ဝိနည်းပဒေသာသင်တန်း/ဒုတိယဒုဋ္ဌဒေါသ (ခေါ်) အညဘာဂိယ သိက္ခာပုဒ်အဓိပ္ပာယ်
ဒုတိယဒုဋ္ဌဒေါသ (ခေါ်) အညဘာဂိယ သိက္ခာပုဒ်အဓိပ္ပာယ်
(၁) အညအပါဒါန်၊ (၂) အညဘာဂ၊ (၃) အညဘာဂိယ၊ (၄) အညဘာဂိယအဓိကရဏဟု လေးမျိုး လာရှိ၏၊
၁။ အညအပါဒါန် = လူဇာတ်ရဟန်းအဖြစ်တည်း၊
၂။ အညဘာဂ = တိရစ္ဆာန်ဇာတ် ဆိတ်ဖိုအဖြစ်တည်း၊
၃။ အညဘာဂိယ = အညဘာဂ၏ဥစ္စာ (အညဘာဂနှင့် စပ်သောအရာ)၊ ၎င်းမှာ ဆိတ်သတ္တဝါ ဖြစ်သည်။
၄။ အညဘာဂိယအဓိကရဏ = ဒဗ္ဗမလ္လပုတ္တဟူသော အမည်ပညတ်၏တည်ရာ ဆိတ်ဖိုသတ္တဝါဖြစ်သည်ဟူ၍ (၄)မျိုး ခွဲထားသည်။
အတ္ထုပ္ပတ်ဇာတ်လမ်းအကျဉ်း
မေတ္တိယ ဘူမဇကရဟန်းလေးပါးတို့သည် ပထမအကြိမ် ရဟန္တာအရှင်ဒဗ္ဗကို ပါရာဇိကအာပတ်ဖြင့် စွပ်စွဲရာ၌ သံဃာ့အလယ်ခေါ်၍ ဘုရားရှင် စစ်ဆေးတော်မူရာ အရှုံးကြီး ရှုံးခဲ့သည်။ တစ်နေ့ကျလျှင် အနိုင်ရအောင် ထပ်မံ စွပ်စွဲမည်”ဟု အားခဲထားကြ၏၊
အခါတစ်ပါး မေတ္ထိယနှင့် ဘူမဇကရဟန်းတို့သည် ဂိဇ္ဈကုဋ်တောင်ပေါ်မှ ဆင်းသက်လာစဉ် ဆိတ်ဖိုဖြူ တစ်ကောင်က ဆိတ်မတစ်ကောင်အား မေထုန်မှီဝဲနေသည်ကို တွေ့ရ၍ ဆိတ်ဖိုကို ဒဗ္ဗမလ္လပုတ္တဟု အမည်ပေး၍ ဆိတ်မကို မေတ္တိယာဘိက္ခုနီမဟု အမည်ပေးထားကြလေသည်။ ရဟန်းခံသောအခါ ရဟန်းလောင်းကို နာဂ၊ ဥပဇ္ဈာယ် ဆရာကို တိဿဟု အမည် ပေး၍ ကမ္မဝါဖတ်သကဲ့သို့ နည်းယူကြဟန်တူသည်။ ယခုတစ်ကြိမ်တွင် သူတို့ ကိုယ်တိုင် ဒဗ္ဗမလ္လပုတ္တနှင့် မေတ္တိယာဘိက္ခုနီမတို့ မေထုန်မှီဝဲနေသည်ကို မြင်တွေ့ရကြောင်းဖြင့် စွပ်စွဲကြခြင်းဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ဤသိက္ခာပုဒ်ကို ပညတ်တော်မူရပြန်လေသည်။
ဤ၌ ဆိတ်ဖိုနှင့် ဆိတ်မတို့သည် ဒဗ္ဗမလ္လပုတ္တ မေတ္တိယာဘိက္ခုနီမဟူသော နာမည်များ၏တည်ရာ အဓိကရဏဖြစ်ကြောင်း, နာမည်ဟူရာ၌ ဇာတိ နာမည် (ခတ္တိယ)၊ ဂေါတ္တနာမည် (ဂေါတမ)၊ နာမနာမည် (ဒဗ္ဗ+ မေတ္တိယာ) စသည်ဖြင့် အမျိုးမျိုး ရှိသည်။
ကိဉ္စိဒေသံ လေသမတ္တံ၌ ဒေသနှင့် လေသ
၁။ ဒိဿတီ = ညွှန်ပြအပ်၏၊ ဣတိ = ထို့ကြောင့်။ ဒေသော = ဒေသမည်၏၊ ဤဒေသသည် ဇာတိနာမ, ဂေါတ္တနာမ စသောအားဖြင့် (၁၀)ပါး ရှိ၏၊
၂။ လိဿတိ = အခြားဝတ္ထုကိုလည်း ငြိကပ်တတ်၏၊ ဣတိ = ထို့ကြောင့်။ လေသော = လေသမည်၏၊ ဇာတိနာမ ဂေါတ္တနာမ စသောအားဖြင့် (၁၀)ပါးပင်တည်း။ ဒေသနှင့် လေသကား သဒ္ဒါသာ ထူးသည်၊ အနက် တရားကိုယ် တူညီ၏၊ လေသကား ဒေသ၏ ပရိယာယ်မျှသာ ဖြစ်သည်။
(ဆောင်) ဇာတိ-နာမ၊ ဂေါတ္တ-လိင်္ဂ၊ အာပတ္တ၊ ပတ္တ-စီဝရာ။
ဥပဇ္ဈာယာ စရိယာနှင့် သေနာသန ပေါင်းဒသ၊ လေသ မှတ်ကုန်ရာ။
ဒေသ ရလည်း၊ ယင်းဆယ်တည်း၊ ထူးပြီး မရှိရာ။