိုတော်မူပါပေ၏။ ရှည်မြင့်စွာသော ကာလပတ်လုံး မြတ်စွာဘုရား၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးတော် အာနုဘော်ကို မသိမမြင်အောင် ငါ့ကို မောဟတရားက လှည့်ပတ်အပ်ခဲ့လေပြီတကား”ဟု ကြံစည် အောက်မေ့၍ ဗုဒ္ဓါနုဿတိကြောင့်ဖြစ်သော ပီတိငါးမျိုးဖြင့် တွေ့ထိအပ်သော ကိုယ်ရှိလျက် မိမိ၏ ရတနာသုံးပါး၌ သက်ဝင်ယုံကြည်ပုံကို ထင်စွာပြုလိုရကား-
“မြတ်စွာဘုရား.. အလွန် နှစ်သက်ဖွယ် ရှိပါပေစွာ့၊ မြတ်စွာဘုရား.. အလွန် နှစ်သက်ဖွယ် ရှိပါပေစွာ့၊
၆၉၃
မြတ်စွာဘုရား.. လောက ဥပမာအားဖြင့် မှောက်၍ထားအပ်သော ဝတ္ထုကို လှန်လိုက်ဘိသကဲ့သို့၎င်း, ဖုံးအုပ်ထားသော အရာဝတ္ထုကို ဖွင့်လှစ်လိုက်ဘိသကဲ့သို့၎င်း, မျက်စိလည် လမ်းမှားသောသူအား လမ်းမှန်ကို ပြောကြားလိုက်သကဲ့သို့၎င်း, ‘မျက်စိအမြင်ရှိသော သူတို့သည် အဆင်းအမျိုးမျိုးတို့ကို မြင်ကြပေလိမ့်မည်’ဟု အမိုက်မှောင်၌ ဆီမီးတန်ဆောင်ကို ထွန်းညှိထားဘိသကဲ့သို့၎င်း ထို့အတူပင် ရှင်ပင်ဘုရားသည် အကျွန်ုပ်အား များစွာသောအကြောင်းဖြင့် တရားတော်ကို ထင်ရှားစွာ ဟောပြတော်မူအပ်ပါပေပြီ။ ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. အကျွန်ုပ် အဇာတသတ်သည် မြတ်စွာဘုရားကို၎င်း, တရားတော်ကို၎င်း, ရဟန်းသံဃာတော်ကို၎င်း ကိုးကွယ်လည်းလျောင်း ပုန်းအောင်းရာဟူ၍ သိမှတ်ဆည်းကပ်ပါ၏၊ ဘုန်းတော်သခင် ရှင်ပင်ဘုရားသည် အကျွန်ုပ်ကို ယနေ့မှစ၍ အသက်ရှည်သမျှ ကာလပတ်လုံး သရဏဂုံတည်သူ ဥပါသကာဟူ၍ မှတ်ယူတော်မူပါလော့။
မြတ်စွာဘုရား.. မိုက်မဲ, တွေဝေ, မလိမ္မာသည့်အလျောက် အပြစ်သည် အကျွန်ုပ်ကို လွှမ်းမိုးခဲ့ပါပြီ။ အကျွန်ုပ်သည် တရားစောင့်သော တရားသဖြင့် မင်းပြုတော်မူသော ခမည်းတော်မင်းတရားကြီးကို မင်းစည်းစိမ်ဟူသော အကြောင်းကြောင့် သတ်ခဲ့မိပါပြီ၊ မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုအကျွန်ုပ်၏အပြစ်ကို နောက်အခါ စောင့်စည်းဖို့ရန် အပြစ်အနေအားဖြင့် သည်းခံတော်မူပါဘုရား”-
ဟု သရဏဂုံ ခံယူဆောက်တည်၍ မိမိ၏အပြစ်ကို တောင်းပန်ဝန်ချ ကန်တော့လေသည်။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်ကလည်း အဇာတသတ်မင်းကို-
“မင်းကြီး.. စင်စစ် = တကယ်ပင် မိုက်မဲ, တွေဝေ, မလိမ္မာသည့်အလျောက် အပြစ်သည် သင့်ကို လွှမ်းမိုးခဲ့လေပြီ၊ သင်မင်းကြီးသည် တရားစောင့်သော
၆၉၄
တရားသဖြင့် မင်းပြုသော ခမည်းတော် မင်းတရားကြီးကို သတ်မိခဲ့လေပြီ၊ မင်းကြီး.. သင်သည် အပြစ်ကို အပြစ်ဟုရှု၍ အပြစ်အားလျော်စွာ ကုသသောကြောင့် သင်၏ ထိုအပြစ်ကို ငါတို့သည် သည်းခံကုန်၏၊ မင်းကြီး.. အကြင်သူသည် အပြစ်ကို အပြစ်ဟု ရှုမြင်၍ အကြောင်းအားလျော်စွာ ကုစား၏၊ နောက်အခါ စောင့်စည်း၏၊ ဤကုစားခြင်း, စောင့်စည်းခြင်းသည် ငါဘုရား၏ အဆုံးအမ = သာသနာ၌ ကြီးပွါးခြင်းပင်တည်း”–
ဟူ၍ သည်းခံစကား မိန့်ကြားတော်မူလေသည်။
ဤသို့ မြတ်စွာဘုရား မိန့်ကြားတော်မူလတ်သော် အဇာတသတ်မင်းသည် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို—
“ကိုင်း.. မြတ်စွာဘုရား.. တပည့်တော်များ ပြန်ကြပါဦးမည်၊ တပည့်တော်များသည် ကိစ္စများသူ ပြုဖွယ်များသူတို့ ဖြစ်ကြပါသည်”-
ဟု လျှောက်ထားလေလျှင် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကလည်း “မင်းကြီး.. ယခုအခါ၌ သင်၏ သွားရန်အချိန်ကို သင်သိလော့၊ (သွားရန်မှာ သင်၏ အလိုအတိုင်းပင် ဖြစ်၏)”ဟူ၍ မိန့်တော်မူသောအခါ အဇာတသတ်မင်းသည် မြတ်စွာဘုရား ဟောကြားအပ်သော တရားတော်ကို အလွန်နှစ်သက်စွာ လက်ခံ၍ ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ ချီးကျူးပြီးနောက် နေရာမှထကာ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုး၍ အရိုအသေပြုပြီးလျှင် ဖဲခွါသွားလေ၏။
သရဏဂုံနှင့်စပ်၍ မှတ်ဖွယ်
ဤ၌ သရဏဂုံနှင့်စပ်၍ မှတ်ဖွယ်ကို အကျဉ်းမျှ ဖော်ပြဦးအံ့-
ဤသရဏဂုံအရာ၌-
(က) သရဏ = ကိုးကွယ်ရာ,
(ခ) သရဏဂုံ = ကိုးကွယ်ရာဟုသိသော စိတ်စေတသိက်,
(ဂ) သရဏဂုံတည်သူ,
(ဃ) သရဏဂုံအပြား,
၆၉၅
(င) သရဏဂုံ၏ အကျိုး,
(စ) သရဏဂုံ၏ ညစ်နွမ်းခြင်း,
(ဆ) သရဏဂုံ၏ ပျက်စီးခြင်း-
ဤခုနစ်ပါးကို နားလည်သင့်၏။
(က) သရဏ
ထိုခုနစ်ပါးတို့တွင် ဘုရား, တရား, သံဃာ = ရတနာမြတ်သုံးပါး အပေါင်းသည် (သရတိ ဟိံသတီတိ သရဏံ–ဟူသော ဝစနတ္ထအရ) ကိုးကွယ်ဆည်းကပ် သရဏဂုံတည်သူ ဟူဟူသမျှတို့၏ ကြောက်ခြင်း, ထိတ်လန့်ခြင်း, ကိုယ်စိတ်ဆင်းရဲခြင်း, အပါယ်ဘုမ္မိ ဒုဂ္ဂတိ၌ ညစ်နွမ်းပင်ပန်း ဆင်းရဲရခြင်း အမျိုးမျိုးကို ပယ်ဖျောက်တတ်သောကြောင့် သရဏမည်၏။ တနည်းကား မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် အစီးအပွါး (=ချမ်းသာကြောင်းတရား)၌ ဖြစ်စေခြင်းဖြင့်၎င်း, အစီးအပွါးမဲ့ (=ဆင်းရဲကြောင်းတရား)မှ တားမြစ်ခြင်းဖြင့်၎င်း သတ္တဝါတို့၏ ဘေးအမျိုးမျိုးကို ပယ်ဖျောက်တော်မူတတ်၏၊ တရားတော်သည် ဘဝခရီးခဲမှ လွတ်မြောက်စေသောအားဖြင့်၎င်း, သက်သာရာကို ပေးသောအားဖြင့်၎င်း သတ္တဝါတို့၏ ဘေးအမျိုးမျိုးကို ပယ်ဖျောက်တော်မူတတ်၏။ သံဃာတော်သည် အနည်းငယ်မျှသော ကောင်းမှုများ၏သော်မှလည်း ပြန့်ပြော ကြီးကျယ်သော အကျိုးကိုရအောင် ပြုတတ်သောအားဖြင့် သတ္တဝါတို့၏ ဘေးအမျိုးမျိုးကို ပယ်ဖျောက်တော်မူတတ်၏၊ ထို့ကြောင့် ရှေးဆိုအပ်ပြီးသော ဝစနတ္ထအရ ဘုရား, တရား, သံဃာ = ရတနာမြတ်သုံးပါးသည် သရဏမည်၏။ (သရဏ = သတ္တဝါတို့၏ ဘေးဒုက္ခအမျိုးမျိုးကို ပယ်ဖျောက်တတ်သော ဝတ္ထုမှန်သုံးပါးဟု ဆိုလိုသည်)။
(ခ) သရဏဂုံ
ထိုရတနာသုံးပါး၌ ကြည်ညိုခြင်း, ထိုရတနာသုံးပါး၌ အလေးပြုခြင်းတို့ဖြင့် ညစ်ညူးကြောင်း အကုသိုလ်တရားတို့ကို ပယ်ရှားလျက် ထိုရတနာသုံးပါး၌ ညွတ်ကိုင်းရှိုင်းသော အခြင်းအရာဖြင့်ဖြစ်သော မဟာကုသိုလ်စိတ် စေတသိက်, (ရဟန္တာတို့အဖို့ရာ) မဟာကြိယာစိတ် စေတသိက်, (မဂ္ဂဋ္ဌအရိယာတို့ အဖို့ရာ) မဂ်စိတ် စေတသိက် = ဤတရားစုသည် သရဏဂုံမည်၏။ (သရဏန္တိ ဂစ္ဆတိ အနေနာတိ သရဏဂမနံ။ အနေန = ဤစိတ်စေတသိက်ဖြင့်။ သရဏန္တိ = ဘေးဒုက္ခအမျိုးမျိုးကို ပယ်ဖျောက်တတ်သော ဝတ္ထုမှန်သုံးပါးဟူ၍။ ဂစ္ဆတိ = သိတတ်
၆၉၆
ဆည်းကပ်တတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ = ထိုသို့ သိကြောင်း ဆည်းကပ်ကြောင်း ဖြစ်သောကြောင့်။ တံ = ထိုစိတ်စေတသိက် တရားအစုသည်။ သရဏဂမနံ = သရဏဂမနမည်၏။ သရဏဂမနံ = ဘေးဒုက္ခအမျိုးမျိုးကို ပယ်ဖျောက်တတ်သော ဝတ္ထုမှန်သုံးပါးဟူ၍ သိကြောင်း ဆည်းကပ်ကြောင်းဖြစ်သော စိတ်စေတသိက်တရားအစု။ ဤကဲ့သို့ ဝိဂြိုဟ်ပြုရာ၏)။
(ဂ) သရဏဂုံတည်သူ
ထိုဖော်ပြရာပါ စိတ်စေတသိက် တရားအစုနှင့် ပြည့်စုံသောသူသည် သရဏဂုံတည်သူ မည်၏။ (သရဏံဂတ = ဘေးဒုက္ခအမျိုးမျိုးကို ပယ်ဖျောက်တတ်သော ဝတ္ထုမှန်သုံးပါးဟူ၍ သိတတ်သောသူ၊ ဝါ-သိသော စိတ်စေတသိက် တရားအစုနှင့် ပြည့်စုံသော သူဟူ၍ ဆိုလိုသည်)။ ။ဤသို့လျှင် ရှေးဦးစွာ (က) သရဏ (ခ) သရဏဂုံ (ဂ) သရဏဂုံတည်သူ = ဤသုံးမျိုးကို သိရှိနားလည်အပ်၏။
(ဃ) သရဏဂုံအပြား
ဖော်ပြရာပါ သရဏဂုံသည် (၁) လောကုတ္တရာသရဏဂုံ (၂) လောကီသရဏဂုံဟူ၍ နှစ်ပါးအပြားရှိ၏။
(၁) ထိုနှစ်ပါးတို့တွင် လောကုတ္တရာ သရဏဂုံသည် သစ္စာလေးပါး တရားသိမြင် အရိယာအရှင်တို့၏ သန္တာန်၌ ဆိုင်ရာဆိုင်ရာ မဂ်ခဏဝယ် သရဏဂုံညစ်ညူးကြောင်း ဥပက္ကိလေသ အကုသိုလ်တရားတို့ကို အကြွင်းမထား ပယ်ဖြတ်သောအားဖြင့် နိဗ္ဗာန်ကို အာရုံပြုလျက် ကိစ္စသိဒ္ဓိအားဖြင့် ရတနာသုံးပါး၌ပင် စိတ္တက္ခဏ တချက်တည်း၌ ပြည့်စုံလေသည်။ (အဓိပ္ပါယ်ကား- လောကုတ္တရာ သရဏဂုံဟူသည် မဂ်စိတ်စေတသိက်တို့ကို ခေါ်သည်။ ယင်း မဂ်စိတ်စေတသိက်တို့သည် နိဗ္ဗာန်ကို အာရုံပြု၍ဖြစ်ကြရာ သရဏဂုံညစ်ညူးကြောင်း ဥပက္ကိလေသ အကုသိုလ်တရားတို့ကို အကြွင်းမထား အမြစ်ပြတ် ပယ်သတ်လျက် ဖြစ်ကြလေသည်၊ ထိုသို့ဖြစ်သဖြင့်ပင် ထိုစိတ်စေတသိက်တို့က ရတနာသုံးပါးကို အာရုံပြု၍မဖြစ် (နိဗ္ဗာန်ကိုသာ အာရုံပြု၍ဖြစ်)သော်လည်း ရတနာသုံးပါး၏ ဝတ္ထုမှန်အဖြစ်ကို သိခြင်းကိစ္စ ပြီးပြီးသားဖြစ်လေသည်။ ယင်းသို့ သိခြင်းကိစ္စ ပြီးပြီးသား ဖြစ်သည်ကိုပင် ကိစ္စသိဒ္ဓိအားဖြင့် ရတနာသုံးပါး၏ ဝတ္ထုမှန်အဖြစ်ကို သိသည်ဟု ခေါ်ဆိုသည်။ ထိုကိုပင် “မဂ်ခဏ၌ လောကုတ္တရာ သရဏဂုံ ပြည့်စုံသည်”ဟု ဆိုသည်။ ဥပမာအားဖြင့် “မဂ်ခဏဝယ် သစ္စာလေးပါးတရားကို သိ၏”ဟု ဆိုရာ၌
၆၉၇
မဂ်စိတ်ဖြစ်သောအခါ နိဗ္ဗာန်ကို အာရုံပြု၍ ဖြစ်ရကား မဂ်စိတ်သည် နိဗ္ဗာန်တည်းဟူသော နိရောဓသစ္စာကို အာရုံပြုသောအားဖြင့် သိ၏ = အာရုံပြု၍သိ၏၊ ကျန်သော သစ္စာသုံးပါး အတွက်မှာမူ မဂ်စိတ္တုပ္ပါဒ်သည် ဖြစ်ပေါ်လာသောအခါ သစ္စာလေးပါးကို ဖုံးလွှမ်းပိတ်ကွယ်တတ်သော မောဟအမိုက်ကို အကြွင်းမထား အမြစ်ပြတ် ပယ်သတ်ပစ်လိုက်သည်။ ထိုသို့ ပယ်သတ်သဖြင့် ထိုအရိယာပုဂ္ဂိုလ်၏ သန္တာန်ဝယ် ဒုက္ခသစ္စာကို ဒုက္ခသစ္စာမှန်းမသိသော မောဟ၊ သမုဒယသစ္စာကို သမုဒယသစ္စာမှန်းမသိသော မောဟ၊ နိရောဓသစ္စာကို နိရောဓသစ္စာမှန်းမသိသော မောဟ၊ မဂ္ဂသစ္စာကို မဂ္ဂသစ္စာမှန်းမသိသော မောဟ = ဤသစ္စာလေးပါးကို ဖုံးလွှမ်းပိတ်ကွယ်တတ်သော အဝိဇ္ဇာမောဟတရား အမြစ်ပြတ် ကင်းရှင်းသွားသောကြောင့် ထိုအရိယာပုဂ္ဂိုလ်သည် ကျန်သော သစ္စာသုံးပါးတို့ကို အာရုံမပြု (နိဗ္ဗာန်ကိုသာ အာရုံပြု)သော်လည်း ထိုကျန်သော သစ္စာသုံးပါးတို့ကို သိခြင်းကိစ္စ ပြီးပြီးသူ ဖြစ်လေတော့သည်။ ယင်းသို့ သိခြင်းကိစ္စ ပြီးပြီးသား ဖြစ်သည်ကိုပင် “ကိစ္စသိဒ္ဓိအားဖြင့် ကျန်သော သစ္စာသုံးပါးတို့ကိုလည်း သိ၏”ဟု ခေါ်ဆိုရသကဲ့သို့တည်း။ နက်နဲဘိစွာ့၊ သိသာအောင် ဆင်ခြင် အထပ်ထပ် စဉ်းစားကြလေ)။
(၂) လောကီသရဏဂုံသည် ပုထုဇန်ပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ သန္တာန်၌ သရဏဂုံညစ်ညူကြောင်း ဥပက္ကိလေသ အကုသိုလ်တရားတို့ကို ပယ်ခွါသောအားဖြင့် ဘုရားဂုဏ်, တရားဂုဏ်, သံဃာဂုဏ်ကို အာရုံပြု၍ ဖြစ်ရှိပြည့်စုံ၏။ ထိုသရဏဂုံသည် တရားကိုယ်အားဖြင့် ဘုရားအစရှိသော ရတနာသုံးပါး ဝတ္ထုမှန်တို့၌ သဒ္ဓါတရားကိုရရှိခြင်း သဒ္ဓါတရားလျှင် အရင်းခံရှိသော သမ္မာဒိဋ္ဌိ = ပညာစေတသိက်ပင်တည်း၊ ပုညကိရိယာဝတ္ထု ဆယ်ပါးတို့တွင် ဒိဋ္ဌိဇုကမ္မဟူ၍ ခေါ်ဆိုအပ်လေသည်။
ဤ၌ သဒ္ဓါတရားကိုလည်း သရဏဂုံဟူ၍ ခေါ်ဆို၏။ သဒ္ဓါ, ပညာ = နှစ်ပါးစုံကိုလည်း သရဏဂုံဟူ၍ ခေါ်ဆို၏။ မှန်၏- လောကီသရဏဂုံသည် ၁-ဉာဏသမ္ပယုတ် သရဏဂုံ, ၂-ဉာဏဝိပ္ပယုတ် သရဏဂုံဟူ၍ နှစ်ပါးအပြားရှိ၏။ ထိုနှစ်ပါးတို့တွင် အမိအဖ-အစရှိသော သူတို့က တိုက်တွန်းသဖြင့် ကလေးသူငယ်-အစရှိသော သူတို့၏ ခံယူနှုတ်မြွက် ဆောက်တည်အပ်သော သရဏဂုံသည် ဉာဏဝိပ္ပယုတ် သရဏဂုံဖြစ်၏။ ဤဉာဏဝိပ္ပယုတ် သရဏဂုံ၌ သဒ္ဓါစေတသိက်ကို အရကောက်ယူရ၏။ ရတနာသုံးပါး၏ ကျေးဇူးဂုဏ်ကို သိရှိ၍ နှုတ်မြွက်ဆောက်တည် ခံယူအပ်သော သရဏဂုံသည် ဉာဏသမ္ပယုတ် သရဏဂုံဖြစ်၏၊ ဤဉာဏသမ္ပယုတ် သရဏဂုံ၌ သဒ္ဓါစေတသိက်, ပညာစေတသိက် = နှစ်ပါးလုံးကိုပင်
၆၉၈
အရကောက်ယူရ၏။ ဤ၌ သဒ္ဓါစေတသိက်နှင့် ပညာစေတသိက် ဤနှစ်ပါးတို့ကို သရဏဂုံဟူ၍ ရေးသား ပြဆိုရခြင်းမှာ ပဓာန (ပြဓာန်းသည်) ဖြစ်၍သာ ပြဆိုရေးသားခြင်းဖြစ်သည်၊ စင်စစ်သော်ကား ထိုသဒ္ဓါ,ပညာ ပြဓာန်းသော ဦးဆောင်သော စိတ်စေတသိက်တို့ကိုပင် သရဏဂုံဟူ၍ ခေါ်ဆိုအပ်လေသည်။
ထိုလောကီသရဏဂုံသည်—
(၁) အတ္တသန္နိယျာတန သရဏဂုံ = မိမိကိုယ်ကို ရတနာသုံးပါးအား အပ်နှင်းသော အခြင်းအရာအားဖြင့်ဖြစ်သော သရဏဂုံ,
(၂) တပ္ပရာယဏ သရဏဂုံ = ရတနာသုံးပါး၌ လည်းလျောင်း ညွတ်ကိုင်းရှိုင်းသော အခြင်းအရာအားဖြင့်ဖြစ်သော သရဏဂုံ,
(၃) သိဿဘာဝူပဂမန သရဏဂုံ = တပည့်အဖြစ်သို့ ကပ်ရောက်သော အခြင်းအရာဖြင့်ဖြစ်သော သရဏဂုံ,
(၄) ပဏိပါတ သရဏဂုံ = ရတနာသုံးပါး၌ အလွန်အမင်း အရိုအသေပြုသော အခြင်းအရာဖြင့်ဖြစ်သော သရဏဂုံ-
ဟူ၍ လေးပါးဖြစ်ပြန်သည်။
(၁) ထိုလေးပါးတို့တွင် “အဇ္ဇာဒိံ ကတွာ အဟံ အတ္တာနံ ဗုဒ္ဓဿ နိယျာတေမိ၊ ဓမ္မဿ နိယျာတေမိ၊ သံဃဿ နိယျာတေမိ = ငါသည် ယနေ့ကစ၍ မိမိကိုယ်ကို မြတ်စွာဘုရားအား အပ်နှင်းပေးလှူပါ၏။ တရားတော်အား အပ်နှင်းပေးလှူပါ၏၊ သံဃာတော်အား အပ်နှင်းပေးလှူပါ၏” ဤကဲ့သို့ မိမိကိုယ်ကို ရတနာသုံးပါးအား အပ်နှင်းလှူဒါန်းသော အခြင်းအရာဖြင့်ဖြစ်သော သရဏဂုံသည် အတ္တသန္နိယျာတန သရဏဂုံမည်၏။
(၂) “အဇ္ဇာဒိံ ကတွာ အဟံ ဗုဒ္ဓပရာယဏော ဓမ္မပရာယဏော သံဃပရာယဏောတိ မံ ဓာရေထ = ငါသည် ယနေ့ကစ၍ မြတ်စွာဘုရား, တရားတော်, သံဃာတော်သာလျှင် လည်းလျောင်း ကိုင်းညွတ်ရာရှိသူ ဖြစ်၏ဟူ၍ အကျွန်ုပ်ကို မှတ်ပါကုန်လော့”ဟု ဤကဲ့သို့ ရတနာသုံးပါး၌ လည်းလျောင်း ညွတ်ကိုင်းသော အခြင်းအရာအားဖြင့်ဖြစ်သော သရဏဂုံသည် တပ္ပရာယဏသရဏဂုံ မည်၏။
(၃) “အဇ္ဇာဒိံ ကတွာ အဟံ ဗုဒ္ဓဿ အန္တေဝါသိကော၊ ဓမ္မဿ အန္တေဝါသိကော၊ သံဃဿ အန္တေဝါသိကောတိ မံ ဓာရေထ = ငါသည် ယနေ့ကစ၍ မြတ်စွာဘုရား, တရားတော်, သံဃာတော်၏
၆၉၉
အန္တေဝါသိက တပည့်ရင်းဖြစ်သူဟူ၍ အကျွန်ုပ်ကို မှတ်ပါကုန်လော့”ဟု ဤကဲ့သို့ ရတနာသုံးပါး၏ တပည့်အဖြစ်ကို ခံယူသော အခြင်းအရာဖြင့်ဖြစ်သော သရဏဂုံသည် သိဿဘာဝူပဂမန သရဏဂုံ မည်၏။ ။(ဤ၌ မဟာဇနကဇာတ်တော်ဝယ် အသက်မဲ့ဖြစ်သည့် အသီးသီးသော သရက်ပင်, အသီးမသီးသော သရက်ပင် နှစ်မျိုးကိုပင် အလောင်းတော် မဟာဇနကမင်းသည် မိမိ၏ ဆရာအဖြစ်ဖြင့် “ဖလော အမ္ဗော အဖလော စ၊ တေ သတ္ထာရော ဥဘော မမ”ဟု ညွှန်ပြ ပြောဆိုတော်မူသကဲ့သို့ တရားတော်က အစီးအပွါးရရှိအောင် ညွှန်ပြသကဲ့သို့ ဖြစ်သောကြောင့် တရားတော်ကို ဆရာအနေဖြင့်၎င်း, မိမိကိုယ်ကို တပည့် အနေဖြင့်၎င်း ပြောဆိုအပ်လေသည်)။
(၄) “အဇ္ဇာဒိံ ကတွာ အဟံ အဘိဝါဒနပစ္စုဋ္ဌာနအဉ္ဇလိကမ္မသာမီစိကမ္မံ ဗုဒ္ဓါဒီနံယေဝ တိဏ္ဏံ ဝတ္ထူနံ ကရောမီတိ မံ ဓာရေထ = အကျွန်ုပ်သည် ယနေ့ကစ၍ ဘုရား, တရား, သံဃာ = ရတနာသုံးပါးတို့အားသာလျှင် ရှိခိုးခြင်း, ခရီးဦးကြိုဆိုခြင်း, လက်အုပ်ချီခြင်း, အရိုအသေပြုခြင်းအမှုကို ပြုလုပ်သောသူဟူ၍ အကျွန်ုပ်ကို မှတ်ပါကုန်လော့”ဟု ဤကဲ့သို့ ဘုရားအစရှိသော ရတနာသုံးပါးတို့၌ အလွန်အမင်း အရိုအသေပြုသော အခြင်းအရာဖြင့်ဖြစ်သော သရဏဂုံသည် ပဏိပါတသရဏဂုံ မည်၏။ (ပါဏိပါတ-မဟုတ်)။
ဤဖော်ပြရာပါ အခြင်းအရာ လေးပါးတို့တွင် တပါးပါးသော အခြင်းအရာကို ပြုလုပ်သောသူသည် သရဏဂုံ ခံယူအပ်သည်မည်၏။
တနည်းကား- (၁) “ဘဂဝတော အတ္တာနံ ပရိစ္စဇာမိ”- အစရှိသည်ဖြင့် = ငါသည် မိမိကိုယ်ကို မြတ်စွာဘုရားအား စွန့်လှူပါ၏။ တရားတော်အား စွန့်လှူပါ၏၊ သံဃာတော်အား စွန့်လှူပါ၏ဟူ၍ ဖြစ်စေ၊ ငါသည် မိမိအသက်ကို ရတနာသုံးပါးအား စွန့်လှူပါ၏ဟူ၍ ဖြစ်စေ၊ ငါ၏ကိုယ်ကို ရတနာသုံးပါးအား စွန့်လှူအပ်ပြီးသာလျှင် ဖြစ်၏ဟူ၍ ဖြစ်စေ၊ ငါ၏အသက်ကို ရတနာသုံးပါးအား စွန့်လှူအပ်ပြီးသာလျှင် ဖြစ်၏ဟူ၍ ဖြစ်စေ၊ ငါသည် အသက်ထက်ဆုံး မြတ်စွာဘုရားကို ကိုးကွယ်ရာဟူ၍ ဆည်းကပ်သိရှိပါ၏၊ တရားတော်ကို (ပ) သံဃာတော်ကို ကိုးကွယ်ရာဟူ၍ ဆည်းကပ်သိရှိပါ၏ဟူ၍ ဖြစ်စေ၊ မြတ်စွာဘုရားသည် တရားတော်သည် သံဃာတော်သည် ငါ၏ ကိုးကွယ်လည်းလျောင်း ပုန်းအောင်းရာ ဖြစ်၏ဟူ၍ ဖြစ်စေ ဤကဲ့သို့ မြွက်ဆို၍ မိမိကိုယ်ကို ရတနာသုံးပါးအား အပ်နှင်းစွန့်လှူသော အခြင်းအရာဖြင့်ဖြစ်သည့် အတ္တသန္နိယျာတနသရဏဂုံ ဖြစ်၏။
၇၀၀
(၂) အရှင်မဟာကဿပ-ဟု နောက်တချိန်တွင် ထင်ရှားမည့် ပိပ္ပလိလုလင်သည် မိမိဘာသာ ရဟန်းအသွင်ကို ယူပြီးလျှင် မဟာတိတ္ထ နေရင်းပုဏ္ဏားရွာမှ ထွက်၍ ဘုရားရှင်ရှိရာသို့ အစဉ်သဖြင့် သွားလတ်သော် သုံးဂါဝုတ်ခရီးမှ ဆီးကြို၍ ရာဇဂြိုဟ်ပြည်နှင့် နာဠန္ဒမြို့အကြား ဗဟုပုတ္တကမည်သော ပညောင်ပင်ရင်း၌ တပါးတည်း ထိုင်နေတော်မူသော မြတ်စွာဘုရားကို ဖူးတွေ့ရလေလျှင် မြတ်စွာဘုရားရှင်အပေါ်၌ “ဤပုဂ္ဂိုလ်မြတ်သည် လူနတ်တို့၏ဆရာ သတ္ထာမည်တော်မူ၏၊ ကောင်းသော ပဋိပတ်ဖြင့် နိဗ္ဗာန်သို့ အမှန်ပင် ဆိုက်ရောက်သောကြောင့် သုဂတမည်တော်မူ၏၊ မဖောက်မပြန် ကိုယ်တော်တိုင် သစ္စာဉေယျ ဓမ္မခပင်း ထိုးထွင်းသိမြင်တော်မူသောကြောင့် သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓမည်တော်မူ၏”ဟု ယုံမှားကင်းပြတ် ဆုံးဖြတ်ချက် ချမှတ်ပြီးလျှင်-
“သတ္ထာရဉ္စ ဝတာဟံ ပဿေယျံ၊ ဘဂဝန္တမေဝ ပဿေယျံ = အကျွန်ုပ်သည် လူနတ်တို့၏ဆရာ သတ္ထာမည်သော ပုဂ္ဂိုလ်မြတ်ကို ကြည့်ရှုလျှင် ရှင်ပင်ဘုရားကိုသာ ကြည့်ရှုပါအံ့။ သုဂတဉ္စ ဝတာဟံ ပဿေယျံ၊ ဘဂဝန္တမေဝ ပဿေယျံ = အကျွန်ုပ်သည် သုဂတခေါ်ဆို ပုဂ္ဂိုလ်သူမြတ်ကို ကြည့်ရှုလျှင် ရှင်ပင်ဘုရားကိုသာ ကြည့်ရှုပါအံ့။ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဉ္စ ဝတာဟံ ပဿေယျံ၊ ဘဂဝန္တမေဝ ပဿေယျံ = အကျွန်ုပ်သည် သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓခေါ်ဆို ပုဂ္ဂိုလ်သူမြတ်ကို ကြည့်ရှုလျှင် ရှင်ပင်ဘုရားကိုသာ ကြည့်ရှုပါအံ့။ (=အကျွန်ုပ်သည် ရှင်တော်ဘုရားမှတပါး အခြားသူကို သတ္ထုဟူ၍, သုဂတဟူ၍, သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဟူ၍ ဉာဏ်စက္ခုဖြင့် မကြည့်ရှုပါ မမြင်ပါ၊ ရှင်တော်ဘုရားကိုသာလျှင် သတ္ထုဟူ၍, သုဂတဟူ၍, သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဟူ၍ ဉာဏ်စက္ခုဖြင့် ကြည့်ရှုသိမြင်ပါ၏”ဟု ဆိုလိုသည်)”-
ဤကဲ့သို့ နှုတ်မြွက်ကာ သရဏဂုံ ခံယူလေသည်။ ဤသို့လည်း အရှင်မဟာကဿပ၏ တပည့်အဖြစ် ခံယူသော သရဏဂုံကဲ့သို့ ရတနာသုံးပါး၏ တပည့်အဖြစ် ခံယူသော သိဿဘာဝူပဂမန သရဏဂုံသည် ဖြစ်၏။
(၃) ရှေးဖော်ပြရာပါ အာဠဝကသုတ် ဟေမဝတသုတ်တို့၌ လာရှိသည့်-
သော အဟံ ဝိစရိဿာမိ၊ ဂါမာ ဂါမံ ပုရာ ပုရံ။
နမဿမာနော သမ္ဗုဒ္ဓံ၊ ဓမ္မဿ စ သုဓမ္မတံ။ (ဟူ၍၎င်း)
တေ မယံ ဝိစရိဿာမ၊ ဂါမာ ဂါမံ နဂါ နဂံ။
နမဿမာနာ သမ္ဗုဒ္ဓံ၊ ဓမ္မဿ စ သုဓမ္မတံ။ (ဟူ၍၎င်း)
၇၀၁
ဤသို့လည်း အာဠဝကဘီလူး, ဟေမဝတနတ်မင်း, သာတာဂိရနတ်မင်းတို့၏ သရဏဂုံကဲ့သို့ ရတနာသုံးပါး၌ လည်းလျောင်း ညွတ်ကိုင်းသော အခြင်းအရာဖြင့်ဖြစ်သော တပ္ပရာယဏ သရဏဂုံသည် ဖြစ်၏။ (ဂါထာအနက်များ အောက်၌ ရေးခဲ့ပြီ)။
(၄) မဇ္ဈိမပဏ္ဏာသ ဗြဟ္မာယုသုတ်ဝယ် လာရှိသည့်အတိုင်း ဗြဟ္မာယုပုဏ္ဏား မေးလျှောက်အပ်သော ပြသနာရှစ်ချက်ကို မြတ်စွာဘုရားရှင် ဖြေကြား၍ ပြီးဆုံးသောအခါ ဗြဟ္မာယုပုဏ္ဏားကြီးသည် မြတ်စွာဘုရား၌ အလွန်ကြည်ညိုရကား နေရာမှထ၍ မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ ခြေတော်တို့၌ ဦးဖြင့်တိုက် (ဦးခိုက်)ပြီးလျှင် ဘုရားရှင်၏ ခြေတော်တို့ကို ခံတွင်းဖြင့်လည်း စုပ်လေသည်။ လက်နှစ်ဖက်တို့ဖြင့် တအားသွန် ဆုပ်နယ်လေသည်၊ “အိုအရှင်ဂေါတမ.. အကျွန်ုပ်သည် ဗြဟ္မာယုပုဏ္ဏားဖြစ်ပါသည်၊ အိုအရှင်ဂေါတမ.. အကျွန်ုပ်သည် ဗြဟ္မာယုပုဏ္ဏားဖြစ်ပါသည်”ဟု အမည်ကိုလည်း ထုတ်ဖော် ပြောကြား လျှောက်ထားလေသည်။
ဤဗြဟ္မာယုပုဏ္ဏားကြီးကဲ့သို့ ကိုယ်ထိလက်ရောက် ရတနာသုံးပါး၌ အလွန်အမင်း ရိုသေသော အခြင်းအရာအားဖြင့်လည်း ပဏိပါတသရဏဂုံသည် ဖြစ်၏။
အချုပ်အားဖြင့် အတ္တသန္နိယျာတန အစရှိသော သရဏဂုံ လေးမျိုးတို့အတွက် ပြုမူပုံ တမျိုးတည်းအနေဖြင့် မမှတ်ယူရာ၊ ရတနာသုံးပါး၌ ရိုသေလေးမြတ် ဆည်းကပ်သော အခြင်းအရာဖြင့်ဖြစ်သည့် အပြုအမူ အမျိုးမျိုး၊ အပြောအဆို အမျိုးမျိုးတို့ ရှိလေရာ ထိုပြုမူပြောဆိုချက်အပေါ်မှာ မူတည်၍ “ဤအပြုအမူ အပြောအဆိုမျိုးကား အတ္တသန္နိယျာတန သရဏဂုံ ဖြစ်၏၊ ဤအပြုအမူ အပြောအဆိုမျိုးကား တပ္ပရာယဏ သရဏဂုံဖြစ်၏၊ ဤအပြုအမူ အပြောအဆိုမျိုးကား သိဿဘာဝူပဂမန သရဏဂုံဖြစ်၏၊ ဤအပြုအမူ အပြောအဆိုမျိုးကား ပဏိပါတသရဏဂုံဖြစ်၏”ဟူ၍ သင့်လျော်သလို မှတ်ယူနိုင်ရန် ဤယခု နောက်နည်းကို အဋ္ဌကထာဆရာတော်မြတ် ဖွင့်ပြတော်မူအပ်လေသည်။
ပဏိပါတ အရိုအသေပြုမှု လေးမျိုး
ထိုပဏိပါတခေါ်သော အရိုအသေပြုမှု ရှိခိုးမှုသည် ၁-ဆွေမျိုးဖြစ်၍ ရှိခိုးခြင်း, ၂-ကြောက်သဖြင့် အရိုအသေပြုခြင်း ရှိခိုးခြင်း, ၃-ဆရာဖြစ်၍ အရိုအသေပြုခြင်း ရှိခိုးခြင်း, ၄ -မြတ်သာအလှူကို ခံယူထိုက်သည့်
၇၀၂
ရတနာသုံးတန် ဝတ္ထုမှန်အနေဖြင့် အရိုအသေပြုခြင်း ရှိခိုးခြင်းဟူ၍ လေးမျိုး ပြားပြန်လေသည်။
ထိုလေးမျိုးတို့အနက် ၄-အမှတ်ပြပါ မြတ်သောအလှူကို ခံယူထိုက်သည့် ရတနာသုံးတန် ဝတ္ထုမှန်အနေဖြင့် အရိုအသေပြုမှ ရှိခိုးမှသာလျှင် ပဏိပါတသရဏဂုံ မြောက်လေသည်။ ကျန်သုံးမျိုးဖြင့် ရိုသေမှု ရှိခိုးမှုကား သရဏဂုံ မမြောက်ပေ။
မှန်၏- ချီးမွမ်းအပ် မြတ်သော ရတနာမှန်အနေဖြင့် ရိုသေမြတ်နိုး ရှိခိုးမှတ်ယူမှသာ သရဏဂုံမြောက်လေသည်၊ စစ်မှန်သော ဘုရား, တရား, သံဃာ = ရတနာသုံးပါးကို စွန့်ပယ်၍ အခြား မစစ်မမှန်သည့် ဘုရား အမည်ခံ, တရားအမည်ခံ, သံဃာအမည်ခံများကို စစ်မှန်သော ဘုရား, တရား, သံဃာ ရတနာအနေဖြင့် ရိုသေမြတ်နိုး ရှိခိုး ကိုးကွယ်မှသာ သရဏဂုံ ပျက်လေသည်။
ထို့ကြောင့် ၁-အမှတ်မထင် အကြင် သာကီဝင်မင်း ကောလိယမင်းသည် “မြတ်စွာဘုရားသည် ငါတို့၏ မဟာဆွေတော်မျိုးတော် ဖြစ်သည်”ဟု အောက်မေ့ကာ ရှိခိုးငြားအံ့၊ ထိုသူသည် သရဏဂုံကို ခံယူအပ်သည် မမည်။
၂-အမှတ်မထင် အကြင်သူသည် “ရဟန်းဂေါတမသည် မင်းအပူဇော်ခံပုဂ္ဂိုလ် တန်ခိုးအာနုဘော်ကြီးသော ပုဂ္ဂိုလ် ဖြစ်လေသည်၊ သူ့ကို ရှိခိုးမှု ငါမပြုခဲ့လျှင် ငါ၏ အကျိုးမဲ့ကိုသော်မူလည်း ပြုလေရာ၏”ဟု အောက်မေ့ ကြောက်ရွံ့သဖြင့် ရှိခိုးငြားအံ့၊ ထိုသူသည်လည်း သရဏဂုံကို ခံယူအပ်သည် မမည်။
၃-အမှတ်မထင် အကြင်သူသည် မြတ်စွာဘုရား ဘုရားမဖြစ်မီ ဘုရားအလောင်းတော် ဖြစ်စဉ်အခါ၌ အလောင်းတော်သူမြတ်ထံ အတတ်ပညာ တစုံတရာ သင်ကြားခဲ့ဘူးသည်ကို အောက်မေ့ကာ ဘုရားဖြစ်တော်မူသောအခါ၌ “ငါ၏ဆရာ ဖြစ်ခဲ့ပေသည်”ဟု အောက်မေ့ကာ ရှိခိုးငြားအံ့၊ အမှတ်မထင် အကြင်သူသည်လည်း မြတ်စွာဘုရား ဖြစ်သောအခါ-
စတုဓာ ဝိဘဇေ ဘောဂေ၊ ပဏ္ဍိတော ဃရမာဝသံ။
ဧကေန ဘောဂံ ဘုဉ္ဇေယျ၊ ဒွီဟိ ကမ္မံ ပယောဇယေ။
စတုတ္ထဉ္စ နိဓာပေယျ၊ အာပဒါသု ဘဝိဿတိ။
အိမ်ရာကို စိုးအုပ်နေသော ပညာရှိ မင်းယောက်ျားသည် မိမိရရှိသော စည်းစိမ်ဥစ္စာများကို လေးပုံပုံပြီးနောက် တပုံသော ဥစ္စာဖြင့်
၇၀၃
လူစည်းစိမ်ကို ခံစားသုံးဆောင်ရမည်၊ နှစ်ပုံသော ဥစ္စာတို့ဖြင့် မိမိအလုပ်ကို ဆက်၍ လုပ်ဆောင်ရမည်၊ စတုတ္ထ အပုံကိုကား “ဘေးရန်ရောက်ခဲ့သော် သုံးစွဲရန် ဖြစ်လိမ့်မည်”ဟု ရည်ရွယ်၍ သိမ်းထားရမည်။ (=မိမိ ရောင်းဝယ်ဖောက်ကား၍ ငွေ-၁၀ဝိ/ကျပ်တရာ အမြတ်အစွန်း ရရှိလာလျှင် ထိုကျပ်တရာကို လေးပုံပြု၍ တပုံ ၂၅ိ/ နှစ်ဆယ့်ငါးကျပ်ဖြင့် အိမ်ထောင်မှုလောက်အောင် သုံးရမည်၊ နှစ်ပုံဖြစ်သည့် ၅ဝိ/ ကျပ်ငါးဆယ်ကို အလုပ်ထဲ၌ ပြန်၍ ရင်းနှီးရမည်၊ စတုတ္ထအပုံဖြစ်သည့် ၂၅ိ/ ကျပ်အစိတ်ကို ဘေးရန်ပေါ်ပေါက်လျှင် အသုံးပြုရန် သိမ်းထားရမည်)-
ဤကဲ့သို့သော လောကီကြီးပွါးရေးဆိုင်ရာ ဆုံးမချက်ကို သင်ကြား၍ လောကီကြီးပွါးရေး ညွှန်ကြားပေးပေသည်ဟု စိတ်ကရည်ရွယ်၍ “ငါ၏ဆရာ ဖြစ်ပါပေသည်”ဟု အောက်မေ့ကာ ရှိခိုးငြားအံ့၊ ထိုသူနှစ်ဦးလုံးပင် သရဏဂုံကို ခံယူအပ်သည်မမည်။
၄-အမှတ်မထင် အကြင်သူသည်ကား “ဤမြတ်စွာဘုရားသည် လောက၌ နောက်နောက်ဘဝ အကျိုးရအောင် ပျိုးချတုံလတ် မြတ်သောအလှူကို ခံယူတော်မူထိုက်သော ရတနာစစ် ရတနာမှန် ဖြစ်တော်မူ၏”ဟု အောက်မေ့ကာ ရှိခိုး၏၊ ထိုသူသည်သာလျှင် သရဏဂုံကို ခံယူအပ်သည်မည်၏။
ဆက်ဦးအံ့- ဤကဲ့သို့ အဂ္ဂဒက္ခိဏေယျပုဂ္ဂိုလ် = မြတ်သောအလှူကို ခံထိုက်သော ပုဂ္ဂိုလ်အနေဖြင့် ဘုရားရှင်ကို သိရှိကာ သရဏဂုံ ခံယူပြီးသော ဥပါသကာ, ဥပါသိကာ၏ အဖို့ရာ သာသနာပြင်ပ တိတ္ထိတို့၌ တိတ္ထိရဟန်းပြုနေသော ဆွေမျိုးဖြစ်သူကို “ဤသူကား ငါ၏ ဆွေမျိုးဖြစ်သည်”ဟု အောက်မေ့ကာ ရှိခိုးသော်လည်း သရဏဂုံမပျက်၊ တိတ္ထိရဟန်းမဟုတ်သူ ဆွေမျိုးတော်စပ်သော ပကတိလူကို ရှိခိုးမူကား အဘယ် ဆိုဖွယ်ရှိအံ့နည်း၊ သရဏဂုံ မပျက်သည်သာတည်း (၁)။ ထို့အတူ သရဏဂုံ ခံယူပြီးသော ဥပါသကာ, ဥပါသိကာ၏ အဖို့ရာ တိုင်းပြည်အုပ်ချုပ် မင်းပြုလုပ်သူကို ရှိမခိုးလျှင် အကျိုးမဲ့ကို ပြုမည်စိုး၍ ရှိခိုးသော်လည်း သရဏဂုံ မပျက်ချေ၊ မှန်၏- ထိုမင်းဖြစ်သောသူသည် တိုင်းပြည်အလုံးက ပူဇော်အပ်သူ ဖြစ်ရကား ရှိမခိုးအပ်လျှင် အကျိုးမဲ့ကိုသော်လည်း ပြုလေရာ၏၊ ထို့ကြောင့် ရှိခိုးရမည်သာ၊ ထိုသို့ မင်းကို ကြောက်သဖြင့် ရှိခိုးသော်လည်း သရဏဂုံမပျက် (၂)။ ထို့အတူ အတတ်ပညာ တစုံတရာ သင်ကြားပြသပေးသော
၇၀၄
ဆရာဖြစ်ဘူးသည့် တိတ္ထိဖြစ်သူကိုပင်သော်လည်း “ဤသူသည် ငါ၏ဆရာ ဖြစ်ခဲ့ဘူးပြီ”ဟု ကြံစည်အောက်မေ့ကာ ရှိခိုးသော (သရဏဂုံတည်သူ) ဥပါသကာအဖို့လည်း သရဏဂုံမပျက် (၃)။ ဤသို့ ဆိုအပ်ပြီးအတိုင်း သရဏဂုံအပြားကို သိမှတ်ရာ၏။
(င) သရဏဂုံ၏ အကျိုး
ဖော်ပြရာပါ လောကီသရဏဂုံ လောကုတ္တရာသရဏဂုံ နှစ်မျိုးတို့တွင် အရိယဖိုလ် လေးပါးတို့သည် လောကုတ္တရာ သရဏဂုံ (=မဂ်စိတ္တုပ္ပါဒ်)၏ အကျိုးရင်း ဖြစ်ကုန်၏၊ သံသရာဝဋ်ဒုက္ခ၏ ကုန်ခန်းချုပ်ငြိမ်းခြင်းသည် အကျိုးဆက် အကျိုးဖျား အာနိသံသမည်၏။ တနည်းကား အနိစ္စ, ဒုက္ခ, အနတ္တဖြစ်သော ရုပ်နာမ်ဓမ္မ သင်္ခါရတို့ကို ဘယ်သောအခါမှာမှ နိစ္စဟူ၍, သုခဟူ၍, အတ္တဟူ၍ မစွဲယူခြင်း- စသည်သည် လောကုတ္တရာ သရဏဂုံ၏ အကျိုးဆက်မည်၏။ ဘဝသမ္ပတ္တိ = သုဂတိဘဝသို့ ကပ်ရောက်ရခြင်း, ဘောဂသမ္ပတ္တိ = စည်းစိမ်ဥစ္စာနှင့် ပြည့်စုံခြင်း- စသည်သည် လောကီသရဏဂုံ၏ အကျိုးမည်၏။ ။ဤကား သရဏဂုံ၏ အကျိုးတည်း။
(စ) သရဏဂုံ၏ ညစ်နွမ်းခြင်း
ထိုလောကီသရဏဂုံ, လောကုတ္တရာသရဏဂုံ- နှစ်ပါးတို့တွင် လောကီသရဏဂုံသည် ရတနာသုံးပါးတို့၌ ဂုဏ်ကျေးဇူးကို မသိခြင်း ယုံမှားခြင်း အလွဲလွဲအမှားမှား စွဲယူမှတ်ထင်ခြင်း- စသည်တို့ကြောင့် ညစ်နွမ်း၏။ အရောင်မလက် မပြန့်ပြူး မကြီးကျယ်။ လောကုတ္တရာ သရဏဂုံမှာကား ညစ်နွမ်းမှုဟူ၍ မရှိ၊ အမြဲတစေ သန့်ရှင်းစင်ကြယ်လျက် ရှိချေ၏။
(ဆ) သရဏဂုံ၏ ပျက်စီးခြင်း
သရဏဂုံနှစ်ပါးတို့တွင် လောကုတ္တရာသရဏဂုံမှာ ဘယ်သောအခါမှာမှ ပျက်စီးသောဟူ၍ မရှိ၊ မှန်၏- လောကုတ္တရာသရဏဂုံ တည်ပြီးသူဖြစ်သည့် အရိယာ သူတော်ကောင်းသည် တမလွန်လောက ဟိုဘ၀၌သော်လည်း ရတနာသုံးပါးမှတပါး အခြားသူကို ဆရာဟူ၍ မညွှန်ပြတော့ချေ။ လောကီသရဏဂုံမှာသာ ပျက်စီးခြင်း ရှိသည်။
ထိုလောကီသရဏဂုံ၏ ပျက်စီးခြင်းသည် ၁-အပြစ်ရှိသော ပျက်စီးခြင်း၊ ၂-အပြစ်မရှိသော ပျက်စီးခြင်းဟူ၍ နှစ်မျိုးရှိ၏။ ထိုနှစ်မျိုးတို့တွင် ၁-ရတနာသုံးပါးမှတပါး အခြားတိတ္ထိဆရာ- စသည်တို့၌
၇၀၅
“မိမိကိုယ်ကို အပ်နှင်းသော အခြင်းအရာ” အစရှိသော ရှေးဖော်ပြရာပါ အခြင်းအရာ လေးပါးတို့အနက် တပါးပါးသော အခြင်းအရာဖြင့် ဆည်းကပ်ကိုးကွယ်လျှင် သရဏဂုံလည်းပျက်၍ တဏှာ,ဒိဋ္ဌိ အစရှိသော အကုသိုလ်အပြစ်တို့နှင့်လည်း တကွဖြစ်သောကြောင့် မကောင်းသော ဆင်းရဲဒုက္ခအကျိုးကို ပေး၏။ ၂-ဤဘဝ ကိုယ်ခန္ဓာပြတ်ကြွေ စုတေသောအခါ ခံယူရင်း လောကီသရဏဂုံ ပျက်၏၊ သို့သော် သရဏဂုံ ပျက်ရုံမျှသာဖြစ်၍ တစုံတခု အကုသိုလ်မဟုတ်သောကြောင့် အပြစ်မရှိ။ ။(ယနေ့ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင် သူတော်စင်တို့ ဆောက်တည်အပ်သော သရဏဂုံသည် လောကီသရဏဂုံဖြစ်၏၊ ထိုလောကီသရဏဂုံသည် သိက္ခာပုဒ်ကို ဆောက်တည်ခြင်းကဲ့သို့ ကာလအပိုင်းအခြားကို မပြုမူ၍ ဆောက်တည်အပ်ရကား အသက်ပျက်ဆုံးမှ သရဏဂုံလည်း ဆုံးလေ ပျက်လေတော့သည်၊ ထိုကဲ့သို့ သေသဖြင့် သရဏဂုံပျက်ခြင်းကား တဏှာ,ဒိဋ္ဌိ- အစရှိသော အကုသိုလ်အပြစ်တရားများ မပါရှိ၍ အပြစ်မရှိသော ပျက်စီးခြင်းသာ ဖြစ်၏။ ။ဤကား သရဏဂုံ၏ ပျက်စီးခြင်းကို ပြဆိုချက်တည်း။ (သုတ်သီလက္ခန် အဋ္ဌကထာ၊ စာမျက်နှာ ၂၀၅။ ပ။ ၂၀၉-မှ)။
ဥပါသကာနှင့်စပ်၍ မှတ်ဖွယ်
ဤ၌ ဥပါသကာနှင့်စပ်၍ မှတ်ဖွယ်ကိုလည်း အကျဉ်းမျှ ဖော်ပြဦးအံ့၊ ဤဥပါသကာ အရာ၌လည်း-
(က) ဥပါသကာမည်သောသူ,
(ခ) ဥပါသကာမည်ကြောင်း,
(ဂ) ဥပါသကာ၏ သီလ,
(ဃ) ဥပါသကာ၏ အသက်မွေးမှု,
(င) ဥပါသကာ၏ ပျက်စီးခြင်း,
(စ) ဥပါသကာ၏ ပြည့်စုံခြင်း-
ဤခြောက်ပါးကို နားလည်သင့်၏။
(က) ဥပါသကာမည်သောသူ
ထိုခြောက်ပါးတို့တွင် “အဘယ်သို့သောသူသည် ဥပါသကာမည်သနည်း”ဟူမူ အမျိုးယုတ်ညံ့မဟူ သရဏဂုံတည်သူ မှန်သမျှသည် ဥပါသကာမည်၏။ (ဆိုင်ရာသာဓကကို သံ၊ ၃၊ ၃၄၄-မျက်နှာမှ ယူလေ)။
၇၀၆
(ခ) ဥပါသကာမည်ကြောင်း
“အဘယ့်ကြောင့် ဥပါသကာမည်သနည်း”ဟူမူ ဘုရား, တရား, သံဃာ = ရတနာသုံးပါးကို ဆည်းကပ်တတ်သောကြောင့် ဥပါသကာမည်၏။ (ဥပါသတီတိ ဥပါသကော။ ဥပါသတိ = ရတနာသုံးပါးကို ဆည်းကပ်တတ်၏။ ဣတိ တသ္မာ = ထို့ကြောင့်။ ဥပါသကော = ဥပါသကမည်၏။ ဥပါသကော = ရတနာသုံးပါးကို ဆည်းကပ်တတ်သူ ဒါယကာ။ ဤကား ဝစနတ္ထတည်း)။
(ဂ) ဥပါသကာ၏ သီလ
“ဥပါသကာ၏ သီလကား အဘယ်နည်း”ဟူမူ ငါးပါးသီလသည် ဥပါသကာ၏ သီလမည်၏။ (သာဓကကို သံ၊ ၃၊ ၃၄၅-မျက်နှာမှ ယူလေ)။
(ဃ) ဥပါသကာ၏ အသက်မွေးမှု
“ဥပါသကာ၏ အသက်မွေးမှုကား အဘယ်နည်း”ဟူမူ ၁-လက်နက် ရောင်းဝယ်ကုန်သွယ်ခြင်း, ၂-လူကို ရောင်းဝယ်ကုန်သွယ်ခြင်း, ၃-အသားငါးကို ရောင်းဝယ်ကုန်သွယ်ခြင်း, ၄-သေအရက်ကို ရောင်းဝယ်ကုန်သွယ်ခြင်း, ၅-အဆိပ်ကို ရောင်းဝယ်ကုန်သွယ်ခြင်း = ဤမိစ္ဆာကုန်သွယ်ခြင်း ၅-မျိုးကို ရှောင်ရှား၍ တရားနှင့်အညီ နွားကျောင်း၍ ကုန်သွယ်၍ လယ်လုပ်၍ အသက်မွေးခြင်းသည် ဥပါသကာ၏ အသက်မွေးမှုမည်၏။ (သာဓကကို အံ၊ ၂၊ စာမျက်နှာ ၁၈၃-မှ ယူလေ။)
(င) ဥပါသကာ၏ ပျက်စီးခြင်း
“ဥပါသကာ၏ ပျက်စီးခြင်းကား အဘယ်နည်း”ဟူမူ ရှေးဖော်ပြရာပါ ငါးပါးသီလနှင့် တရားသော အသက်မွေးမှုတို့၏ ပျက်စီးခြင်းသည် ဥပါသကာ၏ ပျက်စီးခြင်းမည်၏။ (ငါးပါးသီလ ပျက်စီးလျှင်၎င်း, မိစ္ဆာကုန်သွယ်ခြင်း ၅-မျိုးတို့တွင် တမျိုးမျိုးဖြင့် ကုန်သွယ်၍ အသက်မွေးလျှင်၎င်း ဥပါသကာ၏အဖြစ် ပျက်စီးလေတော့၏ဟု ဆိုလိုသည်)။ ထို့ပြင် ဥပါသကာကြမ်း ဥပါသကာညစ် စက်ဆုပ်ဖွယ်သော ဥပါသကာ၏ အဖြစ်ကို ပြုတတ်သည့် ၁-သဒ္ဓါတရား မရှိခြင်း, ၂-ကိုယ်ကျင့်သီလ မရှိခြင်း, ၃-လူမလိမ္မာ ပညာမဲ့သူတို့ ကြံဆအပ်သည့် အမြင် အကြား အတွေ့ဟူသော လောကီမင်္ဂလာတို့နှင့် ပြည့်စုံခြင်း ထိုလောကီမင်္ဂလာတို့ကိုသာ လိုက်စားခြင်း, ၄-ကုသိုလ်ကံ အကုသိုလ်ကံကို မယုံကြည်ပဲ မင်္ဂလာကိုသာ အနှစ်သာရအားဖြင့် ယုံကြည်ခြင်း, ၅-သဗ္ဗညူမြတ်စွာ သာသနာပြင်ပ တိတ္ထိတို့၏ အယူဝါဒ၌ မြတ်သော အလှူခံပုဂ္ဂိုလ်ရှိနိုး
၇၀၇
မျှော်ကိုးရှာမှီးလျက် ကုသိုလ်ကောင်းမှု ပြုလုပ်လျှင် တိတ္ထိတို့၏ အယူဝါဒ၌ ဦးစားပေး ရှေးဦးစွာ ပြုလုပ်ပြီးနောက်မှ ဘုရားသာသနာ၌ ပြုလုပ်ခြင်း ဤတရားငါးပါးသည် ဥပါသကာ၏ ပျက်စီးခြင်းမည်၏။ (ဤတရားငါးပါး ဖြစ်လာလျှင် ဥပါသကာအဖြစ် ပျက်စီးတော့၏-ဟု ဆိုလိုသည်)။ (သာဓကကို အံ၊ ၂၊ ၁၈၁-မှ ယူလေ။)
(စ) ဥပါသကာ၏ ပြည့်စုံခြင်း
“ဥပါသကာ၏ ပြည့်စုံခြင်းကား အဘယ်နည်း”ဟူမူ ရှေးဖော်ပြရာပါ ငါးပါးသီလ တရားသော အသက်မွေးမှုတို့နှင့် ပြည့်စုံခြင်းသည် ဥပါသကာ၏ ပြည့်စုံခြင်းမည်၏၊ (ငါးပါးသီလ မပျက်စီးလျှင် တရားသော အသက်မွေးမှု မပျက်စီးလျှင် ဥပါသကာ၏အဖြစ် ပြည့်စုံနေ၏ဟု ဆိုလိုသည်)။ ထို့ပြင် ရတနာနှင့်တူသော ဥပါသကာ, ပဒုမာကြာနှင့်တူသော ဥပါသကာ, ကြာပုဏ္ဍရိက်နှင့်တူသော ဥပါသကာအဖြစ်ကို ပြုတတ်သည့် ၁-သဒ္ဓါတရားရှိခြင်း, ၂-ကိုယ်ကျင့်သီလ မပျက်စီးခြင်း, ၃-လောကီမင်္ဂလာတို့ကို မလိုက်စားခြင်း, ၄-လောကီမင်္ဂလာများကို မယုံကြည်ပဲ ကုသိုလ် အကုသိုလ်ကံကိုသာ ယုံကြည်ခြင်း, ၅-သာသနာပြင်ပ တိတ္ထိတို့၏ အယူဝါဒ၌ မြတ်သော အလှူခံပုဂ္ဂိုလ်ရှိနိုး မျှော်ကိုးရှာမှီးမှု မပြုပဲ ကုသိုလ်ကောင်းမှု ပြုလုပ်လျှင် ဤသာသနာတော်၌ ဦးစားပေး ရှေးဦးစွာ ပြုလုပ်ပြီးနောက်မှ တိတ္ထိတို့၏ဝါဒ သာသနာ၌ ပြုလုပ်ခြင်း ဤတရားငါးပါးသည် ဥပါသကာ၏ ပြည့်စုံခြင်းမည်၏၊ (ဤတရားငါးပါး ထင်ရှားရှိနေလျှင် ဥပါသကာ၏အဖြစ် ပြည့်စုံနေ၏ဟု ဆိုလိုသည်)။ (သာဓကကို အံ၊ ၂၊ ၁၁-မှ ယူလေ)။
အဇာတသတ်မင်း၏ နစ်နာမှုနှင့် အကျိုးရမှု
ထို့နောက် မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် အဇာတသတ်မင်း ဖဲခွါသွား၍ မကြာမြင့်မီပင် ရဟန်းတော်များကို “ရဟန်းတို့.. အဇာတသတ်မင်းသည် မိမိ၏တည်ရာကို မိမိပင် တူးဖြိုဖျက်ဆီးခဲ့၏၊ ရဟန်းတို့.. ဤအဇာတသတ်မင်းသည် တရားစောင့်သော တရားသဖြင့် မင်းပြုသော ခမည်းတော် ဗိမ္ဗိသာရမင်းကြီးကို မသတ်မိပါမူ၍ အဇာတသတ်မင်း၏သန္တာန်၌ ဤနေရာမှာပင်လျှင် သောတာပတ္တိ မဂ်ဉာဏ်အမြင် ဖြစ်ပေါ်လေရာ၏၊ (ဤမင်းသည် ဤနေရာမှာပင် သောတာပန်တည် အရိယာဖြစ်လေရာ၏)”ဟု မိန့်တော်မူ၏။
၇၀၈
ဤ၌ “ဤအဇာတသတ်မင်းသည် ခမည်းတော်ကို မသတ်မိခဲ့ပါမူ ယခု သာမညဖလသုတ်ကို ကြားနာသောအခါ ဤနေရာ၌ ထိုင်နေလျက်ပင် သောတာပတ္တိမဂ်သို့ ရောက်လေရာ၏။ ယခုမှာမူ ဒေဝဒတ်တည်းဟူသော မိတ်ဆွေမကောင်းနှင့် ပေါင်းသင်းမိသည့်အတွက် သောတာပတ္တိမဂ်ဉာဏ်၏ အန္တရာယ် ဖြစ်ရှိလေတော့၏။ ထိုသို့ပင် ဖြစ်သော်လည်း ဤအဇာတသတ်မင်းသည် ငါဘုရားကို ဆည်းကပ်၍ ရတနာသုံးပါးကို ကိုးကွယ်ရာဟူ၍ ဆည်းကပ်သောကြောင့်၎င်း, သူ၏ဆည်းကပ်ရာ ငါဘုရား၏ သာသနာသုံးရပ်က မြတ်လှ ကြီးမားလှသောကြောင့်၎င်း ဥပမာအားဖြင့် တစုံတယောက်သော ယောက်ျားသည် လူသတ်မှုကို ကျူးလွန်မိ၍ သေစားသေရန် အပြစ်ဒဏ်ကို ခံရမည်ဖြစ်သော်လည်း အမှီကောင်းကို ရရှိသည့်အတွက် ပန်းတဆုပ်မျှသော လက်ဆောင်ဖြင့် (၀ါ-ပန်းတဆုပ်သော ဥစ္စာဒဏ်ကို ပေးဆောင်ကာ) သေဒဏ်မှ လွတ်သကဲ့သို့ ဤအတူပင် အဖကိုသတ်ခြင်း တည်းဟူသော အာနန္တရိယကံကြောင့် အဝီစိငရဲ၌ ဖြစ်ထိုက်သော်လည်း ဘုရားသာသနာ တည်းဟူသော အမှီကောင်းကို ရရှိသည့်အတွက် လောဟကုမ္ဘီငရဲ၌သာ (သေပြီးနောက်) ဖြစ်ပြီးလျှင် အနှစ်သုံးသောင်းကြာ အောက်သို့မြုပ်၍ အောက်အပြင်သို့ ရောက်ရှိကာ တဖန် အနှစ်သုံးသောင်းကြာ အထက်သို့တက်၍ အထက်အနားရေးအပြင်သို့ ရောက်ရှိလတ်၍ (အနှစ်ခြောက်သောင်းကြာလျှင်) ထိုလောဟကုမ္ဘီငရဲမှ လွတ်မြောက်လိမ့်မည်” ဟူ၍လည်း မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ဆက်၍ မိန့်တော်မူ၏။
(ဤ၌။ ။အဇာတသတ်မင်း အကျိုးရမှု မှတ်ဖွယ်အထူးကို အဋ္ဌကထာမှ ထုတ်ဆောင် ဖော်ပြဦးအံ့- “ဤသာမညဖလသုတ်ကို ကြားနာရ၍ အဇာတသတ်မင်းသည် တစုံတခုသော အကျိုးအာနိသင်ကို ရအပ်ပါ၏လော”ဟု မေးဖွယ်ရှိ၏။
အဖြေကား- ကြီးစွာသော အကျိုးအာနိသင်ကို ရအပ်ပါ၏။ ရပုံမှာ.. ဤမင်းသည် ခမည်းတော်ကို သတ်ပြီးသောအခါမှစ၍ ဒုဂ္ဂတိနိမိတ်တို့သာ ထင်နေသဖြင့် နေ့နေ့ညဉ့်ညဉ့် အိပ်စက်ခွင့်ကို မရခဲ့ချေ၊
၇၀၉
မြတ်စွာဘုရားရှင်ထံတော်သို့ ဆည်းကပ်၍ ချိုမြိန်လှစွာ ဩဇာရှိသော ဤသာမညဖလသုတ် တရားဒေသနာကို ကြားနာရသောအခါမှစ၍ နေ့နေ့ညဉ့်ည၌ ချမ်းသာစွာ အိပ်စက်ခွင့်ကို ရလေ၏။ ရတနာသုံးပါး တို့အားလည်း ကြီးစွာသော ပူဇော်သက္ကာရမှုကို ပြုလေသည်၊ ဤအဇာတသတ်မင်းနှင့်တူသော ပုထုဇန်တို့ သန္တာန်၌ဖြစ်သည့် သဒ္ဓါတရား (=ပေါထုဇ္ဇနိကသဒ္ဓါတရား)နှင့် ပြည့်စုံသူ အခြားတလူမျှ မရှိချေ။ (အိပ်စက်ခွင့်ကိုရခြင်းမှ ရတနာသုံးပါး၌ ပူဇော်သက္ကာရမှုပြုသည့် ကောင်းမှုကုသိုလ်ကိုရခြင်း သူမတူတန်သော ပေါထုဇ္ဇနိကသဒ္ဓါတရားကို ရခြင်း-စသည့် မျက်မှောက်ဘဝ၌ဖြစ်သော အကျိုးတို့ကို ရသည်)။ တမလွန်လောက နောက်အနာဂတ် အတွက်မှာလည်း ဝိဇိတာဝီ အမည်ရှိသော ပစ္စေကဗုဒ္ဓါဖြစ်၍ ပရိနိဗ္ဗာန် ဝင်စံချုပ်ငြိမ်း ဒုက္ခဇာတ် သိမ်းရပေလိမ့်မည်။ ဤကား တမလွန်အကျိုးတည်း။
အဇာတသတ်မင်း၏ ဗောဓိဉာဏ်မှတ်ဖွယ်
ဤအရာ၌ “အဇာတသတ်မင်းအား အဖသတ်မှု = အာနန္တရိယ ကမ္မန္တရာယ်မရှိလျှင် ထိုနေရာ၌ပင် အကယ်၍ သောတာပတ္တိမဂ်ဉာဏ် ဖြစ်ပေါ်လိမ့်မည်မှန်က အဘယ်သို့လျှင် နောက်အနာဂတ်ကာလ၌ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါဖြစ်၍ ပရိနိဗ္ဗာန် စံနိုင်ပါအံ့နည်း။ အကယ်၍ နောက်အနာဂတ်ကာလ၌ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါဖြစ်၍ ပရိနိဗ္ဗာန် စံလိမ့်မည်မှန်က အဘယ်သို့လျှင် ထိုနေရာ၌ပင် သောတာပတ္တိမဂ်ဉာဏ် ဖြစ်ပေါ်နိုင်အံ့နည်း၊ ပစ္စေကဗောဓိဉာဏ်မှာ- ၁-မနုဿတ္တ၊ ၂-လိင်္ဂသမ္ပတ္တိ၊ ၃-ဝိဂတာသဝဒဿန၊ ၄-အဓိကာရ၊ ၅-ဆန္ဒတာ = ဤအင်္ဂါ ၅-ရပ်နှင့်ပြည့်စုံမှ ဆုတောင်းပြည့်၍ သာဝကဗောဓိဉာဏ်မှာ ၁-အဓိကာရ၊ ၂-ဆန္ဒတာ = ဤအင်္ဂါ ၂-ရပ်နှင့် ပြည့်စုံလျှင် ဆုတောင်းပြည့်နိုင်၏၊ ပါရမီဖြည့်ရာ ကာလအားဖြင့်လည်း ပစ္စေကဗောဓိဉာဏ်အတွက် ၂-သင်္ချေနှင့် ကမ္ဘာတသိန်း ပါရမီဖြည့်ရ၍ သာဝကဗောဓိဉာဏ်အတွက် အဂ္ဂသာဝကဖြစ်လျှင် ၁-သင်္ချေနှင့် ကမ္ဘာတသိန်း, မဟာသာဝကဖြစ်လျှင် ကမ္ဘာတသိန်း ပါရမီဖြည့်ရသည်၊ သစ္စာလေးပါး တရားသိပုံအားဖြင့်လည်း ပစ္စေကဗုဒ္ဓါတို့မှာ ဆရာမရှိပဲ မိမိတို့၏ ပင်ကိုယ်ဉာဏ်ဖြင့် သစ္စာလေးပါးတရားကို သိ၍ သာဝကပုဂ္ဂိုလ်တို့မှာ ဆရာကို အမှီရမှ သစ္စာလေးပါးတရားကို သိကြသည်၊ သို့ရကား ပစ္စေကဗောဓိဉာဏ်နှင့် သာဝကဗောဓိဉာဏ်တို့သည် အခြေခံ အကြောင်းရင်းအားဖြင့် မတူကြသည် မဟုတ်လော”ဟူ၍ မေးဖွယ်ရှိ၏။ (နက်နဲလှ၏၊ သတိကြီးစွာထား၍ စဉ်းစားကြလေ)။
၇၁၀
အဖြေကား- စောဒကဆရာ မေးသည့်အတိုင်း ဆန့်ကျင်မှု မရှိနိုင်၊ မဖြစ်နိုင်ချေ။ အကြောင်းကား ဤအဇာတသတ်မင်းအဖို့ရာ ဤဘဝမှ စုတေ၍ လောဟကုမ္ဘီငရဲ၌ နှစ်ခြောက်သောင်းကြာ ကျက်ပြီးနောက်မှ ပစ္စေကဗောဓိဉာဏ်၏ အဆောက်အဦတို့ကို ဖြည့်ကျင့်အပ်မည် ဖြစ်သောကြောင့်တည်း။ မှန်၏- သာဝကဗောဓိဉာဏ်ဖြင့် ကျွတ်တမ်းဝင်ကြမည့် ပုဂ္ဂိုလ်တို့သည်လည်း ထိုသာဝကဗောဓိဉာဏ်၏ အကြောင်းများ ပေါင်းဆုံညီညွတ်မှု မရှိခဲ့သော် နောက်အခါ ကာလတပါး၌ ပစ္စေကဗောဓိဉာဏ်ဖြင့် ကျွတ်တမ်းဝင်ကြကုန်လတ္တံ့၊ အကြောင်းကား- ထိုသို့ ပစ္စေကဗောဓိဉာဏ်ဖြင့် ကျွတ်တမ်းဝင်ရန် ဆုပန်မှု၏ ဖြစ်သင့်သောကြောင့်တည်း။ ။(ဤကား ပဌမဆရာတို့၏ အဖြေတည်း။ ဤပဌမဆရာတို့၏ အလိုအားဖြင့် အဇာတသတ်မင်းမှာ အကြောင်းညီညွတ်လျှင် ဤဘဝမှာပင် သာဝကဗောဓိဉာဏ်ဖြင့် ကျွတ်တမ်းဝင်မည့်သူ (သောတာပတ္တိမဂ်ဉာဏ်ကို ရရှိမည့်သူ) မှန်သော်လည်း ဒေဝဒတ်တည်းဟူသော မိတ်မကောင်းနှင့် ပေါင်းသင်းမိသောကြောင့် သာဝကဗောဓိဉာဏ်ဖြင့် ကျွတ်တမ်းဝင်ရမည့် အကြောင်းများ ပေါင်းဆုံးညီညွတ်မှုမရှိပဲ ပျက်စီးကုန်၍ ဤဘဝ သောတာပတ္တိမဂ်ကို မရပဲရှိခဲ့လေသည်။ သို့သော် ထိုမင်းသည် နောက်အခါ၌ ပစ္စေကဗောဓိဉာဏ်၏ အဆောက်အဦ ကောင်းမှုများကို ဖြည့်ကျင့်ကာ ထိုပစ္စေကဗောဓိဉာဏ်ဖြင့် ကျွတ်တမ်းဝင်လိမ့်မည်ဟု ဆိုလိုရင်းဖြစ်သည်)။
အပရေဆရာတို့ အလိုအားဖြင့်- ဤအဇာတသတ်မင်းသည် ပစ္စေကဗေဓိဉာဏ် အတွက်သာလျှင် ရှေးဆုတောင်းကောင်းမှု ပြုခဲ့ပြီးသူ ဖြစ်သည်၊ မှန်၏- ပစ္စေကဗောဓိဉာဏ်အတွက် ရှေးဆုတောင်းကောင်းမှု ပြုခဲ့ပြီးသူများပင် ဖြစ်ကြသော်လည်း ထိုပစ္စေကဗောဓိအတွက် နိယတဗျာဒိတ်ကို မရသေးကြလျှင် ထိုပစ္စေကဗောဓိဉာဏ်၏ ရင့်ကျက်မှုသို့ မရောက်သေးသောကြောင့် သက်တော်ထင်ရှား မြတ်စွာဘုရား၏ မျက်မှောက်တော်ဝယ် သာဝကဗောဓိဉာဏ်သို့ ရောက်ကြလိမ့်မည် ဖြစ်သောကြောင့် မြတ်စွာဘုရားရှင်က “ရဟန်းတို့.. ဤအဇာတသတ်မင်းသည် အကယ်၍ ခမည်းတော်မင်းကြီးကို မသတ်မိပါမူ ဤမင်း၏ ခန္ဓာအစဉ်ဝယ် သာမညဖလသုတ်ကို ကြားနာရာ ဤနေရာ၌ပင် သောတာပတ္တိ မဂ်ဉာဏ်အမြင် ဖြစ်လေရာ၏”ဟူ၍ ဟောတော်မူသည်။
ဆက်ဦးအံ့- ဘုရားအလောင်း, ပစ္စေကဗုဒ္ဓါအလောင်း, သာဝကအလောင်းဟူ၍ အလောင်းအလျာ = သုံးမျိုးတို့ ရှိကြသည့်အနက် ဘုရားအလောင်းတော်ကြီးများသာလျှင် ပဉ္စာနန္တရိယကံမှ
၇၁၁
လွတ်ကြလေသည်။ ကျန်သော အလောင်းအလျာ နှစ်မျိုးတို့မှာ အာနန္တရိယကံမှ မလွတ်ကြချေ။ ထိုစကား မှန်၏- ရှင်ဒေဝဒတ်သည် ပစ္စေကဗောဓိဉာဏ်အတွက် မြဲသူ (နိယတဗျာဒိတ်ရပြီးသူ) ဖြစ်ပါလျက် မြတ်စွာဘုရားအပေါ်၌ ကာလမြင့်ကြာ ဖြစ်ပွါးလာခဲ့သော အာဃာတ = ရန်ငြိုးကြောင့် အလွန်ဝန်လေးသော သံဃဘေဒကကံ, လောဟိတုပ္ပါဒကကံ တည်းဟူသော = အာနန္တရိယကံကြီးများကို လွန်ကျူးလေသည်၊ ဤသည်ကိုထောက်၍ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါအလောင်း, သာဝကဗောဓိအလောင်းတို့မှာ အာနန္တရိယကံမှ မလွတ်နိုင်ကြသေးကြောင်း သိရှိရာ၏။ ထို့ကြောင့် ဤအဇာတသတ်မင်းသည် အဖသတ်မှု တည်းဟူသော ကမ္မန္တရာယ်ကြောင့် ယခုဘဝ ယခုအခါ သောတာပတ္တိမဂ်ဉာဏ်ကို ရရန်အတွက် အကြောင်းတို့၏ ပေါင်းဆုံညီညွတ်မှု မရှိတော့ပဲ ပစ္စေကဗောဓိနိယာမဖြင့် နောက်အခါဝယ် ဝိဇိတာဝီ-မည်သော ပစ္စေကဗုဒ္ဓါဖြစ်၍ ပရိနိဗ္ဗာန် စံလိမ့်မည်ဟူ၍ မှတ်ယူရာ၏။ ဤကား အပရေဆရာတို့၏ ဝါဒတည်း။ ။ဤနှစ်ဝါဒတို့တွင် သင့်လျော်သောဝါဒကို စူးစမ်းဆင်ခြင်၍ မှတ်ယူရာ၏။ (သီလက္ခန်ဋီကာသစ်၊ ဒုတိယအုပ်၊ သာမညဖလသုတ်အဖွင့် စာမျက်နှာ ၁၉၈-မှ)။
အဇာတသတ်မင်းအကြောင်း ပြီး၏။
**********
ဤတွင်ရွေ့ကား မဟာဗုဒ္ဓဝင် စတုတ္ထတွဲတည်း။
**********