ခုဇ္ဇတ္တရာနှင့် သာမာဝတီတို့ အကြောင်း
(၃-၄) ခုဇ္ဇုတ္တရာနှင့် သာမာဝတီတို့အကြောင်း
(က) ဥပါသိကာ၂-ဦးတို့၏ ရှေးဆုတောင်း
ဤခုဇ္ဇုတ္တရာနှင့် သာမာဝတီအလောင်း သူတော်ကောင်း အမျိုးသမီးတို့ နှစ်ဦးလုံးပင် ပဒုမုတ္တရမြတ်စွာ လက်ထက်တော်အခါ၌ ဟံသာဝတီ မင်းနေပြည်ဝယ် အမျိုးကောင်းသမီး (သူဌေးသမီး)များ ဖြစ်ကြ၍ နောက်အဖို့ဝယ် မြတ်စွာဘုရား၏ တရားဒေသနာကို ကြားနာကုန်အံ့-ဟု ကျောင်းတော်သို့ သွားကြလေ၏။ ထိုသို့ သွားရောက်ရာ၌ ခုဇ္ဇုတ္တရာအလောင်း သူဌေးသမီးသည် မြတ်စွာဘုရားရှင်က ဥပါသိကာတယောက်ကို
၂၉၅
“ဗဟုဿုတ = အကြားအမြင်များသော အရာ”ဝယ် အသာဆုံး အမြတ်ဆုံး = ဧတဒဂ်ရာထူး၌ ထားတော်မူသည်ကို တွေ့မြင်ရ၍ အားကျကာ အဓိကာရကောင်းမှု ကုသိုလ်ကိုပြုပြီးလျှင် ထိုရာထူးဌာနန္တရကို ဆုတောင်းပတ္ထနာမှု ပြုခဲ့လေသည်။ မြတ်စွာဘုရားရှင်ကလည်း ဗျာဒိတ်စကား ကြားတော်မူခဲ့လေသည်။
သာမာဝတီအလောင်း သူဌေးသမီးသည်လည်း မြတ်စွာဘုရားရှင်က ဥပါသိကာတယောက်ကို “မေတ္တာဝိဟာရီ = မေတ္တာဖြင့် နေလေ့ရှိသော အရာ”ဝယ် အသာဆုံး အမြတ်ဆုံး = ဧတဒဂ်ရာထူး၌ ထားတော်မူသည်ကို တွေ့မြင်ရ၍ အားကျကာ အဓိကာရကောင်းမှု ကုသိုလ်ကိုပြုပြီးလျှင် ထိုရာထူး = ဌာနန္တရကို ဆုတောင်းပတ္ထနာမှု ပြုခဲ့လေသည်။ ပဒုမုတ္တရ မြတ်စွာဘုရားရှင်ကလည်း ဗျာဒိတ်စကား ကြားတော်မူခဲ့လေသည်။
ထိုသူဌေးသမီးနှစ်ဦးတို့ ထိုဘဝ အသက်ထက်ဆုံး ကုသိုလ်ကောင်းမှုကို ပြုကြ၍ ထိုဘဝမှ စုတေလတ်သော် နတ်ပြည်၌ ဖြစ်ကြပြီးလျှင် နည်ပြည် လူ့ပြည်တို့၌ ကျင်လည်ကျက်စားကြစဉ်ပင် ကမ္ဘာတသိန်း လွန်မြောက်၍ ဤဘဒ္ဒကမ္ဘာသို့ ရောက်ခဲ့လေသည်။
ထိုစဉ်အခါ အကျွန်ုပ်တို့ မြတ်စွာဘုရား ပွင့်ထွန်းတော်မူလာခိုက်ဝယ် ကောသမ္ဗီပြည်အရပ်၌ ဃောသကသူဌေးကြီး ဇနီးမောင်နှံတို့သည် နေ့တိုင်း နေ့တိုင်း အသပြာ တထောင် တထောင်ကို စွန့်လွှတ်၍ နိဗဒ္ဓဒါနဝတ်ကို တည်ထားဖြစ်စေလေသည်။ (ဤဃောသကသူဌေးကြီး ဇနီးမောင်နှံတို့၏ အကြောင်းအရာ အကျယ်ကို အောက် မဟာဗုဒ္ဓဝင် တတိယတွဲ အခဏ်း-၂၇။ စာမျက်နှာ ၆၉၃-မှ ၇၁၂-တိုင်အောင် ပြန်လည်သုံးသပ် ကြည့်ရှုကုန်ရာ၏)။
(ခ) နောက်ဆုံးဘဝ ခုဇ္ဇုတ္တရာနှင့် သာမာဝတီ ဖြစ်ကြခြင်း
ထိုသို့ ဃောသကသူဌေးကြီး ဇနီးမောင်နှံတို့ နိဗဒ္ဓဒါနဝတ်ကို ဖြစ်စေကြသောအခါဝယ် ရှေးဖော်ပြရာပါ ပါရမီရှင်နှစ်ဦးတို့တွင်
၂၉၆
ခုဇ္ဇုတ္တရာအလောင်း နတ်သမီးသည် နတ်ပြည်မှ စုတေခဲ့၍ ဃောသကသူဌေး၏ အိမ်ဝယ် အထိန်းတော်ကြီးဝမ်း၌ ပဋိသန္ဓေ တည်နေကပ်စွဲလာ၏။ ထိုသူငယ်မကို ဖွားမြင်လာသောအခါ ထို သူငယ်မ၏ ကိုယ်ခန္ဓာသည် ကုန်းကုန်းကလေး ဖြစ်လာလေသည်။ (ပါရမီရှင်ဖြစ်ပါလျက် အထိန်းတော်၏သမီး ကျွန်မဖြစ်ရခြင်း, ခါးကုန်းရခြင်း ရှေးကံ အကြောင်းအရာ နောက်၌ ထင်ရှားလတ္တံ့)။ ထိုသို့ ကိုယ်ခန္ဓာကုန်းကုန်းကလေး ဖြစ်လာသောကြောင့် ထိုသူငယ်မ၏အမည်ကို ခုဇ္ဇုတ္တရာ-ဟူ၍ မှည့်ခေါ်ကြလေ၏။ (ခုဇ္ဇ = ကုန်းသောကိုယ်ရှိသော + ဥတ္တရာ = ဥတ္တရာသူငယ်မ-ဟု ဆိုလိုသည်)။
သာမာဝတီသူဌေးသမီး
ထိုအချိန်မှာပင် သာမာဝတီအလောင်း နတ်သမီးသည်လည်း နတ်ပြည်မှ စုတေခဲ့၍ ဘဒ္ဒဝတိယတိုင်း ဘဒ္ဒိယမြို့ဝယ် ဘဒ္ဒဝတိယသူဌေးကြီး၏သမီး ဖြစ်လာလေသည်။ ထိုသူဌေးသမီး၏ အမည်ကို “သာမာ”ဟူ၍ မိဘတို့က မှည့်ခေါ်ကြလေသည်။ နောက်တချိန်ဝယ် ဘဒ္ဒိယမြို့၌ ဆာလောင်မွတ်သိပ်ခြင်း = ဒုဗ္ဘိက္ခဘေးကြီး ဖြစ်ပွါးလာလေသည်။ မြို့နေလူများတို့သည် ဆာလောင်မွတ်သိပ်ခြင်း = ဒုဗ္ဘိက္ခဘေးမှ ကြောက်လန့်ကြသည်ဖြစ်၍ ဟုတ်ဟုတ်ငြားငြား မိမိတို့အဆင်ပြေမည့် အရပ်တပါးသို့ ပြေးသွားကြကုန်၏။
ထိုအခါ သာမာ၏ဖခင် ဘဒ္ဒဝတိယ သူဌေးကြီးသည် သူဌေးကတော်ကြီးနှင့် “အဘယ် = သူဌေးကတော်ကြီး.. ဤဘဒ္ဒိယမြို့၌ ယခု ကျရောက်နေသော ဆာလောင်မွတ်သိပ်ခြင်းဘေး၏ အဆုံးကို မသိအပ်ချေ။ (=မည်သည့်ရက်,လကျမှ ထိုသည့်ဆာလောင် မွတ်သိပ်ခြင်းဘေး ပြီးဆုံးမည်ကို မသိနိုင်ချေ)၊ ကောသမ္ဗီမြို့နေ ငါတို့၏သူငယ်ချင်း ဃောသကသူဌေးကြီး အထံသို့ သွားကြကုန်စို့၊ ထိုသူဌေးကြီးသည် ငါတို့ကို တွေ့မြင်ရလျှင် မေ့လျော့လိမ့်မည်မဟုတ်”ဟု တိုင်ပင်စကား ပြောကြားလေ၏။ ဃောသကသူဌေးကြီးသည်
၂၉၇
ဘဒ္ဒဝတိယသူဌေးကြီး၏ အဒိဋ္ဌသဟာယ = မတွေ့ဘူးသောသူငယ်ချင်း ဖြစ်သည်၊ ထို့ကြောင့် ဤသို့ တိုင်ပင်စကား ပြောကြားလေသည်။ ဘဒ္ဒဝတိယ သူဌေးကြီးသည် ဤကဲ့သို့ တိုင်ပင်စကား ပြောကြားပြီးနောက် ကျန်လူများကို ထားခဲ့၍ သူဌေးကတော်ကြီးနှင့် သမီးဖြစ်သူ သာမာဝတီကို ခေါ်ယူ၍ ကောသမ္ဗီမြို့ဘက်သို့ ခရီးထွက်ခဲ့လေ၏။ မိသားစု သုံးဦးလုံးတို့ပင် လမ်းခရီးအကြား ဆင်းရဲကြီးစွာကို ခံစားကြလျက် အစဉ်သဖြင့် ကောသမ္ဗီပြည်သို့ ဆိုက်ရောက်ကြ၍ စတုဒိသာစရပ်တခုဝယ် တည်းခို နေထိုင်ကြလေကုန်၏။
သာမာဝတီတွေ့ကြုံရသည့် အနိဋ္ဌလောကဓံ
ဃောသကသူဌေးကြီးသည်လည်း မိမိ၏အိမ်တံခါးဝဝယ် အထီးကျန် = ဆင်းရဲသား, ခရီးသွားများနှင့် ဖုန်းတောင်းယာစကာတို့အား နေ့စဉ်နေ့စဉ် ကြီးစွာသော အလှူဒါနကို နိဗဒ္ဓ ပေးလှူစေလေ၏။ ထိုအခါ ဘဒ္ဒဝတိယ သူဌေးကြီးသည် “ငါတို့သည် ဤယခု ဆင်းရဲသောအသွင်ဖြင့် ငါ့သူငယ်ချင်း ဃောသကသူဌေးအား မိမိကိုယ်ကိုပြရန် မဝံ့ပေ။ မိမိ၏ခန္ဓာကိုယ် နဂိုရ်ပကတိအနေဖြစ်မှ ကောင်းစွာဝတ်,ရုံကြကာ ဃောသကသူဌေးကြီးကို တွေ့ကြကုန်အံ့”ဟု ကြံစည် ဆင်ခြင်မိလေ၏။ ထိုအခါ ဘဒ္ဒဝတိယသူဌေးကြီး ဇနီးမောင်နှံတို့သည် သမီးသာမာဝတီကို ဃောသကသူဌေး၏ အလှူတင်းကုပ် = အလှူမဏ္ဍပ်သို့ ထမင်း အတောင်း လွှတ်လိုက်ကြလေကုန်၏။
သာမာဝတီ သူဌေးသမီးသည် ခွက်ကိုလက်စွဲလျက် အလှူမဏ္ဍပ်သို့ သွားရောက်ပြီးလျှင် တိုးဝှေ့နေသော လူအုပ်ကြီးထဲသို့ မတိုးဝှေ့ဝံ့သဖြင့် လူအုပ်မှလွတ်ရာ တခုသောနေရာ၌ ရှက်နိုးသောအမူအရာဖြင့် ရပ်၍နေလေ၏။ ထိုသို့ ဣန္ဒြေရစွာ ရှက်နိုးသောအမူအရာဖြင့် ရပ်၍နေသော သာမာဝတီ သူဌေးသမီးကို မြင်ရ၍ အလှူဝေယျာဝစ္စ အလုပ်သမားမှူးသည် “အခြားလူများသည် ဦးတည့်ရာရာ အရပ်၌ တံငါများ ငါးဝေသည့် ငါးလုသည့်အရပ်မှာကဲ့သို့ ကျယ်စွာသော အသံကို ပြုကြ = အော်ကြကာ
၂၉၈
အစာထမင်းကို လုယက်တောင်းယူ၍ သွားကြလေသည်၊ ဤသူငယ်မကား အမျိုးကောင်းသမီးတဦး ဖြစ်ပေလိမ့်မည်၊ ဤသူငယ်မအဖို့ရာ အဆင်းလက္ခဏာ ကြန်အင်္ဂါ၏ပြည့်စုံခြင်း = ဥပဓိသမ္ပတ္တိလည်း ရှိပေသည်”ဟု ကြံစည်ဆင်ခြင်ပြီးနောက် သာမာဝတီ သူဌေးသမီးကို “အမိ.. သင်သည် အဘယ့်ကြောင့် အခြားလူများကဲ့သို့ တောင်းယူကာ မသွားဘိသနည်း”ဟု မေးလေ၏။ သာမာဝတီက “ဖခင်.. ဤသို့စင် ကြပ်တည်း ကျဉ်းမြောင်းလှသော အရပ်အတွင်းသို့ သမီးလို ဣန္ဒြေရှင် မိန်းခလေးတယောက်သည် အဘယ်သို့ပြု၍ (=ဘယ်လိုလုပ်ပြီး) ဝင်နိုင်ပါမည်နည်း = မဝင်နိုင်သည်သာ”ဟု ပြော၍ ဝေယျာဝစ္စ အလုပ်သမားမှူးက “အမိ.. အမိတို့မှာ လူဘယ်နှစ်ယောက် ရှိကြသနည်း”ဟု မေးလေလျှင် သာမာဝတီ သူဌေးသမီးသည် “အိုဖခင်.. သမီးတို့မှာ မိသားစုသုံးယောက် ရှိကြပါသည်”ဟု ပြန်လည် ဖြေကြားလေ၏။ ဝေယျာဝစ္စ အလုပ်သမားမှူးသည် မိသားစုသုံးယောက်စာ ထမင်းထုပ် သုံးထုပ်တို့ကို ပေးလိုက်လေ၏။
သာမာဝတီသည် ထိုထမင်းကို မိဘတို့အား ပေးလေ၏။ ဖခင် သူဌေးကြီးသည် ကာလရှည်စွာ ဆာလောင် မွတ်သိပ်ခဲ့သူဖြစ်ခြင်းကြောင့် အလွန်အကျွံစားသဖြင့် ထိုနေ့မှာပင် ကွယ်လွန်သွားရှာလေ၏။ သာမာဝတီသည် နောက်တနေ့၌ အလှူတင်းကုပ် = အလှူစရပ်သို့သွား၍ နှစ်ယောက်စာ ထမင်းနှစ်ထပ်တို့ကိုသာ တောင်းယူခဲ့လေ၏။ ထိုနေ့၌ မိခင် သူဌေးကတော်ကြီးသည် အစာထမင်း ဆင်းရဲခြင်းကြောင့်တကြောင်း, သူဌေးကြီး ကွယ်လွန်သဖြင့် စိုးရိမ်ပူဆွေးခြင်းကြောင့်တကြောင်း = ဤအကြောင်းများကြောင့် သန်းခေါင်ယံ ကျော်လွန်သောအခါ ကွယ်လွန်သွားရှာပြန်လေ၏။ သာမာဝတီ သူဌေးသမီးသည် နောက်တနေ့ တယောက်စာ ထမင်းတထုပ်ကိုသာ တောင်းယူရှာလေ၏။
ဝေယျာဝစ္စ အလုပ်သမားမှူးသည် သာမာဝတီ၏ အပြုအမူကို စုံစမ်းလို၍ “အမိ.. အမိသည် ပဌမနေ့က သုံးယောက်စာ
၂၉၉
ထမင်းတို့ကို ယူအပ်ကုန်ပြီ၊ ဒုတိယနေ့၌ကား နှစ်ယောက်စာ, ယခုယနေ့ တတိယနေ့၌ကား တယောက်စာသာ အမိသည် တောင်းယူ၏။ အကြောင်းကား အဘယ်သို့နည်း”ဟု မေးလေ၏။ သာမာဝတီက ပဌမနေ့၌ ဖခင်ကွယ်လွန်ကြောင်း, ဒုတိယနေ့ ညဉ့်သန်းခေါင်ကျော်တွင် မိခင်ကွယ်လွန်ကြောင်းနှင့် ထို့ကြောင့် ဤယနေ့ = တတိယနေ့တွင် မိမိတယောက်စာသာ ထမင်းကို တောင်းယူကြောင်းကို ရှင်းလင်း ပြောကြားလေလျှင် ဝေယျာဝစ္စ အလုပ်သမားမှူးသည် “အမိ.. အမိတို့သည် အဘယ်မြို့ရွာ၌ နေသူများ ဖြစ်ကြသနည်း”ဟု မေးပြန်လေ၏။ သာမာဝတီသည် မိမိတို့ မိသားစုသုံးယောက် ဘဒ္ဒိယမြို့မှ ဆာလောင်မွတ်သိပ်ခြင်းဘေးကြောင့် လာရောက်ရကြောင်း အကြောင်းအရာ စုံလင်စွာ ဖြေကြားလေသော် ဝေယျာဝစ္စ အလုပ်သမားမှူးသည် “အမိ.. ဤသို့ဖြစ်လျှင် (=ဒီလိုဆိုလျှင်) အမိသည် ငါတို့ဃောသကသူဌေးကြီး၏ သမီးဟု ဆိုရမည့်သူ ဖြစ်ပေသည်၊ ငါ့မှာလည်း အခြားသမီးဟူ၍ မရှိချေ။ သို့ရကား သင်သည် ယနေ့မှစ၍ ငါ၏သမီး ဖြစ်လေပြီ အမိ..”ဟု ပြောဆိုကာ သမီးပြုလုပ် မွေးယူလေတော့၏။
အလုပ်သမားမှူးကြီး၏ မွေးစားသမီးဖြစ်သူ သာမာဝတီသည် အလှူမဏ္ဍပ်၌ အလှူခံများ ထ၍ ထ၍ ဟစ်အော် ကျယ်စွာသောအသံကို ကြားရ၍ “အိုဖခင်.. အဘယ့်ကြောင့် ဤယခု မြင့်သောအသံ, ကျယ်သောအသံ ဖြစ်ရသနည်း”ဟု မေးလေ၏။ ဖခင် အလုပ်သမားမှူးက “လူများစွာ၏အတွင်းမှာ အသံနည်းအောင် = တိတ်အောင် ပြုလုပ်ရန် မတတ်နိုင်ဘူး သမီး..”ဟု ပြောလေလျှင် သာမာဝတီသည် “အို ဖခင်.. ဤကိစ္စ၌ အသံနည်းအောင် = တိတ်အောင် ပြုနိုင်သည့် နည်းလမ်းဥပါယ်ကို သမီး စဉ်းစားမိပါသည်”ဟု ဆိုလေလျှင် အလုပ်သမားမှူးသည် “အဘယ်သို့ပြုလုပ်ရန် သင့်သနည်း သမီး..”ဟု မေးလေ၏။ သာမာဝတီက “အို ဖခင်.. ပတ်ဝန်းကျင်မှ စည်းစောင်းရန်း (=သွတ်ဆူးကြိုး) ကာပြီးလျှင် ထွက်ပေါက်, ဝင်ပေါက် နှစ်ပေါက်သာထား၍ စည်းစောင်းရန်းအတွင်း၌ အိုးခွက်များကို
၃၀၀
ချထားကာ အလှူခံပုဂ္ဂိုလ်များ ဝင်ပေါက် = ဝင်တံခါးမှ ဝင်၍ အစာထမင်းကို ခံယူပြီးနောက် ထွက်ပေါက် = ထွက်တံခါးမှ ထွက်နိုင်ကြအောင် ဖခင်တို့သည် စီမံပြုလုပ်ကြကုန်လော့”ဟု နည်းပေးစကား ပြောကြားလေလျှင် ဖခင် ဝေယျာဝစ္စ အလုပ်သမားမှူးသည် “ကောင်းပြီ သမီး..”ဟု ဝန်ခံပြီးလျှင် နောက်တနေ့မှစ၍ သာမာဝတီ နည်းပေးသည့်အတိုင်း ပြုလုပ်စေလေ၏။ ထိုအချိန်မှစ၍ အလှူတင်းကုပ် = အလှူမဏ္ဍပ်ကြီးသည် ပဒုမာကြာအိုင်ကြီးပမာ အလွန်သာယာ တိတ်ဆိတ်လျက် ရှိလေ၏။
သာမာဝတီ ဃောသကသူဌေးကြီးသမီးဖြစ်ခြင်း
ထို့နောက် တနေ့သ၌ ဃောသက သူဌေးကြီးသည် ရှေးအခါက မိမိ၏ အလှူမဏ္ဍပ်၌ မြင့်သောအသံ, ကျယ်သော အသံများကို ကြားရလျက် ထိုအချိန်၌ ထိုအသံမျိုးကို မကြားရတော့သည်ဖြစ်၍ အလှူဒါန ဝေယျာဝစ္စ အလုပ်သမားမှူးကို အခေါ်ခိုင်း၍ အပြန်အလှန် မေး,ဖြေကြသည်မှာ-
(သူဌေး)
အမောင်.. ယနေ့ အလှူဒါနကို မပေးစေဘူးလော။
(မှူး)
ပေးအပ်ပါသည် အရှင်သူဌေးမင်း..။
(သူဌေး)
ထိုသို့ ပေးအပ်ပါလျက် အဘယ့်ကြောင့် ရှေးအခါကကဲ့သို့ အလှူမဏ္ဍပ်ဝယ် မြင့်,ကျယ်သော အသံများကို မကြားရသနည်း။
(မှူး)
မှန်ပါသည် အရှင်သူဌေးမင်း.. အကျွန်ုပ်မှာ သမီးလိမ္မာတယောက် ရှိပါသည်၊ အကျွန်ုပ်သည် ထိုသမီးလိမ္မာ ပြောဆိုညွှန်ပြအပ်သည့် နည်းလမ်းဥပါယ်၌ တည်၍ အလှူမဏ္ဍပ်ကို အသံတိတ်အောင် ပြုနိုင်ခဲ့ပါသည်။
(သူဌေး)
သင့်အဖို့ရာ သမီးမည်သည် မရှိ၊ (မရှိကြောင်းကို ငါသိ၏)၊ သင်သည် သမီးလိမ္မာကို အဘယ်မှ ရအပ်သနည်း-
၃၀၁
ဤသို့ ပြောဆိုလေလျှင် ဝေယျာဝစ္စမှူးသည် မလိမ်နိုင်တော့ရကား ဃောသက သူဌေးကြီးအား သမီးသာမာဝတီ လာရောက်ပုံ အကြောင်းအရာအစုံကို ဖွင့်ဟ ပြောဆိုလေ၏။ ထိုအခါ ဃောသက သူဌေးကြီးသည် ဝေယျာဝစ္စမှူးကို “အမောင်.. သင်သည် အဘယ့်ကြောင့် ဤသို့သော ဝန်လေးသည့်အမှုကို ပြုဘိသနည်း၊ သင်သည် ဤမျှ ကာလကြာအောင် ငါ၏သမီး မိမိထံ၌ နေသည်ကို မပြောကြားခဲ့ချေ။ ယခုပင် အမြန် ထိုငါ့သမီးကို ငါ့အိမ်သို့ ပို့စေလော့”ဟု ပြောဆိုလေ၏။ ဝေယျာဝစ္စမှူးသည် သူဌေးကြီး၏ စကားကို ကြားရ၍ အလိုမတူပဲ သာမာဝတီကို သူဌေးကြီးအိမ်သို့ ပို့ရလေ၏။ ထိုအချိန်မှစ၍ ဃောသက သူဌေးကြီးသည် သာမာဝတီကို သမီးရင်းအရာ၌ ထားပြီးလျှင် “သမီးအား ချီးမြှောက်မှု ငါပြုပေအံ့”ဟု မိမိနှင့် အမျိုးဇာတ်တူသော အိမ်တို့မှ သမီး = သာမာဝတီနှင့် အရွယ်တူသည့် သတို့သမီး ငါးရာတို့ကို သာမာဝတီ၏ ရံရွေအဖော်များပြု၍ ထားလေ၏။
သာမာဝတီကို ဥဒေနမင်းက မိဖုရားမြှောက်ခြင်း
တနေ့သ၌ ကောသမ္ဗီပြည့်ရှင် ဥဒေနဘုရင်သည် မြို့တွင်း၌ လှည့်လည်လတ်သော် သတို့သမီး ရံရွေဖော် ငါးရာတို့ ခြံရံအပ်လျက် ကစားနေသော သာမာဝတီ သူဌေးသမီးကိုမြင်၍ မေတ္တာတိမ်းညွတ်ပြီးလျှင် “ဤသူငယ်မကား အဘယ်သူ၏သမီး သူငယ်မ ဖြစ်သနည်း”ဟု မေး၍ “ဃောသကသူဌေးကြီး၏ သမီးတည်း”ဟု ကြားသိရလျှင် အရှင်သခင် လင်ရှိ,မရှိကို မေးပြန်လေ၏။ ထိုအခါ အရှင်သခင် လင်မရှိကြောင်း ပြောကြားအပ်လေသော် “သွားကြလော့.. ဃောသကသူဌေးကြီးအား ‘အသင်သူဌေးကြီးတို့၏သမီး သာမာဝတီကို ပြည့်ရှင်မင်းကြီးက အလိုတော်ရှိ၏’ဟု ပြောကြားကြလော့”ဟု ဆို၍ မင်းချင်းတို့ကို ဃောသကသူဌေးကြီးထံသို့ စေလွှတ်လိုက်လေ၏။ ထိုသတင်းစကားကို ကြားသိရ၍ သူဌေးကြီးသည် “ငါတို့မှာ ဤသာမာဝတီမှတပါး အခြားသမီး မရှိချေ၊ တယောက်တည်းသော ချစ်သမီးငယ်ကို ရန်သူမ-များ
၃၀၂
ဝိုင်းဝိုင်းလည်နေရာဖြစ်သည့် ရွှေနန်းအိမ်၌ မပေးနိုင်ကြကုန်”ဟု ပြတ်ပြတ်တောင်းတောင်း ပြန်ကြားလိုက်လေ၏။
ဥဒေနမင်းသည် ထိုစကားကိုကြားသိရလျှင် (ပြင်းစွာအမျက်ထွက်၍) ဃောသက သူဌေးကြီးကို၎င်း, သူဌေးကတော်ကြီးကို၎င်း အိမ်ပြင်သို့ထုတ်၍ တအိမ်လုံးကို မင်းတံဆိပ် ခတ်နှိပ်စေလေ၏ = ချိတ်ပိတ်စေလေ၏။ သမီးသာမာဝတီသည် အပြင်ပ၌ ကစားပြီး၍ အိမ်သို့ ပြန်လာလတ်သော် မိဘနှစ်ပါး အားငယ်စွာ အိမ်ပြင်၌ ထိုင်နေကြသည်ကို တွေ့မြင်၍ “အိုမိခင်,ဖခင်တို့.. အဘယ့်ကြောင့် ဤအိမ်အပြင်ဖက်၌ ထိုင်နေကြသနည်း”ဟု မေးမြန်းလေ၏။ ထိုအခါ ဃောသကသူဌေးကြီး ဇနီးမောင်နှံတို့က ထိုအကြောင်းကို ပြန်ကြား ပြောဆိုကြလေလျှင် သမီးလိမ္မာ သာမာဝတီသည် “အိုမိခင်,ဖခင်တို့.. မိခင်,ဖခင် ကျေးဇူးရှင်တို့သည် ‘ငါ့သမီးသည် ရန်သူဝိုင်းဝိုင်းလည်သည့် ရွှေနန်းအိမ်၌ နေရလျှင် တယောက်တည်းတော့ မနေနိုင်၊ အကယ်၍ ငါ့သမီး၏ ရံရွေဖော် သတို့သမီး ငါးရာတို့ကိုပါ နေစေတော်မူကြမည်ဆိုပါလျှင် ငါတို့သမီးသည် နေပါလိမ့်မည်’ဟု ဤသို့သော စကားတို့ကို အဘယ့်ကြောင့် မသိလိုက်ကြ = မပြန်ကြားလိုက်ကြသနည်း။ အိုမိခင်,ဖခင်တို့.. ယခုအခါ ဤကဲ့သို့ ဘုရင်မင်းမြတ်ထံသို့ ပြန်ကြားစေကြပါလော့”ဟု ပြောဆိုလေ၏။ ထိုအခါ သူဌေးကြီး ဇနီးမောင်နှံတို့သည် “ကောင်းပါပြီ သမီး.. ငါတို့က သမီး၏စိတ်ကို သိမှ မသိကြပဲကိုး”ဟု ပြောကြ၍ ဥဒေနမင်းကြီးအား သာမာဝတီ ပြောသည့်အတိုင်း ပြန်ကြား ပြောဆိုစေကြလေကုန်၏။
ဥဒေနမင်းသည် (ထိုစကားကို ကြားရလေလျှင်) အတိုင်းထက်အလွန် စိတ်ကြည် (=ကျေနပ်)တော်မူ၍ “တထောင်ပင် ရှိချင်ရှိပါစေ၊ အားလုံးတို့ကို သိမ်းယူ ခေါ်ဆောင်ကြရမည်”ဟု မိန့်ဆိုလေ၏။ ထို့နောက် နက္ခတ်ကောင်း, အခါကောင်းကို ရွေးချယ်ကြ၍ သာမာဝတီ သူဌေးသမီးကို အခြံအရံ သတို့သမီး မင်းမိန်းမ ငါးရာတို့နှင့် အတူတကွ ရွှေနန်းတော်သို့ ပို့ဆောင်ကြလေကုန်၏။
၃၀၃
ဥဒေနမင်းသည် ထိုရံရွေဖော် သတို့သမီး ငါးရာလုံးတို့ကို သာမာဝတီ၏ အခြွေအရံများ ပြုလုပ်ခန့်ထား၍ သာမာဝတီ မိဖုရားကို အဘိသိက်ရေချမ်း သွန်းဖျန်းပြီးလျှင် ရွှေနန်းပြာသာဒ်တဆောင်၌ ခမ်းနားစွာ နေစေလေ၏။
ထိုအချိန်ဝယ် ကောသမ္ဗီပြည်၌ ဃောသကသူဌေး, ကုက္ကုဋသူဌေး, ပါဝါရိကသူဌေး တည်းဟူသော သူငယ်ချင်းသူဌေး သုံးယောက်တို့သည် မိမိတို့ ကိုးကွယ်ရင်းဖြစ်သည့် ရသေ့ငါးရာတို့အထံမှ မြတ်စွာဘုရား ပွင့်ထွန်းတော်မူနေကြောင်းနှင့် ယခုအခါ သာဝတ္ထိပြည်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူကြောင်း ကြားသိရ၍ သာဝတ္ထိပြည်သို့ သွားရောက် တရားနာကြသဖြင့် သောတာပန်အရိယာများ ဖြစ်ကြပြီးလျှင် ဘုရားအမှူးရှိသော သံဃာတော်အား ၁၅-ရက်ကြာ မဟာဒါန ပေးလှူကြပြီးနောက် မြတ်စွာဘုရားကို မိမိတို့က ပင့်လျှောက်သောအခါ ကောသမ္ဗီပြည်သို့ ကြွရောက်တော်မူပါရန် တောင်းပန်လျှောက်ထား ခံဝန်ချက်ရယူ ကြပြီးလျှင် ကောသမ္ဗီပြည်သို့ ပြန်ခဲ့ကြ၍ တယောက်လျှင် ကျောင်းတိုက်ကြီး တတိုက်ကျစီ တည်ဆောက်ပြီးနောက် မြတ်စွာဘုရား အထံတော်သို့ အပင့်လွှတ်ကြလေသည်။ မြတ်စွာဘုရားသည် “ကောသမ္ဗီပြည်သို့ သွားရောက်အံ့”ဟု ရဟန်းသံဃာများစွာ ခြံရံလျက် ခရီးဒေသစာရီ ထွက်ချီတော်မူလတ်သော် လမ်းခရီးအကြားဝယ် မာဂဏ္ဍိယပုဏ္ဏားကြီး ဇနီးမောင်နှံတို့၏ အရဟတ္တဖိုလ်ရောက်ကြမည့် ရှေးကောင်းမှုကို မြင်တော်မူသဖြင့် ကောသမ္ဗီပြည်ဖက်သို့ အသွားဖြတ်တော်မူ၍ ကုရုတိုင်း ကမ္မာသဒမ္မနိဂုံးသို့ ကြွရောက်တော်မူကာ မာဂဏ္ဍိယပုဏ္ဏားကြီး ဇနီးမောင်နှံတို့အား ချေချွတ် ဆုံးမတော်မူပြီးလျှင် ကောသမ္ဗီပြည်ဖက်သို့ ခရီးဆက်၍ ကြွတော်မူခဲ့ရာ အစဉ်သဖြင့် ကောသမ္ဗီပြည်သို့ရောက်ရှိ, သူဌေးသုံးဦးတို့ လှူဒါန်းအပ်သည့် ကျောင်းတိုက်ကြီး သုံးတိုက်တို့ကို အလှူခံပြီး နောက်တနေ့၌ သူဌေးတို့ ပင့်လျှောက်ချက်အရ ကောသမ္ဗီပြည်အတွင်းသို့ ရဟန်းသံဃာအပေါင်း ခြံရံလျက် ကြွရောက်တော်မူလေသည်။ မြို့တွင်းသို့ ဝင်တော်မူလျှင်ပင်
၃၀၄
ရန်ငြိုးဖွဲ့ရင်းရှိသူ မာဂဏ္ဍီမိဖုရား၏ စီမံချက်အရ သေသောက်ကြူးများက အမျိုးမျိုး ဆဲရေးကြလေလျှင် အရှင်အာနန္ဒာသည် အခြားမြို့ရွာသို့ ပြောင်းရွှေ့ရန် လျှောက်ထားလေသော် မြတ်စွာဘုရားသည် အရှင်အာနန္ဒာအား ဓမ္မပဒကျမ်းလာ အတ္တဒဏ္ဍဝတ္ထု တရားဒေသနာကို ဟောတော်မူ၍ သူဌေးသုံးဦးတို့ လှူဒါန်းအပ်သော ကျောင်းတိုက်ကြီး သုံးတိုက်၌ အလှည့်အလည် သီတင်းသုံးနေထိုင် ချီးမြှောက်တော်မူလေသည်။ ။(ဤစာပိုဒ်ပါ အကြောင်းအရာ အကျယ်ကို အောက် မဟာဗုဒ္ဓဝင် တတိယတွဲ စာမျက်နှာ ၇၁၂-မှ ၇၂၇-တိုင်အောင် ပြန်လည်သုံးသပ် ကြည့်ရှုကုန်ရာ၏)။
ခုဇ္ဇုတ္တရာ သောတာပန်ဖြစ်ခြင်း
ကောသမ္ဗီပြည် သူဌေးကြီးသုံးဦးတို့သည် အလှည့်ကျအားဖြင့် ဘုရားအမှူးရှိသော သံဃာတော်အား တလပတ်လုံး ကြီးစွာသော အလှူဒါနကြီးများကို ပေးလှူကြပြီးနောက် သဘောထားကြီးစွာဖြင့် မြို့သူမြို့သားတို့အားလည်း ကုသိုလ်ကောင်းမှု ပြုလုပ်ရန် အခွင့်ပြုကြသဖြင့် လူအများတို့သည်လည်း လမ်းအလိုက်, ရပ်ကွက်အလိုက်, အသင်းအဖွဲ့အလိုက် ကြီးစွာသော အလှူဒါနကို ပေးလှူကြလေသည်။
တနေ့သ၌ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ရဟန်းအပေါင်း ခြံရံအပ်လျက် ပန်းသည်ကြီး၏ ပင့်ဖိတ်ချက်အရ ထိုပန်းသည်ကြီး၏ အိမ်၌ ထိုင်နေတော်မူ၏။ ထိုခဏဝယ် သာမာဝတီမိဖုရား၏ အလုပ်အကျွေး လူယုံတော်ဖြစ်သော ခုဇ္ဇုတ္တရာသည် (နေ့စဉ် ပန်းဝယ်နေကျအတိုင်း) အသပြာရှစ်ကျပ်တို့ကို ယူခဲ့၍ ပန်းဝယ်ရန် ထိုအိမ်သို့ ရောက်ရှိလာလေ၏။ ပန်းသည်ကြီးသည် ခုဇ္ဇုတ္တရာကိုမြင်လျှင် “အိုအမိဥတ္တရာ.. ယနေ့ အမိအား ပန်းများကို ပေးနိုင်ခွင့် မရှိတော့ချေ၊ ငါသည် ဘုရားအမှူးရှိသော ရဟန်းသံဃာကို ဆွမ်းပြုစုနေရ၏၊ အမိသည်လည်း ဆွမ်းပြုစုရန် အဖော်သဟဲမ ဖြစ်စေချင်ပါ၏၊ ဤသို့ ဝေယျာဝစ္စကောင်းမှု
၃၀၅
သင် ပြုသည်ရှိသော် သူတပါးတို့၏ ဝေယျာဝစ္စကို ပြုရသည့် အလုပ်အကျွေးဘဝမှ သင် လွတ်မြောက်ရပါလိမ့်မည်”ဟု အကြံပေးစကား ပြောကြားလေ၏။ ထိုအခါ ခုဇ္ဇုတ္တရာသည် မိမိရသောအစာကို စားပြီးနောက် ဘုရားအမှူးရှိသော သံဃာအား ဆွမ်းပြုစုဆက်ကပ်ရာ၌ ဝေယျာဝစ္စအမှု ကူညီ၍ ပြုလေ၏။
သူမသည် မြတ်စွာဘုရားရှင်က ဥပနိသိန္နကထာ = အနီးသို့ ရောက်လာသူတို့အား ဟောကြားသည့် တရားစကားအနေဖြင့် ဟောကြားအပ်သော တရားအလုံးစုံကို နှုတ်ငုံရအောင် သင်ယူလေ၏။ အနုမောဒနာ တရားစကား ကြားနာရသော်ကား သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်လေ၏ = သောတာပန် အရိယာမ ဖြစ်လေ၏။
သာမာဝတီတို့တဖွဲ့လုံး သောတာပန်ဖြစ်ကြခြင်း
ခုဇ္ဇုတ္တရာသည် အခြားနေ့များ၌ ပန်း (၄)လေးကျပ်ဖိုးသာ ဝယ်၍ (၄)လေးကျပ်ကို မိမိ ဝှက်ယူထားမြဲ ဖြစ်သော်လည်း ထိုနေ့၌မူ သစ္စာလေးပါး တရားကိုသိမြင် အရိယာသူတော်စင် ဖြစ်ပြီဖြစ်သောကြောင့် သူတပါးဥစ္စာ၌ ခိုးဝှက်လိုစိတ် ပိတ်(ဗိတ်)မရှိတော့ပဲ ငွေ(၈)ရှစ်ကျပ်ဖိုး ပန်းများကိုဝယ်၍ ခြင်းတောင်းအပြည့် ထည့်ဆောင်ကာ သာမာဝတီ မိဖုရားအထံသို့ ပြန်လာလေ၏။ ထိုအခါ သာမာဝတီမိဖုရားနှင့် ခုဇ္ဇုတ္တရာ တို့ အပြန်အလှန် မေး,ဖြေ ပြောဆိုကြသည်မှာ-
(သာမာ)
အမိ ဥတ္တရာ.. အမိသည် အခြားနေ့များတုန်းက ပန်းတို့ကို များစွာ မယူဆောင်ခဲ့၊ ယနေ့မူ ပန်းတို့သည် များလှကုန်စွာ့တကား၊ အသို့နည်း(=ဘယ့်နှယ်လဲ) ငါတို့၏အပေါ်မှာ မင်းကြီးသည် တိုး၍ သဒ္ဓါကြည်ဖြူတော်မူသလော။
ခုဇ္ဇာသည် မုသားပြောရန် မထိုက်တန်သည့် အရိယာသူမွန် ဖြစ်ပြီဖြစ်သောကြောင့် ရှေးရက်,လ,နှစ်များက
၃၀၆
မိမိပြုခဲ့သည့် လိမ်လည်မှုအားလုံးကို မဖုံးမကွယ်တော့ပဲ အလုံးစုံ ဝန်ခံ ဖွင့်ဟ ပြောကြားလေ၏။
(သာမာ)
သို့ဖြစ်လျှင် အဘယ့်ကြောင့် ယနေ့ ပန်းတွေ အများကြီး ယူဆောင်ခဲ့သနည်း။
(ခုဇ္ဇာ)
ကျွန်တော်မသည် ယနေ့ မြတ်စွာဘုရား၏ တရားတော်ကို နာရ၍ အမြိုက်နိဗ္ဗာန်ကို မျက်မှောက်ပြုရလေပြီ၊ ထို့ကြောင့် အရှင်မတို့ကို မလိမ်လည် မလှည့်ပတ်တော့ပါ။
ထိုအခါ သာမာဝတီ မိဖုရားနှင့်တကွ ရံရွေတော် ငါးရာတို့ကပါ လက်ကိုယ်စီဖြန့်ကြ၍ “အမိဥတ္တရာ.. အမိ ရအပ်ခဲ့သည့် အမြိုက်နိဗ္ဗာန်တရားကို ငါတို့အားလည်း ပေးပါလော့”ဟု တောင်းခံကြလေသည်။
(ခုဇ္ဇာ)
ရှင်မတို့.. ဤကဲ့သို့ တလက်မှ တလက်သို့ အထည်ဝတ္ထုပမာ ပေးခြင်းငှါ မတတ်ကောင်း (=ပေး၍ မရနိုင်ပါ)၊ အမှန်မှာ- ငါသည် မြတ်စွာဘုရား ဟောကြားတော်မူအပ်သော နည်းအတိုင်း ရှင်မတို့အား တရားဟောပြပါမည်၊ ရှင်မတို့သည် မဂ်ဖိုလ်၏အကြောင်း ရှေးကောင်းမှု ရှိကြပါလျှင် ထိုအမြိုက်နိဗ္ဗာန် တရားကို ရကြပါလိမ့်မည်။
(သာမာတို့)
ထိုသို့ဖြစ်လျှင် အမိဥတ္တရာ.. ယခုပင် ဟောပြပါလော့။
(ခုဇ္ဇာ)
ဤကဲ့သို့ (ကျွန်ုပ်က နိမ့်သောနေရာ၌နေ၍ မြင့်သောနေရာ၌နေကြသော ရှင်မတို့အား) ဟောခြင်းငှါ မတတ်ကောင်း (=မဟောကောင်းပါ)၊ ကျွန်ုပ်၏အတွက် မြင့်သောနေရာကို ခင်းပေးပြီးလျှင် ရှင်မတို့က နိမ့်သောနေရာတို့၌ ထိုင်နေကြရပါမည်။
ထိုအခါ သာမာဝတီ အမှူးပြုသော မင်းမိန်းမအပေါင်း ငါးရာတို့သည် ခုဇ္ဇုတ္တရာအား မြင့်သောနေရာကို ပေးကြ၍ မိမိတို့ကမူ
၃၀၇
နိမ့်သောနေရာများကို ယူကြကာ ထိုင်နေလေကုန်၏။ ခုဇ္ဇုတ္တရာသည်လည်း (ပဋိသမ္ဘိဒါဉာဏ်ကိုရသည့် သေက္ခအရိယာ သောတာပန်အရိယာ ဖြစ်ရကား) သေက္ခပဋိသမ္ဘိဒါဉာဏ်၌ တည်၍ သာမာဝတီ အမှူးပြုသော မင်းမိန်းမပေါင်း ငါးရာတို့အား တရားဟောလေ၏။ တရားဒေသနာနိဂုံး ဆုံးသောအခါ သာမာဝတီမိဖုရားကို အကြီးအမှူးပြု၍ အလုံးစုံ သော မင်းမိန်းမ ငါးရာတို့သည် သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်ကြလေကုန်၏ = သောတာပန်အရိယာ ဖြစ်ကြလေကုန်၏။ ထိုအချိန်မှစ၍ ခုဇ္ဇုတ္တရာကို ဝေယျာဝစ္စအလုပ်မှ ဖယ်ရှားပြီးလျှင် (=ဝေယျာဝစ္စအလုပ်ကို မလုပ်စေကြတော့ပဲ) “အမိဥတ္တရာ.. သင်သည် မြတ်စွာဘုရား၏ တရားစကားကို ကြားနာပြီးလျှင် ဆောင်ယူ မှတ်သားခဲ့၍ ငါတို့ကို တဆင့် ဟောကြားပါလော့”ဟု ပြောဆိုကြလေ၏။ ခုဇ္ဇုတ္တရာသည်လည်း ထိုအခါမှစ၍ မင်းမိန်းမတို့ ပြောဆိုသည့်အတိုင်း (နေ့စဉ် မြတ်စွာဘုရားထံမှ တရားနာပြီးလျှင် ဆောင်ယူ မှတ်သားခဲ့၍ မင်းမိန်းမတို့ကို ရွှေနန်းတော်မှာပင် တဆင့်ပြန်၍ ဟောကြားမှုကို) ပြုလေ၏။
ခုဇ္ဇုတ္တရာ၏ ရှေးကုသိုလ် အကုသိုလ်ကံများ
(ဤ၌- “အဘယ့်ကြောင့် ဤခုဇ္ဇုတ္တရာသည် ကျွန်မ-ဖြစ်ရသနည်း”ဟု မေးဖွယ်ရှိ၏။ အဖြေကား- သူမသည် ကဿပမြတ်စွာ သာသနာခေတ်အတွင်းက သာမဏေရီမတပါးအား မိမိ၏ ဝေယျာဝစ္စအမှုကို အပြုခိုင်းခဲ့လေသည်။ ထိုအကုသိုလ်ကံကြောင့် ဘဝငါးရာဆက်လျက် သူတပါးတို့၏ ကျွန်မ ဖြစ်ခဲ့ရလေသည်။
တဖန် “အဘယ့်ကြောင့် ခန္ဓာကိုယ် ကုန်းကွသူ ဖြစ်ရသနည်း”ဟု မေးဖွယ်ရှိပြန်၏။ အဖြေကား- ဘုရားပွင့်တော်မမူမီ ဤခုဇ္ဇုတ္တရာအလောင်း အမျိုးသမီးသည် ဗာရာဏသီမင်း၏ ရွှေနန်းတော်၌ မောင်းမမိဿံဖြစ်၍ နေရစဉ် ရွှေနန်းတော်သို့ ဆွမ်းခံကြွဝင်သည့် ခါးကုန်းသော ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ အရှင်မြတ်တပါးကို ဖူးမြင်ရ၍ မိမိနှင့် အတူနေ မင်းမောင်းမတို့၏ရှေ့ဝယ် ပြက်ရယ်ပြောင်လှောင်မှု ပြုလိုသည်ဖြစ်၍ ကုန်းကွသော အမူအရာဖြင့် သွားလာ လှည့်လည်ခဲ့လေသည်။ ထို့ကြောင့် ကိုယ်ခန္ဓာကုန်းကွသူ ဖြစ်ရလေသည်။
၃၀၈
“ခုဇ္ဇုတ္တရာသည် အဘယ်ကောင်းမှု ကုသိုလ်ကို ပြုခဲ့သောကြောင့် ယခုဘဝဝယ် ပညာရှိသူ ဖြစ်ရသနည်း”ဟု မေးဖွယ်ရှိပြန်၏။ အဖြေကား- ဤခုဇ္ဇုတ္တရာအလောင်း အမျိုးသမီးသည် ဘုရားပွင့်တော်မမူမီ ဗာရာဏသီမင်း နန်းတော်၌ နေရစဉ် ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ အရှင်မြတ်ရှစ်ပါးတို့ ရွှေနန်းတော်မှ ပူသော နို့ဃနာဆွမ်း အပြည့်ပါသည့် သပိတ်တို့ကိုယူ၍ ကြွတော်မူကြသည်တို့ကို မြင်ရလျှင် “ဤ(တပည့်တော်မ လှူဒါန်းအပ်သည့်) လက်ကောက်၌ သပိတ်ကို တင်ထား၍ ကြွတော်မူကြပါ အရှင်ဘုရားတို့”ဟု လျှောက်ထား၍ (သပိတ်ခြေ ပြုလုပ်ရန်) မိမိဝတ်ထားသည့် ရွှေလက်ကောက် ရှစ်ကွင်းတို့ကို ချွတ်၍ လှူဒါန်းခဲ့လေသည်။ ထို ကံ၏ အကျိုးဆက်ကြောင့် ပညာရှိသူ ဖြစ်လေသည်။ ဤကား အထူးမှတ်ရန် ခုဇ္ဇုတ္တရာ၏ ရှေးကံများတည်း။ အံ-ဋ္ဌ ၁၊ မျက်နှာ ၃၃၈-မှ)။
မာဂဏ္ဍီမိဖုရား၏ ရန်တိုက်မှုများ
ထို့နောက် သာမာဝတီမိဖုရား၏ အခြံအရံဖြစ်ကြသည့် မင်းမိန်းမငါးရာတို့သည် မိမိတို့ကိုယ်နှိုက်က သစ္စာလေးပါး တရားသိမြင် သောတာပန်အရိယာ သူတော်စင်များ ဖြစ်ကြပါသော်လည်း ဥဒေနမင်းက သာသနာတော်၌ သဒ္ဓါတရားမရှိသူ ဖြစ်သောကြောင့် အခါမပြတ် ဘုရားရှင်ထံသို့ သွားရောက်ကြ၍ ဘုရားဖူးခွင့်ကို မရကြကုန်၊ (သောတာပန်အရိယာ ဖြစ်ကြခြင်းကြောင့် ဘုရားရှင်ကိုလည်း အလွန်ပင် ဖူးမြင်လိုကြကုန်၏)။ သို့ရကား မြတ်စွာဘုရားရှင် ကိုယ်တော်မြတ် ကောသမ္ဗီမြို့တွင်း လမ်းခရီးသို့ ကြွတော်မူသည်ရှိသော် လေသာပြူတင်းပေါက်တို့က နည်းသဖြင့် မိန်းမငါးရာ မကြည့်လောက်ကုန်ရကား မိမိ မိမိ၏ အိပ်ခန်း၌ အပေါက်ဖောက်၍ ထိုအပေါက်များမှ မြတ်စွာဘုရားကို ဖူးမြော် ကြည့်ရှုကြရကုန်၏။
တနေ့သ၌ မာဂဏ္ဍီမိဖုရားသည် မိမိ၏ ပြာသာဒ်အပြင်မှ ထွက်၍ စင်္ကြံလျှောက်၍လာရာ ထိုမင်းမိန်းမတို့၏ နေရာဌာနသို့ရောက်၍ တိုက်ခန်း (=အိပ်ခန်း) အပေါက်များကို မြင်ရလေလျှင် “ဤအရာကား အဘယ်နည်း = ဒါဘာလဲ”ဟု မေးမြန်းလေ၏။ မင်းမိန်းမငါးရာတို့က မာဂဏ္ဍီမိဖုရား၏ ဘုရားရှင်အပေါ်၌ ရန်ငြိုးဖွဲ့ထားခြင်းကို မသိကြသဖြင့် “မြတ်စွာဘုရားသည်
၃၀၉
ဤကောသမ္ဗီမြို့သို့ ကြွတော်မူခဲ့ပါပြီ၊ ကျွန်မတို့သည် ဤအိပ်ခန်းပေါက်များအနီး၌ ရပ်ကြ၍ မြတ်စွာဘုရားကို ဖူးလည်း ဖူးမြော်ကြရပါ၏။ ပူလည်း ပူဇော်ကြရပါ၏”ဟု ရိုးသားစွာ ပြောဆိုကြလေလျှင် မာဂဏ္ဍီ မိဖုရားသည် “ယခုအခါ ရဟန်းဂေါတမ၏ အပေါ်၌ ငါပြုရမည့်အမှုကို သိစိမ့်မည်၊ ဤမိန်းမတို့သည်လည်း ရဟန်းဂေါတမ၏ အလုပ်အကျွေး = တပည့်မများ ဖြစ်ကြသည်၊ ဤမိန်းမတို့၏ အပေါ်၌လည်း ငါပြုရမည့်အမှုကို သိစိမ့်မည်”ဟု ကြံစည်အံကြိတ်၍ သွားလေ၏။
ထိုသို့ သွားပြီးလျှင် ဥဒေနမင်းနှင့်အတူ ဆိတ်ကွယ်ရာသို့ ကပ်ရောက်သော အခါ၌ “မြတ်သောမင်းကြီး.. သာမာဝတီမိဖုရား၏ မောင်းမမိဿံများ၏ အဖို့ရာ အရှင်မင်းကြီးမှ အပြင်အပ၌ တောင့်တမှု ရှိနေပါသည်၊ ထိုသူမတို့သည် နှစ်ရက် သုံးရက် အတွင်း၌ပင် အရှင်မင်းကြီး၏အသက်ကို လုပ်ကြံ သတ်ဖြတ်ကြပါလိမ့်မည်။ သာမာဝတီ မိဖုရားသည် မောင်းမမိဿံ အခြံအရံနှင့်တကွပင် အရှင်မင်းကြီးတို့အပေါ်၌ ချစ်ခြင်း ခင်မင်ခြင်းကို အလျှင်းမပြုပါ၊ ရဟန်းဂေါတမကိုကား မြို့တွင်း လမ်းခရီးဖြင့် သွားသည်ကိုပင် မြင်ကြ၍ လေသာပြုတင်းပေါက်များ မလောက်သည့်အတွက် ပြူတင်းတို့ကို ချိုးဖဲ့ အိပ်ခန်းတို့ကို ဖောက်ကြလျက် ကြည့်ခွင့်မရ-ရအောင် ပြုကြကာ ကြည့်ရှုကြပါသည်”ဟု ရန်တိုက်စကား ပြောကြားလေ၏၊ ဥဒေနမင်းသည် “ထိုမိန်းမတို့ကား ဤသို့သဘောရှိသော အမှုကို ပြုကြလိမ့်မည် မဟုတ်”ဟု ကြံစည် အောက်မေ့ကာ မာဂဏ္ဍီမိဖုရား ပြောကြားချက်ကို လက်မခံ, မယုံကြည်ချေ။ နောက်တဖန် ပြောသော်လည်း မယုံကြည်မြဲ မယုံကြည်ချေ။ ထို့နောက် သုံးကြိမ်မြောက် ပြောကြားအပ်သော်လည်း မယုံကြည်သော ဥဒေနမင်းကို မာဂဏ္ဍိမိဖုရားသည် “မြတ်သောမင်းကြီး.. အကယ်၍ ကျွန်တော်မ၏စကားကို မယုံကြည်လျှင် အရှင်မင်းကြီးကိုယ်တိုင် ထိုမိန်းမတို့၏ နေရာတိုက်ခန်းသို့ သွားရောက်၍ စုံစမ်းတော်မူလော့”ဟု ပြောဆိုလေ၏။ ဥဒေနမင်းသည် သွား၍ အိပ်ခန်းတို့၌
၃၁၀
အပေါက်များကို မြင်ရလေလျှင် “ဤအပေါက်များကား အဘယ်နည်း = ဘယ့်နှယ်ဟာလဲ”ဟု မေးမြန်း၍ မောင်းမတို့က ထိုအကြောင်းကို ရိုးသားစွာပင် ပြန်ကြား ပြောဆိုအပ်လေသော် ထိုမောင်းမတို့အား အမျက်မထွက်မူ၍ တစုံတရာ ဘာကိုမျှ မပြောဆိုပဲ အပေါက်များကိုသာ ပိတ်စေလေ၏၊ ဥဒေနမင်းသည် ထိုအချိန်မှစ၍ ထိုမောင်းမငါးရာတို့ နေရာပြာသာဒ်၌ အထက်၌သာ အပေါက်ရှိသည့် သံဇာလေသာပြူတင်းတို့ကို ပြုလုပ်စေလေ၏။ (ဤကား ပဌမအကြိမ် ရန်တိုက်ခြင်းတည်း)။
မာဂဏ္ဍီမိဖုရားသည် ထိုအကြောင်းဖြင့် မင်းကြီးကို အမျက်ထွက်စိမ့်သောငှါ (=စိတ်ဆိုးစိမ့်သောငှါ) မတတ်နိုင်ရကား “အရှင်မင်းကြီး.. ဤသာမာဝတီ အမှူးရှိသည့် မောင်းမငါးရာတို့က အရှင်မင်းကြီးတို့၌ ချစ်ခင်မှုရှိသည်, မရှိသည်ကို သိအောင် စုံစမ်းကြစို့လား၊ ကြက်ရှင် ရှစ်ကောင်တို့ကို ထိုသူမတို့ထံ အပို့ခိုင်း၍ အရှင်မင်းကြီးတို့အတွက် အချက်ခိုင်းတော်မူကြပါလော့”ဟု ပြောဆိုလေ၏၊ မင်းသည် မာဂဏ္ဍီမိဖုရား၏ စကားကို ကြားသိပြီးသော် “ဤကြက်တို့ကို ချက်၍ ငါ့ထံသို့ ပို့ဆက်စေချင်၏”ဟု ပြောဆိုကာ သာမာဝတီ၏အထံသို့ ကြက်အရှင် ရှစ်ကောင်တို့ကို ပို့စေလေ၏။ သောတာပန်ဖြစ်သူ အရိယသာဝိကာ = မြတ်စွာဘုရား၏ တပည့်မသည် အသက်ရှင်သော ကြက်တို့ကို အဘယ်မှာလျှင် ချက်လိမ့်မည်နည်း (=အသက်ကို အသေခံမည်၊ မချက်အံ့သည်သာ)။ သို့ရကား သာမာဝတီသည် “မသင့်လျော်ပါ”ဟု ပြောဆို၍ ထိုကြက်ရှင်တို့ကို လက်ဖြင့် တို့ထိရန်ပင် အလိုမရှိပဲဖြစ်၍ နေလေ၏။
ထိုအခါ မာဂဏ္ဍီသည် “ရှိပါစေ အရှင်မင်းကြီး.. ထိုကြက်တို့ကိုပင် ရဟန်းဂေါတမ၏အတွက် ချက်ပေးရန် စေတော်မူပါ”ဟု ပြောဆိုလေ၏။ ဥဒေနမင်းသည် မာဂဏ္ဍီမိဖုရား ပြောဆိုသည့်အတိုင်း ပြုလေ၏၊ မာဂဏ္ဍီမိဖုရားသည် လမ်းခရီးအကြား၌ပင် ကြက်တို့ကို သတ်စေ၍ “ဤကြက်တို့ကို ချက်စေ၍ ရဟန်းဂေါတမအား လှူစေချင်၏”ဟု ပြောဆိုမှာထား၍ သာမာဝတီထံသို့
၃၁၁
အပို့လွှတ်လိုက်လေ၏၊ အလွန်ရိုးဖြောင့်လှစွာသော သာမာဝတီသည် ကြက်တို့က သေပြီးဖြစ်သောကြောင့်၎င်း, မြတ်စွာဘုရားကို ရည်ညွှန်းပြောဆို၍ ပို့စေအပ်သောကြောင့်၎င်း ထိုကြက်သေသားတို့ကို ချက်၍ မြတ်စွာဘုရားရှင် အထံတော်သို့ ပို့စေလေ၏။ မာဂဏ္ဍီမိဖုရားသည် “ကြည့်တော့ အရှင်မင်းကြီး..”ဟု ပြောဆို၍ ဤမျှဖြင့်လည်း ဥဒေနမင်းကို အမျက်ထွက်စိမ့်သောငှါ (=စိတ်ဆိုးစိမ့်သောငှါ) မတတ်နိုင်ချေ။ (ဤကား ဒုတိယအကြိမ် ရန်တိုက်ခြင်းတည်း)။
တတိယအကြိမ် ရန်တိုက်ခြင်း
ဥဒေနမင်းမှာ (၁) သာမာဝတီမိဖုရား (၂) ဥဇ္ဇေနီပြည် စဏ္ဍပဇ္ဇောတမင်း၏သမီး ဝါသုလဒတ္တာ မိဖုရား (၃) မာဂဏ္ဍီမိဖုရားဟူ၍ မိဖုရားသုံးယောက်တို့ရှိလေရာ မိဖုရား တယောက် တယောက်လျှင် မောင်းမမိဿံ ရံရွေဖော် ငါးရာ ငါးရာစီ ရှိလေသည်၊ ဥဒေနမင်းသည် ထိုမိဖုရားသုံးယောက်တို့တွင် တယောက် တယောက်သော မိဖုရား၏နေရာ နန်းပြာသာဒ်၌ ခုနစ်ရက်စီ ခုနစ်ရက်စီ အလှည့်အလည် စံနေမြဲ ဖြစ်သည်။ ထို့နောက် မာဂဏ္ဍီမိဖုရားသည် မြွေဟောက်ငယ်တကောင်ကို ဝါးကျည်ဆစ်၌ ထည့်စေ၍ မိမိ၏နေရာအနီး၌ ထားလေ၏၊ ဥဒေနမင်း၏ အဖို့ရာမှာလည်း မည်သည့်နေရာသို့သွားသွား ဆင်ချစ်သောစောင်းကို ယူ၍သာလျှင် သွားမြဲဓမ္မတာ ဖြစ်၏။ မာဂဏ္ဍီမိဖုရားသည် မင်းကြီး မိမိအထံသို့ လာသောအခါ၌ မင်းကြီးမသိအောင် ထိုမြွေဟောက်ငယ်ကို စောင်းခွက်အတွင်း၌ထည့်၍ အပေါက်ကို ပိတ်စေလေ၏။
ထိုညနောင်မှ သာမာဝတီ မိဖုရားထံသို့ သွားခါနီးဖြစ်သော မင်းကြီးကို “အရှင်မင်းကြီး.. သာမာဝတီမိဖုရား ဆိုသည်မှာ ရဟန်းဂေါတမ၏ အပင်းအသင်း ဖြစ်ပါသည်၊ အရှင်မင်းကြီးတို့ကို မြက်တပင်လောက်မျှ မရေတွက်ပါ၊ တစုံတခုပြုပြီးလျှင် အရှင်မင်းကြီးတို့၏ အပြစ်ကိုသာလျှင် ကြံစည်နေသူ ဖြစ်ပါသည်၊
၃၁၂
မမေ့မလျော့ သတိရှိရှိ နေတော်မူခဲ့ကြပါ”ဟု (အကျိုးလိုသည့်အဟန်) မှာကြားပြောဆိုလိုက်လေ၏။
ဥဒေနမင်းကြီးသည် သာမာဝတီမိဖုရား၏ နန်းပြာသာဒ်၌ ခုနစ်ရက် အချိန်ကုန်လွန်စေပြီး၍ တဖန် ခုနစ်ရက်၌ မာဂဏ္ဍီမိဖုရား၏ နန်းအိမ်သို့ သွားရောက်လေ၏၊ မာဂဏ္ဍီမိဖုရားသည် မင်းကြီးလာလျှင်ပင် “အရှင်မင်းကြီး.. အသို့နည်း (=ဘယ့်နှယ်လဲ) အရှင်မင်းကြီး၏ အပေါ်မှာ သာမာဝတီ မိဖုရားသည် အခွင့်အပေါက်ကို မရှာပဲ ရှိပါ၏လော”ဟု အကျိုးလိုဟန် ပြောဆို၍ မင်းကြီး၏လက်မှ စောင်းကိုယူကာ လှုပ်ပြီးလျှင် “အသို့နည်း (=ဘယ့်နှယ်လဲ) မြတ်သောမင်းကြီး.. ဤစောင်းတော်အတွင်းမှာ အကောင် တကောင်ကောင် လှည့်လည်ရွေ့ရှား သွားနေပါတကား”ဟု ဆို၍ မြွေထွက်ရန် အပေါက်ကို ပြုလုပ်ပြီးလျှင် (မူလက မိမိပြုလုပ်ထားသည့် အပေါက်ကို ဖွင့်ပြီးလျှင်) “အဗ္ဘုမ္မေ = အလိုလေး ကျွန်တော်မ၏ ပျက်စီးခြင်းပါတကား၊ အန္တော သပ္ပေါ = စောင်းတော်အတွင်းမှာ မြွေကြီး”ဟုဆိုကာ စောင်းကို စွန့်ပစ်၍ ပြေးလေ၏၊ (မာဂဏ္ဍီ၏ ရန်တိုက်ခြင်းကား အောင်မြင်လေပြီ)။ ထိုအခါ ဥဒေနမင်းသည် မီးလောင်သည့် ဝါးတောအလား, ဆားထည့်လိုက်သည့် မီးဖိုပမာ အမျက်ဒေါသဖြင့် တဖျစ်ဖျစ်မြည်လျက် “အလျင်အမြန် အခြံအရံနှင့်တကွသော သာမာဝတီကို ခေါ်ခဲ့ကြလော့”ဟု အမိန့်ပေးလေ၏။ မင်းချင်းတို့သည် သွား၍ ခေါ်ကြလေကုန်၏။
“သူတဖက်သား၊ မျက်မာန်ပ္ပါးသော်၊ တရားမကွာ၊ ထိန်းစောင့်ကာဖြင့်၊ မေတ္တာနှလုံး၊ ကိုယ်ကသုံးလျှင်..၊ အရှုံးဘယ်မှာ ရှိချိမ့်နည်း”။ ။ဓမ္မုပဒေသ။
သာမာဝတီ မိဖုရားသည် မင်းကြီး အမျက်ထွက်သည်ကို သိ၍ မိမိမှကြွင်းသော မင်းမိန်းမအား “မင်းကြီးသည် သင်တို့ကို သတ်လို၍ ခေါ်၏၊ ယနေ့ တနေ့လုံးလုံး ဩဒိဿကမေတ္တာ ဖြန့်ခြင်းဖြင့် မင်းကြီးကို မေတ္တာဖျန်းကြလော့”ဟု တရားအချက် အမှတ်ပေးလေ၏၊ ဥဒေနမင်းသည် သာမာဝတီမိဖုရားနှင့်တကွ
၃၁၃
ထိုမောင်းမ ငါးရာတို့ကို အခေါ်ခိုင်းပြီးလျှင် အားလုံးတို့ကို အစဉ်လိုက် တန်းစေပြီးမှ လေးကြီးကို စွဲကိုင်၍ အဆိပ်လူးမြားကို ဖွဲ့ပြီးလျှင် လေးကိုဖြည့်လျက် (=လေးညှို့ကို ညှိလျက်) ရပ်တည်လာလေ၏။
ထိုခဏ၌ သာမာဝတီ အမှူးပြုသော မင်းမိန်းမ ငါးရာလုံးတို့သည် မင်းကြီးအား စူးစိုက်၍ ဩဒိဿကမေတ္တာကို ဖြန့်ကြလေ၏။ မင်းကြီးသည် မြားကို ပစ်ရန်လည်း မစွမ်းနိုင်, ဖယ်ရှားရန်လည်း မစွမ်းနိုင်ပဲ ကိုယ်တို့မှ ချွေးပေါက်များ တဖြိုင်ဖြိုင်ယိုထွက်၍ လာလေကုန်၏၊ တကိုယ်လုံးလည်း တုန်လှုပ်၍ နေသည့်ပြင် ခံတွင်းမှလည်း တံတွေးများ စီးကျလာလေ၏။ ကိုင်ယူသင့် ကိုင်ယူစရာကို မမြင်ပဲ ရှိလေ၏။
ထိုအခါ မင်းကြီးကို သာမာဝတီက “မြတ်သောမင်းကြီး.. ပင်ပန်းတော်မူသလော”ဟု မေးလေလျှင် မင်းကြီးသည် “အိမ်း.. ဟုတ်ပေသည် ရှင်မိဖုရား.. ငါပင်ပန်းလှ၏၊ သင်သည် ငါ၏မှီရာ ဖြစ်ပါလော့”ဟု ဆိုလေ၏၊ သာမာဝတီမိဖုရားက “ကောင်းပါပြီ အရှင်မင်းကြီး.. မြားကို မဟာပထဝီမြေကြီးသို့ ရှေးရှုပြုတော်မူပါလော့”ဟု ပြောဆိုလေလျှင် မင်းကြီးသည် သာမာဝတီမိဖုရား ဆိုသည့်အတိုင်း ပြုလေ၏။ ထိုအခါ သာမာဝတီ မိဖုရားသည် “မင်းကြီးလက်မှ မြားသည် လွတ်စေသတည်း”ဟု အဓိဋ္ဌာန်လိုက်လေ၏၊ ထိုခဏမှာပင် မြားသည် မင်းကြီးလက်မှ လွတ်၍သွားလေ၏။
ဥဒေနမင်းကြီးသည် ထိုခဏမှာပင် ရေ၌ငုပ်၍ ပြန်လာပြီးသော် စိုသောဆံ, စိုသောအဝတ်ရှိလျက် သာမာဝတီ၏ ခြေတို့၌ တုပ်ဝပ်ပြီးလျှင် “ရှင်မိဖုရား.. ငါ့အား သည်းခံပါလော့၊ ငါသည် ဂုံးချောသူ မာဂဏ္ဍီ၏ စကားဖြင့် မစူးမစမ်း မဆင်ခြင်ပဲ ဤအမှုကို ပြုမှားအပ်ခဲ့လေပြီ”ဟု တောင်းပန်ဝန်ချစကား ပြောကြားလေ၏၊ သာမာဝတီမိဖုရားက “သည်းခံပါသည် အရှင်မင်းကြီး..”ဟု ခွင့်ပြုသည်းခံစကား ပြောကြားလေလျှင် ဥဒေနမင်းကြီးသည် “ကောင်းပါပြီ ရှင်မိဖုရား.. ဤသို့လျှင် သင်မိဖုရားသည်
၃၁၄
ငါ့အား သည်းခံအပ်သည် မည်ပါပေ၏၊ ယနေ့ ဤအချိန်မှ စ၍ ရှင်မိဖုရားတို့၏ အလိုအတိုင်း မြတ်စွာဘုရားအား အလှူဒါနကို ပေးလှူကြပါလော့၊ နေလွဲအခါ ကျောင်းတော်သို့သွား၍ တရားစကား နာကြားကြပါကုန်လော့၊ ယနေ့မှစ၍ သင်တို့အား အစောင့်အရှောက်ကို ငါပေးအံ့”ဟု ပြောဆိုလေ၏။ ထိုအခါ သာမာဝတီမိဖုရားက အခွင့်ရသဖြင့် “အရှင်မင်းကြီး.. ထိုသို့ဖြစ်လျှင် ယနေ့မှစ၍ ကျွန်တော်မတို့အား တရားသင်ပြပေးမည့် ရဟန်းတော်တပါးကို မြတ်စွာဘုရား အထံတော်မှ တောင်းပန်၍ ပင့်ဆောင်ပေးကြပါလော့”ဟု ဆိုလေလျှင် ဥဒေနမင်းကြီးသည် မြတ်စွာဘုရား အထံတော်သို့ သွားရောက်၍ ရဟန်းတပါးကို တောင်းပန် လျှောက်ထားလေလျှင် အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်ကို ရခဲ့လေ၏။ ထိုအချိန်မှစ၍ သာမာဝတီအမှူးပြုသော မင်းမိန်းမ ငါးရာတို့သည် အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်ကို ပင့်စေကြ၍ နေ့စဉ်နေ့စဉ် ဆွမ်းဆက်ကပ် ပူဇော်မှု ပြုကြပြီးလျှင် ဆွမ်း ဘုဉ်းပေးပြီးသော အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်၏ အထံ၌ တရားစာပေကို သင်ယူကြလေကုန်၏။
သာမာဝတီမိဖုရား အမှူးပြုသော မင်းမိန်းမ ငါးရာတို့သည် တနေ့သ၌ မထေရ်မြတ်၏ အနုမောဒနာ တရားဝယ် သဒ္ဓါကြည်ညို ဖြစ်ရှိကြသဖြင့် မထေရ်မြတ်အား (တယောက်လျှင် တထည်ကျစီ) အပေါ်ရုံ အဝတ်အထည် ငါးရာတို့ကို လှူဒါန်းကြလေကုန်၏။
(မထေရ်မြတ်သည် ရှေးနုစဉ်အခါ တခုသော ဘဝဝယ် အပ်လျှိုသမား = အဝတ်ချုပ်သမား ဖြစ်သောအခါ၌ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ အရှင်မြတ်တပါးအား အပ်တချောင်းနှင့် လက်တဝါးစာ (=လက်တဝါးခန့်ရှိသည့်) အဝတ်ကြမ်းပိုင်းကို လှူဒါန်းခဲ့လေသည်။ မထေရ်မြတ်သည် အပ်လှူခဲ့သော ကောင်းမှုကြောင့် ဤကိုယ်အဖြစ်၌ ပညာကြီးသူဖြစ်၍ အဝတ်ကြမ်းပိုင်းကို လှူခဲ့သော ကောင်းမှုကြောင့် ဤနည်းနှင်နှင် အကြိမ်ငါးရာတိုင်တိုင် သင်္ကန်းလျာအဝတ်တို့ကို ရရှိတော်မူလေသည်)။
၃၁၅
သာမာဝတီတို့ မီးတိုက်၍ အသတ်ခံရခြင်း
ထို့နောက် မာဂဏ္ဍီမိဖုရားသည် အခြားပြုဖွယ်ကို မမြင်ရတော့ရကား တနေ့သ၌ ဥဒေနမင်းကြီးကို “အရှင်မင်းကြီး.. ဥယျာဉ်တော်သို့ အပျော်အပါး သွားကြကုန်အံ့”ဟု တိုင်ပင်ပြောဆိုလေ၏။ ဥဒေနမင်းကြီးက (မာဂဏ္ဍီ၏အကြံကို မသိသဖြင့်) “ကောင်းပြီ ရှင်မိဖုရား..”ဟု ဝန်ခံလေလျှင် မာဂဏ္ဍီမိဖုရားသည် မိမိ၏ ဘထွေးဖြစ်သူ စူဠမာဂဏ္ဍီပုဏ္ဏားကို ခေါ်စေ၍ “ဘထွေး.. ကျွန်တော်မတို့ ဥယျာဉ်သို့ သွားသောအခါ၌ သာမာဝတီ၏နေရာ နန်းပြာသာဒ်သို့ သွားရောက်ပြီးလျှင် မောင်းမမိဿံ အခြံအရံငါးရာနှင့် တကွသော သာမာဝတီကို ပြာသာဒ်အတွင်း သွင်းထားမှုပြု၍ ‘မင်းကြီး၏ အမိန့်အာဏာ’ဟု ပြောဆိုကာ တံခါးကို ပိတ်ပြီးနောက် ကောက်ရိုးများဖြင့် ရစ်ပတ်ဝန်းဝိုင်း၍ သာမာဝတီ၏ နန်းပြာသာဒ်ကို မီးတိုက်ရစ်လော့”ဟု တိတ်တဆိတ် ပြောဆို မှာထားခဲ့လေ၏။ စူဠမာဂဏ္ဍီ ပုဏ္ဏားမိုက်သည် ဥဒေနမင်းကြီးနှင့် မာဂဏ္ဍီမိဖုရားတို့ အပျော်အပါး ဥယျာဉ်သို့ သွားကြသောအခါ မာဂဏ္ဍီမိဖုရား မှာကြားထားခဲ့သည့်အတိုင်း သာမာဝတီ၏ နန်းပြာသာဒ်ကို မီးတိုက်လေတော့၏။
ထိုနေ့၌ ထိုမင်းမိန်းမ ငါးရာလုံးတို့ပင် ရှေးကပြုအပ်ခဲ့ သော ဥပပီဠကအကုသိုလ်ကံ၏ အာနုဘော်ကြောင့် သမာပတ်ကို ဝင်စားဖို့ရန် မစွမ်းနိုင်ကြတော့ချေ။ သာမာဝတီ မိဖုရားနှင့်တကွ ငါးရာလုံးတို့ပင် တပြိုင်နက်တည်း ဖွဲအစု ဖွဲဆုပ်ကဲ့သို့ မီးအလောင်ခံကာ သေဆုံးကြရှာလေကုန်၏။ ထိုမင်းမိန်းမတို့အား စောင့်ရှောက်ရသည့် မင်းချင်းယောက်ျားတို့သည် မင်းကြီးထံ သွားကြ၍ “အရှင်မင်းကြီး.. ဤမည်သောအမှု (သာမာဝတီ၏ နန်းပြာသာဒ်ကို မီးတိုက်ခြင်းအမှု)ကို ပြုကုန်ကြပါပြီ”ဟု လျှောက်ထားကြလေကုန်၏။
ဥဒေနမင်း၏ ရာဇပရိယာယ်
ဥဒေနမင်းကြီးသည် “အဘယ်သူသည် မီးတိုက်မှု ပြုအပ်သနည်း”ဟု လက်သည်တရားခံကို ရှာကြံထောက်လှမ်းလတ်သည်ရှိသော်
၃၁၆
မာဂဏ္ဍီမိဖုရားက ပြုစေအပ်သည်၏အဖြစ်ကို သိရှိရ၍ မာဂဏ္ဍီမိဖုရားကို ရှေ့တော်မှောက်သို့ အရောက်ခေါ်စေပြီးလျှင် “အဘယ် = မာဂဏ္ဍီမိဖုရား.. ငါပြုလုပ်ရမည့်အလုပ်ကို ပြုလုပ်သောသင်သည် ကောင်းသောအမှုကို ပြုအပ်ပါပေပြီ၊ အမျိုးမျိုးထကြွကာ ငါ့ကိုသတ်ရန် အားထုတ်နေသည့် သာမာဝတီ မိဖုရားကို သင်ကား သတ်စေအပ်လေပြီ၊ သင့်အပေါ်မှာ ငါသည် အလွန်ကြည်ညိုပေ၏၊ သင့်အား ဆုလာဘ်စည်းစိမ်ကို ငါပေးပေအံ့၊ သင်၏ ဆွေမျိုးများကို ခေါ်စေလော့”ဟု ရာဇပရိယာယ်ဖြင့် ပြောဆိုလေ၏။
မာဂဏ္ဍီမိဖုရားသည် ဥဒေနမင်းကြီး၏ စကားကို ကြားရလျှင် အလွန်အားရ နှစ်သက်လျက် ဆွေမျိုးမဟုတ် သူများကိုလည်း ဆွေမျိုးများပြုလုပ်ကာ ခေါ်စေလေ၏။ ဥဒေနမင်းကြီးသည် အားလုံးသော ရာဇဝတ်ကောင်များ စုဝေးမိပြီးသည့်အဖြစ်ကို သိရှိလတ်သော် မင်းယင်ပြင်၌ (=နန်းတော် မြေကွက်လပ်၌) ထိုရာဇဝတ်သားများကို လည်ပင်းပမာဏနက်သော တွင်းများ၌ မြှုပ်သတ်မြေဖို့ပြီးလျှင် မြေပေါ်၌ တည်ရှိနေသော ဦးခေါင်းတို့ကို ရိုက်ခွဲစေလျက် သံထွန်သွား သံထွန်တုံးတပ်သော ထွန်များဖြင့် ထွန်ယက်စေ၏။ မာဂဏ္ဍီမိဖုရားကိုလည်း အပိုင်းအပိုင်း ခုတ်သတ်စေပြီးလျှင် မုံ့ကြော်သော အိုးကင်း၌ထည့်၍ ကြော်စေလေ၏။
သာမာဝတီတို့၏ ရှေးအကုသိုလ်ကံ
(ဤ၌- “မောင်းမမိဿံ အခြံအရံငါးရာနှင့် တကွသော သာမာဝတီ မိဖုရား၏ မီးလောင်တိုက် အသွင်းခံ၍ သေဆုံးရခြင်း၏ ရှေးမကောင်းမှု အကုသိုလ်ကံကား အဘယ်နည်း”ဟု မေးဖွယ်ရှိ၏။
အဖြေကား- သာမာဝတီ မိဖုရားအလောင်း အမျိုးသမီးသည် ဘုရားပွင့်တော်မမူမီ တခုသောဘဝဝယ် ထိုမိန်းမငါးရာတို့နှင့် အတူတကွ ဂင်္ဂါမြစ်၌ ရေကစားပြီး ဆိပ်ကမ်း၏ အပြင်အပ၌ ရပ်တည်နေစဉ် အချမ်း အအေးဓာတ် ပြင်းထန်စွာ ဖြစ်လာလတ်သော် မနီးမဝေးသောအရပ်၌ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ အရှင်မြတ်တပါး၏ သင်္ခမ်းကျောင်း = သစ်ရွက်မိုးသည့် ကျောင်းကလေးကို မြင်ရ၍ သင်္ခမ်းကျောင်းအတွင်း၌ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ ရှိ,မရှိကို မစူးစမ်းမဆင်ခြင်ပဲ ပြင်ပမှ မီးတိုက်၍ မီးလှုံကြလေသည်။
၃၁၇
သင်္ခမ်းကျောင်း အတွင်း၌ကား ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ အရှင်မြတ်သည် နိရောဓသမာပတ်ကို ၀င်စား၍ ထိုင်နေတော်မူဆဲ ဖြစ်၏ (=ထိုင်ရင်း နိရောဓသမာပတ်ကို ၀င်စားနေတော်မူဆဲ ဖြစ်၏)။ ထိုမိန်းမတို့သည် မီးတောက် မီးလျှံများ ပြတ်စဲသွားသောအခါ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ အရှင်သူမြတ်ကို မြင်ကြရ၍ (ဤ၌- လွန်ခဲ့ပြီးခဲ့သည့် မီးတိုက်မှုအတွက် သတ်လို, သေစေလိုသော စေတနာမရှိ၍ အပြစ်မရှိသော်လည်း နှလုံးသွင်းမတတ်ကြ, အကြောက်လွန်ကြသည့်အတွက်) “ရှင်မတို့.. ငါတို့သည် အဘယ်အမှု ပြုမိကြသနည်း = အပြုမှားကုန်ပေါ့၊ ဤပစ္စေကဗုဒ္ဓါ အရှင်မြတ်သည် မင်းကြီး ရွှေနန်းတော်၌ နေ့စဉ် ဆွမ်းခံကြွသောအရှင်မြတ် ဖြစ်လေသည်၊ ဤပစ္စေကဗုဒ္ဓါအရှင်မြတ် ပြန်လွန်တော်မူနေသည်ကို မြင်ရလျှင် မင်းကြီးသည် ငါတို့အား ပြင်းစွာအမျက်ထွက်ပေလိမ့်မည်၊ ယခုအခါ မင်းကြီး မကြားသိမီ ထိုပစ္စေကဗုဒ္ဓါကို အစပျောက် အနပျောက် ပြာကျအောင် မီးသင်္ဂြိုဟ်မှု ငါတို့ပြုမှ သင့်တော်တော့မည်”ဟု အတိုင်ပင်မှား အကြံမှားကြကာ နောက်ထပ်၍ အခြားထင်းတို့ကိုလည်း ထည့်ပြီးလျှင် မီးတိုက်မှားကြပြန်လေ၏။ (ဤနောက်ထပ် မီးတိုက်ခြင်းကား သေစေလိုသော စေတနာ ပါရှိသောကြောင့် အပြစ်ကြီးလေးလေသည်)။
တဖန် (နောက်ထပ်တိုက်သည့်) မီးတောက်မီးလျှံများ ပြတ်လတ်သော် ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ အရှင်မြတ်သည် နိရောဓသမာပတ်မှ ထတော်မူ၍ ထိုမိန်းမများ ကြည့်ရှုနေကြစဉ်ပင် သင်္ကန်းတို့ကိုခါ၍ ကောင်းကင်သို့ ပျံတက်ကာ ကြွသွားတော်မူလေ၏။ ထိုမကောင်းမှု အကုသိုလ်ကံကြောင့် ငရဲ၌ ကျက်ကြပြီးလျှင် ဝိပါက်ကြွင်းအနေဖြင့် ဤယခု မီးလောင်တိုက်အသွင်းခံရ၍ သေဆုံး ပျက်စီးခြင်းသို့ ထိုမိန်းမတို့ ရောက်ကြရလေသည်။ ဤကား အဖြေတည်း)။
(ဂ) ဧတဒဂ်ဘွဲ့ထူး ရရှိကြခြင်း
သာမာဝတီ မိဖုရားအမှူးပြုသော မင်းမိန်းမငါးရာတို့ အကျိုးမဲ့ ပျက်စီး ဆုံးရှုံးကြပြီးသည့်နောက် ၁-ဘိက္ခု = ရဟန်းယောက်ျား, ၂-ဘိက္ခုနီ = ရဟန်းမ, ၃-ဥပါသကာ = ဒါယကာ, ၄-ဥပါသိကာ = ဒါယိကာမ တည်းဟူသော = ပရိသတ်လေးပါးတို့ အလယ်၌ ဤဆိုလတ္တံ့သောအတိုင်း ချီးမွမ်းစကား ဖြစ်ပွါးခဲ့လေသည်။ ဖြစ်ပွါးပုံမှာ-
၃၁၈
“ခုဇ္ဇုတ္တရာကား အကြားအမြင် = ဗဟုဿုတ များပါပေစွာ့၊ မာတုဂါမကိုယ်အဖြစ်၌ တည်သူဖြစ်ပါလျက် (=မိန်းမသားဖြစ်ပါလျက်) မင်းမိန်းမ ငါးရာတို့အား တရားကို ဟောကြား၍ သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်စေပါပေ၏။
သာမာဝတီ မိဖုရားသည်လည်း ဥဒေနမင်းကြီးက မိမိ(သာမာဝတီ)သို့ ပစ်အပ်သော မြားကို ဩဒိဿကမေတ္တာဖြန့်ခြင်းဖြင့် ဖြန့်၍ တားမြစ်နိုင်ပါပေ၏”-
ဤကဲ့သို့ ချီးမွမ်းစကား ဖြစ်ပွါးခဲ့လေသည်။
နောက်အဖို့ဝယ် မြတ်စွာဘုရားသည် ဇေတဝန်ကျောင်းတိုက်၌ သီတင်းသုံး နေထိုင်တော်မူလျက် ဥပါသိကာတို့ကို အစဉ်အတိုင်း ဧတဒဂ်ရာထူး၌ ထားတော်မူလတ်သည်ရှိသော် ခုဇ္ဇုတ္တရာရှင်မကို-
“ဧတဒဂ္ဂံ ဘိက္ခဝေ မမ သာဝိကာနံ ဥပါသိကာနံ ဗဟုဿုတာနံ ယဒိဒံ ခုဇ္ဇတ္တရာ = ရဟန်းတို့.. အကြားအမြင် ဗဟုဿုတများကြသည့် ငါဘုရား၏ တပည့်မ = သာဝိကာ ဥပါသိကာတို့တွင် ခုဇ္ဇုတ္တရာ ဥပါသိကာသည် အသာဆုံး အမြတ်ဆုံး ဖြစ်ပေ၏”–
ဟု ချီးကျူး မိန့်မြွက်တော်မူကာ “ဗဟုဿုတ = အကြားအမြင် များသောအရာ”ဝယ် အသာဆုံး အမြတ်ဆုံး = ဧတဒဂ်ရာထူး၌ ထားတော်မူလေ၏။
(ဧတဒဂ်ရာထူးဖြင့် ချီးလည်း ချီးကျူးလောက်ပါပေသည်။ ထင်ရှားစေဦးအံ့- သာမာဝတီမိဖုရား အမှူးရှိသော မင်းမိန်းမငါးရာတို့ သောတာပန်အရိယာ ဖြစ်ကြပြီးသောအခါ ဤခုဇ္ဇုတ္တရာကို “အမိဥတ္တရာ.. အမိသည် နေ့တိုင်း နေ့တိုင်း မြတ်စွာဘုရား အထံတော်သို့ သွား၍ ဘုရားရှင်ဟောသမျှ တရားကို နာပြီးလျှင် အကျွန်ုပ်တို့အား တဖန်ပြန်၍ ဟောပါလော့”ဟု ဆိုကြလေသည်။ သူမသည် ထိုမင်းမိန်းမတို့ ဆိုသည့်အတိုင်း ပြုလျက် နောက်အဖို့ဝယ် ပိဋကတ်သုံးပုံဆောင် တိပိဋကဓရ အမျိုးသမီး ဖြစ်ခဲ့လေသည်။ ထို့ကြောင့်ပင် မြတ်စွာဘုရားသည်
၃၁၉
ခုဇ္ဇုတ္တရာကို နောက်အဖို့ဝယ် ဗဟုဿုတအရာ၌ ဧတဒဂ် ထားတော်မူလေသည်။
ဤသို့လျှင် ဥပါသိကာ = ဒါယိကာမတို့အနက် ဗဟုသုတများလှသူ ဖြစ်သောကြောင့် မြတ်ဘုရားကပင် ဧတဒဂ်ရာထူး၌ ထားတော်မူအပ်သော သေက္ခပဋိသမ္ဘိဒါပတ္တ ခုဇ္ဇုတ္တရာ အရိယသာဝိကာသည် မြတ်စွာဘုရားရှင် ကောသမ္ဗီပြည်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် အခါမပြတ် မြတ်ဘုရားထံသို့သွား၍ တရားနာပြီးလျှင် နန်းတော်သို့ တဖန်ပြန်လာ၍ သာမာဝတီအမှူးပြုသော မင်းမိန်းမငါးရာ အရိယသာဝိကာတို့အား ဘုရားဟောတော်မူသည့်နည်းအတိုင်း မိမိကြားနာခဲ့ရသော တရားများကို “ဝုတ္တံ ဟေတံ ဘဂဝတာ၊ ဝုတ္တမရဟတာတိ မေ သုတံ”ဟု နိဒါန်းပျိုးကာ တဖန်ပြန်၍ ဟောပြလေသည်။
ထိုသို့ ခုဇ္ဇုတ္တရာ တဖန်ပြန်၍ ဟောကြားအပ်သည့် သုတ်ပေါင်း (၁၁၂) တရာ့တဆယ့်နှစ်သုတ်ရှိသော ဇိန၀စန = ဘုရားရှင်၏ စကားအစဉ်ကို သံဂါယနာတင် မထေရ်မြတ်တို့သည် “ဣတိဝုတ္တကပါဠိတော်”ဟူသော အမည်ဖြင့် သံဂါယနာ တင်တော်မူခဲ့ကြလေသည်။ ဣတိဝုတ္တက ဋ္ဌ၊ မျက်နှာ ၂၉-မှ)။
မြတ်စွာဘုရားသည် ဧတဒဂ်ပွဲကြီးသဘင် ယင်ရာ၌ သာမာဝတီမိဖုရားကိုကား-
“ဧတဒဂ္ဂံ ဘိက္ခဝေ မမ သာဝိကာနံ ဥပါသိကာနံ မေတ္တာဝိဟာရီနံ ယဒိဒံ သာမာဝတီ = ရဟန်းတို့.. မေတ္တာဈာန်ဖြင့် နေလေ့ရှိကြသည့် ငါဘုရား၏ တပည့်မ = သာဝိကာ ဥပါသိကာတို့တွင် သာမာဝတီသည် အသာဆုံး အမြတ်ဆုံး ဖြစ်ပေ၏”-
ဟု ချီးကျူး မိန့်မြွက်တော်မူကာ “မေတ္တာဝိဟာရီ = မေတ္တာဈာန်ဖြင့် နေလေ့ရှိသော အရာ”ဝယ် အသာဆုံး အမြတ်ဆုံး = ဧတဒဂ်ရာထူး၌ ထားတော်မူလေ၏။
ဤကား ခုဇ္ဇုတ္တရာနှင့် သာမာဝတီတို့ အကြောင်းတည်း။