လကုဏ္ဍကဘဒ္ဒိယတ္ထေရဝတ္ထုဂါထာ -၃
၂၁-ပကိဏ္ဏကဝဂ်
၄-လကုဏ္ဍကဘဒ္ဒိယတ္ထေရဝတ္ထုပါဠိဂါထာ
ရဋ္ဌံ သာနုစရံ ဟန္တွာ, အနီဃော ယာတိ ဗြာဟ္မဏော။
မာတရံ၊ အမေအလား,တဏှာတရားကိုလည်းကောင်း။ ပိတရံ၊ အဖေအလား, မာနတရားကိုလည်းကောင်း။ ဟန္တွာ၊ အရဟတ္တမဂ်, ဉာဏ်လက်နက်ဖြင့်, နှိပ်စက်ဖျက် ဆီး, သတ်ဖြတ်ပြီး၍။ ဝါ၊ ခြင်းကြောင့်။ ခတ္တိယေ၊ မင်းမျိုးမင်းနွယ်သဖွယ်ဖြစ်ကုန်သော။ ဝါ၊ မင်းဇာတ်ရှိသူသဖွယ်ကုန်သော။ ဒွေ ရာဇာနော စ၊ ဘုရင်အလား, တင်စားခေါ်ရ, သဿတနှင့် , ဥစ္ဆေဒဟူ, မိစ္ဆာအယူ၂-ပါးတို့ကိုလည်းကောင်း။ သာနုစရံ၊ မင်းမှုထမ်း ပမာ, နန္ဒီရာဂနှင့် တကွဖြစ်သော။ ရဋ္ဌံ၊ တိုင်းပြည်အလား, ၁၂-ပါးသော အာယတန ကိုလည်းကောင်း။ ဟန္တွာ၊ ၍။ ဝါ၊ ကြောင့်။ ဗြာဟ္မဏော၊ ရဟန္တာအရှင်မြတ်သည်။ အနီဃော၊ ဆင်းရဲခြင်းမရှိသည်။ (ဟုတွာ၊ ၍။) ယာတိ၊ သွားလာနေထိုင်ရ၏။ (ပါ-၂၉၄)
ဝေယျဂ္ဃပဉ္စမံ ဟန္တွာ, အနီဃော ယာတိ ဗြာဟ္မဏော။
မာတရံ၊ ကောင်း။ ပိတရံ၊ ကောင်း။ ဟန္တွာ၊ ၍။ သောတ္တိယေ၊ ပုဏ္ဏားမျိုးသဖွယ် ဖြစ်ကုန်သော။ ဝါ၊ ပုဏ္ဏားဇာတ်ရှိသူသဖွယ်ဖြစ်ကုန်သော။၁ ဒွေ ရာဇာနော စ၊ ကောင်း။ ဝေယဂ္ဃပဉ္စမံ၊ ကျားရဲဆိုးသွမ်း, သွားလမ်းပမာ, ဝိစိကိစ္ဆာနီဝရဏလျှင် ငါးပါးမြောက် ရှိသော နီဝရဏအပေါင်းကိုလည်းကောင်း။၁ ဟန္တွာ၊ ၍။ ဗြာဟ္မဏော၊ သည်။ အနီဃော၊ သည်။ (ဟုတွာ၊ ၍။) ယာတိ၊ ၏။ (ပါ-၂၉၅)
၁။သောတ္တိယေ။ ။ ြေˆင္ဘပဇီြိေˆထှုအˆ(ပါ.၅၊၂၊၈၄)သုတ်၏ အဖွင့်ဖြစ်သော ကာသိကာဝုတ္တိနှင့် တတွဗောဓိနီ, ထောမနိဓိတို့အလို သောတ္တိယသည် ဝေဒကျမ်းကို သင်အံ လေ့လာသော ပုဏ္ဏားအနက်ဟော, ပုဒ်ဓာတ်ပစ္စည်း စိစစ်ဖွယ်မလိုသည့် အနိပ္ဖန္နပါဋိပဒိကရုဠှီ ပုဒ်တည်း၊ (တစ်နည်း) “ဆန္ဒံ+အဇ္ဈယန္တေတိ သောတ္တိယာ”ဟု ပြု၊ ဆန္ဒသ်(ဆန္ဒ)+ဃဉ်(ဣယ)၊ ဆန္ဒသ် (ဆန္ဒ)ကို သောတ္တပြု။
စိန္တာဋီ၊ နီဂံသစ်။ ။ သုတိံ+အဇ္ဈယန္တေတိ သောတ္တိယာ(စိန္တာဋီ၊ ဓာန်နိသစ်-၄၀၈)၊ သုတိသင်္ခါတော ဝေဒေါ ဧတေသံ အတ္ထိ, တံ ဝါ အဇ္ဈယန္တေ, သဇ္ဈာယန္တိ ဝါ တန္တိ သောတ္တိယာ (မြို့နီဂံသစ်-၁၄၄)၊ သုတိ+ဣယ၊ တမာဒိဂိုဏ်းဖြစ်သောကြောင့် သုတိကို သောတ္တပြု။
ဓာန်-ဋီ-၄၀၈။ ။ သုတ္တံ+အဇ္ဈယန္တေတိ သောတ္တိယာ၊ [သုတ္တ+ဏိက၊ ကကို ယပြု၊] (တစ်နည်း) ဆန္ဒံ+အဇ္ဈယန္တေတိ သောတ္တိယာ၊ [ဆန္ဒ+ဏ၊ ယဒနုပပန္နာ နိပါတနာ သိဇ္ဈန္တိသုတ်ဖြင့် ဆန္ဒကို သောတ္တိယပြု။]
ဝုဒ္ဓိဖြင့် ရှိရပုံ။ ။ “သုတ္တ+ဏိက”ဟုခွဲလျှင် သံယုတ်နှောင်းရာ၌ ဝုဒ္ဓါဒိသရဿ ဝါ သံယောဂန္တဿ သဏေ စ သုတ်က ဝုဒ္ဓိအပြုကို တားမြစ်သောကြောင့် “သုတ္တိယ” ဟု ရှိသင့်၏၊ သို့သော် “နေန နိဒ္ဒိဋ္ဌံ အနိစ္စံ (နေန-နပဋိသေဓဖြင့်၊ နိဒ္ဒိဋ္ဌံ-ညွှန်ပြအပ်သော အစီအရင်သည်၊ အနိစ္စံ-မမြဲ)”ဟူသော ပရိဘာသာအရ “အသံယောဂန္တဿ”ဟု န-မြစ်သော အစီအရင် မမြဲ သောကြောင့် သံယုဂ်နှောင်းသော်လည်း ဝုဒ္ဓိပြု၍ “သောတ္တိယ”ဟု ရှိရသည်။
ပါဌ်အမျိုးမျိုး။ ။ “သုဒ္ဓိယ(ငစင်), သောတ္ထိယ(ငချမ်းသာ)”ဟူသော ပါဌ်များလည်းရှိ၏၊ သို့သော် ပြအပ်ခဲ့သော အဆိုများနှင့် “ပဌမက္ခရာ တ္တဒွေဘော်ဖြင့် လိုသည်” ဟူသော ဓာန်-ဋီ-နိ- ၂, ၅၊ နီဂံသစ်-၁၄၄အဆိုကိုထောက်လျှင် ပဌမက္ခရာဖြင့် “သောတ္တိယ”သာ သင့်သည်။
လက်ရှိပါဌ်။ ။ ဓမ္မပဒ၌ “သောတ္ထိယေ”ဟု ရှိ၏၊ ဤပါဌ်ကို အမှန်ယူလိုမူ “သုန္ဒရော+ အတ္ထော ယဿာတိ သောတ္ထိ၊ [သုန္ဒရ+အတ္ထ၊ အဆုံး၌ ဣလာ၊-နိဒီ-၃၆။] သောတ္ထိံ(ကောင်းကျိုး ရှိသော စကားကို) ကာယန္တိ ကထယန္တီတိ သောတ္ထိယာ၊ [သောတ္ထိ+ကေ+အ၊ က-ကို ယပြု၊- ကပ္ပဒ္ဒုမ။]”ဟု ကြံ။
သောတ္တိယေအရ။ ။ ပြအပ်ခဲ့သော ဝိဂြိုဟ်များအရ ပကတိပုဏ္ဏားကို ရ၏၊ ဤ၌ကား သဿတဒိဋ္ဌိ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိကို ရသောကြောင့် “သောတ္တိ(တ္ထိ)ယာ ဝိယာတိ သောတ္တိ(တ္ထိ)ယာ”ဟု ဥပမာတဒ္ဓိတ်ဆက်ပါ၊ သို့မဟုတ် သဒိသူပစာရအားဖြင့် သဿတဒိဋ္ဌိ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိတို့ကို ယူပါ။
အနက်ပေးကြပုံ။ ။ ရာဇာနောနှင့် သောတ္တိယေကို အရကွဲယူ၍ “ဒွေ စ ရာဇာနောသဿတဒိဋ္ဌိ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိဟူသော မင်း၂ပါးတို့ကိုလည်းကောင်း၊ ဒွေ စ သောတ္တိယေ-သဿတဒိဋ္ဌိ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိဟူသော ပုဏ္ဏား၂ယောက်တို့ကိုလည်းကောင်း”ဟုလည်းကောင်း, ရာဇာနောကို ဝိသေသနယူ၍“ရာဇာနော-မင်းဖြစ်ကုန်သော၊ ဒွေ စ သောတ္တိယေ-သဿတဒိဋ္ဌိ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိဟူသော ပုဏ္ဏား၂ယောက်တို့ကိုလည်းကောင်း”ဟုလည်းကောင်း ပေးကြသေး၏။
အဖွင့်အလို။ ။ အဋ္ဌကထာ၌ သောတ္တိယေ၏ ပရိယာယ်ဖြစ်သော ဗြာဟ္မဏကို ရှေ့ ထား၍ ဝိသေသနအနေဖြင့် “ဗြာဟ္မဏရာဇာနော(ပုဏ္ဏားဇာတ်ရှိသော မင်းတို့ကို)”ဟု ဖွင့်ရကား သောတ္တိယေသည် ဝိသေသန, ရာဇာနောသည် ဝိသေသျဖြစ်သင့်၏၊ “ဗြာဟ္မဏပရိဗ္ဗာဇကောတိ ဗြာဟ္မဏဇာတိကော ပရိဗ္ဗာဇကော၊ န ခတ္တိယဇာတိကော(အံ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၄၁)”ဟူသော အဖွင့်ကို ထောက်၍ သောတ္တိယေဖြင့် ခတ္တိယဇာတ်ရှိသောမင်းကို တားမြစ်သည်။
နေတ္တိဝိ-၃၂၁ ။ ။ ထိုအလို အနိယမနိယမထည့်၍ “(ယော) ဗြာဟ္မဏော-အကြင် ရဟန္တာအရှင်မြတ်သည်၊ မာတရံ-ကောင်း၊ ပိတရံ-ကောင်း၊ ခတ္တိယေ-ကုန်သော၊ ဒွေ ရာဇာနော စ-ကောင်း၊ သာနုစရံ-သော၊ ရဋ္ဌံ-ကောင်း၊ (ဟနတိ-၏၊) (သော) ဗြာဟ္မဏော-ထိုရဟန္တာအရှင် မြတ်သည်၊ မာတရံ ပိတရံ ဟန္တွာ ၊ပေ၊ ရဋ္ဌံ-ကောင်း၊ ဟန္တွာ အနီဃော (ဟုတွာ) ယာတိ”ဟုပေး။
သမာနရူပပဟေလိ။ ။ “သဘောခြင်းတူ, တင်စားမူ, မှတ်ယူသမာနရူပါတည်း(အလင်္ကာ-ဘာ-၁၉၁)” နှင့်အညီ ဤဂါထာများသည် သမာနရူပပဟေလိ(တူသောသဘောရှိသည်ဖြစ် ၍ တင်စားသောစကား=သဒိသူပစာရစကား)တည်း၊ တဏှာကို အမေဟု တင်စားခြင်း, မာနကို အဖေဟု တင်စားခြင်း, သဿတဒိဋ္ဌိ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိကို မင်းဟုတင်စားခြင်း, အာယတန၁၂ပါးကို နိုင်ငံဟုတင်စားခြင်းသည် တင်စားမှန်းမသိသူအတွက် စကားဝှက်ဖြစ်သော ပဟေလိတည်း။
၁။ ဝေယဂ္ဃပဉ္စမံ။ ။ ဝိနိဟန္တွာ အာဃာယတီတိ ဗျဂ္ဃေါ၊ [ဝိ+အာ+ဃာ+ဏ၊-ဓာန်-ဋီ-၆၀၁။] ဝိဝိဓေ သတ္တေ အာဟနတိ ဘုသော ဃာတေတီတိ ဗျဂ္ဃေါ၊ [ဝိ+အာ+ဟန+ရ၊-နီတိဓာတု- ၁၁၅။] တေ တေ သတ္တေ ဗျာပါဒေန္တော ဃသတီတိ ဗျဂ္ဃေါ၊ [ဝိ+အာ+ဃသ+ကွိ၊-ဒီ၊ဋီ၊၃, ၁၁။] ဗျဂ္ဃေါ စရတိ ဧတ္ထာတိ ဝေယဂ္ဃေါ၊ ဗျဂ္ဃဿ+အယန္တိ ဝါ ဝေယဂ္ဃေါ၊ [ဗျဂ္ဃ+ဏ၊ ဗျဂ္ဃဿ ဝိ အဂ္ဃါတိ (နီတိ-၈၅၅)သုတ်ဖြင့် ဗျဂ္ဃကို ဝိ အဂ္ဃပြု, ဝိ၌ ဧဝုဒ္ဓိပြု, ယ-လာ၊] ဝေယဂ္ဃေါ ဝိယာတိ ဝေယဂ္ဃံ (ဝိစိကိစ္ဆာနီဝရဏံ)၊ ဝေယဂ္ဃံ+ပဉ္စမံ အဿာတိ ဝေယဂ္ဃမဉ္စမံ၊ (နီဝရဏပဉ္စကံ)။
လကုဏ္ဍကဘဒ္ဒိယတ္ထေရဝတ္ထုဂါထာနိဿယပြီးပြီ။