သိမ်မျိုးစုံမဟာဋီကာ/သမုဟနေယျပဒ ဝိစာရဏခန်း
သမုဟနေယျ-ဟူသောပုဒ်၌ သံရှေး ဥ,ရှေးရှိသော ဟန ဓာတ် ဧယျဝိဘတ်၊ အ,ပစ္စည်း။ ဟန ဟိံ သာဂတီသု။ ဟန ဟိံသာယံ (ဓာတုမာလာ)။ ဟနော ဘူ ဟိံ သာ ဂတျံ၊ ဥဂ္ဃါတေ သံ တု သံယတေ (ဓာတွတ္ထသင်္ဂဟ)၊ ဘူဝါဒိဟနဓာတ်သည် သတ်ပုတ်ညှင်းဆဲခြင်း သွားခြင်း အနက်ဟော။ ဥ, ရှေးရှိသော ဟန ဓာတ်ဖြစ်မူ နုတ်ပယ် ဖျက်ဆီးခြင်း အနက်ဟော။ သံ ရှေးရှိသော ဟနဓာတ် ဖြစ်မူ ပေါင်းစုခြင်းအနက်ဟော။ သံ ကား သမ္မာ အနက်ဟော။ ဥ,ကား ဝိယောဂ ဟု ဆိုအပ်သော အဘာဝ အနက်ဟောတည်း။ ဟန ဓာတ်လည်း ဟိံ သာ အနက်ဟောတည်း။ ထိုကြောင့် သမုဟနေယျ၊ ကောင်းစွာ အဝိပ္ပဝါသသိမ်ကို ကင်းစေခြင်းဟုဆိုအပ်သော မရှိစေခြင်းဖြင့် ဖျက်ဆီးရာ၏ဟု အနက်ပေး။ ဟန ဓာတ်ဖြင့်ပြီးသည်ကိုကား ဥဟစ္စ မနေဇာတိ ဧတေ တဏှာဧဇာယ အဘာဝေန အနေဇာ ဘိက္ခူ၊ ဣန္ဒခီလံ ဥဟစ္စ သမူဟနိတွာ ဟူသော သုတ်မဟာဝါ အဋ္ဌကထာ၊ မဟာသမယသုတ် (၂၇၄) အဖွင့်ကို ထောက်၍ သိအပ်၏။ ဤ၌ ဥဟစ္စပုဒ်မှာ ဥရှေးရှိသော ဟန ဓါတ်၊ တွာ ပစ္စည်းဖြင့် ပြီးသည်။ ဥ ကို ဦဒီဃပြု၍ သံဝဏ္ဏနာမှာ သမူဟနိတွာရှိသည် ။
သဒ္ဒနီတိ တဒ္ဓိတ်ကုန်ခါနီး၌ မေဇ္ဈေဝီပရိတော၊ သမုဟတော ဣစ္စာ ဒိ ဟု ထုတ်၏ ။ ဤများကို ထောက်သော် သမူဟနေယျ၊ သမုဟနတိ သမုဟတော-ဟု အဝိပ္ပဝါသသိမ်နုတ် ကမ္မဝါစာ၌ ရဿနှင့် ရှိသင့်၏။ သမာနသံဝါသက သိမ်နုတ် ကမ္မဝါစာ၌လည်း သမုဟနေယျ သမုဟနတိ၊ သမူဟတာ-ဟု မုဝယ် ရဿနှင့် ရှိသင့်ရာ၏။ သို့သော်လည်း ယခုအခါ ပေစာ စာအုပ် ဟူသမျှတို့၌ သမူဟနေယျ - စသည်ဖြင့် မ,၌ ဦဒီဃနှင့်ချည်း တွေ့မြင်ရသောကြောင့် လည်းကောင်း၊ ကံပျက် အင်္ဂါတွင် မပါဝင်သောကြောင့်လည်းကောင်း၊ မျာယံ - ဟူသော ပုဒ်၌ ဧကို ယပြုသော် ကျေသောအရာ၌ တည်သောကြောင့် အယံ -၌ အ ကို အာဒီဃပြုရသကဲ့သို့ သံ၌ နိဂ္ဂဟိတ်ကို "မ"ပြုသော် နိဂ္ဂဟိတ် ကျေရာ၌ တည်ရကား နောက် ဥ ကို ဦ ဒီဃပြုသော် သမူဟနေယျ စသော ဒီဃနှင့်ရှိသောပုဒ်လည်း သင့်ရာသောကြောင့်လည်းကောင်း ဒီဃနှင့် သမူဟနေယျ စသည် မရှိသင့်၊ ဥ ရဿနှင့် သမုဟနေယျ စသောပုဒ်သာ ရှိသင့်သတည်းဟု မဆိုနိုင်ချေ။ ။
ယင်း သမုဟနေယျ ဟူသောပုဒ်၌-
ကွစိ သညောဂပုဗ္ဗာ ဧကာရောကာရာ ရဿာဝ ဝုစ္စန္တေ။(ရူပသိဒ္ဓိ၊ ဗာလာဝတာရ။)
ကွစိ သညောဂပုဗ္ဗာ ဧကာရောကာရာ ရဿာဝ ဝတ္တဗ္ဗာ ဧတ္ထ သေယျော သြဋ္ဌော သောတ္ထိ ကွစိတံ ကိံ မဉ္စေ တွံ နိက္ခနံ ဝနေ ပုတ္တော တျာဟံ မဟာရာဇ။ (သဒ္ဒနီတိ သုက္ကမာလာ၊ ဂ။)
တတ္ထ ဧတ ဩတ ဣတိ ဒွေ ဧကပဒသံယောဂေ ပရေ ကွစိ လဗ္ဘန္တိ။ ဧဋ္ဌိ၊ သေဋ္ဌော၊ သြဋ္ဌော၊ သောတ္ထိ။
ဧကပဒသံယောဂေတိ ကိံ? ပဒန္တရသံယောဂေ ပရေ ရဿာ မာ ဟောန္တူတိ။ မံ စေ တွံ နိခဏံ ဝနေ, ပုတ္တော တျာဟံ မဟာရာဇ။
ကွစီတိ ကိံ? ဧကပဒသံယောဂေပိ ဝဂ္ဂန္တေသု ဝါ ယ, ရ, လ, ဝေသု ဝါ ပရေသု ရဿာ မာ ဟောန္တူတိ။ ဧန္တိ, သေန္တိ, ဧယျ, ဘာသေယျ, မေဏ္ဍော, သောဏ္ဍော။ (နိရုတ္တိဒီပနီ၊ ၃။)
ဧတေသု ဧတ် ဩတ် သံယောဂတော ပုဗ္ဗာဝ ဒိဿန္တိ၊ တေန၊ ကွတ္ထော ရဿော ဝေစ္စာဒိ။ (ဝုတ္တိမောဂ္ဂလာန်။)
ပုဗ္ဗောရဿော အအာဒိသွာဒီဘူတေသု ဒသသု ယေ ယေ ဒွေ ဒွေသဝဏ္ဏ တေသု ယော ယော ပုဗ္ဗော သော သော ရဿသညော ဟောတိ၊ ယထာ အ ဣ ဥ ဧတ်၊ ဩတ်။ (မူလမောဂ္ဂလာန် )
ဤသို့စသော သာဓက အရပ်ရပ်ကို ခိုင်ခိုင်မြဲမြဲ ထောက်ထား၍ မောဂ္ဂလာန်၌ ဧတ် ရဿ ဧဒီဃတစ်စုံ၊ ဩတ်ရဿ၊ ဩဒီဃတစ်စုံ၊ ဤသို့လာသည်။ ဤသို့လာရာ၌ သံယုဂ်မှ ရှေးဖြစ်ကုန်သော ဧဒီဃ ဩဒီသ တို့ကို ရဿကဲ့သို့ ရွတ်ဆိုအပ်ကုန်၏ဟု ဆိုသည်ကား-
(က) သက္ကတကျမ်း၌ ရှိ,သရကဲ့သို့ အောက်မြစ်သံနှင့် ရွတ်ရမည် ဟု စာတတ်အကျော် ဆရာတော် ဦးဗုဓ်မိန့်တော်မူ၏။ ထိုကို သာဓကပြု၍ သမုဟနေ့၊ သော ဘာသေ့ယျ၊ ဥပါသမ္မာဒေ့ယျ -စသည်ဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံ သုဓမ္မာဂိုဏ်းဝင် ရွှေကျင်ဂိုဏ်းဝင် ကျမ်းဂန်တတ် ဧတဒဂ်ရ ကမ္ဘာကျော် ဘွဲ့တံဆိပ်တော်ရ ဆရာတော်များပင် ဖတ်ရိုးပြုတော် မူကြ၏။
(ခ) မောဂ္ဂလာန်ကျမ်း၌၊ သေဋ္ဌိ၊ သောတ္ထိ -အစရှိသော ပုဒ်များ ကဲ့သို့ ဧတ်ရဿ ဩတ်၏ရဿတို့သာရှိသည်။ အေ့ ဟု ဖတ်ရသော၊ ဧ့ ရဿ။ အော့ဟု ဖတ်ရသော၊ သြ့ရဿ မရှိ။ ထို့ကြောင့်သမုဟနေတ်ယ၊ သောဘာသေတ်ယ၊ ဥပသမ္ပာဒေတ်ယ-စသည်၌ ယသံယုဂ် ရှေ့ကျသော သေကို သေတ်ဟု ဖတ်ရမည်ဟု မိန့်တော်မူ၏။
(ဂ) ရဿကဲ့သို့ သံယုဂ်ရှေ့ ဧဒီဃ ဩဒီဃတို့ကို ရွတ်ဖတ်ဧ,နောက်မှက,သံယုဂ်၊တ,သံယုဂ်၊ပ,သံယုဂ်၊သ,သံယုဂ် ရှိလျှင် စ,သတ်ကဲ့သို့ ဧတ် - သံ။ ဩနောက်မှ ရှိလျှင် ဝဆွဲတ,သတ်ကဲ့သို့ ဩတ်သံဖြစ်၍၊ ဧက္က၊ သေဋ္ဌိ၊ သောတ္ထိ အစရှိသည်-စ,သတ်သံကဲ့သို့ ထွက်ရကား -ယထာ ပါဠိယာ နိရုတ္တိံ သောဒေတွာ၊ ဒသဝိဓာယ ဗျဉ္စနနိရုတ္တိယာ ဝုတ္တဒေါသေ ပရိဟရန္တေန ကမ္မဝါစာ ကာတဗ္ဗာ၊ ဣတရထာ ဟိ သာဝနံ ဟာပေတိ နာမ။ (ကမ္မဝဂ်ဖွင့်၊ ပရိဝါ အဋ္ဌကထာ။) အနုက္ကမာဂတံ ပဝေဏိံအဝိနာသေန္တေန ကမ္မဝါစာ ကာတဗ္ဗာ။ (၎င်းအဋ္ဌကထာ )တို့နှင့်အညီ ရှေးရှေး အရိယာ သူတော်ကောင်းတို့ ဖတ်ရိုး ဖတ်စဉ် ပဝေဏီကို မပျက်စီးစေပဲ ကမ္မဝါစာကို ဖတ်ရမည်လာသောကြောင့် သမုဟနေစ်ယ၊ သောဘာသစ်ယ၊ ဥပသမ္ပာဒေစ်ယျ-အစရှိသည်ဖြင့် စသတ်သံ ဆရာတော်တို့ ဖတ်ရွတ်ကြသတည်း။
(ဃ) ယ,သတ်၌ ဒိယျတိ၊ သုယျတိ၊ မိယျဘိ၊ ဘိယျော ၊ဥယျုတ္တံစသည်၌ န,သတ်သံ ဖတ်ရိုးရှိသကဲ့သို့လည်းကောင်း၊ လ,သတ်၌ ပတ္တကလ္လံ မလ္လော၊ မလ္လဿ စသည်၌ န,သတ်သံဖတ်ရသကဲ့သို့လည်းကောင်း၊ ဏ,သတ် ၌ မေဏ္ဍက န,သတ်၌ ပူရေန္တံ၊ ဒေန္တံ၊ အာနေဉ္ဇ၊ ပူရေန္တိ၊ ကရောန္တိ၊ ကရောန္တံ၊ ဝိနာသမေန္တု-စသည်၌ ကဏ္ဌဇ၊ ပဉ္စမ င,သတ်သံ ဖတ်ရိုးရှိသကဲ့သို့လည်းကောင်း၊ သမုဟနင်ယ၊ သောဘာသင်ယ၊ ဥပသမ္ပာဒင်ယျ -စသည်ဖြင့် ကဏ္ဌဇ ပဉ္စမက္ခရာ င,သတ် အင်ကာရန်နှင့်လည်း ဖတ်တော်မူကြသတည်း။
(င) မင်္ဂလာအနက်ဟော သေယျ သဒ္ဒါကို "ရပ်သင်ကလည်၊ မြေကြီးသေည်၌"- ဟူသောလင်္ကာ ၊ဇေယျသူရသဒ္ဒါကို စည်သူဟူသော ရှေးဝေါဟာရ၊ အာဇာနေယျ သဒ္ဒါကို အာဇာနည်ဟူသော ရှေးဝေါဟာရ စသည်တို့၌ "ယ" သံယုဂ်သံကို ညကြီးသတ် အည်ကာရန်ဖြင့် ဖတ်ရိုးဖတ်ထုံးရှိသကဲ့သို့ သမုဟနည်ယ၊ သောဘာသည်ယ၊ ဥပသမ္မာဒည်ယ၊ စသည်ဖြင့် အည်ကာရန်နှင့်လည်း ဖတ်တော်မူကြသတည်း။
(စ) သံယုဂ်၏ ရှေးဖြစ်ကုန်သော ဧအက္ခရာ ဩအက္ခရာတို့ကို ရဿကဲ့သို့ ရွတ်ဆိုအပ်၏ဟုဆိုရာ၌ "အ'သည် အာ၏ ဝုဒ္ဓိ ဒီဃ ဤ "ဧ"သည် ဣ,၏ ဝုဒ္ဓိ ဒီဃ၊ ဥ,ဩ,သည် ဥ,၏ ဝုဒ္ဓိဒီဃ-ဟု သဒ္ဒါ ဗျာကရုဏ်းကျမ်းတို့၌ လာရကား ဧ,၏ရဿ။ ဣ,ဩ,၏ရဿ ဥ,ဖြစ်၍ သမုဟနိန်ယျ၊ သောဘာသိန်ယျ၊ ဥပသမ္ပာဒိန်ယျ-စသည်ဖြင့် န,သတ်သံကဲ့သို့ ရွတ်ဖတ်ရမည်ဟု မိန့်ဆိုကြကုန်၏။
(ဆ) အယျာယော၊ ကယျတိ၊ ဒယှတိ စသော ပြယုဂ်၌ ယသတ် သံထွက်သကဲ့သို့ သမုဟနယ်ယ ၊ သောဘာသယ်ယ၊ ဥပသမ္ပာဒယ်ယျ ဟု ဧ,ကို သံယုဂ်အတွက် ဖျောက်၍လည်း ရွတ်ဖတ်တော်မူကြ၏။
(ဇ) အနုက္ကမာဂတံ ပဝေဏိံ အဝိနာသေန္တေန-အရ ရှေးရှေး ဆရာတော်ဘုရားကြီးတို့ ဖတ်ရိုးဖတ်စဉ် ပေါရာဏပဝေဏီအာဂတ ဥစ္စာရဏနည်းကို မပျက်စေရ၊ ကမ္မဝါစာဖတ်ရမည်ဟု ပရိဝါ ကမ္မဝဂ် အဋ္ဌကထာ လာသောကြောင့် သမုဟနေယျ-စသောပြယုဂ်၌ ဗျဉ္ဇနမိဿက ဧ,သရကို ဧ,ဒီဃအတိုင်းထား၍ သံယုဂ် ယ,တစ်လုံးကို ချေ၍ သမုဟနေယ၊ သောဘာသေယ၊ ဥပသမ္ပာဒေယ -စသည်ဖြင့်လည်း ရှေး ဆရာတော်ကြီးတို့ ဖတ်တော်မူကြသတည်း။ ဤသို့အားဖြင့်-
(၁) အောက်မြစ်နှင့် သမုဟနေ့ယျဟူ၍လည်းကောင်း၊
(၂) တ,သတ်သံနှင့် သမုဟနေတ်ယ ဟူ၍လည်းကောင်း၊
(၃) စ,သတ်သံနှင့် သမုဟနစ်ယ ဟူ၍လည်းကောင်း၊
(၄) င,သဘ်သံနှင့် သမုဟနင်ယ ဟူ၍လည်းကောင်း၊
(၅) ည,ကြီးသတ်သံနှင့် သမုဟနည်ယျ ဟူ၍လည်းကောင်း၊
(၆) ဝိပရိတ် ဣရဿဟူ၍ နသတ်သံနှင့် သမုဟနိန်ယ ဟူ၍လည်းကောင်း၊
(၇) ယသတ်သံနှင့် သမုဟနယ်ယ ဟူ၍လည်းကောင်း၊
(ဂ) သံယုဂ် ယတလုံးဖျောက်၍ သမုဟနေယ ဟူ၍လည်းကောင်း ဖတ်တော်မူရိုး ( ဂ )မျိုးပြားသတည်း။
ထိုတွင် ပထမဝါဒကို ဆရာတော်ဦးဗုမ်၊ စံကျောင်းဆရာတော်၊ စလင်းဆရာတော်၊ မိုင်းခိုင်းဆရာတော်၊ ရွှေကျင်ဆရာတော်၊ လယ်တီဆရာတော် စသောရှေးရှေးဆရာတော်ကြီးတို့ ဖတ်ရိုးပြုတော်မူကြကြောင်း၊ ထိုဝါဒ၌ အထောက်အထားမရချေ ဟု အဂ္ဂမဟာပဏ္ဍိတ ဘွဲ့တံဆိပ်တော်ရ ၄-မြို့ဂိုဏ်းချုပ် ကျေးဇူးရှင် မန်လည်ဆရာတော်ဘုရားကြီး မိန့်တော်မူ၏။
ထို မန်လည်ဆရာတော် ဘုရားကြီးကား တ,သတ်သံနှင့် သမုဟနေတ်ယ ဟူ၍လည်းကောင်း၊ ည,ကြီးသတ်သံနှင့် သမုဟနည်ယ ဟူ၍လည်းကောင်း၊ "စ"သတ်သံနှင့် သမုဟနစ်ယ ဟူ၍လည်းကောင်း၊ ဖတ်ရွတ်တော်မူသည်ကို နှစ်သက်တော်မူ၏။ ထိုတွင်လည်း ဒုတိယဝါဒကို သာ၍ပင်နှစ်သက်တော်မူ၏။
စံကျောင်းဆရာတော် စသောဆရာတော်တို့ကား ပထမဝါဒ ဒုတိယဝါဒ တတိယဝါဒ အဋ္ဌမဝါဒတို့ကို ရဟန်းခံကိစ္စများ၌ မိမိတပည့် သားမြေး ရဟန်းလောင်းကိစ္စတွင် ကြွင်းသောဝါဒများကို သိမ်နုတ် သိမ်သမုတ်ကိစ္စများ၌ သုံးရိုးပြုတော်မူ၏။
မဟာဝိသုဒ္ဓါရာမ ဆရာတော်၊ ဝဇီရာရာမဆရာတော်၊ စကုဆရာတော်၊ မှန်ကင်းဆရာတော်တို့ကား ပထမဝါဒ ဒုတိယဝါဒ တတိယဝါဒ အဋ္ဌမဝါဒတို့ကိုပင် များစွာနှစ်သက်တော်မူ၏။
မိုးနံကုန်း ဆရာတော်ကား ပထမဝါဒ ပဉ္စမဝါဒ အဋ္ဌမဝါဒတို့ကို နှစ်သက်တော်မူ၏။ တတိယဝါဒကိုကား နှစ်သက်တော်မမူ။ သမုဟနေးယျ ဟူသော ဝိသဇ္ဇနီသံကိုလည်း ခွင့်ပြု၏။
ဘုရားကြီး ဆရာတော်ကား စတုတ္ထဝါဒ အဋ္ဌမဝါဒကို နှစ်သက်တော်မူ၏။
လယ်တီဆရာတော် ဘုရားကြီးကား ပထမဝါဒနှင့် ဒုတိယဝါဒ တို့ကို နှစ်သက်တော်မူ၏။ အဋ္ဌမဝါဒနှင့် ဝိသဇ္ဇနီသံ ဝါဒကိုကား။ ပယ်တော်မူ၏။
ဤသို့စသည်ဖြင့် ဝါဒအမျိုးမျိုး ကွဲပြား၏။ သို့သော်လည်း ရှေးရိုးအစဉ်အလာအတိုင်း ပေါရာဏ ပဝေဏီ ရွတ်ဖတ်ရိုးထုံးစံကြီးတွေ သာဓကအသီးသီး ရှိပေသဖြင့် အဋ္ဌကထာ ဋီကာလာပုံနှင့် မဆန့်ကျင်ရကား ဘယ်ဝါဒမသင့်ဟု ဆိုခြင်းငှာ မတတ်ကောင်းပေ။
သာသနာ အဓွန့်ရှည်ကြာစွာ လာခဲ့သည်ဖြစ်၍လည်း မည်သည့်ဝါဒသာ သင့်သည်ဟု ဆုံးဖြတ်ချက်မချနိုင်ချေ။ ထို့ကြောင့် မိမိတို့ အာစရိယပရမ္ပရအားဖြင့် ဆင်းသက်၍ လာခဲ့တိုင်း သိမ်သမုတ်ပွဲ ရဟန်းခံပွဲတို့မှာ သာသနာတော်ကြီးကို ဝိုင်း၍ ကူညီကြရန် မည်သည့် ဝါဒသာ ကောင်း၍ မည်သည့်ဝါဒ မသင့်ဟု မဆိုကြရန်၊ ရှေး ဆရာတော်ကြီးများ အမိန့်တော်ရှိသည်ကို အထပ်ထပ်ကြားခဲ့ရသတည်း။
အချို့ကား တစ်သံတည်းကျအောင် ဖတ်ကြရလျှင် မကောင်းလား ဟု ငါတို့ကိုမေးမြန်းရာ မည်သည့်ဝါဒသာ ပါဠိ အဋ္ဌကထာ ဋီကာ ဂန္ထန္တရနှင့် ညီညွတ်သည်၊ ရှေးရှေးပေါရာဏ ပဝေဏီ ဖတ်ရိုးအစဉ် ကျပါသည်ဟု ဝန်ခံနိုင်ပါမူ ကောင်းပါ၏ဟု ပြန်လျှောက်သဖြင့် ဝန်မခံဝံ့သောကြောင့် ရှေးကဆရာတော်ကြီးများထံက ဟတ္ထမုဋ္ဌိနယအတိုင်း ဖတ်ရွတ်ခဲ့ကြရဖူးသတည်း။
ဤသမုဟနေယျစသော ဧယျဝိဘတ်အဆုံးရှိသော ဉတ်ကမ္မဝါစာတို့၌ စံကျောင်းဆရာတော်၊ စလင်းဆရာတော်၊ မိုင်းခိုင်းဆရာတော်၊ ရွှေရေးဆောင်ဆရာတော် စသော ဆရာတော်ကြီးတို့ (ဂ) ချက် ပြင်၍ ပြင်၍ ဖတ်ရိုးရှိသည်အတိုင်း လဇ္ဇီပေသလ သိက္ခာကာမ အာစရိယဟတ္ထမုဋ္ဌိ နယဂ္ဂါဟကပုဂ္ဂိုလ်တို့ နည်းယူ၍ ဖတ်ကြရာသတည်း။
သမုဟနေယျပဒဋီကာ သမတ္တာ။