သာရိပုတ္တတ္ထေရဝတ္ထုဂါထာ
၁-ယမကဝဂ်
၈-သာရိပုတ္တတ္ထေရဝတ္ထုအဋ္ဌကထာဂါထာ
သဒေဝကံ တာရယန္တော, ဗုဇ္ဈဿု အမတံ ပဒံ။
မဟာဝီရ၊ ကြီးသော လုံလရှိသော။ ဒေဝ၊ အရှင်နတ်မင်း! ကာလော၊ ဘုရားဖြစ်ချိန်တန်ပါပြီ။ မာတုကုစ္ဆိယံ၊ မယ်တော်၏ ဝမ်း ၌။ ဥပ္ပဇ္ဇ၊ ဖြစ်ပြီး၍။ သဒေဝကံ၊ နတ်နှင့်တကွသောသတ္တဝါအပေါင်း ကို။ တာရယန္တော၊ ကယ်တင်တော်မူလျက်။ [“တာရယန္တော၊ ကူးစေ တော်မူလျက်”ဟု သဒ္ဒတ္ထပေး။] အမတံ၊ မအို မသေခြင်း၏ အကြောင်း ဖြစ်သော နိဗ္ဗာန်ကို။ ဗုဇ္ဈဿု၊ သိတော်မူပါ။ (ဋ္ဌ-၄၁) [အနက်ပေးပုံ အမျိုးမျိုးနှင့် အခြားမှတ်ဖွယ်ကို ဓမ္မဘာ-၁-၂၂၀၌ရှု။]
ဣမေ ပဉ္စ ဝိလောကေတွာ, ဥပ္ပဇ္ဇတိ မဟာယသော။
ကာလံ၊ ဘုရားဖြစ်ရာအခါလည်းကောင်း။ ဒေသဉ္စ၊ ဘုရားဖြစ် ရာအရပ်ဒေသလည်းကောင်း။ ဒီပဉ္စ၊ ဘုရားဖြစ်ရာကျွန်းလည်းကောင်း။ ကုလံ၊ ဘုရားဖြစ်ရာအမျိုးလည်းကောင်း။ မာတရမေဝ စ၊ မယ်တော်ရင်းသာလျှင်လည်းကောင်း။ ဝါ၊ မယ်တော်ရင်း၏ အသက်အပိုင်းအခြားသာလျှင်လည်းကောင်း။ (ဣတိ၊ ဤသို့။) ဣမေ ပဉ္စ၊ ဤ၅မျိုးသော အရာတို့ကို။ ဝိလောကေတွာ၊ ကြည့် ရှုပြီး၍။ မဟာယသော၊ များသော အခြွေအရံအကျော်အစော ရှိသော အလောင်းတော်နတ်မင်းသည်။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ မယ်တော်ဝမ်း၌ ဖြစ်၏။ (ဋ္ဌ-၄၂)
နိဗ္ဗုတာ နူန သာ နာရီ, ယဿာယံ ဤဒိသော ပတိ။
(ယဿာ မာတုယာ၊ အကြင်မိခင်၏။ ဤဒိသော၊ ဤမောင် တော်ကဲ့သို့ ရှုအပ်သော။ အယံ ပုတ္တော၊ ဤသားကောင်းရတနာ သည်။ အတ္ထိ၊ ရှိ၏။) သာ မာတာ၊ ထိုသားကောင်မိခင်သည်။ နိဗ္ဗုတာ နူန၊ သောကခပ်သိမ်း, ပူမလိမ်းသဖြင့် အေးငြိမ်းပေလိမ့် တကား။ (ယဿ ပိတုနော၊ အကြင်ဖခင်၏။ ဤဒိသော၊ သော။ အယံ ပုတ္တော၊ သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။) သော ပိတာ၊ ထိုသားကောင်း ဖခင်သည်။ နိဗ္ဗုတော နူန၊ သောကခပ်သိမ်း, ပူမလိမ်းသဖြင့် အေးငြိမ်းပေလိမ့်တကား။ (ယဿာ နာရိယာ၊ အကြင်အမျိုးသမီး ၏။ ဤဒိသော၊ သော။ အယံ ပတိ၊ ဤကြင်ဖက်လင်သည်။ အတ္ထိ၊ ၏။) သာ နာရီ၊ ထိုအမျိုးသမီးသည်။ နိဗ္ဗုတာ နူန၊ ကား။ (ဋ္ဌ-၄၃) [အနက်ပေးပုံအမျိုးမျိုးနှင့် အခြားမှတ်ဖွယ်ကို ဓမ္မဘာ-၁-၂၂၃ ၌ရှု။]
အတ္ထေနေဝ မေ အတ္ထော, ကိံ ကာဟသိ ဗျဉ္ဇနံ ဗဟုံ။
အပ္ပံ ဝါ၊ အနည်းငယ်ကိုသော်လည်းကောင်း။ ဗဟုံ ဝါ၊ အများ ကိုသော်လည်းကောင်း။ ဘာသဿု၊ ဟောပါလော။ မေ၊ တပည့် တော်အား။ အတ္ထံယေဝ၊ အနက်အဓိပ္ပာယ်ကိုသာ။ ဗြူဟိ၊ ဟောပါ လော။ မေ၊ အား။ အတ္ထေနေဝ၊ အနက်အဓိပ္ပာယ်ဖြင့်သာ။ အတ္ထော၊ အလိုရှိပါ၏။ ဗဟုံ၊ များစွာသော။ ဗျဉ္ဇနံ၊ သဒ္ဒါသည်။ (စကားလုံး သည်။) ကိံ၊ ဘာကို။ ကာဟသိ၊ ပြုလိမ့်မည်နည်း? (တစ်နည်း) ဗဟုံ၊ သော။ ဗျဉ္ဇနံ၊ ကို။ (ဝတွာ၊ ဟောနေ၍။) ကိံ ကာဟသိအဘယ်သို့ ပြုလိမ့်မည်နည်း? (ဋ္ဌ-၄၄)
ကာဟသိ ။ ။ ပထမနည်းအလို ကာဟသိ၏ ကတ္တားမှာ “ဗျဉ္ဇနံ” ဖြစ်သောကြောင့် ကရဓာတ်, ဩပစ္စည်း, ပဌမပုရိသ် ဿတိဝိဘတ်၊ ကရ ကို ကာဟပြု, ကွစိ ဓာတုသုတ်ကြီးဖြင့် တိကို သိပြု၊ ဒုတိယနည်းအလို ဗျဉ္ဇနံ၏ စပ်ပုဒ်ကို “ဝတွာ”ဟု ထည့်၍ ကာဟသိ၏ ကတ္တားကို “တွံ”ဟု ထည့်ရမည်ဖြစ်သောကြောင့် မဇ္ဈိမပုရိသ် ဿသိဝိဘတ်တည်း။ [ကိံ ကာဟသီတိ ကိံ ကာဟတိ၊ ကိံ ကရောတိ။ ကိံ ကရောသီတိ ဝါ ဗျဉ္ဇနံ ဝတွာတိ အတ္ထော၊-ဝဇိရ၊၄၁၅။]
ဧသာနိသံသော ဓမ္မေ သုစိဏ္ဏေ, န ဒုဂ္ဂတိံ ဂစ္ဆတိ ဓမ္မစာရီ။
ဓမ္မော၊ ကုသလကမ္မပထတရား၁၀-ပါးသည်။ ဟဝေ၊ စင်စစ်။ ဓမ္မစာရိံ၊ တရားကို ကျင့်လေ့ရှိသူကို။ ရက္ခတိ၊ ပြန်၍စောင့်ရှောက် ၏။ သုစိဏ္ဏော၊ ကောင်းစွာကျင့်အပ်သော။ ဓမ္မော၊ ကုသလကမ္မ ပထတရား ၁၀-ပါးသည်။ သုခံ၊ ကိုယ်စိတ်၂-ဖြာ ချမ်းသာခြင်းကို။ ဝါ၊ လူနတ်နိဗ္ဗာန် ၃တန်သော ချမ်းသာကို။ အာဝဟတိ၊ ဆောင်နိုင် ၏။ [ဆန်းကြောင့် ဒီဃပြု၍ ဂါထာ၌ “အာဝဟာတိ”ဟု ရှိ၏။] ဓမ္မစာရီ၊ တရားကို ကျင့်လေ့ရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်သည်။ ဒုဂ္ဂတိံ၊ မကောင်းသော ဂတိသို့။ န ဂစ္ဆတိ၊ မရောက်နိုင်။ ဧသ (ဧသော)၊ ဤဒုဂ္ဂတိသို့ မရောက်ရခြင်းသည်။ သုစိဏ္ဏေ၊ ကောင်းစွာ ကျင့်အပ်သော။ ဓမ္မေ၊ တရား၏။ အာနိသံသော၊ အကျိုးတည်း။ (ဋ္ဌ-၄၅)
ဓမ္မော...မာဝဟတိ။ ။ အထက်၌ ကျက်မှတ်ရလွယ်ကူအောင် အလွယ်ပေးခဲ့သည်၊ အဖွင့်နှင့်အညီပေးမူ အောက်ပါအတိုင်း ပေးရမည်။
အဖွင့်နှင့်အညီပေးပုံ။ ။ “ဓမ္မော-လောကီ လောကုတ္တရာသုစရိုက် တရားသည်၊ ဓမ္မစာရိံ-သူကို၊ ရက္ခတိ-(အပါယ်ဆင်းရဲ သံသရာဝဋ်ဆင်းရဲ မှ) စောင့်ရှောက်၏၊ [ဟဝေအနက်မဲ့၊-ဟဝေတိ နိပါတမတ္တံ(နေတ္တိ၊ဋ္ဌ၊၄၄)။] သုစိဏ္ဏော-အပ်သော၊ ဓမ္မော-လောကီလောကုတ္တရာ သုစရိုက် တရားသည်၊ သုခံ-လောကီလောကုတ္တရာချမ်းသာကို၊ အာဝဟတိ-၏၊ ဓမ္မစာရီ-သည်၊ ဓမ္မေ-လောကီလောကုတ္တရာ သုစရိုက်တရားကို၊ သုစိဏ္ဏေ-ကောင်းစွာ ကျင့်အပ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်၊ (တစ်နည်း) သုစိဏ္ဏေ-အပ်သော၊ဓမ္မေ-ကြောင့်၊ဒုဂ္ဂတိံ-သို့၊န ဂစ္ဆတိ-နိုင်၊ ဧသ(ဧသော)-သည်၊ သုစိဏ္ဏေ-ကောင်းစွာ ကျင့်အပ်သော၊ ဓမ္မေ-တရား၏၊ အာနိသံသော-တည်း။
ဓမ္မေ သုစိဏ္ဏေ အနက်၂မျိုး။ ။ “ဓမ္မေ သုစိဏ္ဏေ”ကို တန္တနည်း စသည်အရ န ဂစ္ဆတိ၌စပ်ခိုက် နိမိတ်အနက်တည်း၊ အာနိသံသော၌ စပ်ခိုက် ပဉ္စမျတ္ထေစ၌ စသဒ္ဒါဖြင့် ဆဋ္ဌီအနက်၌ သတ္တမီသက်။ (ထေရ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၇၊ နေတ္တိဝိ-၆၁၊ ဝိဗော)
အဖွင့်များ။ ။ ဓမ္မောတိ လောကိယလောကုတ္တရော သုစရိတဓမ္မော၊ ရက္ခတီတိ အပါယဒုက္ခတော ရက္ခတိ၊ သံသာရဒုက္ခတော စ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယဘူတော ရက္ခတိယေဝ၊ သုစိဏ္ဏောတိ သုဋ္ဌု စိဏ္ဏော ကမ္မဖလာနိ သဒ္ဒဟိတွာ သက္ကစ္စံ စိတ္တီကတွာ ဥပစိတော၊ သုခန္တိ လောကိယလောကုတ္တရသုခံ(ထေရ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၇)။
ပုပ္ဖာသနံ ပညာပေတွာ, ဣဒံ ဝစန မဗြဝိ။
နာနာပုပ္ဖဉ္စ၊ အမျိုးမျိုးသောပန်းကိုလည်းကောင်း။ ဂန္ဓဉ္စ၊ (အမျိုး မျိုးသော) နံ့သာကိုလည်ကောင်း။ သမ္ပာဒေတွာန၊ ကောင်းစွာပြီး စေ၍။ ဝါ၊ ပြည့်စုံစေ၍။ (စုံအောင်ရှာ၍)။ ဧကတော၊ တစ်ပေါင်း တည်း။ ပုပ္ဖာသနံ၊ ပန်းတို့ဖြင့် ပြုအပ်သောနေရာကို။ ပညာပေတွာ၊ ခင်းစေ၍။ ဣဒံ ဝစနံ၊ ဤစကားကို။ အဗြဝိ၊ လျှောက်ပြီ။ (ကိံ၊ အဘယ်သို့ လျှောက်သနည်း?) (ဋ္ဌ-၄၆)
မမ စိတ္တံ ပသာဒေတွာ, နိသီဒ ပုပ္ဖမာသနေ။
ဝီရ၊ ရဲရင့်တော်မူသော မြတ်စွာဘုရား! တဝ၊ ရှင်တော်ဘုရား အား။ အနုစ္ဆဝိံ၊ သင့်လျော်သော။ ဣဒံ အာသနံ၊ ဤပန်းတို့ဖြင့် ပြုအပ်သော နေရာကို။ မေ၊ သည်။ ပညတ္တံ၊ ခင်းအပ်ပါပြီ။ မမ၊ တပည့်တော်၏။ စိတ္တံ၊ ကို။ ပသာဒေန္တော၊ ကြည်ညိုစေလျက်။ ပုပ္ဖမာသနေ၊ ပန်းတို့ဖြင့် ပြုအပ်သော နေရာ၌။ နိသီဒ၊ ထိုင်တော်မူပါ။ (ဣတိ၊ ဤသို့ လျှောက်ပြီ။) (ဋ္ဌ-၄၇)
မမ စိတ္တံ ပသာဒေတွာ, ဟာသယိတွာ သဒေဝကေ။
သတ္တရတ္တိန္ဒိဝံ၊ ၇ညဉ့်, ၇နေ့ပတ်လုံး။ မမ၊ ၏။ စိတ္တံ၊ ကို။ ပသာဒေတွာ၊ ကြည်ညိုစေတော်မူ၍လည်းကောင်း။ သဒေဝကေ၊ နတ် နှင့်တကွသော လူတို့ကို။ ဟာသယိတွာ၊ ရွှင်လန်းစေတော်မူ၍ လည်းကောင်း။ ဗုဒ္ဓေါ၊ သည်။ ပုပ္ဖမာသနေ၊ ၌။ နိသီဒိ၊ ထိုင်တော် မူပြီ။ (ဋ္ဌ-၄၈)
သာရိပုတ္တတ္ထေရဝတ္ထုပါဠိဂါထာ
တေ သာရံ နာဓိဂစ္ဆန္တိ, မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပဂေါစရာ။
အသာရေ၊ အနှစ်မမှီး, အချည်းနှီးသော, ပစ္စည်း၄ဖြာ, မိစ္ဆာ ဒိဋ္ဌိ, ထို၏ဖြစ်ကြောင်း, မကောင်းသောအကာတရား၌။ သာရမတိနော၊ အနှစ်ဟုပင်, မှတ်ထင်ခြင်းရှိကြကုန်သော။ သာရေ စ၊ အနှစ်ပြည့်စွာ, သမ္မာဒိဋ္ဌိ, ထို၏ဖြစ်ကြောင်း, ကောင်းသော တရား ဒေသနာတော်၌ကား။ အသာရဒဿိနော၊ အနှစ်မဲ့ပင်, ရှုမြင်လေ့ ရှိကြကုန်သော။ တေ၊ ထိုအမှားကိုပင်, အမှန်ထင်၍, အမြင်လွှဲကြ, လူ့ဗာလတို့သည်။ မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပဂေါစရာ၊ ကာမဗျာပါ, ဝိဟိံသာဟု, မိစ္ဆာအကြံလျှင်, ကျက်စားရာရှိကြသည်။ ဝါ၊ မှားယွင်းသော အတွေးအခေါ်ဟူသော ကျက်စားရာရှိကြသည်။ (ဟုတွာ၊ ၍။) သာရံ၊ သီလသမာဓိ, နိဗ္ဗာန်ထိအောင်, ကောင်းဘိကျစ်လစ် အနှစ် တရားကို။ နာဓိဂစ္ဆန္တိ၊ ကောင်းစွာပိုင်ပိုင် မရနိုင်ကုန်။ (ပါ-၁၁)
အသာရေ...ဂေါစရာ။ ။ “တေ”ဟု နိယမရှိသဖြင့် “ယေ”ဟု အနိယမထည့်၍ “(က) အသာရေ သာရမတိနော၊ (ခ) သာရေ စာ သာရဒဿိနော၊ (ဂ) တေ၊ ပေ၊ ဂေါစရာ” ဟု ၃၀ါကျယူကာ “(ယေ- အကြင်သူတို့သည်၊) အသာရေ-၌၊ သာရမတိနော-ကုန်၏၊ သာရေ စ- ၌ကား၊ အသာရဒဿိနော-ကုန်၏၊ တေ-တို့သည်၊ မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပဂေါစရာကုန်သည်၊ (ဟုတွာ) သာရံ-ကို၊ နာဓိဂစ္ဆန္တိ”ဟုလည်း ပေးနိုင်သည်။
သာရဉ္စ၊ ပေ၊ ဂေါစရာ။ ။ ရှေ့ဂါထာကဲ့သို့ ၃၀ါကျယူ၍ “(ယေ- တို့သည်၊) သာရံ-ကို၊ သာရတော-၍၊(ဇာနန္တိ-သိကုန်၏၊) ဉတွာ စ-သိ၍ လည်းကောင်း၊ အသာရံ-ကို၊ အသာရတော-၍၊ (ဇာနန္တိ-ကုန်၏၊) ဉတွာ စ-ကောင်း၊ တေ-တို့သည်၊ သမ္မာသင်္ကပ္ပဂေါစရာ-ကုန်သည်၊ (ဟုတွာ)၊ သာရံ-ကို၊ အဓိဂစ္ဆန္တိ-ကုန်၏”ဟုလည်း ပေးနိုင်သည်။
တစ်နည်း။ ။ တွာပစ္စည်းသည် ပစ္စုပ္ပန်အနက်ကိုလည်း ဟောနိုင်ရကား အာဝုတ္တိနည်း, တန္တနည်းစသည်အရ ဉတွာကို ဇာနန္တိအနက်, မူရင်း ဝိသေသနအနက်အားဖြင့်၂နက်ယူ၍ “(ယေ-တို့သည်၊) သာရံ-ကို၊ သာရ- တော-၍၊ ဉတွာ (ဇာနန္တိ)-သိကုန်၏၊ ဉတွာ စ-သိ၍လည်းကောင်း၊ အသာရံ-ကို၊ အသာရတော-၍၊ ဉတွာ (ဇာနန္တိ)-ကုန်၏၊ ဉတွာ စ-ကောင်း၊ တေ-တို့သည်၊ သမ္မာသင်္ကပ္ပဂေါစရာ-ကြသည်၊(ဟုတွာ) သာရံ-ကို၊ အဓိ- ဂစ္ဆန္တိ”ဟု ပေး၊ ဆရာတို့ကား ရှေ့နည်းအတိုင်း သီးခြားပစ္စုပ္ပန်ကြိယာ ထည့်၍ ပေးတော်မူသည်။ (မဏိ၊၁၊၆-၉၊ သင်္ဂြိုဟ်ဘာ-၄၊ ၅)
သာရတော အသာရတော။ ။ “သာရော နာမာယန္တိ အသာရော နာမာယန္တိ”အဖွင့်ကို ရှု၍ ဣတိနာ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗေ တော(နီတိသုတ္တ-၁၀၄) သုတ်ဖြင့် ပဌမာအနက်၌ တောပစ္စည်းသက်၍ ဣတိသဒ္ဒါကျေသည်ဟု မှတ်ပါ၊ “သာရတော-အားဖြင့်”ဟု ဝိသေသနအနက်လည်းပေးကြ၏ [ဣတိနာ-ဣတိသဒ္ဒါဖြင့်၊ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗေ-(တိုက်ရိုက်မပါသော်လည်း) ညွှန်ပြ ထိုက်သော၊ (ပထမတ္ထေ-ပထမာအနက်၌၊) တော-တောပစ္စည်းသက်။]
တေ သာရံ အဓိဂစ္ဆန္တိ, သမ္မာသင်္ကပ္ပဂေါစရာ။
သာရံ၊ သီလ သမာဓိ, နိဗ္ဗာန်ထိအောင်, ကောင်းဘိကျစ်လစ်, အနှစ်တရားကို။ သာရတော၊ အနှစ်ဟူ၍။ ဉတွာ စ၊ သိ၍လည်းကောင်း။ အသာရံ၊ အနှစ်မမှီး, အချည်းနှီးသော, ပစ္စည်း၄ဖြာ, မိစ္ဆာ ဒိဋ္ဌိ, ထို၏ဖြစ်ကြောင်း, မကောင်းသော အကာတရားကို။ အသာရတော၊ အနှစ်မဟုတ်ဟူ၍။ ဝါ၊ အကာဟူ၍။ ဉတွာ စ၊ သိ၍ လည်းကောင်း။ တေ၊ အမှန်အတိုင်းပင်, ကောင်းစွာမြင်၍, အစဉ် ကြိုးကုတ်, အားထုတ်ကြဘိ, ထိုပညာရှိတို့သည်။ သမ္မာသင်္ကပ္ပဂေါစရာ၊ နေက္ခမ္မနှင့်, အဗျာပါဒါ, အဝိဟိံသာဟု, သမ္မာအကြံ လျှင်, ကျက်စားရာရှိကုန်သည်။ ဝါ၊ မှန်သောအတွေးအခေါ်ဟူ သော ကျက်စားရာရှိကြသည်။ (ဟုတွာ။) သာရံ၊ ကို။ အဓိဂစ္ဆန္တိ၊ ကောင်းစွာပိုင်ပိုင်, ရနိုင်ကုန်၏။ (ပါ-၁၂)
သာရိပုတ္တတ္ထေရဝတ္ထုဂါထာနိဿယပြီးပြီ။