နိဗ္ဗာန်သို့ သွားရာ တစ်ကြောင်းတည်းသောလမ်း/မဟာသတိပဋ္ဌာနသုတ္တန်
မဟာသတိပဋ္ဌာနသုတ္တံ
၁။[မှတ်စု ၁]ဧဝံ မေ သုတံ –ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ကုရူသု ဝိဟရတိ ကမ္မာသဓမ္မံ နာမ ကုရူနံ နိဂမော။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ - “ဘိက္ခဝေါ”တိ။
“ဘဒ္ဒန္တေ”တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စေဿာသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ ––
ဥဒ္ဒေသော
၂။ ဧကာယနော အယံ ဘိက္ခဝေ မဂ္ဂေါ သတ္တာနံ ဝိသုဒ္ဓိယာ သောကပရိဒေဝါနံ သမတိက္ကမာယ ဒုက္ခဒေါမနဿာနံ အတ္ထင်္ဂမာယ ဉာယဿ အဓိဂမာယ နိဗ္ဗာနဿ သစ္ဆိကိရိယာယ၊ ယဒိဒံ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ။
ကတမေ စတ္တာရော? ဣဓ ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခု ..
၂-၁။ ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊
၂-၂။ ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊
၂-၃။ စိတ္တေ စိတ္တာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊
၂-၄။ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။
ဥဒ္ဒေသော နိဋ္ဌိတော။
ကာယာနုပဿနာ - အာနာပါနပဗ္ဗံ
သမထပိုင်း
၃။ ကထဉ္စ ပန ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ? ဣဓ ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခု အရညဂတော ဝါ ရုက္ခမူလဂတော ဝါ သုညာဂါရဂတော ဝါ နိသီဒတိ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓာယ ပရိမုခံ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာ၊ သော သတောဝ အဿသတိ, သတောဝ ပဿသတိ။
၃-၁။ ဒီဃံ ဝါ အဿသန္တော ‘ဒီဃံ အဿသာမီ’တိ ပဇာနာတိ၊
ဒီဃံ ဝါ ပဿသန္တော ‘ဒီဃံ ပဿသာမီ’တိ ပဇာနာတိ။
၃-၂။ ရဿံ ဝါ အဿသန္တော ‘ရဿံ အဿသာမီ’တိ ပဇာနာတိ၊
ရဿံ ဝါ ပဿသန္တော ‘ရဿံ ပဿသာမီ’တိ ပဇာနာတိ။
၃-၃။ ‘သဗ္ဗကာယပဋိသံဝေဒီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ၊
’သဗ္ဗကာယပဋိသံဝေဒီ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ။
၃-၄။ ‘ပဿမ္ဘယံ ကာယသင်္ခါရံ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ၊
’ပဿမ္ဘယံ ကာယသင်္ခါရံ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ။
၄။ သေယျထာပိ ဘိက္ခဝေ ဒက္ခော ဘမကာရော ဝါ ဘမကာရန္တေဝါသီ ဝါ ..
ဒီဃံ ဝါ အဉ္ဆန္တော ‘ဒီဃံ အဉ္ဆာမီ’တိ ပဇာနာတိ၊
ရဿံ ဝါ အဉ္ဆန္တော ‘ရဿံ အဉ္ဆာမီ’တိ ပဇာနာတိ။
ဧဝမေဝ ခေါ ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခု ..
၄-၁။ ဒီဃံ ဝါ အဿသန္တော ‘ဒီဃံ အဿသာမီ’တိ ပဇာနာတိ၊
ဒီဃံ ဝါ ပဿသန္တော ‘ဒီဃံ ပဿသာမီ’တိ ပဇာနာတိ။
၄-၂။ ရဿံ ဝါ အဿသန္တော ‘ရဿံ အဿသာမီ’တိ ပဇာနာတိ၊
ရဿံ ဝါ ပဿသန္တော ‘ရဿံ ပဿသာမီ’တိ ပဇာနာတိ။
၄-၃။ ‘သဗ္ဗကာယပဋိသံဝေဒီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ၊
’သဗ္ဗကာယပဋိသံဝေဒီ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ။
၄-၄။ ‘ပဿမ္ဘယံ ကာယသင်္ခါရံ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ၊
’ပဿမ္ဘယံ ကာယသင်္ခါရံ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ။
ဝိပဿနာပိုင်း - ပထမဆင့်
၅-၁။ (က) ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ၊
၅-၁။ ( ခ ) ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ၊
၅-၁။ ( ဂ ) အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ။
ဝိပဿနာပိုင်း - ဒုတိယဆင့်
၅-၂။ (က) သမုဒယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ ကာယသ္မိံ ဝိဟရတိ၊
၅-၂။ ( ခ ) ဝယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ ကာယသ္မိံ ဝိဟရတိ၊
၅-၂။ ( ဂ ) သမုဒယဝယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ ကာယသ္မိံ ဝိဟရတိ။
ဝိပဿနာပိုင်း - တတိယဆင့်
၅-၃။ ‘အတ္ထိ ကာယော’တိ ဝါ ပနဿ သတိ ပစ္စုပဋ္ဌိတာ ဟောတိ ယာဝဒေဝ ဉာဏမတ္တာယ ပဋိဿတိမတ္တာယ။
ဝိပဿနာပိုင်း - စတုတ္ထဆင့်
၅-၄။ အနိဿိတော စ ဝိဟရတိ၊ န စ ကိဉ္စိ လောကေ ဥပါဒိယတိ။
၆။ ဧဝမ္ပိ ခေါ ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ။
အာနာပါနပဗ္ဗံ နိဋ္ဌိတံ။
ကာယာနုပဿနာ ဣရိယာပထပဗ္ဗ
သမထပိုင်း + ဝိပဿနာပိုင်း
၇။ ပုန စပရံ ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခု ..
၇-၁။ ဂစ္ဆန္တော ဝါ ‘ဂစ္ဆာမီ’တိ ပဇာနာတိ၊
၇-၂။ ဌိတော ဝါ ‘ဌိတောမှီ’တိ ပဇာနာတိ၊
၇-၃။ နိသိန္နော ဝါ ‘နိသိန္နောမှီ’တိ ပဇာနာတိ၊
၇-၄။ သယာနော ဝါ ‘သယာနောမှီ’တိ ပဇာနာတိ၊
၈။ ယထာ ယထာ ဝါ ပနဿ ကာယော ပဏိဟိတော ဟောတိ၊ တထာ တထာ နံ ပဇာနာတိ။
ဝိပဿနာပိုင်း - ပထမဆင့်
၉-၁။ (က) ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ၊
၉-၁။ ( ခ ) ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ၊
၉-၁။ ( ဂ ) အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ။
ဝိပဿနာပိုင်း - ဒုတိယဆင့်
၉-၂။ (က) သမုဒယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ ကာယသ္မိံ ဝိဟရတိ၊
၉-၂။ ( ခ ) ဝယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ ကာယသ္မိံ ဝိဟရတိ၊
၉-၂။ ( ဂ ) သမုဒယဝယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ ကာယသ္မိံ ဝိဟရတိ။
ဝိပဿနာပိုင်း - တတိယဆင့်
၉-၃။ ‘အတ္ထိ ကာယော’တိ ဝါ ပနဿ သတိ ပစ္စုပဋ္ဌိတာ ဟောတိ ယာဝဒေဝ ဉာဏမတ္တာယ ပဋိဿတိမတ္တာယ။
ဝိပဿနာပိုင်း - စတုတ္ထဆင့်
၉-၄။ အနိဿိတော စ ဝိဟရတိ၊ န စ ကိဉ္စိ လောကေ ဥပါဒိယတိ။
၁၀။ ဧဝမ္ပိ ခေါ ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ။
ဣရိယာပထပဗ္ဗံ နိဋ္ဌိတံ။
ကာယာနုပဿနာ သမ္ပဇာနပဗ္ဗံ - သမထပိုင်း + ဝိပဿနာပိုင်း
၁၁။ ပုန စပရံ ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခု ..
၁၁-၁။ အဘိက္ကန္တေ ပဋိက္ကန္တေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ၊
၁၁-၂။ အာလောကိတေ ဝိလောကိတေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ၊
၁၁-၃။ သမိဉ္ဇိတေ ပသာရိတေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ၊
၁၁-၄။ သံဃာဋိပတ္တစီဝရဓာရဏေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ၊
၁၁-၅။ အသိတေ ပီတေ ခါယိတေ သာယိတေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ၊
၁၁-၆။ ဥစ္စာရပဿာဝကမ္မေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ၊
၁၁-၇။ ဂတေ ဌိတေ နိသိန္နေ သုတ္တေ ဇာဂရိတေ ဘာသိတေ တုဏှီဘာဝေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ။
ဝိပဿနာပိုင်း
၁၂။ ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ။ပ။ ဧဝမ္ပိ ခေါ ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ။
သမ္ပဇာနပဗ္ဗံ နိဋ္ဌိတံ။
ကာယာနုပဿနာ ပဋိကူလမနသိကာရပဗ္ဗံ - သမထပိုင်း
၁၃။ ပုန စပရံ ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခု ဣမမေဝ ကာယံ ဥဒ္ဓံ ပါဒတလာ အဓော ကေသမတ္ထကာ တစပရိယန္တံ ပူရံ နာနပ္ပကာရဿ အသုစိနော ပစ္စဝေက္ခတိ –– ‘အတ္ထိ ဣမသ္မိံ ကာယေ ..
ကေသာ လောမာ နခါ ဒန္တာ တစော၊
မံသံ နှာရု အဋ္ဌိ အဋ္ဌိမိဉ္ဇံ ဝက္ကံ၊
ဟဒယံ ယကနံ ကိလောမကံ ပိဟကံ ပပ္ဖာသံ၊
အန္တံ အန္တဂုဏံ ဥဒရိယံ ကရီသံ (မတ္ထလုင်္ဂံ)၊
ပိတ္တံ သေမှံ ပုဗ္ဗော လောဟိတံ သေဒေါ မေဒေါ၊
အဿု ဝသာ ခေဠော သိင်္ဃာဏိကာ လသိကာ မုတ္တ’န္တိ။
၁၄။ သေယျထာပိ ဘိက္ခဝေ ဥဘတောမုခါ ပုတောဠိ ပူရာ နာနာဝိဟိတဿ ဓညဿ၊ သေယျထိဒံ သာလီနံ ဝီဟီနံ မုဂ္ဂါနံ မာသာနံ တိလာနံ တဏ္ဍုလာနံ။ တမေနံ စက္ခုမာ ပုရိသော မုဉ္စိတွာ ပစ္စဝေက္ခေယျ –– ‘ဣမေ သာလီ ဣမေ ဝီဟီ ဣမေ မုဂ္ဂါ ဣမေ မာသာ ဣမေ တိလာ ဣမေ တဏ္ဍုလာ’တိ။ ဧဝမေဝ ခေါ ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခု ဣမမေဝ ကာယံ ဥဒ္ဓံ ပါဒတလာ အဓော ကေသမတ္ထကာ တစပရိယန္တံ ပူရံ နာနပ္ပကာရဿ အသုစိနော ပစ္စဝေက္ခတိ ‘အတ္ထိ ဣမသ္မိံ ကာယေ ကေသာ လောမာ နခါ ဒန္တာ တစော။ပ။ မုတ္တ’န္တိ။
ဝိပဿနာပိုင်း
၁၅။ ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ။ပ။ ဧဝမ္ပိ ခေါ ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ။
ပဋိကူလမနသိကာရပဗ္ဗံ နိဋ္ဌိတံ။
ကာယာနုပဿနာ ဓာတုမနသိကာရပဗ္ဗံ - သမထပိုင်း + ဝိပဿနာပိုင်း
၁၆။ ပုန စပရံ ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခု ဣမမေဝ ကာယံ ယထာဌိတံ ယထာပဏိဟိတံ ဓာတုသော ပစ္စဝေက္ခတိ ‘အတ္ထိ ဣမသ္မိံ ကာယေ ပထဝီဓာတု အာပေါဓာတု တေဇောဓာတု ဝါယောဓာတူ’တိ။
၁၇။ သေယျထာပိ ဘိက္ခဝေ ဒက္ခော ဂေါဃာတကော ဝါ ဂေါဃာတကန္တေဝါသီ ဝါ ဂါဝိံ ဝဓိတွာ စတုမဟာပထေ ဗိလသော ဝိဘဇိတွာ နိသိန္နော အဿ၊ ဧဝမေဝ ခေါ ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခု ဣမမေဝ ကာယံ ယထာဌိတံ ယထာပဏိဟိတံ ဓာတုသော ပစ္စဝေက္ခတိ ‘အတ္ထိ ဣမသ္မိံ ကာယေ ပထဝီဓာတု အာပေါဓာတု တေဇောဓာတု ဝါယောဓာတူ’တိ။
ဝိပဿနာပိုင်း
၁၈။ ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ။ပ။ ဧဝမ္ပိ ခေါ ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ။
ဓာတုမနသိကာရပဗ္ဗံ နိဋ္ဌိတံ။
ကာယာနုပဿနာ နဝသိဝထိကပဗ္ဗံ - သမထပိုင်း + (ဝိပဿနာပိုင်း)
၁၉။ ပုန စပရံ ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခု သေယျထာပိ ပေဿယျ သရီရံ သိဝထိကာယ ဆဍ္ဍိတံ ဧကာဟမတံ ဝါ ဒွီဟမတံ ဝါ တီဟမတံ ဝါ ဥဒ္ဓုမာတကံ ဝိနီလကံ ဝိပုဗ္ဗကဇာတံ။ သော ဣမမေဝ ကာယံ ဥပသံဟရတိ ‘အယမ္ပိ ခေါ ကာယော ဧဝံဓမ္မော ဧဝံဘာဝီ ဧဝံအနတီတော’တိ။ (၁)
ဝိပဿနာပိုင်း
၂၀။ ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ။ပ။ ဧဝမ္ပိ ခေါ ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ။
သမထပိုင်း + (ဝိပဿနာပိုင်း)
၂၁။ ပုန စပရံ ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခု သေယျထာပိ ပေဿယျ သရီရံ သိဝထိကာယ ဆဍ္ဍိတံ ကာကေဟိ ဝါ ခဇ္ဇမာနံ ကုလလေဟိ ဝါ ခဇ္ဇမာနံ ဂိဇ္ဈေဟိ ဝါ ခဇ္ဇမာနံ ကင်္ကေဟိ ဝါ ခဇ္ဇမာနံ သုနခေဟိ ဝါ ခဇ္ဇမာနံ ဗျဂ္ဃေဟိ ဝါ ခဇ္ဇမာနံ ဒီပီဟိ ဝါ ခဇ္ဇမာနံ သိင်္ဂါလေဟိ ဝါ ခဇ္ဇမာနံ ဝိဝိဓေဟိ ဝါ ပါဏကဇာတေဟိ ခဇ္ဇမာနံ။ သော ဣမမေဝ ကာယံ ဥပသံဟရတိ ‘အယမ္ပိ ခေါ ကာယော ဧဝံဓမ္မော ဧဝံဘာဝီ ဧဝံအနတီတော’တိ။ (၂)
ဝိပဿနာပိုင်း
၂၂။ ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ။ပ။ ဧဝမ္ပိ ခေါ ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ။
သမထပိုင်း + (ဝိပဿနာပိုင်း)
၂၃။ ပုန စပရံ ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခု သေယျထာပိ ပေဿယျ သရီရံ သိဝထိကာယ ဆဍ္ဍိတံ ..
အဋ္ဌိကသင်္ခလိကံ သမံသလောဟိတံ နှာရုသမ္ဗန္ဓံ။ ပ။ (၃)
အဋ္ဌိကသင်္ခလိကံ နိမံသလောဟိတမက္ခိတံ နှာရုသမ္ဗန္ဓံ။ ပ။ (၄)
အဋ္ဌိကသင်္ခလိကံ အပဂတမံသလောဟိတံ နှာရုသမ္ဗန္ဓံ။ ပ။ (၅)
အဋ္ဌိကာနိ အပဂတသမ္ဗန္ဓာနိ ဒိသာ ဝိဒိသာ ဝိက္ခိတ္တာနိ၊ အညေန ဟတ္ထဋ္ဌိကံ အညေန ပါဒဋ္ဌိကံ အညေန ဂေါပ္ဖကဋ္ဌိကံ အညေန ဇင်္ဃဋ္ဌိကံ အညေန ဦရုဋ္ဌိကံ အညေန ကဋိဋ္ဌိကံ အညေန ဖာသုကဋ္ဌိကံ အညေန ပိဋ္ဌိဋ္ဌိကံ အညေန ခန္ဓဋ္ဌိကံ အညေန ဂီဝဋ္ဌိကံ အညေန ဟနုကဋ္ဌိကံ အညေန ဒန္တဋ္ဌိကံ အညေန သီသကဋာဟံ။ သော ဣမမေဝ ကာယံ ဥပသံဟရတိ .. ‘အယမ္ပိ ခေါ ကာယော ဧဝံဓမ္မော ဧဝံဘာဝီ ဧဝံအနတီတော’တိ။ (၆)
ဝိပဿနာပိုင်း
၂၄။ ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ။ပ။ ဝိဟရတိ။
သမထပိုင်း + (ဝိပဿနာပိုင်း)
၂၅။ ပုန စပရံ ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခု သေယျထာပိ ပေဿယျ သရီရံ သိဝထိကာယ ဆဍ္ဍိတံ .. အဋ္ဌိကာနိ သေတာနိ သင်္ခဝဏ္ဏပဋိဘာဂါနိ။ ပ။ (၇)
အဋ္ဌိကာနိ ပုဉ္ဇကိတာနိ တေရောဝဿိကာနိ။ ပ။ (၈)
အဋ္ဌိကာနိ ပူတီနိ စုဏ္ဏကဇာတာနိ။ သော ဣမမေဝ ကာယံ ဥပသံဟရတိ .. ‘အယမ္ပိ ခေါ ကာယော ဧဝံဓမ္မော ဧဝံဘာဝီ ဧဝံအနတီတော’တိ။ (၉)
ဝိပဿနာပိုင်း - ပထမဆင့်
၂၆-၁။ (က) ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ၊
၂၆-၁။ ( ခ ) ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ၊
၂၆-၁။ ( ဂ ) အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ။
ဝိပဿနာပိုင်း - ဒုတိယဆင့်
၂၆-၂။ (က) သမုဒယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ ကာယသ္မိံ ဝိဟရတိ၊
၂၆-၂။ ( ခ ) ဝယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ ကာယသ္မိံ ဝိဟရတိ၊
၂၆-၂။ ( ဂ ) သမုဒယဝယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ ကာယသ္မိံ ဝိဟရတိ။
ဝိပဿနာပိုင်း - တတိယဆင့်
၂၆-၃။ ‘အတ္ထိ ကာယော’တိ ဝါ ပနဿ သတိ ပစ္စုပဋ္ဌိတာ ဟောတိ ယာဝဒေဝ ဉာဏမတ္တာယ ပဋိဿတိမတ္တာယ။
ဝိပဿနာပိုင်း - စတုတ္ထဆင့်
၂၆-၄။ အနိဿိတော စ ဝိဟရတိ၊ န စ ကိဉ္စိ လောကေ ဥပါဒိယတိ။
၂၇။ ဧဝမ္ပိ ခေါ ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ။
နဝသိဝထိကပဗ္ဗံ နိဋ္ဌိတံ။
စုဒ္ဒသ ကာယာနုပဿနာ နိဋ္ဌိတာ။
ဝေဒနာနုပဿနာ - ဝေဒနာကို ဆင်ခြင်ခြင်း ကိုးမျိုး
ဝိပဿနာပိုင်း - ပထမဆင့် (၁)
၂၈။ ကထဉ္စ ပန ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခု ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿီ ဝိဟရတိ? ဣဓ ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခု ..
၂၈-၁။ သုခံ ဝါ ဝေဒနံ ဝေဒယမာနော ‘သုခံ ဝေဒနံ ဝေဒယာမီ’တိ ပဇာနာတိ။
၂၈-၂။ ဒုက္ခံ ဝါ ဝေဒနံ ဝေဒယမာနော ‘ဒုက္ခံ ဝေဒနံ ဝေဒယာမီ’တိ ပဇာနာတိ။
၂၈-၃။ အဒုက္ခမသုခံ ဝါ ဝေဒနံ ဝေဒယမာနော ‘အဒုက္ခမသုခံ ဝေဒနံ ဝေဒယာမီ’တိ ပဇာနာတိ။
၂၈-၄။ သာမိသံ ဝါ သုခံ ဝေဒနံ ဝေဒယမာနော ‘သာမိသံ သုခံ ဝေဒနံ ဝေဒယာမီ’တိ ပဇာနာတိ၊
၂၈-၅။ နိရာမိသံ ဝါ သုခံ ဝေဒနံ ဝေဒယမာနော ‘နိရာမိသံ သုခံ ဝေဒနံ ဝေဒယာမီ’တိ ပဇာနာတိ။
၂၈-၆။ သာမိသံ ဝါ ဒုက္ခံ ဝေဒနံ ဝေဒယမာနော ‘သာမိသံ ဒုက္ခံ ဝေဒနံ ဝေဒယာမီ’တိ ပဇာနာတိ၊
၂၈-၇။ နိရာမိသံ ဝါ ဒုက္ခံ ဝေဒနံ ဝေဒယမာနော ‘နိရာမိသံ ဒုက္ခံ ဝေဒနံ ဝေဒယာမီ’တိ ပဇာနာတိ။
၂၈-၈။ သာမိသံ ဝါ အဒုက္ခမသုခံ ဝေဒနံ ဝေဒယမာနော ‘သာမိသံ အဒုက္ခမသုခံ ဝေဒနံ ဝေဒယာမီ’တိ ပဇာနာတိ၊
၂၈-၉။ နိရာမိသံ ဝါ အဒုက္ခမသုခံ ဝေဒနံ ဝေဒယမာနော ‘နိရာမိသံ အဒုက္ခမသုခံ ဝေဒနံ ဝေဒယာမီ’တိ ပဇာနာတိ။
ဝိပဿနာပိုင်း - ပထမဆင့် (၂)
၂၉-၁။ (က) ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿီ ဝိဟရတိ၊
၂၉-၁။ ( ခ ) ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿီ ဝိဟရတိ၊ ၂၉-၁။ ( ဂ ) အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿီ ဝိဟရတိ။
ဝိပဿနာပိုင်း - ဒုတိယဆင့်
၂၉-၂။ (က) သမုဒယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ ဝေဒနာသု ဝိဟရတိ၊
၂၉-၂။ ( ခ ) ဝယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ ဝေဒနာသု ဝိဟရတိ၊
၂၉-၂။ ( ဂ ) သမုဒယဝယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ ဝေဒနာသု ဝိဟရတိ။
ဝိပဿနာပိုင်း - တတိယဆင့်
၂၉-၃။ ‘အတ္ထိ ဝေဒနာ’တိ ဝါ ပနဿ သတိ ပစ္စုပဋ္ဌိတာ ဟောတိ ယာဝဒေဝ ဉာဏမတ္တာယ ပဋိဿတိမတ္တာယ။
ဝိပဿနာပိုင်း - စတုတ္ထဆင့်
၂၉-၄။ အနိဿိတော စ ဝိဟရတိ၊ န စ ကိဉ္စိ လောကေ ဥပါဒိယတိ။
၃၀။ ဧဝမ္ပိ ခေါ ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခု ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿီ ဝိဟရတိ။
ဝေဒနာနုပဿနာ နိဋ္ဌိတာ။
စိတ္တာနုပဿနာ- စိတ်ကို ဆင်ခြင်ခြင်း တစ်ဆယ့်ခြောက်ပါး
ဝိပဿနာပိုင်း - ပထမဆင့် (၁)
၃၁။ ကထဉ္စ ပန ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခု စိတ္တေ စိတ္တာနုပဿီ ဝိဟရတိ? ဣဓ ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခု ..
၃၁-၁။ သရာဂံ ဝါ စိတ္တံ ‘သရာဂံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ၊
၃၁-၂။ ဝီတရာဂံ ဝါ စိတ္တံ ‘ဝီတရာဂံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ။
၃၁-၃။ သဒေါသံ ဝါ စိတ္တံ ‘သဒေါသံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ၊
၃၁-၄။ ဝီတဒေါသံ ဝါ စိတ္တံ ‘ဝီတဒေါသံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ။
၃၁-၅။ သမောဟံ ဝါ စိတ္တံ ‘သမောဟံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ၊
၃၁-၆။ ဝီတမောဟံ ဝါ စိတ္တံ ‘ဝီတမောဟံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ။
၃၁-၇။ သံခိတ္တံ ဝါ စိတ္တံ ‘သံခိတ္တံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ၊
၃၁-၈။ ဝိက္ခိတ္တံ ဝါ စိတ္တံ ‘ဝိက္ခိတ္တံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ။
၃၁-၉။ မဟဂ္ဂတံ ဝါ စိတ္တံ ‘မဟဂ္ဂတံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ၊
၃၁-၁၀။ အမဟဂ္ဂတံ ဝါ စိတ္တံ ‘အမဟဂ္ဂတံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ။
၃၁-၁၁။ သဥတ္တရံ ဝါ စိတ္တံ ‘သဥတ္တရံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ၊
၃၁-၁၂။ အနုတ္တရံ ဝါ စိတ္တံ ‘အနုတ္တရံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ။
၃၁-၁၃။ သမာဟိတံ ဝါ စိတ္တံ ‘သမာဟိတံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ၊
၃၁-၁၄။ အသမာဟိတံ ဝါ စိတ္တံ ‘အသမာဟိတံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ။
၃၁-၁၅။ ဝိမုတ္တံ ဝါ စိတ္တံ ‘ဝိမုတ္တံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ။
၃၁-၁၆။ အဝိမုတ္တံ ဝါ စိတ္တံ ‘အဝိမုတ္တံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ။
ဝိပဿနာပိုင်း - ပထမဆင့် (၂)
၃၂-၁။ (က) ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ စိတ္တေ စိတ္တာနုပဿီ ဝိဟရတိ၊
၃၂-၁။ ( ခ ) ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ စိတ္တေ စိတ္တာနုပဿီ ဝိဟရတိ၊
၃၂-၁။ ( ဂ ) အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါ ဝါ စိတ္တေ စိတ္တာနုပဿီ ဝိဟရတိ။
ဝိပဿနာပိုင်း - ဒုတိယဆင့်
၃၂-၂။ (က) သမုဒယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ စိတ္တသ္မိံ ဝိဟရတိ၊
၃၂-၂။ ( ခ ) ဝယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ စိတ္တသ္မိံ ဝိဟရတိ၊
၃၂-၂။ ( ဂ ) သမုဒယဝယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ စိတ္တသ္မိံ ဝိဟရတိ။
ဝိပဿနာပိုင်း - တတိယဆင့်
၃၂-၃။ ‘အတ္ထိ စိတ္တ’န္တိ ဝါ ပနဿ သတိ ပစ္စုပဋ္ဌိတာ ဟောတိ ယာဝဒေဝ ဉာဏမတ္တာယ ပဋိဿတိမတ္တာယ။
ဝိပဿနာပိုင်း - စတုတ္ထဆင့်
၃၂-၄။ အနိဿိတော စ ဝိဟရတိ၊ န စ ကိဉ္စိ လောကေ ဥပါဒိယတိ။
၃၃။ ဧဝမ္ပိ ခေါ ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခု စိတ္တေ စိတ္တာနုပဿီ ဝိဟရတိ။
စိတ္တာနုပဿနာ နိဋ္ဌိတာ။
ဓမ္မာနုပဿနာ - နီဝရဏပဗ္ဗ
ဝိပဿနာပိုင်း - ပထမဆင့် (၁)
၃၄။ ကထဉ္စ ပန ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခု ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ? ဣဓ ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခု ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ ပဉ္စသု နီဝရဏေသု။ ကထဉ္စ ပန ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခု ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ ပဉ္စသု နီဝရဏေသု? ဣဓ ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခု ..
၃၄-၁။ (က) သန္တံ ဝါ အဇ္ဈတ္တံ ကာမစ္ဆန္ဒံ ‘အတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ ကာမစ္ဆန္ဒော’တိ ပဇာနာတိ၊
၃၄-၁။ ( ခ ) အသန္တံ ဝါ အဇ္ဈတ္တံ ကာမစ္ဆန္ဒံ ‘နတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ ကာမစ္ဆန္ဒော’တိ ပဇာနာတိ၊
၃၄-၁။ ( ဂ ) ယထာ စ အနုပ္ပန္နဿ ကာမစ္ဆန္ဒဿ ဥပ္ပါဒေါ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊
၃၄-၁။ (ဃ) ယထာ စ ဥပ္ပန္နဿ ကာမစ္ဆန္ဒဿ ပဟာနံ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊
၃၄-၁။ ( င ) ယထာ စ ပဟီနဿ ကာမစ္ဆန္ဒဿ အာယတိံ အနုပ္ပါဒေါ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ။
၃၄-၂။ (က) သန္တံ ဝါ အဇ္ဈတ္တံ ဗျာပါဒံ ‘အတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ ဗျာပါဒေါ’တိ ပဇာနာတိ၊
၃၄-၂။ ( ခ ) အသန္တံ ဝါ အဇ္ဈတ္တံ ဗျာပါဒံ ‘နတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ ဗျာပါဒေါ’တိ ပဇာနာတိ၊
၃၄-၂။ ( ဂ ) ယထာ စ အနုပ္ပန္နဿ ဗျာပါဒဿ ဥပ္ပါဒေါ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊
၃၄-၂။ (ဃ) ယထာ စ ဥပ္ပန္နဿ ဗျာပါဒဿ ပဟာနံ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊
၃၄-၂။ ( င ) ယထာ စ ပဟီနဿ ဗျာပါဒဿ အာယတိံ အနုပ္ပါဒေါ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ။
၃၄-၃။ (က) သန္တံ ဝါ အဇ္ဈတ္တံ ထိနမိဒ္ဓံ ‘အတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ ထိနမိဒ္ဓ’န္တိ ပဇာနာတိ၊
၃၄-၃။ ( ခ ) အသန္တံ ဝါ အဇ္ဈတ္တံ ထိနမိဒ္ဓံ ‘နတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ ထိနမိဒ္ဓ’န္တိ ပဇာနာတိ၊
၃၄-၃။ ( ဂ ) ယထာ စ အနုပ္ပန္နဿ ထိနမိဒ္ဓဿ ဥပ္ပါဒေါ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊
၃၄-၃။ (ဃ) ယထာ စ ဥပ္ပန္နဿ ထိနမိဒ္ဓဿ ပဟာနံ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊
၃၄-၃။ ( င ) ယထာ စ ပဟီနဿ ထိနမိဒ္ဓဿ အာယတိံ အနုပ္ပါဒေါ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ။
၃၄-၄။ (က) သန္တံ ဝါ အဇ္ဈတ္တံ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စံ ‘အတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စ’န္တိ ပဇာနာတိ၊
၃၄-၄။ ( ခ ) အသန္တံ ဝါ အဇ္ဈတ္တံ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စံ ‘နတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စ’န္တိ ပဇာနာတိ၊
၃၄-၄။ ( ဂ ) ယထာ စ အနုပ္ပန္နဿ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စဿ ဥပ္ပါဒေါ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊
၃၄-၄။ (ဃ) ယထာ စ ဥပ္ပန္နဿ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စဿပဟာနံ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊
၃၄-၄။ ( င ) ယထာ စ ပဟီနဿ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စဿ အာယတိံ အနုပ္ပါဒေါ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ။
၃၄-၅။ (က) သန္တံ ဝါ အဇ္ဈတ္တံ ဝိစိကိစ္ဆံ ‘အတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ ဝိစိကိစ္ဆာ’တိ ပဇာနာတိ၊
၃၄-၅။ ( ခ ) အသန္တံ ဝါ အဇ္ဈတ္တံ ဝိစိကိစ္ဆံ ‘နတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ ဝိစိကိစ္ဆာ’တိ ပဇာနာတိ၊
၃၄-၅။ ( ဂ ) ယထာ စ အနုပ္ပန္နာယ ဝိစိကိစ္ဆာယ ဥပ္ပါဒေါ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊
၃၄-၅။ (ဃ) ယထာ စ ဥပ္ပန္နာယ ဝိစိကိစ္ဆာယ ပဟာနံ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊
၃၄-၅။ ( င ) ယထာ စ ပဟီနာယ ဝိစိကိစ္ဆာယ အာယတိံ အနုပ္ပါဒေါ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ။
ဝိပဿနာပိုင်း - ပထမဆင့် (၂)
၃၅-၁။ (က) ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ၊
၃၅-၁။ ( ခ ) ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ၊
၃၅-၁။ ( ဂ ) အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ။
ဝိပဿနာပိုင်း - ဒုတိယဆင့်
၃၅-၂။ (က) သမုဒယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ ဓမ္မေသု ဝိဟရတိ၊
၃၅-၂။ ( ခ ) ဝယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ ဓမ္မေသု ဝိဟရတိ၊
၃၅-၂။ ( ဂ ) သမုဒယဝယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ ဓမ္မေသု ဝိဟရတိ။
ဝိပဿနာပိုင်း - တတိယဆင့်
၃၅-၃။ ‘အတ္ထိ ဓမ္မာ’တိ ဝါ ပနဿ သတိ ပစ္စုပဋ္ဌိတာ ဟောတိ ယာဝဒေဝ ဉာဏမတ္တာယ ပဋိဿတိမတ္တာယ။
ဝိပဿနာပိုင်း - စတုတ္ထဆင့်
၃၅-၄။ အနိဿိတော စ ဝိဟရတိ၊ န စ ကိဉ္စိ လောကေ ဥပါဒိယတိ။
၃၆။ ဧဝမ္ပိ ခေါ ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခု ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ ပဉ္စသု နီဝရဏေသု။
နီဝရဏပဗ္ဗံ နိဋ္ဌိတံ။
ဓမ္မာနုပဿနာ - ခန္ဓပဗ္ဗ
ဝိပဿနာပိုင်း - ပထမဆင့် (၁)
၃၇။ ပုန စပရံ ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခု ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ ပဉ္စသု ဥပါဒါနက္ခန္ဓေသု။ ကထဉ္စ ပန ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခု ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ ပဉ္စသု ဥပါဒါနက္ခန္ဓေသု? ဣဓ ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခု ..
၃၇-၁။ (က) ‘ဣတိ ရူပံ၊
၃၇-၁။ ( ခ ) ဣတိ ရူပဿ သမုဒယော၊
၃၇-၁။ ( ဂ ) ဣတိ ရူပဿ အတ္ထင်္ဂမော။
၃၇-၂။ (က) ဣတိ ဝေဒနာ၊
၃၇-၂။ ( ခ ) ဣတိ ဝေဒနာယ သမုဒယော၊
၃၇-၂။ ( ဂ ) ဣတိ ဝေဒနာယ အတ္ထင်္ဂမော။
၃၇-၃။ (က) ဣတိ သညာ၊
၃၇-၃။ ( ခ ) ဣတိ သညာယ သမုဒယော၊
၃၇-၃။ ( ဂ ) ဣတိ သညာယ အတ္ထင်္ဂမော။
၃၇-၄။ (က) ဣတိ သင်္ခါရာ၊
၃၇-၄။ ( ခ ) ဣတိ သင်္ခါရာနံ သမုဒယော၊
၃၇-၄။ ( ဂ ) ဣတိ သင်္ခါရာနံ အတ္ထင်္ဂမော။
၃၇-၅။ (က) ဣတိ ဝိညာဏံ၊
၃၇-၅။ ( ခ ) ဣတိ ဝိညာဏဿ သမုဒယော၊
၃၇-၅။ ( ဂ ) ဣတိ ဝိညာဏဿ အတ္ထင်္ဂမော’တိ။
ဝိပဿနာပိုင်း - ပထမဆင့် (၂)
၃၈-၁။ (က) ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ၊
၃၈-၁။ ( ခ ) ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ၊
၃၈-၁။ ( ဂ ) အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ။
ဝိပဿနာပိုင်း - ဒုတိယဆင့်
၃၈-၂။ (က) သမုဒယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ ဓမ္မေသု ဝိဟရတိ၊ ၃၈-၂။ ( ခ ) ဝယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ ဓမ္မေသု ဝိဟရတိ၊ ၃၈-၂။ ( ဂ ) သမုဒယဝယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ ဓမ္မေသု ဝိဟရတိ။
ဝိပဿနာပိုင်း - တတိယဆင့်
၃၈-၃။ ‘အတ္ထိ ဓမ္မာ’တိ ဝါ ပနဿ သတိ ပစ္စုပဋ္ဌိတာ ဟောတိ ယာဝဒေဝ ဉာဏမတ္တာယ ပဋိဿတိမတ္တာယ။
ဝိပဿနာပိုင်း - စတုတ္ထဆင့်
၃၈-၄။ အနိဿိတော စ ဝိဟရတိ၊ န စ ကိဉ္စိ လောကေ ဥပါဒိယတိ။
၃၉။ ဧဝမ္ပိ ခေါ ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခု ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ ပဉ္စသု ဥပါဒါနက္ခန္ဓေသု။
ခန္ဓပဗ္ဗံ နိဋ္ဌိတံ။
ဓမ္မာနုပဿနာ - အာယတနပဗ္ဗ
ဝိပဿနာပိုင်း - ပထမဆင့် (၁)
၄၀။ ပုန စပရံ ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခု ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ ဆသု အဇ္ဈတ္တိကဗာဟိရေသု အာယတနေသု။ ကထဉ္စ ပန ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခု ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ ဆသု အဇ္ဈတ္တိကဗာဟိရေသု အာယတနေသု? ဣဓ ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခု ..
၄၀-၁။ (က) စက္ခုဉ္စ ပဇာနာတိ၊
၄၀-၁။ ( ခ ) ရူပေ စ ပဇာနာတိ၊
၄၀-၁။ ( ဂ ) ယဉ္စ တဒုဘယံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သံယောဇနံ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊
၄၀-၁။ (ဃ) ယထာ စ အနုပ္ပန္နဿ သံယောဇနဿ ဥပ္ပါဒေါ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊
၄၀-၁။ ( င ) ယထာ စ ဥပ္ပန္နဿ သံယောဇနဿ ပဟာနံ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊
၄၀-၁။ ( စ ) ယထာ စ ပဟီနဿ သံယောဇနဿ အာယတိံ အနုပ္ပါဒေါ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ။
၄၀-၂။ (က) သောတဉ္စ ပဇာနာတိ၊
၄၀-၂။ ( ခ ) သဒ္ဒေ စ ပဇာနာတိ၊
၄၀-၂။ ( ဂ ) ယဉ္စ တဒုဘယံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သံယောဇနံ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊
၄၀-၂။ (ဃ) ယထာ စ အနုပ္ပန္နဿ သံယောဇနဿ ဥပ္ပါဒေါ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊
၄၀-၂။ ( င ) ယထာ စ ဥပ္ပန္နဿ သံယောဇနဿ ပဟာနံ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊
၄၀-၂။ ( စ ) ယထာ စ ပဟီနဿ သံယောဇနဿ အာယတိံ အနုပ္ပါဒေါ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ။
၄၀-၃။ (က) ဃာနဉ္စ ပဇာနာတိ၊
၄၀-၃။ ( ခ ) ဂန္ဓေ စ ပဇာနာတိ၊
၄၀-၃။ ( ဂ ) ယဉ္စ တဒုဘယံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သံယောဇနံ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊
၄၀-၃။ (ဃ) ယထာ စ အနုပ္ပန္နဿ သံယောဇနဿ ဥပ္ပါဒေါ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊
၄၀-၃။ ( င ) ယထာ စ ဥပ္ပန္နဿ သံယောဇနဿ ပဟာနံ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊
၄၀-၃။ ( စ ) ယထာ စ ပဟီနဿ သံယောဇနဿ အာယတိံ အနုပ္ပါဒေါ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ။
၄၀-၄။ (က) ဇိဝှဉ္စ ပဇာနာတိ၊
၄၀-၄။ ( ခ ) ရသေ စ ပဇာနာတိ၊
၄၀-၄။ ( ဂ ) ယဉ္စ တဒုဘယံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သံယောဇနံ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊
၄၀-၄။ (ဃ) ယထာ စ အနုပ္ပန္နဿ သံယောဇနဿ ဥပ္ပါဒေါ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊
၄၀-၄။ ( င ) ယထာ စ ဥပ္ပန္နဿ သံယောဇနဿ ပဟာနံ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊
၄၀-၄။ ( စ ) ယထာ စ ပဟီနဿ သံယောဇနဿ အာယတိံ အနုပ္ပါဒေါ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ။
၄၀-၅။ (က) ကာယဉ္စ ပဇာနာတိ၊
၄၀-၅။ ( ခ ) ဖောဋ္ဌဗ္ဗေ စ ပဇာနာတိ၊
၄၀-၅။ ( ဂ ) ယဉ္စ တဒုဘယံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သံယောဇနံ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊
၄၀-၅။ (ဃ) ယထာ စ အနုပ္ပန္နဿ သံယောဇနဿ ဥပ္ပါဒေါ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊
၄၀-၅။ ( င ) ယထာ စ ဥပ္ပန္နဿ သံယောဇနဿ ပဟာနံ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊
၄၀-၅။ ( စ ) ယထာ စ ပဟီနဿ သံယောဇနဿ အာယတိံ အနုပ္ပါဒေါ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ။
၄၀-၆။ (က) မနဉ္စ ပဇာနာတိ၊
၄၀-၆။ ( ခ ) ဓမ္မေ စ ပဇာနာတိ၊
၄၀-၆။ ( ဂ ) ယဉ္စ တဒုဘယံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သံယောဇနံ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊
၄၀-၆။ (ဃ) ယထာ စ အနုပ္ပန္နဿ သံယောဇနဿ ဥပ္ပါဒေါ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊
၄၀-၆။ ( င ) ယထာ စ ဥပ္ပန္နဿ သံယောဇနဿ ပဟာနံ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊
၄၀-၆။ ( စ ) ယထာ စ ပဟီနဿ သံယောဇနဿ အာယတိံ အနုပ္ပါဒေါ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ။
ဝိပဿနာပိုင်း - ပထမဆင့် (၂)
၄၁-၁။ (က) ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ၊ ၄၁-၁။ ( ခ ) ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ၊ ၄၁-၁။ ( ဂ ) အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ။
ဝိပဿနာပိုင်း - ဒုတိယဆင့်
၄၁-၂။ (က) သမုဒယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ ဓမ္မေသု ဝိဟရတိ၊
၄၁-၂။ ( ခ ) ဝယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ ဓမ္မေသု ဝိဟရတိ၊
၄၁-၂။ ( ဂ ) သမုဒယဝယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ ဓမ္မေသု ဝိဟရတိ။
ဝိပဿနာပိုင်း - တတိယဆင့်
၄၁-၃။ ‘အတ္ထိ ဓမ္မာ’တိ ဝါ ပနဿ သတိ ပစ္စုပဋ္ဌိတာ ဟောတိ ယာဝဒေဝ ဉာဏမတ္တာယ ပဋိဿတိမတ္တာယ။
ဝိပဿနာပိုင်း - စတုတ္ထဆင့်
၄၁-၄။ အနိဿိတော စ ဝိဟရတိ၊ န စ ကိဉ္စိ လောကေ ဥပါဒိယတိ။
၄၂။ ဧဝမ္ပိ ခေါ ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခု ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ ဆသု အဇ္ဈတ္တိကဗာဟိရေသု အာယတနေသု။
အာယတနပဗ္ဗံ နိဋ္ဌိတံ။
ဓမ္မာနုပဿနာ ဗောဇ္ဈင်္ဂပဗ္ဗ
ဝိပဿနာပိုင်း - ပထမဆင့် (၁)
၄၃။ ပုန စပရံ ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခု ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ သတ္တသု ဗောဇ္ဈင်္ဂေသု။ ကထဉ္စ ပန ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခု ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ သတ္တသု ဗောဇ္ဈင်္ဂေသု? ဣဓ ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခု ..
၄၃-၁။ (က) သန္တံ ဝါ အဇ္ဈတ္တံ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ‘အတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ’တိ ပဇာနာတိ၊
၄၃-၁။ ( ခ ) အသန္တံ ဝါ အဇ္ဈတ္တံ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ‘နတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ’တိ ပဇာနာတိ၊
၄၃-၁။ ( ဂ ) ယထာ စ အနုပ္ပန္နဿ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပါဒေါ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊
၄၃-၁။ (ဃ) ယထာ စ ဥပ္ပန္နဿ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရီ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ။
၄၃-၂။ (က) သန္တံ ဝါ အဇ္ဈတ္တံ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ‘အတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ’တိ ပဇာနာတိ၊
၄၃-၂။ ( ခ ) အသန္တံ ဝါ အဇ္ဈတ္တံ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ‘နတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ’တိ ပဇာနာတိ၊
၄၃-၂။ ( ဂ ) ယထာ စ အနုပ္ပန္နဿ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပါဒေါ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊
၄၃-၂။ (ဃ) ယထာ စ ဥပ္ပန္နဿ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရီ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ။
၄၃-၃။ (က) သန္တံ ဝါ အဇ္ဈတ္တံ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ‘အတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ’တိ ပဇာနာတိ၊
၄၃-၃။ ( ခ ) အသန္တံ ဝါ အဇ္ဈတ္တံ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ‘နတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ’တိ ပဇာနာတိ၊
၄၃-၃။ ( ဂ ) ယထာ စ အနုပ္ပန္နဿ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပါဒေါ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊
၄၃-၃။ (ဃ) ယထာ စ ဥပ္ပန္နဿ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရီ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ။
၄၃-၄။ (က) သန္တံ ဝါ အဇ္ဈတ္တံ ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ‘အတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ’တိ ပဇာနာတိ၊
၄၃-၄။ ( ခ ) အသန္တံ ဝါ အဇ္ဈတ္တံ ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ‘နတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ’တိ ပဇာနာတိ၊
၄၃-၄။ ( ဂ ) ယထာ စ အနုပ္ပန္နဿ ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပါဒေါ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊
၄၃-၄။ (ဃ) ယထာ စ ဥပ္ပန္နဿ ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရီ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ။
၄၃-၅။ (က) သန္တံ ဝါ အဇ္ဈတ္တံ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ‘အတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ’တိ ပဇာနာတိ၊
၄၃-၅။ ( ခ ) အသန္တံ ဝါ အဇ္ဈတ္တံ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ‘နတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ’တိ ပဇာနာတိ၊
၄၃-၅။ ( ဂ ) ယထာ စ အနုပ္ပန္နဿ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပါဒေါ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊
၄၃-၅။ (ဃ) ယထာ စ ဥပ္ပန္နဿ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရီ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ။
၄၃-၆။ (က) သန္တံ ဝါ အဇ္ဈတ္တံ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ‘အတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ’တိ ပဇာနာတိ၊
၄၃-၆။ ( ခ ) အသန္တံ ဝါ အဇ္ဈတ္တံ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ‘နတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ’တိ ပဇာနာတိ၊
၄၃-၆။ ( ဂ ) ယထာ စ အနုပ္ပန္နဿ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပါဒေါ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊
၄၃-၆။ (ဃ) ယထာ စ ဥပ္ပန္နဿ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရီ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ။
၄၃-၇။ (က) သန္တံ ဝါ အဇ္ဈတ္တံ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ‘အတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ’တိ ပဇာနာတိ၊
၄၃-၇။ ( ခ ) အသန္တံ ဝါ အဇ္ဈတ္တံ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ‘နတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ’တိ ပဇာနာတိ၊
၄၃-၇။ ( ဂ ) ယထာ စ အနုပ္ပန္နဿ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပါဒေါ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊
၄၃-၇။ (ဃ) ယထာ စ ဥပ္ပန္နဿ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရီ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ။
ဝိပဿနာပိုင်း - ပထမဆင့် (၂)
၄၄-၁။ (က) ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ၊
၄၄-၁။ ( ခ ) ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ၊
၄၄-၁။ ( ဂ ) အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ။
ဝိပဿနာပိုင်း - ဒုတိယဆင့်
၄၄-၂။ (က) သမုဒယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ ဓမ္မေသု ဝိဟရတိ၊
၄၄-၂။ ( ခ ) ဝယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ ဓမ္မေသု ဝိဟရတိ၊
၄၄-၂။ ( ဂ ) သမုဒယဝယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ ဓမ္မေသု ဝိဟရတိ။
ဝိပဿနာပိုင်း - တတိယဆင့်
၄၄-၃။ ‘အတ္ထိ ဓမ္မာ’တိ ဝါ ပနဿ သတိ ပစ္စုပဋ္ဌိတာ ဟောတိ ယာဝဒေဝ ဉာဏမတ္တာယ ပဋိဿတိမတ္တာယ။
ဝိပဿနာပိုင်း - စတုတ္ထဆင့်
၄၄-၄။အနိဿိတော စ ဝိဟရတိ၊ န စ ကိဉ္စိ လောကေ ဥပါဒိယတိ။
၄၅။ ဧဝမ္ပိ ခေါ ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခု ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ သတ္တသု ဗောဇ္ဈင်္ဂေသု။
ဗောဇ္ဈင်္ဂပဗ္ဗံ နိဋ္ဌိတံ။
ဓမ္မာနုပဿနာ သစ္စပဗ္ဗံ
ဝိပဿနာပိုင်း - ပထမဆင့် (၁)
၄၆။ ပုန စပရံ ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခု ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ စတူသု အရိယသစ္စေသု။ ကထဉ္စ ပန ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခု ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ စတူသု အရိယသစ္စေသု? ဣဓ ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခု ..
’ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ၊
’အယံ ဒုက္ခသမုဒယော’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ၊
’အယံ ဒုက္ခနိရောဓော’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ၊
’အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။
ဒုက္ခသစ္စနိဒ္ဒေသော
၄၇။ ကတမဉ္စ ဘိက္ခဝေ ဒုက္ခံ အရိယသစ္စံ? ဇာတိပိ ဒုက္ခာ၊ ဇရာပိ ဒုက္ခာ၊ မရဏမ္ပိ ဒုက္ခံ၊ သောကပရိဒေဝ-ဒုက္ခ-ဒေါမနဿု-ပါယာသာပိ ဒုက္ခာ၊ အပ္ပိယေဟိ သမ္ပယောဂေါပိ ဒုက္ခော၊ ပိယေဟိ ဝိပ္ပယောဂေါပိ ဒုက္ခော၊ ယမ္ပိစ္ဆံ န လဘတိ တမ္ပိ ဒုက္ခံ၊ သံခိတ္တေန ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓာ ဒုက္ခာ။
၄၈။ ကတမာ စ ဘိက္ခဝေ ဇာတိ? ယာ တေသံ တေသံ သတ္တာနံ တမှိ တမှိ သတ္တနိကာယေ ဇာတိ သဉ္ဇာတိ ဩက္ကန္တိ အဘိနိဗ္ဗတ္တိ ခန္ဓာနံ ပါတုဘာဝေါ အာယတနာနံ ပဋိလာဘော၊ အယံ ဝုစ္စတိ ဘိက္ခဝေ ဇာတိ။
၄၉။ ကတမာ စ ဘိက္ခဝေ ဇရာ? ယာ တေသံ တေသံ သတ္တာနံ တမှိ တမှိ သတ္တနိကာယေ ဇရာ ဇီရဏတာ ခဏ္ဍိစ္စံ ပါလိစ္စံ ဝလိတ္တစတာ အာယုနော သံဟာနိ ဣန္ဒြိယာနံ ပရိပါကော၊ အယံ ဝုစ္စတိ ဘိက္ခဝေ ဇရာ။
၅၀။ ကတမဉ္စ ဘိက္ခဝေ မရဏံ? ယံ တေသံ တေသံ သတ္တာနံ တမှာ တမှာ သတ္တနိကာယာ စုတိ စဝနတာ ဘေဒေါ အန္တရဓာနံ မစ္စု မရဏံ ကာလကိရိယာ ခန္ဓာနံ ဘေဒေါ ကဠေဝရဿ နိက္ခေပေါ ဇီဝိတိန္ဒြိယဿုပစ္ဆေဒေါ၊ ဣဒံ ဝုစ္စတိ ဘိက္ခဝေ မရဏံ။
၅၁။ ကတမော စ ဘိက္ခဝေ သောကော? ယော ခေါ ဘိက္ခဝေ အညတရညတရေန ဗျသနေန သမန္နာဂတဿ အညတရညတရေန ဒုက္ခဓမ္မေန ဖုဋ္ဌဿ သောကော သောစနာ သောစိတတ္တံ အန္တောသောကော အန္တောပရိသောကော၊ အယံ ဝုစ္စတိ ဘိက္ခဝေ သောကော။
၅၂။ ကတမော စ ဘိက္ခဝေ ပရိဒေဝေါ? ယော ခေါ ဘိက္ခဝေ အညတရညတရေန ဗျသနေန သမန္နာဂတဿ အညတရညတရေန ဒုက္ခဓမ္မေန ဖုဋ္ဌဿ အာဒေဝေါ ပရိဒေဝေါ အာဒေဝနာ ပရိဒေဝနာ အာဒေဝိတတ္တံ ပရိဒေဝိတတ္တံ၊ အယံ ဝုစ္စတိ ဘိက္ခဝေ ပရိဒေဝေါ။
၅၃။ ကတမဉ္စ ဘိက္ခဝေ ဒုက္ခံ? ယံ ခေါ ဘိက္ခဝေ ကာယိကံ ဒုက္ခံ ကာယိကံ အသာတံ ကာယသမ္ဖဿဇံ ဒုက္ခံ အသာတံ ဝေဒယိတံ၊ ဣဒံ ဝုစ္စတိ ဘိက္ခဝေ ဒုက္ခံ။
၅၄။ ကတမဉ္စ ဘိက္ခဝေ ဒေါမနဿံ? ယံ ခေါ ဘိက္ခဝေ စေတသိကံ ဒုက္ခံ စေတသိကံ အသာတံ မနောသမ္ဖဿဇံ ဒုက္ခံ အသာတံ ဝေဒယိတံ၊ ဣဒံ ဝုစ္စတိ ဘိက္ခဝေ ဒေါမနဿံ။
၅၅။ ကတမော စ ဘိက္ခဝေ ဥပါယာသော? ယော ခေါ ဘိက္ခဝေ အညတရညတရေန ဗျသနေန သမန္နာဂတဿ အညတရညတရေန ဒုက္ခဓမ္မေန ဖုဋ္ဌဿ အာယာသော ဥပါယာသော အာယာသိတတ္တံ ဥပါယာသိတတ္တံ၊ အယံ ဝုစ္စတိ ဘိက္ခဝေ ဥပါယာသော။
၅၆။ ကတမော စ ဘိက္ခဝေ အပ္ပိယေဟိ သမ္ပယောဂေါ ဒုက္ခော? ဣဓ ယဿ တေ ဟောန္တိ အနိဋ္ဌာ အကန္တာ အမနာပါ ရူပါ သဒ္ဒါ ဂန္ဓာ ရသာ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ ဓမ္မာ၊ ယေ ဝါ ပနဿ တေ ဟောန္တိ အနတ္ထကာမာ အဟိတကာမာ အဖာသုကကာမာ အယောဂက္ခေမကာမာ၊ ယာ တေဟိ သဒ္ဓိံ သင်္ဂတိ သမာဂမော သမောဓာနံ မိဿီဘာဝေါ၊ အယံ ဝုစ္စတိ ဘိက္ခဝေ အပ္ပိယေဟိ သမ္ပယောဂေါ ဒုက္ခော။
၅၇။ ကတမော စ ဘိက္ခဝေ ပိယေဟိ ဝိပ္ပယောဂေါ ဒုက္ခော? ဣဓ ယဿ တေ ဟောန္တိ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပါ ရူပါ သဒ္ဒါ ဂန္ဓာ ရသာ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ ဓမ္မာ၊ ယေ ဝါ ပနဿ တေ ဟောန္တိ အတ္ထကာမာ ဟိတကာမာ ဖာသုကကာမာ ယောဂက္ခေမကာမာ မာတာ ဝါ ပိတာ ဝါ ဘာတာ ဝါ ဘဂိနီ ဝါ မိတ္တာ ဝါ အမစ္စာ ဝါ ဉာတိသာလောဟိတာ ဝါ၊ ယာ တေဟိ သဒ္ဓိံ အသင်္ဂတိ အသမာဂမော အသမောဓာနံ အမိဿီဘာဝေါ၊ အယံ ဝုစ္စတိ ဘိက္ခဝေ ပိယေဟိ ဝိပ္ပယောဂေါ ဒုက္ခော။
၅၈။ ကတမဉ္စ ဘိက္ခဝေ ယမ္ပိစ္ဆံ န လဘတိ တမ္ပိ ဒုက္ခံ?
၅၈-၁။ ဇာတိဓမ္မာနံ ဘိက္ခဝေ သတ္တာနံ ဧဝံ ဣစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ - ‘အဟော ဝတ မယံ န ဇာတိဓမ္မာ အဿာမ၊ န စ ဝတ နော ဇာတိ အာဂစ္ဆေယျာ’တိ။ န ခေါ ပနေတံ ဣစ္ဆာယ ပတ္တဗ္ဗံ၊ ဣဒမ္ပိ ယမ္ပိစ္ဆံ န လဘတိ တမ္ပိ ဒုက္ခံ။
၅၈-၂။ ဇရာဓမ္မာနံ ဘိက္ခဝေ သတ္တာနံ ဧဝံ ဣစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ - ‘အဟော ဝတ မယံ န ဇရာဓမ္မာ အဿာမ၊ န စ ဝတ နော ဇရာ အာဂစ္ဆေယျာ’တိ။ န ခေါ ပနေတံ ဣစ္ဆာယ ပတ္တဗ္ဗံ၊ ဣဒမ္ပိ ယမ္ပိစ္ဆံ န လဘတိ တမ္ပိ ဒုက္ခံ။
၅၈-၃။ ဗျာဓိဓမ္မာနံ ဘိက္ခဝေ သတ္တာနံ ဧဝံ ဣစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ‘အဟော ဝတ မယံ န ဗျာဓိဓမ္မာ အဿာမ၊ န စ ဝတ နော ဗျာဓိ အာဂစ္ဆေယျာ’တိ။ န ခေါ ပနေတံ ဣစ္ဆာယ ပတ္တဗ္ဗံ၊ ဣဒမ္ပိ ယမ္ပိစ္ဆံ န လဘတိ တမ္ပိ ဒုက္ခံ။
၅၈-၄။ မရဏဓမ္မာနံ ဘိက္ခဝေ သတ္တာနံ ဧဝံ ဣစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ‘အဟော ဝတ မယံ န မရဏဓမ္မာ အဿာမ၊ န စ ဝတ နော မရဏံ အာဂစ္ဆေယျာ’တိ။ န ခေါ ပနေတံ ဣစ္ဆာယ ပတ္တဗ္ဗံ၊ ဣဒမ္ပိ ယမ္ပိစ္ဆံ န လဘတိ တမ္ပိ ဒုက္ခံ။
၅၈-၅။ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသဓမ္မာနံ ဘိက္ခဝေ သတ္တာနံ ဧဝံ ဣစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ‘အဟော ဝတ မယံ န သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသဓမ္မာ အဿာမ၊ န စ ဝတ နော သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသဓမ္မာ အာဂစ္ဆေယျု’န္တိ။ န ခေါ ပနေတံ ဣစ္ဆာယ ပတ္တဗ္ဗံ၊ ဣဒမ္ပိ ယမ္ပိစ္ဆံ န လဘတိ တမ္ပိ ဒုက္ခံ။
၅၉။ ကတမေ စ ဘိက္ခဝေ သံခိတ္တေန ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓာ ဒုက္ခာ? သေယျထိဒံ ရူပုပါဒါနက္ခန္ဓော၊ ဝေဒနုပါဒါနက္ခန္ဓော၊ သညုပါဒါနက္ခန္ဓော၊ သင်္ခါရုပါဒါနက္ခန္ဓော၊ ဝိညာဏုပါဒါနက္ခန္ဓော။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ဘိက္ခဝေ သံခိတ္တေန ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓာ ဒုက္ခာ။
၆၀။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ ဘိက္ခဝေ ဒုက္ခံ အရိယသစ္စံ။
သမုဒယသစ္စနိဒ္ဒေသော
၆၁။ ကတမဉ္စ ဘိက္ခဝေ ဒုက္ခသမုဒယံ အရိယသစ္စံ? ယာယံ တဏှာ ပေါနောဗ္ဘဝိကာ နန္ဒီရာဂသဟဂတာ တတြတတြာဘိနန္ဒိနီ၊ သေယျထိဒံ - ကာမတဏှာ ဘဝတဏှာ ဝိဘဝတဏှာ။
၆၂။ သာ ခေါ ပနေသာ ဘိက္ခဝေ တဏှာ ကတ္ထ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ကတ္ထ နိဝိသမာနာ နိဝိသတိ? ယံ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ၊ ဧတ္ထေသာ တဏှာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဧတ္ထ နိဝိသမာနာ နိဝိသတိ။
၆၃။ ကိဉ္စ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ? စက္ခု လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ၊ ဧတ္ထေသာ တဏှာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဧတ္ထ နိဝိသမာနာ နိဝိသတိ။
သောတံ လောကေ။ပ။
ဃာနံ လောကေ။ပ။
ဇိဝှါ လောကေ။ပ။
ကာယော လောကေ။ပ။
မနော လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ၊ ဧတ္ထေသာ တဏှာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဧတ္ထ နိဝိသမာနာ နိဝိသတိ။
၆၄။ ရူပါ လောကေ။ပ။
သဒ္ဒါ လောကေ။ပ။
ဂန္ဓာ လောကေ။ပ။
ရသာ လောကေ။ပ။
ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ လောကေ။ပ။
ဓမ္မာ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ၊ ဧတ္ထေသာ တဏှာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဧတ္ထ နိဝိသမာနာ နိဝိသတိ။
၆၅။ စက္ခုဝိညာဏံ လောကေ။ပ။
သောတဝိညာဏံ လောကေ။ပ။
ဃာနဝိညာဏံ လောကေ။ပ။
ဇိဝှါဝိညာဏံ လောကေ။ပ။
ကာယဝိညာဏံ လောကေ။ပ။
မနောဝိညာဏံ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ၊ ဧတ္ထေသာ တဏှာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဧတ္ထ နိဝိသမာနာ နိဝိသတိ။
၆၆။ စက္ခုသမ္ဖေဿာ လောကေ။ပ။
သောတသမ္ဖေဿာ လောကေ။ပ။
ဃာနသမ္ဖေဿာ လောကေ။ပ။
ဇိဝှါသမ္ဖေဿာ လောကေ။ပ။
ကာယသမ္ဖေဿာ လောကေ။ပ။
မနောသမ္ဖေဿာ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ၊ ဧတ္ထေသာ တဏှာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဧတ္ထ နိဝိသမာနာ နိဝိသတိ။
၆၇။ စက္ခုသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ လောကေ။ပ။
သောတသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ လောကေ။ပ။
ဃာနသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ လောကေ။ပ။
ဇိဝှါသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ လောကေ။ပ။
ကာယသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ လောကေ။ပ။
မနောသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ၊ ဧတ္ထေသာ တဏှာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဧတ္ထ နိဝိသမာနာ နိဝိသတိ။
၆၈။ ရူပသညာ လောကေ။ပ။
သဒ္ဒသညာ လောကေ။ပ။
ဂန္ဓသညာ လောကေ။ပ။
ရသသညာ လောကေ။ပ။
ဖောဋ္ဌဗ္ဗသညာ လောကေ။ပ။
ဓမ္မသညာ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ၊ ဧတ္ထေသာ တဏှာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဧတ္ထ နိဝိသမာနာ နိဝိသတိ။
၆၉။ ရူပသေဉ္စတနာ လောကေ။ပ။
သဒ္ဒသေဉ္စတနာ လောကေ။ပ။
ဂန္ဓသေဉ္စတနာ လောကေ။ပ။
ရသသေဉ္စတနာ လောကေ။ပ။
ဖောဋ္ဌဗ္ဗသေဉ္စတနာ လောကေပ။
ဓမ္မသေဉ္စတနာ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ၊ ဧတ္ထေသာ တဏှာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဧတ္ထ နိဝိသမာနာ နိဝိသတိ။
၇၀။ ရူပတဏှာ လောကေ။ပ။
သဒ္ဒတဏှာ လောကေ။ပ။
ဂန္ဓတဏှာ လောကေ။ပ။
ရသတဏှာ လောကေ။ပ။
ဖောဋ္ဌဗ္ဗတဏှာ လောကေ။ပ။
ဓမ္မတဏှာ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ၊ ဧတ္ထေသာ တဏှာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဧတ္ထ နိဝိသမာနာ နိဝိသတိ။
၇၁။ ရူပဝိတက္ကော လောကေ။ပ။
သဒ္ဒဝိတက္ကော လောကေ။ပ။
ဂန္ဓဝိတက္ကော လောကေ။ပ။
ရသဝိတက္ကော လောကေ။ပ။
ဖောဋ္ဌဗ္ဗဝိတက္ကော လောကေ။ပ။
ဓမ္မဝိတက္ကော လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ၊ ဧတ္ထေသာ တဏှာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဧတ္ထ နိဝိသမာနာ နိဝိသတိ။
၇၂။ ရူပဝိစာရော လောကေ။ပ။
သဒ္ဒဝိစာရော လောကေ။ပ။
ဂန္ဓဝိစာရော လောကေ။ပ။
ရသဝိစာရော လောကေ။ပ။
ဖောဋ္ဌဗ္ဗဝိစာရော လောကေ။ပ။
ဓမ္မဝိစာရော လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ၊ ဧတ္ထေသာ တဏှာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဧတ္ထ နိဝိသမာနာ နိဝိသတိ။
၇၃။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ ဘိက္ခဝေ ဒုက္ခသမုဒယံ အရိယသစ္စံ။
–––––––
နိရောဓသစ္စနိဒ္ဒေသော
၇၄။ ကတမဉ္စ ဘိက္ခဝေ ဒုက္ခနိရောဓံ အရိယသစ္စံ? ယော တဿာယေဝ တဏှာယ အသေသဝိရာဂနိရောဓော စာဂေါ ပဋိနိဿဂ္ဂေါ မုတ္တိ အနာလယော။
၇၅။ သာ ခေါ ပနေသာ ဘိက္ခဝေ တဏှာ ကတ္ထ ပဟီယမာနာ ပဟီယတိ၊ ကတ္ထ နိရုဇ္ဈမာနာ နိရုဇ္ဈတိ? ယံ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ၊ ဧတ္ထေသာ တဏှာ ပဟီယမာနာ ပဟီယတိ၊ ဧတ္ထ နိရုဇ္ဈမာနာ နိရုဇ္ဈတိ။
၇၆။ ကိဉ္စ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ? စက္ခု လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ၊ ဧတ္ထေသာ တဏှာ ပဟီယမာနာ ပဟီယတိ၊ ဧတ္ထ နိရုဇ္ဈမာနာ နိရုဇ္ဈတိ။
သောတံ လောကေ။ပ။
ဃာနံ လောကေ။ပ။
ဇိဝှါ လောကေ။ပ။
ကာယော လောကေ။ပ။
မနော လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ၊ ဧတ္ထေသာ တဏှာ ပဟီယမာနာ ပဟီယတိ၊ ဧတ္ထ နိရုဇ္ဈမာနာ နိရုဇ္ဈတိ။
၇၇။ ရူပါ လောကေ။ပ။
သဒ္ဒါ လောကေ။ပ။
ဂန္ဓာ လောကေ။ပ။
ရသာ လောကေ။ပ။
ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ လောကေ။ပ။
ဓမ္မာ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ၊ ဧတ္ထေသာ တဏှာ ပဟီယမာနာ ပဟီယတိ၊ ဧတ္ထ နိရုဇ္ဈမာနာ နိရုဇ္ဈတိ။
၇၈။ စက္ခုဝိညာဏံ လောကေ။ပ။
သောတဝိညာဏံ လောကေ။ပ။
ဃာနဝိညာဏံ လောကေ။ပ။
ဇိဝှါဝိညာဏံ လောကေ။ပ။
ကာယဝိညာဏံ လောကေ။ပ။
မနောဝိညာဏံ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ၊ ဧတ္ထေသာ တဏှာ ပဟီယမာနာ ပဟီယတိ၊ ဧတ္ထ နိရုဇ္ဈမာနာ နိရုဇ္ဈတိ။
၇၉။ စက္ခုသမ္ဖေဿာ လောကေ။ပ။
သောတသမ္ဖေဿာ လောကေ။ပ။
ဃာနသမ္ဖေဿာ လောကေ။ပ။
ဇိဝှါသမ္ဖေဿာ လောကေ။ပ။
ကာယသမ္ဖေဿာ လောကေ။ပ။
မနောသမ္ဖေဿာ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ၊ ဧတ္ထေသာ တဏှာ ပဟီယမာနာ ပဟီယတိ၊ ဧတ္ထ နိရုဇ္ဈမာနာ နိရုဇ္ဈတိ။
၈၀။ စက္ခုသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ လောကေ။ပ။
သောတသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ လောကေ။ပ။
ဃာနသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ လောကေ။ပ။
ဇိဝှါသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ လောကေ။ပ။
ကာယသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ လောကေ။ပ။
မနောသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ၊ ဧတ္ထေသာ တဏှာ ပဟီယမာနာ ပဟီယတိ၊
ဧတ္ထ နိရုဇ္ဈမာနာ နိရုဇ္ဈတိ။
၈၁။ ရူပသညာ လောကေ။ပ။
သဒ္ဒသညာ လောကေ။ပ။
ဂန္ဓသညာ လောကေ။ပ။
ရသသညာ လောကေ။ပ။
ဖောဋ္ဌဗ္ဗသညာ လောကေ။ပ။
ဓမ္မသညာ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ၊ ဧတ္ထေသာ တဏှာ ပဟီယမာနာ ပဟီယတိ၊ ဧတ္ထ နိရုဇ္ဈမာနာ နိရုဇ္ဈတိ။
၈၂။ ရူပသေဉ္စတနာ လောကေ။ပ။
သဒ္ဒသေဉ္စတနာ လောကေ။ပ။
ဂန္ဓသေဉ္စတနာ လောကေ။ပ။
ရသသေဉ္စတနာ လောကေ။ပ။
ဖောဋ္ဌဗ္ဗသေဉ္စတနာ လောကေ။ပ။
ဓမ္မသေဉ္စတနာ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ၊ ဧတ္ထေသာ တဏှာ ပဟီယမာနာ ပဟီယတိ၊ ဧတ္ထ နိရုဇ္ဈမာနာ နိရုဇ္ဈတိ။
၈၃။ ရူပတဏှာ လောကေ။ပ။
သဒ္ဒတဏှာ လောကေ။ပ။
ဂန္ဓတဏှာ လောကေ။ပ။
ရသတဏှာ လောကေ။ပ။
ဖောဋ္ဌဗ္ဗတဏှာ လောကေ။ပ။
ဓမ္မတဏှာ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ၊ ဧတ္ထေသာ တဏှာ ပဟီယမာနာ ပဟီယတိ၊ ဧတ္ထ နိရုဇ္ဈမာနာ နိရုဇ္ဈတိ။
၈၄။ ရူပဝိတက္ကော လောကေ။ပ။
သဒ္ဒဝိတက္ကော လောကေ။ပ။
ဂန္ဓဝိတက္ကော လောကေ။ပ။
ရသဝိတက္ကော လောကေ။ပ။
ဖောဋ္ဌဗ္ဗဝိတက္ကော လောကေ။ပ။
ဓမ္မဝိတက္ကော လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ၊ ဧတ္ထေသာ တဏှာ ပဟီယမာနာ ပဟီယတိ၊ ဧတ္ထ နိရုဇ္ဈမာနာ နိရုဇ္ဈတိ။
၈၅။ ရူပဝိစာရော လောကေ။ပ။
သဒ္ဒဝိစာရော လောကေ။ပ။
ဂန္ဓဝိစာရော လောကေ။ပ။
ရသဝိစာရော လောကေ။ပ။
ဖောဋ္ဌဗ္ဗဝိစာရော လောကေ။ပ။
ဓမ္မဝိစာရော လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ၊ ဧတ္ထေသာ တဏှာ ပဟီယမာနာ ပဟီယတိ၊ ဧတ္ထ နိရုဇ္ဈမာနာ နိရုဇ္ဈတိ။
၈၆။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ ဘိက္ခဝေ ဒုက္ခနိရောဓံ အရိယသစ္စံ။
–––––––
မဂ္ဂသစ္စနိဒ္ဒေသော
၈၇။ ကတမဉ္စ ဘိက္ခဝေ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ အရိယသစ္စံ? အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂီကော မဂ္ဂေါ သေယျထိဒံ - သမ္မာဒိဋ္ဌိ သမ္မာသင်္ကပ္ပေါ သမ္မာဝါစာ သမ္မာကမ္မန္တော သမ္မာအာဇီဝေါ သမ္မာဝါယာမော သမ္မာသတိ သမ္မာသမာဓိ။
၈၈-၁။ ကတမာ စ ဘိက္ခဝေ သမ္မာဒိဋ္ဌိ? ယံ ခေါ ဘိက္ခဝေ ..
(က) ဒုက္ခေ ဉာဏံ၊
( ခ ) ဒုက္ခသမုဒယေ ဉာဏံ၊
( ဂ )) ဒုက္ခနိရောဓေ ဉာဏံ၊
(ဃ) ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ ဉာဏံ၊
အယံ ဝုစ္စတိ ဘိက္ခဝေ သမ္မာဒိဋ္ဌိ။
၈၈-၂။ ကတမော စ ဘိက္ခဝေ သမ္မာသင်္ကပ္ပေါ?
(က) နေက္ခမ္မသင်္ကပ္ပေါ
( ခ ) အဗျာပါဒသင်္ကပ္ပေါ
( ဂ ) အဝိဟိံသာသင်္ကပ္ပေါ၊
အယံ ဝုစ္စတိ ဘိက္ခဝေ သမ္မာသင်္ကပ္ပေါ။
၈၈-၃။ ကတမာ စ ဘိက္ခဝေ သမ္မာဝါစာ?
(က) မုသာဝါဒါ ဝေရမဏီ,
( ခ ) ပိသုဏာယ ဝါစာယ ဝေရမဏီ,
( ဂ ) ဖရုသာယ ဝါစာယ ဝေရမဏီ,
(ဃ) သမ္ဖပ္ပလာပါ ဝေရမဏီ၊
အယံ ဝုစ္စတိ ဘိက္ခဝေ သမ္မာဝါစာ။
၈၈-၄။ ကတမော စ ဘိက္ခဝေ သမ္မာကမ္မန္တော?
(က) ပါဏာတိပါတာ ဝေရမဏီ,
( ခ ) အဒိန္နာဒါနာ ဝေရမဏီ,
( ဂ ) ကာမေသုမိစ္ဆာစာရာ ဝေရမဏီ၊
အယံ ဝုစ္စတိ ဘိက္ခဝေ သမ္မာကမ္မန္တော။
၈၈-၅။ ကတမော စ ဘိက္ခဝေ သမ္မာအာဇီဝေါ?
ဣဓ ဘိက္ခဝေ အရိယသာဝကော မိစ္ဆာအာဇီဝံ ပဟာယ သမ္မာအာဇီဝေန ဇီဝိတံ ကပ္ပေတိ၊ အယံ ဝုစ္စတိ ဘိက္ခဝေ သမ္မာအာဇီဝေါ။
၈၈-၆။ ကတမော စ ဘိက္ခဝေ သမ္မာဝါယာမော? ဣဓ ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခု ..
(က) အနုပ္ပန္နာနံ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ အနုပ္ပါဒါယ ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝါယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏှာတိ ပဒဟတိ၊
( ခ ) ဥပ္ပန္နာနံ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝါယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏှာတိ ပဒဟတိ၊
( ဂ ) အနုပ္ပန္နာနံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဥပ္ပါဒါယ ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝါယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏှာတိ ပဒဟတိ၊
(ဃ) ဥပ္ပန္နာနံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဌိတိယာ အသမ္မောသာယ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝါယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏှာတိ ပဒဟတိ။
အယံ ဝုစ္စတိ ဘိက္ခဝေ သမ္မာဝါယာမော။
၈၈-၇။ ကတမာ စ ဘိက္ခဝေ သမ္မာသတိ? ဣဓ ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခု ..
(က) ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊
( ခ ) ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊
( ဂ ) စိတ္တေ စိတ္တာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊
(ဃ) ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။
အယံ ဝုစ္စတိ ဘိက္ခဝေ သမ္မာသတိ။
၈၈-၈။ ကတမော စ ဘိက္ခဝေ သမ္မာသမာဓိ? ဣဓ ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခု ..
(က) ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ပီတိသုခံ ပဌမံ စျာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။
( ခ ) ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒနံ စေတသော ဧကောဒိဘာဝံ အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ပီတိသုခံ ဒုတိယံ စျာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။
( ဂ ) ပီတိယာ စ ဝိရာဂါ ဥပေက္ခကော စ ဝိဟရတိ၊ သတော စ သမ္ပဇာနော၊ သုခဉ္စ ကာယေန ပဋိသံဝေဒေတိ၊ ယံ တံ အရိယာ အာစိက္ခန္တိ ‘ဥပေက္ခကော သတိမာ သုခဝိဟာရီ’တိ တတိယံ စျာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။
(ဃ) သုခဿ စ ပဟာနာ ဒုက္ခဿ စ ပဟာနာ ပုဗ္ဗေဝ သောမနဿဒေါမနဿာနံ အတ္ထင်္ဂမာ အဒုက္ခမသုခံ ဥပေက္ခာသတိပါရိသုဒ္ဓိံ စတုတ္ထံ စျာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ ဘိက္ခဝေ သမ္မာသမာဓိ။
၈၉။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ ဘိက္ခဝေ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ အရိယသစ္စံ။
ဝိပဿနာပိုင်း - ပထမဆင့် (၂)
၉၀-၁။ (က) ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ၊
၉၀-၁။ ( ခ ) ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ၊
၉၀-၁။ ( ဂ ) အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ။
ဝိပဿနာပိုင်း - ဒုတိယအဆင့်
၉၀-၂။ (က) သမုဒယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ ဓမ္မေသု ဝိဟရတိ၊
၉၀-၂။ ( ခ ) ဝယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ ဓမ္မေသု ဝိဟရတိ၊
၉၀-၂။ ( ဂ ) သမုဒယဝယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ ဓမ္မေသု ဝိဟရတိ။
ဝိပဿနာပိုင်း - တတိယအဆင့်
၉၀-၃။ ‘အတ္ထိ ဓမ္မာ’တိ ဝါ ပနဿ သတိ ပစ္စုပဋ္ဌိတာ ဟောတိ ယာဝဒေဝ ဉာဏမတ္တာယ ပဋိဿတိမတ္တာယ၊
ဝိပဿနာပိုင်း - စတုတ္ထအဆင့်
၉၀-၄။ အနိဿိတော စ ဝိဟရတိ၊ န စ ကိဉ္စိ လောကေ ဥပါဒိယတိ။
၉၁။ ဧဝမ္ပိ ခေါ ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခု ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ စတူသု အရိယသစ္စေသု။
သစ္စပဗ္ဗံ နိဋ္ဌိတံ။
ဓမ္မာနုပဿနာ နိဋ္ဌိတာ။
–––––––
၉၂။ ယော ဟိ ကောစိ ဘိက္ခဝေ ဣမေ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ ဧဝံ ဘာဝေယျ သတ္တဝဿာနိ၊ တဿ ဒွိန္နံ ဖလာနံ အညတရံ ဖလံ ပါဋိကင်္ခံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ အညာ, သတိ ဝါ ဥပါဒိသေသေ အနာဂါမိတာ။
တိဋ္ဌန္တု ဘိက္ခဝေ သတ္တဝဿာနိ။ ယော ဟိ ကောစိ ဘိက္ခဝေ ဣမေ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ ဧဝံ ဘာဝေယျ ဆ ဝဿာနိ။ ပ။ ပဉ္စ ဝဿာနိ။ စတ္တာရိ ဝဿာနိ။ တီဏိ ဝဿာနိ။ ဒွေ ဝဿာနိ။ ဧကံ ဝဿံ။
တိဋ္ဌတု ဘိက္ခဝေ ဧကံ ဝဿံ။ ယော ဟိ ကောစိ ဘိက္ခဝေ ဣမေ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ ဧဝံ ဘာဝေယျ သတ္တမာသာနိ၊ တဿ ဒွိန္နံ ဖလာနံ အညတရံ ဖလံ ပါဋိကင်္ခံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ အညာ, သတိ ဝါ ဥပါဒိသေသေ အနာဂါမိတာ။
တိဋ္ဌန္တု ဘိက္ခဝေ သတ္တ မာသာနိ။ ယော ဟိ ကောစိ ဘိက္ခဝေ ဣမေ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ ဧဝံ ဘာဝေယျ ဆ မာသာနိ။ ပ။ ပဉ္စ မာသာနိ။ စတ္တာရိ မာသာနိ။ တီဏိ မာသာနိ။ ဒွေ မာသာနိ။ ဧကံ မာသံ။ အဍ္ဎမာသံ။
တိဋ္ဌတု ဘိက္ခဝေ အဍ္ဎမာသော။ ယော ဟိ ကောစိ ဘိက္ခဝေ ဣမေ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ ဧဝံ ဘာဝေယျ သတ္တာဟံ၊ တဿ ဒွိန္နံ ဖလာနံ အညတရံ ဖလံ ပါဋိကင်္ခံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ အညာ, သတိ ဝါ ဥပါဒိသေသေ အနာဂါမိတာတိ။
၉၃။ “ဧကာယနော အယံ ဘိက္ခဝေ မဂ္ဂေါ သတ္တာနံ ဝိသုဒ္ဓိယာ သောကပရိဒေဝါနံ သမတိက္ကမာယ ဒုက္ခဒေါမနဿာနံ အတ္ထင်္ဂမာယ ဉာယဿ အဓိဂမာယ နိဗ္ဗာနဿ သစ္ဆိကိရိယာယ ယဒိဒံ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ”တိ ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ၊ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တန္တိ။ ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနာ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။
မဟာသတိပဋ္ဌာနသုတ္တံ[မှတ်စု ၂] နိဋ္ဌိတံ။
မဟာသတိပဋ္ဌာနသုတ္တန်
၁။[မှတ်စု ၃]တပည့်တော် အာနန္ဒာသည် ဘုရားရှင်၏ထံတော်မှောက်မှ ဤသို့ နာခံမှတ်သားဆောင်ထားလိုက်ရပါသည် ဘုရား။ အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ကုရုတိုင်း ကမ္မာသဓမ္မ[မှတ်စု ၄] အမည်ရသော နိဂုံးရွာကြီး၌ သီတင်းသုံးစံနေတော် မူ၏၊ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ကို “ရဟန်းတို့...”ဟု ခေါ်တော်မူ၏၊ ရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရားအား “အရှင်ဘုရား...”ဟု ပြန်လည်လျှောက်ထားကြကုန်၏၊ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤတရားတော်ကို ဟောကြားတော်မူ၏၊
အကျဉ်းချုပ်
၂။ ရဟန်းတို့ ... ဤခရီးလမ်းသည် .. သတ္တဝါတို့၏ စိတ်ဓာတ် သန့်ရှင်းစင်ကြယ်ရန်, စိုးရိမ်ပူပန်ခြင်း ငိုကြွေးခြင်းတို့ကို ကျော်လွှားလွန်မြောက်ရန်, ကိုယ်ဆင်းရဲခြင်း စိတ်ဆင်းရဲခြင်းတို့ ချုပ်ငြိမ်းရန်, အရိယမဂ်ကို ရရှိရန်, နိဗ္ဗာန်ကို မျက်မှောက်ပြုရန် တစ်ကြောင်းတည်းသော ခရီးလမ်း ဖြစ်ပေ၏၊ ယင်းသည့် ခရီးလမ်းကား ဤသတိပဋ္ဌာန် တရား လေးပါးတို့ပင်တည်း။
အဘယ်လေးပါးတို့နည်းဟူမူ –– ရဟန်းတို့...ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ..
၂-၁။ အပြင်းအထန် ကြိုးစားအားထုတ်သော လုံ့လဝီရိယရှိသည်ဖြစ်၍ သမ္ပဇဉ်ဉာဏ်ရှိသည် ဖြစ်၍ သတိ[မှတ်စု ၅] ရှိသည် ဖြစ်၍ လောက[မှတ်စု ၆]၌ အဘိဇ္ဈာ[မှတ်စု ၇] ဒေါမနဿ[မှတ်စု ၈]ကို ပယ်ဖျောက်၍ ကာယ၌ ကာယကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏၊
၂-၂။ အပြင်းအထန် ကြိုးစားအားထုတ်သော လုံ့လဝီရိယရှိသည် ဖြစ်၍ သမ္ပဇဉ်ဉာဏ်ရှိသည် ဖြစ်၍ သတိရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာ ဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်၍ ဝေဒနာတို့၌ ဝေဒနာတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏၊
၂-၃။ အပြင်းအထန် ကြိုးစားအားထုတ်သော လုံ့လဝီရိယရှိသည် ဖြစ်၍ သမ္ပဇဉ်ဉာဏ်ရှိသည် ဖြစ်၍ သတိရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာ ဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်၍ စိတ်၌ စိတ်ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊
၂-၄။ အပြင်းအထန် ကြိုးစားအားထုတ်သော လုံ့လဝီရိယရှိသည် ဖြစ်၍ သမ္ပဇဉ်ဉာဏ်ရှိသည် ဖြစ်၍ သတိရှိသည် ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာ ဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်၍ (ဓမ္မ)သဘောတရားတို့၌ (ဓမ္မ)သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍နေ၏၊
အကျဉ်းချုပ် ပြီး၏၊
ဝင်သက်လေ-ထွက်သက်လေကို ရှုဆင်ခြင်ခြင်းအခန်း
သမထပိုင်း
၃။ ရဟန်းတို့... အဘယ်သို့လျှင် ရဟန်းသည် ကာယ၌ ကာယကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေသနည်း။ ရဟန်းတို့... ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် တောသို့ သွားရောက်၍ ဖြစ်စေ သစ်ပင်ရင်းသို့ သွားရောက်၍ ဖြစ်စေ ဆိတ်ငြိမ်ရာသို့ သွားရောက်၍ ဖြစ်စေ တင်ပလ္လင်ခွေပြီးလျှင် ကိုယ်ကို ဖြောင့်မတ်စွာထား၍ သတိကို (ကမ္မဋ္ဌာန်းအာရုံသို့) ရှေ့ရှုဖြစ်စေလျက် ထိုင်၏၊ ထိုရဟန်းသည် သတိရှိလျက်သာလျှင် ဝင်သက်လေကို ဖြစ်စေ၏၊ သတိရှိလျက်သာလျှင် ထွက်သက်လေကို ဖြစ်စေ၏၊
၃-၁။ ရှည်ရှည် ဝင်သက်လေကို ရှူသွင်းလျှင်လည်း “ရှည်ရှည် ဝင်သက်လေကို ရှူသွင်း၏”ဟု သိ၏၊
ရှည်ရှည် ထွက်သက်လေကို ရှူထုတ်လျှင်လည်း “ရှည်ရှည် ထွက်သက်လေကို ရှူထုတ်၏”ဟု သိ၏၊
၃-၂။ တိုတို ဝင်သက်လေကို ရှူသွင်းလျှင်လည်း “တိုတို ဝင်သက်လေကို ရှူသွင်း၏”ဟု သိ၏၊
တိုတို ထွက်သက်လေကို ရှူထုတ်လျှင်လည်း “တိုတို ထွက်သက်လေကို ရှူထုတ်၏”ဟု သိ၏၊
၃-၃။ (ဝင်သက်လေ၏) “အစ အလယ် အဆုံး အကုန်လုံးကို ထင်ထင်ရှားရှား သိလျက် ဝင်သက်လေကို ဖြစ်စေအံ့”ဟု ကျင့်၏၊
(ထွက်သက်လေ၏) “အစ အလယ် အဆုံး အကုန်လုံးကို ထင်ထင်ရှားရှား သိလျက် ထွက်သက်လေကို ဖြစ်စေအံ့” ဟု ကျင့်၏၊
၃-၄။ “ရုန့်ရင်းသော ဝင်သက်လေကို ငြိမ်းစေလျက် ဝင်သက်လေကို ဖြစ်စေအံ့”ဟု ကျင့်၏၊
“ရုန့်ရင်းသော ထွက်သက်လေကို ငြိမ်းစေလျက် ထွက်သက်လေကို ဖြစ်စေအံ့”ဟု ကျင့်၏၊
၄။ ရဟန်းတို့...ဥပမာသော်ကား ကျွမ်းကျင်သော ပန်းပွတ်သမားသည်လည်းကောင်း, ပန်းပွတ်သမား၏ တပည့်သည်လည်းကောင်း ..
(ပွတ်ကြိုးကို) ရှည်ရှည် ဆွဲငင်လျှင်လည်း “ရှည်ရှည် ဆွဲငင်သည်”ဟု သိ၏၊
(ပွတ်ကြိုးကို) တိုတို ဆွဲငင်လျှင်လည်း “တိုတို ဆွဲငင်သည်”ဟု သိ၏၊
ရဟန်းတို့...ဤအတူပင် ရဟန်းသည် ..
၄-၁။ ရှည်ရှည် ဝင်သက်လေကို ရှူသွင်းလျှင်လည်း “ရှည်ရှည် ဝင်သက်လေကို ရှူသွင်း၏”ဟု သိ၏၊
ရှည်ရှည် ထွက်သက်လေကို ရှူထုတ်လျှင်လည်း “ရှည်ရှည် ထွက်သက်လေကို ရှူထုတ်၏”ဟု သိ၏၊
၄-၂။ တိုတို ဝင်သက်လေကို ရှူသွင်းလျှင်လည်း “တိုတို ဝင်သက်လေကို ရှူသွင်း၏”ဟု သိ၏၊
တိုတို ထွက်သက်လေကို ရှူထုတ်လျှင်လည်း “တိုတို ထွက်သက်လေကို ရှူထုတ်၏”ဟု သိ၏၊
၄-၃။ (ဝင်သက်လေ၏) “အစ အလယ် အဆုံး အကုန်လုံးကို ထင်ထင်ရှားရှား သိလျက် ဝင်သက်လေကို ဖြစ်စေအံ့”ဟု ကျင့်၏၊
(ထွက်သက်လေ၏) “အစ အလယ် အဆုံး အကုန်လုံးကို ထင်ထင်ရှားရှား သိလျက် ထွက်သက်လေကို ဖြစ်စေအံ့”ဟု ကျင့်၏၊
၄-၄။ “ရုန့်ရင်းသော ဝင်သက်လေကို ငြိမ်းစေလျက် ဝင်သက်လေကို ဖြစ်စေအံ့”ဟု ကျင့်၏၊
“ရုန့်ရင်းသော ထွက်သက်လေကို ငြိမ်းစေလျက် ထွက်သက်လေကို ဖြစ်စေအံ့”ဟု ကျင့်၏၊
ဝိပဿနာပိုင်း - ပထမဆင့်
၅-၁။ (က) ဤသို့လျှင် အဇ္ဈတ္တ ကာယ၌မူလည်း ကာယကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊
၅-၁။ ( ခ ) ဗဟိဒ္ဓ ကာယ၌မူလည်း ကာယကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊
၅-၁။ ( ဂ ) အဇ္ဈတ္တ ဗဟိဒ္ဓ ကာယ နှစ်မျိုးလုံးတို့၌မူလည်း ကာယကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊[မှတ်စု ၉]
ဝိပဿနာပိုင်း - ဒုတိယဆင့်
၅-၂။ (က) ကာယ၌ ဖြစ်ကြောင်းတရားနှင့် ဖြစ်ခြင်းသဘောကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍မူလည်း နေ၏၊
၅-၂။ ( ခ ) ကာယ၌ ချုပ်ကြောင်းတရားနှင့် ချုပ်+ပျက်ခြင်းသဘောကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍မူလည်းနေ၏၊
၅-၂။ ( ဂ ) ကာယ၌ ဖြစ်ကြောင်း ချုပ်ကြောင်းတရားနှင့် ဖြစ်ခြင်း ချုပ်+ပျက်ခြင်းသဘောကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍မူလည်း နေ၏၊
ဝိပဿနာပိုင်း - တတိယဆင့်
၅-၃။ ထို့ပြင် “ကာယသည်သာလျှင် ရှိ၏”ဟု ထိုရဟန်းအား သတိသည် ရှေးရှုထင်၏၊ (ထိုသတိသည်) ဝိပဿနာဉာဏ် အဆင့်ဆင့် တိုးပွားခြင်းငှာသာ ဖြစ်၏၊ ဝိပဿနာဉာဏ်နှင့် ယှဉ်သော သတိ အဆင့်ဆင့် တိုးပွားခြင်းငှာသာ ဖြစ်၏၊
၅-၄။ (ထိုရဟန်းသည် တဏှာ-ဒိဋ္ဌိတို့ဖြင့်) မမှီမတွယ်မူ၍လည်း နေ၏၊ (ဥပါဒါနက္ခန္ဓာငါးပါးတည်းဟူသော) လောက၌ တစ်စုံတစ်ခုသောတရားကိုမျှလည်း (ငါ, ငါ၏ ဥစ္စာဟု) စွဲလည်း မစွဲလမ်း။
၆။ ရဟန်းတို့...ဤသို့လည်း ရဟန်းသည် ကာယ၌ ကာယကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊
ဝင်သက်လေ-ထွက်သက်လေကို ရှုဆင်ခြင်ခြင်းအခန်း ပြီး၏၊
ဣရိယာပုထ်ကို ဆင်ခြင်ခြင်းအခန်း
သမထပိုင်း + ဝိပဿနာပိုင်း
၇။ ရဟန်းတို့... တစ်ဖန် ထို့ပြင်လည်း ရဟန်းသည် ..
၇-၁။ သွားလျှင်လည်း “သွားသည်”ဟု သိ၏၊
၇-၂။ ရပ်လျှင်လည်း “ရပ်သည်”ဟု သိ၏၊
၇-၃။ ထိုင်လျှင်လည်း “ထိုင်သည်”ဟု သိ၏၊
၇-၄။ လျောင်းလျှင်လည်း “လျောင်းသည်”ဟု သိ၏၊
၈။ ထိုရဟန်း၏ ကာယသည် အကြင်အကြင် အမူအရာအားဖြင့် တည်နေ၏၊ ထိုကာယကို ထိုထိုအမူအရာအားဖြင့် သိ၏၊
ဝိပဿနာပိုင်း - ပထမဆင့်
၉-၁။ (က) ဤသို့လျှင် အဇ္ဈတ္တ ကာယ၌မူလည်း ကာယကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊
၉-၁။ ( ခ ) ဗဟိဒ္ဓ ကာယ၌မူလည်း ကာယကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊
၉-၁။ ( ဂ ) အဇ္ဈတ္တ ဗဟိဒ္ဓ ကာယ နှစ်မျိုးလုံးတို့၌မူလည်း ကာယကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊
ဝိပဿနာပိုင်း - ဒုတိယဆင့်
၉-၂။ (က) ကာယ၌ ဖြစ်ကြောင်းတရားနှင့် ဖြစ်ခြင်းသဘောကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍မူလည်း နေ၏၊
၉-၂။ ( ခ ) ကာယ၌ ချုပ်ကြောင်းတရားနှင့် ချုပ်+ပျက်ခြင်းသဘောကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍မူလည်း နေ၏၊
၉-၂။ ( ဂ ) ကာယ၌ ဖြစ်ကြောင်း ချုပ်ကြောင်းတရားနှင့် ဖြစ်ခြင်း ချုပ်+ပျက်ခြင်းသဘောကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍မူလည်း နေ၏၊
ဝိပဿနာပိုင်း - တတိယဆင့်
၉-၃။ ထို့ပြင် “ကာယသည်သာလျှင် ရှိ၏”ဟု ထိုရဟန်းအား သတိသည် ရှေးရှုထင်၏၊ (ထိုသတိသည်) ဝိပဿနာဉာဏ် အဆင့်ဆင့် တိုးပွားခြင်းငှာသာ ဖြစ်၏၊ ဝိပဿနာဉာဏ်နှင့် ယှဉ်သော သတိ အဆင့်ဆင့် တိုးပွားခြင်းငှာသာ ဖြစ်၏၊
ဝိပဿနာပိုင်း - စတုတ္ထဆင့်
၉-၄။ (ထိုရဟန်းသည် တဏှာ-ဒိဋ္ဌိတို့ဖြင့်) မမှီမတွယ်မူ၍လည်း နေ၏၊ (ဥပါဒါနက္ခန္ဓာငါးပါးတည်းဟူသော) လောက၌ တစ်စုံတစ်ခုသောတရားကိုမျှလည်း (ငါ, ငါ၏ ဥစ္စာဟု) စွဲလည်း မစွဲလမ်း။
၁၀။ ရဟန်းတို့...ဤသို့လည်း ရဟန်းသည် ကာယ၌ ကာယကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊
ဣရိယာပုထ်ကို ဆင်ခြင်ခြင်းအခန်း ပြီး၏၊
သတိသမ္ပဇဉ်ဖြင့် ဆင်ခြင်ခြင်းအခန်း - သမထပိုင်း + ဝိပဿနာပိုင်း
၁၁။ ရဟန်းတို့... တစ်ဖန် ထို့ပြင်လည်း ရဟန်းသည် ..
၁၁-၁။ ရှေ့သို့တိုးရာ နောက်သို့ဆုတ်ရာ၌ သမ္ပဇဉ်ဉာဏ်ဖြင့် ပြုလေ့ရှိ၏၊
၁၁-၂။ တည့်တည့်ကြည့်ရာ စောင်းငဲ့ကြည့်ရာ၌ သမ္ပဇဉ်ဉာဏ်ဖြင့် ပြုလေ့ရှိ၏၊
၁၁-၃။ ကွေးရာ ဆန့်ရာ၌ သမ္ပဇဉ်ဉာဏ်ဖြင့် ပြုလေ့ရှိ၏၊
၁၁-၄။ ဒုကုဋ် သပိတ် သင်္ကန်းကို ကိုင်ဆောင်ရာ၌ သမ္ပဇဉ်ဉာဏ်ဖြင့် ပြုလေ့ရှိ၏၊
၁၁-၅။ စားရာ သောက်ရာ ခဲရာ လျက်ရာ၌ သမ္ပဇဉ်ဉာဏ်ဖြင့် ပြုလေ့ရှိ၏၊
၁၁-၆။ ကျင်ကြီးစွန့်ရာ ကျင်ငယ်စွန့်ရာ၌ သမ္ပဇဉ်ဉာဏ်ဖြင့် ပြုလေ့ရှိ၏၊
၁၁-၇။ သွားရာ ရပ်ရာ ထိုင်ရာ အိပ်ပျော်ရာ နိုးလာရာ စကားပြောရာ ဆိတ်ဆိတ်နေရာ၌ သမ္ပဇဉ်ဉာဏ်ဖြင့် ပြုလေ့ရှိ၏၊
ဝိပဿနာပိုင်း
၁၂။ ဤသို့လျှင် အဇ္ဈတ္တ ကာယ၌မူလည်း။ပ။ ရဟန်းတို့... ဤသို့လည်း ရဟန်းသည် ကာယ၌ ကာယကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊
သတိသမ္ပဇဉ်ဖြင့် ဆင်ခြင်ခြင်းအခန်း ပြီး၏၊
စက်ဆုပ်ဖွယ်ရာဟု နှလုံးသွင်းခြင်းအခန်း - သမထပိုင်း
၁၃။ ရဟန်းတို့... တစ်ဖန် ထို့ပြင်လည်း ရဟန်းသည် ခြေဖဝါးမှ အထက်, ဆံပင်ဖျားမှ အောက် ထက်ဝန်းကျင် အရေပါး အဆုံးရှိသော မစင်ကြယ်သည့် အရာအမျိုးမျိုးတို့ဖြင့် ပြည့်လျက်ရှိသော ဤရုပ်အပေါင်းကိုပင် စူးစိုက်ဆင်ခြင်၏ –– “ဤရုပ်အပေါင်း၌ ..
ဆံပင်၊ မွေးညင်း၊ ခြေသည်း လက်သည်း၊ သွား၊ အရေ၊
အသား၊ အကြော၊ အရိုး၊ ရိုးတွင်းချဉ်ဆီ၊ အညှို့၊
နှလုံး၊ အသည်း၊ အမြှေး၊ အဖျဉ်း၊ အဆုပ်၊
အူမ၊ အူသိမ်၊ အစာသစ်၊ အစာဟောင်း၊ ဦးနှောက်၊
သည်းခြေ၊ သလိပ်၊ ပြည်၊ သွေး၊ ချွေး၊ အဆီခဲ၊
မျက်ရည်၊ ဆီကြည်၊ တံတွေး၊ နှပ်၊ အစေး၊ ကျင်ငယ်သည် ရှိ၏”ဟု စူးစိုက်ဆင်ခြင်၏၊
၁၄။ ရဟန်းတို့... ဥပမာသော်ကား နှစ်ဖက်မျက်နှာဝရှိသော အိတ်သည် စပါးအမျိုးမျိုးဖြင့် ပြည့်လျက် ရှိရာ၏၊ အဘယ်စပါးတို့နည်းဟူမူ- သလေးစပါး ကောက်ကြီးစပါး ပဲနောက် ပဲကြီး နှမ်း ဆန်တို့တည်း။ မျက်စိအမြင်ရှိသော ယောကျ်ားသည် ထိုအိတ်ကို ဖြေ၍ “ဤသည်တို့ကား သလေးစပါးတို့တည်း၊ ဤသည်တို့ကား ကောက်ကြီးစပါးတို့တည်း၊ ဤသည်တို့ကား ပဲနောက်တို့တည်း၊ ဤသည်တို့ကား ပဲကြီးတို့တည်း၊ ဤသည်တို့ကား နှမ်းတို့တည်း၊ ဤသည်တို့ကား ဆန်တို့တည်း”ဟု စူးစိုက်ဆင်ခြင်ရာသကဲ့သို့ ရဟန်းတို့... ဤအတူပင် ရဟန်းသည် ခြေဖဝါးမှ အထက်, ဆံပင်ဖျားမှ အောက် ထက်ဝန်းကျင် အရေပါး အဆုံးရှိသော မစင်ကြယ်သည့် အရာအမျိုးမျိုးတို့ဖြင့် ပြည့်လျက်ရှိသော ဤကာယကိုပင် စူးစိုက်ဆင်ခြင်၏ “ဤကာယ၌ ဆံပင် မွေးညင်း ခြေသည်း လက်သည်း သွား အရေ။ပ။ကျင်ငယ်သည် ရှိ၏”ဟု (စူးစိုက်ဆင်ခြင်၏)။
ဝိပဿနာပိုင်း
၁၅။ ဤသို့လျှင် အဇ္ဈတ္တ ကာယ၌မူလည်း။ပ။ ရဟန်းတို့... ဤသို့လည်း ရဟန်းသည် ကာယ၌ ကာယကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊
စက်ဆုပ်ဖွယ်ရာဟု နှလုံးသွင်းဆင်ခြင်ခြင်းအခန်း ပြီး၏၊
ဓာတ်အားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်းအခန်း - သမထပိုင်း + ဝိပဿနာပိုင်း
၁၆။ ရဟန်းတို့... တစ်ဖန် ထို့ပြင်လည်း “ဤကာယ၌ ပထဝီဓာတ် = မြေဓာတ်, အာပေါဓာတ် = ရေဓာတ်, တေဇောဓာတ် = မီးဓာတ်, ဝါယောဓာတ် = လေဓာတ်သည် ရှိ၏”ဟု ဤကာယကို တည်မြဲတိုင်း ထားမြဲတိုင်းပင် ဓာတ်အားဖြင့် စူးစိုက်ဆင်ခြင်၏၊
၁၇။ ရဟန်းတို့... ဥပမာသော်ကား ကျွမ်းကျင်သော နွားသတ်သမားသည်လည်းကောင်း နွားသတ်သမား၏ တပည့်သည်လည်းကောင်း နွားကို သတ်၍ လမ်းလေးခွဆုံရာ၌ အစုအပုံအားဖြင့် ခွဲခြားလျက် ထိုင်နေရာသကဲ့သို့ ရဟန်းတို့... ဤအတူပင် ရဟန်းသည် “ဤကာယ၌ ပထဝီဓာတ် = မြေဓာတ်, အာပေါဓာတ် = ရေဓာတ်, တေဇောဓာတ် = မီးဓာတ်, ဝါယောဓာတ် = လေဓာတ်သည် ရှိ၏”ဟု ဤကာယကို တည်မြဲတိုင်း ထားမြဲတိုင်းပင် ဓာတ်အားဖြင့် စူးစိုက်ဆင်ခြင်၏၊
ဝိပဿနာပိုင်း
၁၈။ ဤသို့လျှင် အဇ္ဈတ္တ ကာယ၌မူလည်း။ပ။ ရဟန်းတို့... ဤသို့လည်း ရဟန်းသည် ကာယ၌ ကာယကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊
ဓာတ်အားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်းအခန်း ပြီး၏၊
သူသေကောင် ကိုးမျိုးကို ဆင်ခြင်ခြင်းအခန်း - သမထပိုင်း + (ဝိပဿနာပိုင်း)
၁၉။ ရဟန်းတို့... တစ်ဖန် ထို့ပြင်လည်း ရဟန်းသည် ..သေ၍ တစ်ရက်ရှိသော သူသေကောင်, သေ၍ နှစ်ရက် ရှိသော သူသေကောင်, သေ၍ သုံးရက်ရှိသော သူသေကောင်, ဖူးရောင်နေသော သူသေကောင်, ရုပ်ဆင်းပျက်လျက် ညိုမဲနေသော သူသေကောင်, ပြည်ကဲ့သို့ စက်ဆုပ်ဖွယ် အပုပ်ရည် ယိုစီးနေသော သင်္ချိုင်း၌ စွန့်ပစ်ထားအပ်သော သူသေကောင်ကို မြင်ရာသကဲ့သို့ ထိုရဟန်းသည် “ဤ ငါ၏ကာယသည်လည်း ဤကဲ့သို့သော သဘောရှိ၏၊ ဤကဲ့သို့သော သဘောဖြစ်လိမ့်မည်သာတည်း၊ ဤကဲ့သို့သော သဘောကို မလွန်ဆန်နိုင်”ဟု ဤကာယကိုပင် နှိုင်းစာ၍ (ဉာဏ်ဖြင့် ကပ်ဆောင်၍) ရှု၏၊ (၁)
ဝိပဿနာပိုင်း
၂၀။ ဤသို့လျှင် အဇ္ဈတ္တ ကာယ၌မူလည်း။ပ။ ရဟန်းတို့... ဤသို့လည်း ရဟန်းသည် ကာယ၌ ကာယကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊
သမထပိုင်း + (ဝိပဿနာပိုင်း)
၂၁။ ရဟန်းတို့... တစ်ဖန် ထို့ပြင်လည်း ရဟန်းသည် ကျီးတို့ ခဲစားအပ်သည်မူလည်းဖြစ်သော, စွန်ရဲတို့ ခဲစားအပ်သည်မူလည်းဖြစ်သော, လင်းတတို့ ခဲစားအပ်သည်မူလည်းဖြစ်သော, ဘုံမတီးငှက်တို့ ခဲစားအပ်သည်မူလည်း ဖြစ်သော, ခွေးတို့ ခဲစားအပ်သည်မူလည်းဖြစ်သော, ကျားတို့ ခဲစားအပ်သည်မူလည်းဖြစ်သော, သစ်တို့ ခဲစားအပ်သည် မူလည်းဖြစ်သော, မြေခွေးတို့ ခဲစားအပ်သည်မူလည်းဖြစ်သော, ပိုးအမျိုးမျိုးတို့ ခဲစားအပ်သည်မူလည်းဖြစ်သော, သင်္ချိုင်း၌ စွန့်ပစ်ထားအပ်သော သူသေကောင်ကို မြင်ရာသကဲ့သို့ ထိုရဟန်းသည် “ဤ ငါ၏ ကာယသည်လည်း ဤကဲ့သို့သော သဘောရှိ၏၊ ဤကဲ့သို့သော သဘောဖြစ်လိမ့်မည်သာတည်း၊ ဤကဲ့သို့သော သဘောကို မလွန်ဆန်နိုင်”ဟု ဤကာယကို သာလျှင် နှိုင်းစာ၍ (ဉာဏ်ဖြင့် ကပ်ဆောင်၍) ရှု၏၊ (၂)
ဝိပဿနာပိုင်း
၂၂။ ဤသို့လျှင် အဇ္ဈတ္တ ကာယ၌မူလည်း။ပ။ ရဟန်းတို့... ဤသို့လည်း ရဟန်းသည် ကာယ၌ ကာယကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊
သမထပိုင်း + (ဝိပဿနာပိုင်း)
၂၃။ ရဟန်းတို့... တစ်ဖန် ထို့ပြင်လည်း ရဟန်းသည် ..
အသားအသွေးရှိသေးသော, အကြောတို့ဖြင့် ဖွဲ့ထားသော, အရိုးဆက်လျက်ရှိသေးသော သင်္ချိုင်း၌ စွန့်ပစ် ထားအပ်သော သူသေကောင်ကို မြင်ရာသကဲ့သို့။ပ။ (၃)
အသားကင်း၍ သွေးတို့ဖြင့် ပေကျံလျက် အကြောတို့ဖြင့် ဖွဲ့ထားသော, အရိုးဆက်လျက် ရှိသေးသော, သင်္ချိုင်း၌ စွန့်ပစ်ထားအပ်သော သူသေကောင်ကို။ပ။ (၄)
အသားအသွေးကင်းလျက် အကြောတို့ဖြင့် ဖွဲ့ထားသော, အရိုးဆက်လျက် ရှိသေးသော, သင်္ချိုင်း၌ စွန့်ပစ် ထားအပ်သော သူသေကောင်ကို။ပ။ (၅)
တစ်နေရာ၌ လက်ရိုး, တစ်နေရာ၌ ခြေရိုး, တစ်နေရာ၌ ခြေဖမျက်ရိုး, တစ်နေရာ၌ မြင်းခေါင်းရိုး, တစ်နေရာ၌ ပေါင်ရိုး, တစ်နေရာ၌ ခါးရိုး, တစ်နေရာ၌ နံရိုး, တစ်နေရာ၌ ကျောက်ကုန်းရိုး, တစ်နေရာ၌ ပခုံးရိုး, တစ်နေရာ၌ လည်ပင်းရိုး, တစ်နေရာ၌ မေးရိုး, တစ်နေရာ၌ သွားရိုး, တစ်နေရာ၌ ဦးခေါင်းခွံအားဖြင့် ဖွဲ့ခြင်းကင်းကုန်လျက် ထိုထိုအရပ်တို့၌ ကြဲပြန့်နေကုန်သော သင်္ချိုင်း၌ စွန့်ပစ်ထားအပ်ကုန်သော အရိုးစုသူသေကောင်တို့ကို မြင်ရာသကဲ့သို့ ထိုရဟန်းသည် “ဤငါ၏ကာယသည်လည်း ဤကဲ့သို့သော သဘောရှိ၏၊ ဤကဲ့သို့သောသဘော ဖြစ်လိမ့်မည်သာတည်း၊ ဤကဲ့သို့သော သဘောကို မလွန်ဆန်နိုင်”ဟု ဤကာယကိုသာလျှင် နှိုင်းစာ၍ (ဉာဏ်ဖြင့် ကပ်ဆောင်၍) ရှု၏၊ (၆)
ဝိပဿနာပိုင်း
၂၄။ ဤသို့လျှင် အဇ္ဈတ္တ ကာယ၌မူလည်း။ပ။ နေ၏၊
သမထပိုင်း + (ဝိပဿနာပိုင်း)
၂၅။ ရဟန်းတို့... တစ်ဖန် ထို့ပြင်လည်း ရဟန်းသည် ..
ခရုသင်းအဆင်းနှင့်အတူ ဖြူဖွေးနေကုန်သော သင်္ချိုင်း၌ စွန့်ပစ်ထားအပ်ကုန်သော အရိုးစုသူသေကောင်တို့ကို မြင်ရာသကဲ့သို့။ပ။ (၇)
နှစ်လွန်လျက် စုပုံနေသော သင်္ချိုင်း၌ စွန့်ပစ်ထားအပ်ကုန်သော အရိုးစုသူသေကောင်တို့ကို မြင်ရာသကဲ့သို့။ ပ။ (၈)
ဆွေးမြေ့လျက် အမှုန့်ဖြစ်ကုန်သော သင်္ချိုင်း၌ စွန့်ပစ်ထားအပ်ကုန်သော အရိုးစုသူသေကောင်တို့ကို မြင်ရာ သကဲ့သို့ ထိုရဟန်းသည် “ဤငါ၏ ကာယသည်လည်း ဤကဲ့သို့သော သဘောရှိ၏၊ ဤကဲ့သို့သော သဘော ဖြစ်လိမ့်မည် သာတည်း၊ ဤကဲ့သို့သော သဘောကို မလွန်ဆန်နိုင်”ဟု ဤကာယကိုသာလျှင် နှိုင်းစာ၍ (ဉာဏ်ဖြင့် ကပ်ဆောင်၍) ရှု၏၊ (၉)
ဝိပဿနာပိုင်း - ပထမဆင့်
၂၆-၁။ (က) ဤသို့လျှင် အဇ္ဈတ္တ ကာယ၌မူလည်း ကာယကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊၊ ၂၆-၁။ ( ခ ) ဗဟိဒ္ဓ ကာယ၌မူလည်း ကာယကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊
၂၆-၁။ ( ဂ ) အဇ္ဈတ္တ ဗဟိဒ္ဓ ကာယ နှစ်မျိုးလုံးတို့၌မူလည်း ကာယကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊
ဝိပဿနာပိုင်း - ဒုတိယဆင့်
၂၆-၂။ (က) ကာယ၌ ဖြစ်ကြောင်းတရားနှင့် ဖြစ်ခြင်းသဘောကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍မူလည်း နေ၏၊
၂၆-၂။ ( ခ ) ကာယ၌ ချုပ်ကြောင်းတရားနှင့် ချုပ်+ပျက်ခြင်းသဘောကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍မူလည်းနေ၏၊
၂၆-၂။ ( ဂ ) ကာယ၌ ဖြစ်ကြောင်း ချုပ်ကြောင်းတရားနှင့် ဖြစ်ခြင်း ချုပ်+ပျက်ခြင်းသဘောကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍မူလည်း နေ၏၊
ဝိပဿနာပိုင်း - တတိယဆင့်
၂၆-၃။ ထို့ပြင် “ကာယသည်သာလျှင် ရှိ၏”ဟု ထိုရဟန်းအား သတိသည် ရှေးရှုထင်၏၊ (ထိုသတိသည်) ဝိပဿနာဉာဏ် အဆင့်ဆင့် တိုးပွားခြင်းငှာသာ ဖြစ်၏၊ ဝိပဿနာဉာဏ်နှင့် ယှဉ်သော သတိ အဆင့်ဆင့် တိုးပွားခြင်းငှာသာ ဖြစ်၏၊
ဝိပဿနာပိုင်း - စတုတ္ထဆင့်
၂၆-၄။ (ထိုရဟန်း သည် တဏှာ-ဒိဋ္ဌိတို့ဖြင့်) မမှီမတွယ်မူ၍လည်း နေ၏၊ (ဥပါဒါနက္ခန္ဓာငါးပါးတည်းဟူသော) လောက၌ တစ်စုံတစ်ခုသောတရားကိုမျှလည်း (ငါ, ငါ၏ ဥစ္စာဟု) စွဲလည်း မစွဲလမ်း။
၂၇။ ရဟန်းတို့... ဤသို့လည်း ရဟန်းသည် ကာယ၌ ကာယကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏၊
သူသေကောင် ကိုးမျိုးကို ဆင်ခြင်ခြင်းအခန်း ပြီး၏၊
ကာယကို ဆင်ခြင်ခြင်း တစ်ဆယ့်လေးမျိုး ပြီး၏၊
ဝေဒနာကို ဆင်ခြင်ခြင်း ကိုးမျိုး
ဝိပဿနာပိုင်း - ပထမဆင့် (၁)
၂၈။ ရဟန်းတို့... အဘယ်သို့လျှင် ရဟန်းသည် ဝေဒနာ[မှတ်စု ၁၀]တို့၌ ဝေဒနာတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေသနည်း။ ရဟန်းတို့... ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ..
၂၈-၁။ သုခဝေဒနာ[မှတ်စု ၁၁]ကို ခံစားလျှင်လည်း “သုခဝေဒနာကို ခံစားသည်”ဟု သိ၏၊
၂၈-၂။ ဒုက္ခဝေဒနာ[မှတ်စု ၁၂]ကို ခံစားလျှင်လည်း “ဒုက္ခဝေဒနာကို ခံစားသည်”ဟု သိ၏၊
၂၈-၃။ အဒုက္ခမသုခဝေဒနာ[မှတ်စု ၁၃]ကို ခံစားလျှင်လည်း “အဒုက္ခမသုခဝေဒနာကို ခံစားသည်”ဟု သိ၏၊
၂၈-၄။ ကာမဂုဏ်နှင့် စပ်သော သုခဝေဒနာကို ခံစားလျှင်လည်း “ကာမဂုဏ်နှင့် စပ်သော သုခဝေဒနာကို ခံစားသည်”ဟု သိ၏၊
၂၈-၅။ ကာမဂုဏ်နှင့် မစပ်သော သုခဝေဒနာကို ခံစားလျှင်လည်း “ကာမဂုဏ်နှင့် မစပ်သော သုခဝေဒနာကို ခံစားသည်”ဟု သိ၏၊
၂၈-၆။ ကာမဂုဏ်နှင့် စပ်သော ဒုက္ခဝေဒနာကို ခံစားလျှင်လည်း “ကာမဂုဏ်နှင့် စပ်သော ဒုက္ခဝေဒနာကို ခံစားသည်” ဟု သိ၏၊
၂၈-၇။ ကာမဂုဏ်နှင့် မစပ်သော ဒုက္ခဝေဒနာကို ခံစားလျှင်လည်း “ကာမဂုဏ်နှင့် မစပ်သော ဒုက္ခဝေဒနာကို ခံစားသည်”ဟု သိ၏၊
၂၈-၈။ ကာမဂုဏ်နှင့် စပ်သော အဒုက္ခမသုခဝေဒနာကို ခံစားလျှင်လည်း “ကာမဂုဏ်နှင့် စပ်သော အဒုက္ခမသုခ ဝေဒနာကို ခံစားသည်”ဟု သိ၏၊
၂၈-၉။ ကာမဂုဏ်နှင့် မစပ်သော အဒုက္ခမသုခဝေဒနာကို ခံစားလျှင်လည်း “ကာမဂုဏ်နှင့် မစပ်သော အဒုက္ခမသုခ ဝေဒနာကို ခံစားသည်”ဟု သိ၏၊
ဝိပဿနာပိုင်း - ပထမဆင့် (၂)
၂၉-၁။ (က) ဤသို့လျှင် အဇ္ဈတ္တ ဝေဒနာတို့၌မူလည်း ဝေဒနာတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊
၂၉-၁။ ( ခ ) ဗဟိဒ္ဓ ဝေဒနာတို့၌မူလည်း ဝေဒနာတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊
၂၉-၁။ ( ဂ ) အဇ္ဈတ္တ ဗဟိဒ္ဓ ဝေဒနာ နှစ်မျိုးလုံးတို့၌မူလည်း ဝေဒနာတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍နေ၏၊
ဝိပဿနာပိုင်း - ဒုတိယဆင့်
၂၉-၂။ (က) ဝေဒနာတို့၌ ဖြစ်ကြောင်းတရားနှင့် ဖြစ်ခြင်းသဘောကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍မူလည်း နေ၏၊ ၂၉-၂။ ( ခ ) ဝေဒနာတို့၌ ချုပ်ကြောင်းတရားနှင့် ချုပ်+ပျက်ခြင်းသဘောကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍မူလည်း နေ၏၊ ၂၉-၂။ ( ဂ ) ဝေဒနာတို့၌ ဖြစ်ကြောင်း ချုပ်ကြောင်းတရားနှင့် ဖြစ်ခြင်း ချုပ်+ပျက်ခြင်းသဘောကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍မူလည်း နေ၏၊
ဝိပဿနာပိုင်း - တတိယဆင့်
၂၉-၃။ ထို့ပြင် “ဝေဒနာသည်သာလျှင် ရှိ၏”ဟု ထိုရဟန်းအား သတိသည် ရှေးရှုထင်၏၊ (ထိုသတိသည်) ဝိပဿနာ ဉာဏ် အဆင့်ဆင့် တိုးပွားခြင်းငှာသာဖြစ်၏၊ ဝိပဿနာဉာဏ်နှင့် ယှဉ်သော သတိ အဆင့်ဆင့် တိုးပွားခြင်း ငှာသာ ဖြစ်၏၊
ဝိပဿနာပိုင်း - စတုတ္ထဆင့်
၂၉-၄။ (ထိုရဟန်းသည် တဏှာ-ဒိဋ္ဌိတို့ဖြင့်) မမှီမတွယ်မူ၍လည်း နေ၏၊ (ဥပါဒါနက္ခန္ဓာငါးပါးတည်းဟူသော) လောက၌ တစ်စုံတစ်ခုသောတရားကိုမျှလည်း (ငါ, ငါ၏ဥစ္စာဟု) စွဲလည်း မစွဲလမ်း။
၃၀။ ရဟန်းတို့... ဤသို့လည်း ရဟန်းသည် ဝေဒနာတို့၌ ဝေဒနာတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊ ဝေဒနာကို ဆင်ခြင်ခြင်း ကိုးပါး ပြီး၏၊
စိတ်ကို ဆင်ခြင်ခြင်း တစ်ဆယ့်ခြောက်ပါး
ဝိပဿနာပိုင်း - ပထမဆင့် (၁)
၃၁။ ရဟန်းတို့... အဘယ်သို့လျှင် ရဟန်းသည် စိတ်၌ စိတ်ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေသနည်း။
ရဟန်းတို့... ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ..
၃၁-၁။ ရာဂ[မှတ်စု ၁၄]နှင့်တကွသော စိတ်ကိုလည်း “ရာဂနှင့်တကွသော စိတ်”ဟု သိ၏၊
၃၁-၂။ ရာဂကင်းသော စိတ်ကိုလည်း “ရာဂကင်းသော စိတ်”ဟု သိ၏၊
၃၁-၃။ ဒေါသ[မှတ်စု ၁၅]နှင့်တကွသော စိတ်ကိုလည်း “ဒေါသနှင့်တကွသော စိတ်”ဟု သိ၏၊
၃၁-၄။ ဒေါသကင်းသော စိတ်ကိုလည်း “ဒေါသကင်းသော စိတ်”ဟု သိ၏၊
၃၁-၅။ မောဟ[မှတ်စု ၁၆]နှင့်တကွသော စိတ်ကိုလည်း “မောဟနှင့်တကွသော စိတ်”ဟု သိ၏၊
၃၁-၆။ မောဟကင်းသော စိတ်ကိုလည်း “မောဟကင်းသော စိတ်”ဟု သိ၏၊
၃၁-၇။ ကျုံ့သော သံခိတ္တစိတ်ကိုလည်း “ကျုံ့သော သံခိတ္တစိတ်”ဟု သိ၏၊
၃၁-၈။ ပျံ့လွင့်သော ဝိက္ခိတ္တစိတ်ကိုလည်း “ပျံ့လွင့်သော ဝိက္ခိတ္တစိတ်”ဟု သိ၏၊
၃၁-၉။ မဟဂ္ဂုတ်[မှတ်စု ၁၇]စိတ်ကိုလည်း “မဟဂ္ဂုတ်စိတ်”ဟု သိ၏၊
၃၁-၁၀။ အမဟဂ္ဂုတ်[မှတ်စု ၁၈]စိတ်ကိုလည်း “အမဟဂ္ဂုတ်စိတ်”ဟု သိ၏၊
၃၁-၁၁။ သဥတ္တရ[မှတ်စု ၁၉]စိတ်ကိုလည်း “သဥတ္တရစိတ်”ဟု သိ၏၊
၃၁-၁၂။ အနုတ္တရစိတ်[မှတ်စု ၂၀]ကိုလည်း “အနုတ္တရစိတ်”ဟု သိ၏၊
၃၁-၁၃။ သမာဟိတစိတ်[မှတ်စု ၂၁]ကိုလည်း “သမာဟိတစိတ်”ဟု သိ၏၊
၃၁-၁၄။ အသမာဟိတစိတ်[မှတ်စု ၂၂]ကိုလည်း “အသမာဟိတစိတ်”ဟု သိ၏၊
၃၁-၁၅။ ဝိမုတ္တစိတ်[မှတ်စု ၂၃]ကိုလည်း “ဝိမုတ္တစိတ်”ဟု သိ၏၊
၃၁-၁၆။ အဝိမုတ္တစိတ်[မှတ်စု ၂၄]ကိုလည်း “အဝိမုတ္တစိတ်”ဟု သိ၏၊
ဝိပဿနာပိုင်း - ပထမဆင့် (၂)
၃၂-၁။ (က) ဤသို့လျှင် အဇ္ဈတ္တ စိတ်၌မူလည်း စိတ်ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊
၃၂-၁။ ( ခ ) ဗဟိဒ္ဓ စိတ်၌မူလည်း စိတ်ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊
၃၂-၁။ ( ဂ ) အဇ္ဈတ္တ ဗဟိဒ္ဓ စိတ် နှစ်မျိုးလုံးတို့၌မူလည်း စိတ်ကိုအကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊
ဝိပဿနာပိုင်း - ဒုတိယဆင့်
၃၂-၂။ (က) စိတ်၌ ဖြစ်ကြောင်းတရားနှင့် ဖြစ်ခြင်းသဘောကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍မူလည်း နေ၏၊
၃၂-၂။ ( ခ ) စိတ်၌ ချုပ်ကြောင်းတရားနှင့် ချုပ်+ပျက်ခြင်းသဘောကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍မူလည်း နေ၏၊
၃၂-၂။ ( ဂ ) စိတ်၌ ဖြစ်ကြောင်း ချုပ်ကြောင်းတရားနှင့် ဖြစ်ခြင်း ချုပ်+ပျက်ခြင်းသဘောကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍မူလည်း နေ၏၊
ဝိပဿနာပိုင်း - တတိယဆင့်
၃၂-၃။ ထို့ပြင် “စိတ်သည်သာလျှင် ရှိ၏”ဟု ထိုရဟန်းအား သတိသည် ရှေးရှုထင်၏၊ (ထိုသတိသည်) ဝိပဿနာဉာဏ် အဆင့်ဆင့် တိုးပွားခြင်းငှာသာ ဖြစ်၏၊ ဝိပဿနာဉာဏ်နှင့် ယှဉ်သော သတိ အဆင့်ဆင့် တိုးပွားခြင်းငှာသာ ဖြစ်၏၊
ဝိပဿနာပိုင်း - စတုတ္ထဆင့်
၃၂-၄။ (ထိုရဟန်းသည် တဏှာဒိဋ္ဌိတို့ဖြင့်) မမှီမတွယ်မူ၍လည်း နေ၏၊ (ဥပါဒါနက္ခန္ဓာငါးပါးတည်းဟူသော) လောက၌ တစ်စုံတစ်ခုသောတရားကိုမျှလည်း (ငါ, ငါ၏ဥစ္စာဟု) စွဲလည်း မစွဲလမ်း။
၃၃။ ရဟန်းတို့... ဤကဲ့သို့လည်း ရဟန်းသည် စိတ်၌ စိတ်ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊
စိတ်ကို ဆင်ခြင်ခြင်း တစ်ဆယ့်ခြောက်ပါး ပြီး၏၊
ဓမ္မသဘောတရားကို ဆင်ခြင်ခြင်း ငါးပါး - နီဝရဏတရားငါးပါးကို ဆင်ခြင်ခြင်းအပိုင်း
ဝိပဿနာပိုင်း - ပထမဆင့် (၁)
၃၄။ ရဟန်းတို့... အဘယ်သို့လျှင် ရဟန်းသည် သဘောတရားတို့၌ သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ ရှိသည်ဖြစ်၍ နေသနည်း။ ရဟန်းတို့... ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် နီဝရဏ[မှတ်စု ၂၅] ငါးပါး သဘောတရားတို့၌ သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊ ရဟန်းတို့... အဘယ်သို့လျှင် ရဟန်းသည် နီဝရဏ ငါးပါး သဘောတရားတို့၌ သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေသနည်း။ ရဟန်းတို့... ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ..
၃၄-၁။ (က) မိမိသန္တာန်၌ ကာမစ္ဆန္ဒ[မှတ်စု ၂၆]တရား ထင်ရှားရှိလျှင်လည်း “ငါ၏ သန္တာန်၌ ကာမစ္ဆန္ဒတရား ထင်ရှားရှိသည်”ဟု သိ၏၊
၃၄-၁။ ( ခ ) မိမိသန္တာန်၌ ကာမစ္ဆန္ဒတရား ထင်ရှားမရှိလျှင်လည်း “ငါ၏ သန္တာန်၌ ကာမစ္ဆန္ဒတရား ထင်ရှား မရှိ”ဟု သိ၏၊
၃၄-၁။ ( ဂ ) မဖြစ်သေးသော ကာမစ္ဆန္ဒတရား၏ ဖြစ်ကြောင်းကိုလည်းသိ၏၊
၃၄-၁။ (ဃ) ဖြစ်ပြီးသော ကာမစ္ဆန္ဒတရား၏ ပယ်ကြောင်းကိုလည်း သိ၏၊
၃၄-၁။ ( င ) ပယ်ပြီးသော ကာမစ္ဆန္ဒတရား၏ နောင်အခါ မဖြစ်ပေါ်ကြောင်းကိုလည်း သိ၏၊
၃၄-၂။ (က) မိမိသန္တာန်၌ ဗျာပါဒ[မှတ်စု ၂၇]တရား ထင်ရှားရှိလျှင်လည်း “ငါ၏ သန္တာန်၌ ဗျာပါဒတရား ထင်ရှားရှိသည်”ဟု သိ၏၊
၃၄-၂။ ( ခ ) မိမိသန္တာန်၌ ဗျာပါဒတရား ထင်ရှားမရှိလျှင်လည်း “ငါ၏ သန္တာန်၌ ဗျာပါဒတရား ထင်ရှား မရှိ”ဟု သိ၏၊
၃၄-၂။ ( ဂ ) မဖြစ်သေးသော ဗျာပါဒတရား၏ ဖြစ်ကြောင်းကိုလည်း သိ၏၊
၃၄-၂။ (ဃ) ဖြစ်ပြီးသော ဗျာပါဒတရား၏ ပယ်ကြောင်းကိုလည်း သိ၏၊
၃၄-၂။ ( င ) ပယ်ပြီးသော ဗျာပါဒတရား၏ နောင်အခါ မဖြစ်ပေါ်ကြောင်းကိုလည်း သိ၏၊
၃၄-၃။ (က) မိမိသန္တာန်၌ ထိနမိဒ္ဓ[မှတ်စု ၂၈]တရား ထင်ရှားရှိလျှင်လည်း “ငါ၏သန္တာန်၌ ထိနမိဒ္ဓတရား ထင်ရှားရှိသည်”ဟု သိ၏၊
၃၄-၃။ ( ခ ) မိမိသန္တာန်၌ ထိနမိဒ္ဓတရား ထင်ရှားမရှိလျှင်လည်း “ငါ၏သန္တာန်၌ ထိနမိဒ္ဓတရား ထင်ရှားမရှိ”ဟုသိ၏၊
၃၄-၃။ ( ဂ ) မဖြစ်သေးသော ထိနမိဒ္ဓတရား၏ ဖြစ်ကြောင်းကိုလည်း သိ၏၊
၃၄-၃။ (ဃ) ဖြစ်ပြီးသော ထိနမိဒ္ဓတရား၏ ပယ်ကြောင်းကိုလည်း သိ၏၊
၃၄-၃။ ( င ) ပယ်ပြီးသော ထိနမိဒ္ဓတရား၏ နောင်အခါ မဖြစ်ပေါ်ကြောင်းကိုလည်း သိ၏၊
၃၄-၄။ (က) မိမိသန္တာန်၌ ဥဒ္ဓစ္စ[မှတ်စု ၂၉]ကုက္ကုစ္စ[မှတ်စု ၃၀]တရား ထင်ရှားရှိလျှင်လည်း “ငါ၏ သန္တာန်၌ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စတရား ထင်ရှားရှိသည်”ဟု သိ၏၊
၃၄-၄။ ( ခ ) မိမိသန္တာန်၌ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စတရား ထင်ရှားမရှိလျှင်လည်း “ငါ၏ သန္တာန်၌ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စတရား ထင်ရှား မရှိ”ဟု သိ၏၊
၃၄-၄။ ( ဂ ) မဖြစ်သေးသော ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စတရား၏ ဖြစ်ကြောင်းကိုလည်း သိ၏၊
၃၄-၄။ (ဃ) ဖြစ်ပြီးသော ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စတရား၏ ပယ်ကြောင်းကိုလည်း သိ၏၊
၃၄-၄။ ( င ) ပယ်ပြီးသော ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စတရား၏ နောင်အခါ မဖြစ်ပေါ်ကြောင်းကိုလည်း သိ၏၊
၃၄-၅။ (က) မိမိသန္တာန်၌ ဝိစိကိစ္ဆာ[မှတ်စု ၃၁]တရား ထင်ရှားရှိလျှင်လည်း “ငါ၏ သန္တာန်၌ ဝိစိကိစ္ဆာတရား ထင်ရှားရှိ၏”ဟု သိ၏၊
၃၄-၅။ ( ခ ) မိမိသန္တာန်၌ ဝိစိကိစ္ဆာတရား ထင်ရှားမရှိလျှင်လည်း “ငါ၏ သန္တာန်၌ ဝိစိကိစ္ဆာတရား ထင်ရှားမရှိ”ဟု သိ၏၊
၃၄-၅။ ( ဂ ) မဖြစ်သေးသော ဝိစိကိစ္ဆာတရား၏ ဖြစ်ကြောင်းကိုလည်း သိ၏၊
၃၄-၅။ (ဃ) ဖြစ်ပြီးသော ဝိစိကိစ္ဆာတရား၏ ပယ်ကြောင်းကိုလည်း သိ၏၊
၃၄-၅။ ( င ) ပယ်ပြီးသော ဝိစိကိစ္ဆာတရား၏ နောင်အခါ မဖြစ်ပေါ်ကြောင်းကိုလည်း သိ၏၊
ဝိပဿနာပိုင်း - ပထမဆင့် (၂)
၃၅-၁။ (က) ဤသို့လျှင် အဇ္ဈတ္တ (ဓမ္မ)သဘောတရားတို့၌မူလည်း (ဓမ္မ)သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏၊
၃၅-၁။ ( ခ ) ဗဟိဒ္ဓ (ဓမ္မ)သဘောတရားတို့၌မူလည်း (ဓမ္မ)သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍နေ၏၊
၃၅-၁။ ( ဂ ) အဇ္ဈတ္တ ဗဟိဒ္ဓ (ဓမ္မ)သဘောတရား နှစ်မျိုးလုံးတို့၌မူလည်း (ဓမ္မ)သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊
ဝိပဿနာပိုင်း - ဒုတိယဆင့်
၃၅-၂။ (က) (ဓမ္မ)သဘောတရားတို့၌ ဖြစ်ကြောင်းတရားနှင့် ဖြစ်ခြင်းသဘောကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍မူလည်း နေ၏၊
၃၅-၂။ ( ခ ) (ဓမ္မ)သဘောတရားတို့၌ ချုပ်ကြောင်းတရားနှင့် ချုပ်+ပျက်ခြင်းသဘောကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍မူလည်း နေ၏၊
၃၅-၂။ ( ဂ ) (ဓမ္မ)သဘောတရားတို့၌ ဖြစ်ကြောင်း ချုပ်ကြောင်းတရားနှင့် ဖြစ်ခြင်း ချုပ်+ပျက်ခြင်းသဘောကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍မူလည်း နေ၏၊
ဝိပဿနာပိုင်း - တတိယဆင့်
၃၅-၃။ ထို့ပြင် “(ဓမ္မ)သဘောတရားတို့သည်သာလျှင် ရှိကုန်၏”ဟု ထိုရဟန်းအား သတိသည် ရှေးရှုထင်၏၊
(ထိုသတိသည်) ဝိပဿနာဉာဏ် အဆင့်ဆင့် တိုးပွားခြင်းငှာသာ ဖြစ်၏၊ ဝိပဿနာဉာဏ်နှင့် ယှဉ်သော သတိ အဆင့်ဆင့် တိုးပွားခြင်းငှာသာ ဖြစ်၏၊
ဝိပဿနာပိုင်း - စတုတ္ထဆင့်
၃၅-၄။ (ထိုရဟန်းသည် တဏှာဒိဋ္ဌိတို့ဖြင့်) မမှီမတွယ်မူ၍လည်း နေ၏၊ (ဥပါဒါနက္ခန္ဓာငါးပါးတည်းဟူသော) လောက၌ တစ်စုံတစ်ခုသောတရားကိုမျှလည်း (ငါ, ငါ၏ဥစ္စာဟု) စွဲလည်း မစွဲလမ်း။
၃၆။ ရဟန်းတို့... ဤသို့လည်း ရဟန်းသည် (ဓမ္မ)သဘောတရားတို့၌ (ဓမ္မ)သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊
နီဝရဏတရားငါးပါးကို ဆင်ခြင်ခြင်းအပိုင်း ပြီး၏၊
ခန္ဓာငါးပါးကို ဆင်ခြင်ခြင်းအပိုင်း
ဝိပဿနာပိုင်း - ပထမဆင့် (၁)
၃၇။ ရဟန်းတို့... တစ်ဖန် ထို့ပြင်လည်း ရဟန်းသည် ဥပါဒါနက္ခန္ဓာငါးပါး(ဓမ္မ)သဘောတရားတို့၌ (ဓမ္မ)သဘော တရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊ ရဟန်းတို့... အဘယ်သို့လျှင် ရဟန်းသည် ဥပါဒါနက္ခန္ဓာငါးပါး (ဓမ္မ)သဘောတရားတို့၌ (ဓမ္မ)သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေသနည်း။ ရဟန်းတို့... ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည်..
၃၇-၁။ (က) ဤကားရုပ်တရားတည်း၊
၃၇-၁။ ( ခ ) ဤကား ရုပ်တရား၏ ဖြစ်ကြောင်းသဘောနှင့် ဖြစ်ခြင်းသဘောတည်း၊
၃၇-၁။ ( ဂ ) ဤကား ရုပ်တရား၏ ချုပ်ကြောင်းသဘောနှင့် ချုပ်ခြင်းသဘောတည်း၊
၃၇-၂။ (က) ဤကား ဝေဒနာတည်း၊
၃၇-၂။ ( ခ ) ဤကား ဝေဒနာ၏ ဖြစ်ကြောင်းသဘောနှင့် ဖြစ်ခြင်းသဘောတည်း၊
၃၇-၂။ ( ဂ ) ဤကား ဝေဒနာ၏ ချုပ်ကြောင်းသဘောနှင့် ချုပ်ခြင်းသဘောတည်း၊
၃၇-၃။ (က) ဤကား သညာ[မှတ်စု ၃၂]တည်း၊
၃၇-၃။ ( ခ ) ဤကား သညာ၏ ဖြစ်ကြောင်းသဘောနှင့် ဖြစ်ခြင်းသဘောတည်း၊
၃၇-၃။ ( ဂ ) ဤကား သညာ၏ ချုပ်ကြောင်းသဘောနှင့် ချုပ်ခြင်းသဘောတည်း၊
၃၇-၄။ (က) ဤသည်တို့ကား သင်္ခါရ[မှတ်စု ၃၃]တို့တည်း၊
၃၇-၄။ ( ခ ) ဤကားသင်္ခါရတို့၏ ဖြစ်ကြောင်းသဘောနှင့် ဖြစ်ခြင်းသဘောတည်း၊
၃၇-၄။ ( ဂ ) ဤကား သင်္ခါရတို့၏ ချုပ်ကြောင်းသဘောနှင့် ချုပ်ခြင်းသဘောတည်း၊
၃၇-၅။ (က) ဤကား ဝိညာဏ်[မှတ်စု ၃၄]တည်း၊
၃၇-၅။ ( ခ ) ဤကားဝိညာဏ်၏ ဖြစ်ကြောင်းသဘောနှင့် ဖြစ်ခြင်းသဘောတည်း၊
၃၇-၅။ ( ဂ ) ဤကား ဝိညာဏ်၏ ချုပ်ကြောင်းသဘောနှင့် ချုပ်ခြင်းသဘောတည်းဟု ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊
ဝိပဿနာပိုင်း - ပထမဆင့် (၂)
၃၈-၁။ (က) ဤသို့လျှင် အဇ္ဈတ္တ (ဓမ္မ)သဘောတရားတို့၌မူလည်း (ဓမ္မ)သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏၊
၃၈-၁။ ( ခ ) ဗဟိဒ္ဓ (ဓမ္မ)သဘောတရားတို့၌မူလည်း (ဓမ္မ)သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍နေ၏၊
၃၈-၁။ ( ဂ ) အဇ္ဈတ္တ ဗဟိဒ္ဓ (ဓမ္မ) သဘောတရား နှစ်မျိုးလုံးတို့၌မူလည်း (ဓမ္မ)သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊
ဝိပဿနာပိုင်း - ဒုတိယဆင့်
၃၈-၂။ (က) (ဓမ္မ)သဘောတရားတို့၌ ဖြစ်ကြောင်းတရားနှင့် ဖြစ်ခြင်းသဘောကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ မူလည်း နေ၏၊
၃၈-၂။ ( ခ ) (ဓမ္မ)သဘောတရားတို့၌ ချုပ်ကြောင်းတရားနှင့် ချုပ်+ပျက်ခြင်းသဘောကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ ရှိသည်ဖြစ်၍မူလည်း နေ၏၊
၃၈-၂။ ( ဂ ) (ဓမ္မ)သဘောတရားတို့၌ ဖြစ်ကြောင်း ချုပ်ကြောင်းတရားနှင့် ဖြစ်ခြင်း ချုပ်+ပျက်ခြင်းသဘောကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍မူလည်း နေ၏၊
ဝိပဿနာပိုင်း - တတိယဆင့်
၃၈-၃။ ထို့ပြင် “(ဓမ္မ)သဘောတရားတို့သည်သာလျှင် ရှိကုန်၏”ဟု ထိုရဟန်းအား သတိသည် ရှေးရှုထင်၏၊ (ထိုသတိသည်) ဝိပဿနာဉာဏ် အဆင့်ဆင့် တိုးပွားခြင်းငှာသာ ဖြစ်၏၊ ဝိပဿနာဉာဏ်နှင့် ယှဉ်သော သတိ အဆင့်ဆင့် တိုးပွားခြင်းငှာသာ ဖြစ်၏၊
ဝိပဿနာပိုင်း - စတုတ္ထဆင့်
၃၈-၄။ (ထိုရဟန်းသည် တဏှာဒိဋ္ဌိတို့ဖြင့်) မမှီမတွယ်မူ၍လည်း နေ၏၊ (ဥပါဒါနက္ခန္ဓာငါးပါးတည်းဟူသော) လောက၌ တစ်စုံတစ်ခုသောတရားကိုမျှလည်း (ငါ, ငါ၏ဥစ္စာဟု) စွဲလည်း မစွဲလမ်း။
၃၉။ ရဟန်းတို့... ဤသို့လည်း ရဟန်းသည် (ဓမ္မ)သဘောတရားတို့၌ (ဓမ္မ)သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊
ခန္ဓာငါးပါးကို ဆင်ခြင်ခြင်းအပိုင်း ပြီး၏၊
အာယတနတစ်ဆယ့်နှစ်ပါးကို ဆင်ခြင်ခြင်းအပိုင်း
ဝိပဿနာပိုင်း - ပထမဆင့် (၁)
၄၀။ ရဟန်းတို့... တစ်ဖန် ထို့ပြင်လည်း ရဟန်းသည် ခြောက်ပါးသော အတွင်း အပ အာယတန[မှတ်စု ၃၅](ဓမ္မ) သဘော တရားတို့၌ (ဓမ္မ)သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊ ရဟန်းတို့... အဘယ်သို့လျှင် ရဟန်းသည် ခြောက်ပါးသော အတွင်းအပ အာယတန (ဓမ္မ)သဘောတရားတို့၌ (ဓမ္မ)သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေသနည်း။ ရဟန်းတို့... ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ..
၄၀-၁။ (က) မျက်စိကိုလည်း (စက္ခုပသာဒကိုလည်း) သိ၏၊
၄၀-၁။ ( ခ ) အဆင်းတို့ကိုလည်း (ရူပါရုံတို့ကိုလည်း) သိ၏၊
၄၀-၁။ ( ဂ ) ထိုနှစ်ပါးစုံကို စွဲ၍ သံယောဇဉ် ဖြစ်ခြင်းကိုလည်း သိ၏၊
၄၀-၁။ (ဃ) မဖြစ်သေးသော သံယောဇဉ်၏ ဖြစ်ကြောင်းကိုလည်း သိ၏၊
၄၀-၁။ ( င ) ဖြစ်ပြီးသော သံယောဇဉ်၏ ပယ်ကြောင်းကိုလည်း သိ၏၊
၄၀-၁။ ( စ ) ပယ်ပြီးသော သံယောဇဉ်၏ နောင်အခါ မဖြစ်ကြောင်းကိုလည်း သိ၏၊
၄၀-၂။ (က) နားကိုလည်း (သောတပသာဒကိုလည်း) သိ၏၊
၄၀-၂။ ( ခ ) အသံတို့ကိုလည်း (သဒ္ဒါရုံတို့ကိုလည်း) သိ၏၊
၄၀-၂။ ( ဂ ) ထိုနှစ်ပါးစုံကို စွဲ၍ သံယောဇဉ် ဖြစ်ခြင်းကိုလည်း သိ၏၊
၄၀-၂။ (ဃ) မဖြစ်သေးသော သံယောဇဉ်၏ ဖြစ်ကြောင်းကိုလည်း သိ၏၊
၄၀-၂။ ( င ) ဖြစ်ပြီးသော သံယောဇဉ်၏ ပယ်ကြောင်းကိုလည်း သိ၏၊
၄၀-၂။ ( စ ) ပယ်ပြီးသော သံယောဇဉ်၏ နောင်အခါ မဖြစ်ကြောင်းကိုလည်း သိ၏၊
၄၀-၃။ (က) နှာခေါင်းကိုလည်း (ဃာနပသာဒကိုလည်း) သိ၏၊
၄၀-၃။ ( ခ ) အနံ့တို့ကိုလည်း (ဂန္ဓာရုံတို့ကိုလည်း) သိ၏၊
၄၀-၃။ ( ဂ ) ထိုနှစ်ပါးစုံကို စွဲ၍ သံယောဇဉ်ဖြစ်ခြင်းကိုလည်း သိ၏၊
၄၀-၃။ (ဃ) မဖြစ်သေးသော သံယောဇဉ်၏ ဖြစ်ကြောင်းကိုလည်း သိ၏၊
၄၀-၃။ ( င ) ဖြစ်ပြီးသော သံယောဇဉ်၏ ပယ်ကြောင်းကိုလည်း သိ၏၊
၄၀-၃။ ( စ ) ပယ်ပြီးသော သံယောဇဉ်၏ နောင်အခါ မဖြစ်ကြောင်းကိုလည်း သိ၏၊
၄၀-၄။ (က) လျှာကိုလည်း (ဇိဝှါပသာဒကိုလည်း) သိ၏၊
၄၀-၄။ ( ခ ) အရသာတို့ကိုလည်း (ရသာရုံတို့ကိုလည်း) သိ၏၊
၄၀-၄။ ( ဂ ) ထိုနှစ်ပါးစုံကို စွဲ၍ သံယောဇဉ် ဖြစ်ခြင်းကိုလည်း သိ၏၊
၄၀-၄။ (ဃ) မဖြစ်သေးသော သံယောဇဉ်၏ ဖြစ်ကြောင်းကိုလည်း သိ၏၊
၄၀-၄။ ( င ) ဖြစ်ပြီးသော သံယောဇဉ်၏ ပယ်ကြောင်းကိုလည်း သိ၏၊
၄၀-၄။ ( စ ) ပယ်ပြီးသော သံယောဇဉ်၏ နောင်အခါ မဖြစ်ကြောင်းကိုလည်း သိ၏၊
၄၀-၅။ (က) ကိုယ်ကိုလည်း (ကာယပသာဒကိုလည်း) သိ၏၊
၄၀-၅။ ( ခ ) အတွေ့အထိတို့ကိုလည်း (ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံတို့ကိုလည်း) သိ၏၊
၄၀-၅။ ( ဂ ) ထိုနှစ်ပါးစုံကို စွဲ၍ သံယောဇဉ် ဖြစ်ခြင်းကိုလည်း သိ၏၊
၄၀-၅။ (ဃ) မဖြစ်သေးသော သံယောဇဉ်၏ ဖြစ်ကြောင်းကိုလည်း သိ၏၊
၄၀-၅။ ( င ) ဖြစ်ပြီးသော သံယောဇဉ်၏ ပယ်ကြောင်းကိုလည်း သိ၏၊
၄၀-၅။ ( စ ) ပယ်ပြီးသော သံယောဇဉ်၏ နောင်အခါ မဖြစ်ကြောင်းကိုလည်း သိ၏၊
၄၀-၆။ (က) စိတ်ကိုလည်း (လောကီစိတ်အားလုံးကိုလည်း) သိ၏၊
၄၀-၆။ ( ခ ) သဘောတရားတို့ကိုလည်း (ဓမ္မာရုံ = စေတသိက်-၅၂ + သုခုမရုပ်-၁၆ တို့ကိုလည်း) သိ၏၊
၄၀-၆။ ( ဂ ) ထိုနှစ်ပါးစုံကို စွဲ၍ သံယောဇဉ်ဖြစ်ခြင်းကိုလည်း သိ၏၊
၄၀-၆။ (ဃ) မဖြစ်သေးသော သံယောဇဉ်၏ ဖြစ်ကြောင်းကိုလည်း သိ၏၊
၄၀-၆။ ( င ) ဖြစ်ပြီးသော သံယောဇဉ်၏ ပယ်ကြောင်းကိုလည်း သိ၏၊
၄၀-၆။ ( စ ) ပယ်ပြီးသော သံယောဇဉ်၏ နောင်အခါ မဖြစ်ကြောင်းကိုလည်း သိ၏၊
ဝိပဿနာပိုင်း - ပထမဆင့် (၂)
၄၁-၁။ (က) ဤသို့လျှင် အဇ္ဈတ္တ (ဓမ္မ)သဘောတရားတို့၌မူလည်း (ဓမ္မ)သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊
၄၁-၁။ ( ခ ) ဗဟိဒ္ဓ (ဓမ္မ)သဘောတရားတို့၌မူလည်း (ဓမ္မ)သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍နေ၏၊
၄၁-၁။ ( ဂ )အဇ္ဈတ္တ ဗဟိဒ္ဓ (ဓမ္မ)သဘောတရား နှစ်မျိုးလုံးတို့၌မူလည်း (ဓမ္မ)သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊
ဝိပဿနာပိုင်း - ဒုတိယဆင့်
၄၁-၂။ (က) (ဓမ္မ)သဘောတရားတို့၌ ဖြစ်ကြောင်းတရားနှင့် ဖြစ်ခြင်းသဘောကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ မူလည်း နေ၏၊
၄၁-၂။ ( ခ ) (ဓမ္မ)သဘောတရားတို့၌ ချုပ်ကြောင်းတရားနှင့် ချုပ်+ပျက်ခြင်းသဘောကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ မူလည်း နေ၏၊
၄၁-၂။ ( ဂ ) (ဓမ္မ)သဘောတရားတို့၌ ဖြစ်ကြောင်း ချုပ်ကြောင်းတရားနှင့် ဖြစ်ခြင်း ချုပ်+ပျက်ခြင်းသဘောကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍မူလည်း နေ၏၊
ဝိပဿနာပိုင်း - တတိယဆင့်
၄၁-၃။ ထို့ပြင် “(ဓမ္မ)သဘောတရားတို့သည်သာလျှင် ရှိကုန်၏”ဟု ထိုရဟန်းအား သတိသည် ရှေးရှုထင်၏၊ (ထိုသတိသည်) ဝိပဿနာဉာဏ် အဆင့်ဆင့် တိုးပွားခြင်းငှာသာ ဖြစ်၏၊ ဝိပဿနာဉာဏ်နှင့် ယှဉ်သော သတိ အဆင့်ဆင့် တိုးပွားခြင်းငှာသာ ဖြစ်၏၊
ဝိပဿနာပိုင်း - စတုတ္ထဆင့်
၄၁-၄။ (ထိုရဟန်းသည် တဏှာဒိဋ္ဌိတို့ဖြင့်) မမှီမတွယ်မူ၍လည်း နေ၏၊ (ဥပါဒါနက္ခန္ဓာငါးပါးတည်းဟူသော) လောက၌ တစ်စုံတစ်ခုသောတရားကိုမျှလည်း (ငါ, ငါ၏ဥစ္စာဟု) စွဲလည်း မစွဲလမ်း။
၄၂။ ရဟန်းတို့... ဤသို့လည်း ရဟန်းသည် ခြောက်ပါးကုန်သော အတွင်း အပ အာယတန (ဓမ္မ)သဘော တရားတို့၌ (ဓမ္မ)သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ်ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊
အာယတနတစ်ဆယ့်နှစ်ပါးကို ဆင်ခြင်ခြင်းအပိုင်း ပြီး၏၊
ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးကို ဆင်ခြင်ခြင်းအပိုင်း
ဝိပဿနာပိုင်း - ပထမဆင့် (၁)
၄၃။ ရဟန်းတို့... တစ်ဖန် ထို့ပြင်လည်း ရဟန်းသည် ဗောဇ္ဈင်[မှတ်စု ၃၆] ခုနစ်ပါး (ဓမ္မ)သဘောတရားတို့၌ (ဓမ္မ)သဘော တရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊ ရဟန်းတို့... အဘယ်သို့လျှင် ရဟန်းသည် ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါး (ဓမ္မ)သဘောတရားတို့၌ (ဓမ္မ)သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေသနည်း။ ရဟန်းတို့ ... ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည်..
၄၃-၁။ (က) မိမိသန္တာန်၌ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်[မှတ်စု ၃၇]တရား ထင်ရှားရှိလျှင်လည်း “ငါ၏သန္တာန်၌ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်တရား ထင်ရှားရှိသည်”ဟု သိ၏၊
၄၃-၁။ ( ခ ) မိမိသန္တာန်၌ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်တရား ထင်ရှားမရှိလျှင်လည်း “ငါ၏သန္တာန်၌ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်တရား ထင်ရှားမရှိ”ဟု သိ၏၊
၄၃-၁။ ( ဂ ) မဖြစ်သေးသော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်တရား၏ ဖြစ်ကြောင်းကိုလည်း သိ၏၊
၄၃-၁။ (ဃ) ဖြစ်ပြီးသော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်တရားကို တိုးပွားစေခြင်းငှာ ပြည့်စုံခြင်း၏ အကြောင်းကိုလည်း သိ၏၊
၄၃-၂။ (က) မိမိသန္တာန်၌ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်[မှတ်စု ၃၈]တရား ထင်ရှားရှိလျှင်လည်း “ငါ၏ သန္တာန်၌ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင် တရား ထင်ရှားရှိသည်”ဟု သိ၏၊
၄၃-၂။ ( ခ ) မိမိသန္တာန်၌ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်တရား ထင်ရှားမရှိလျှင်လည်း “ငါ၏ သန္တာန်၌ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင် တရား ထင်ရှားမရှိ”ဟု သိ၏၊
၄၃-၂။ ( ဂ ) မဖြစ်သေးသော ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်တရား၏ ဖြစ်ကြောင်းကိုလည်း သိ၏၊
၄၃-၂။ (ဃ) ဖြစ်ပြီးသော ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်တရားကို တိုးပွားစေခြင်းငှာ ပြည့်စုံခြင်း၏ အကြောင်းကိုလည်း သိ၏၊
၄၃-၃။ (က) မိမိသန္တာန်၌ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်[မှတ်စု ၃၉]တရား ထင်ရှားရှိလျှင်လည်း “ငါ၏ သန္တာန်၌ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်တရား ထင်ရှားရှိသည်”ဟု သိ၏၊
၄၃-၃။ ( ခ ) မိမိသန္တာန်၌ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်တရား ထင်ရှားမရှိလျှင်လည်း “ငါ၏ သန္တာန်၌ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်တရား ထင်ရှားမရှိ”ဟု သိ၏၊
၄၃-၃။ ( ဂ ) မဖြစ်သေးသော ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်တရား၏ ဖြစ်ကြောင်းကိုလည်း သိ၏၊
၄၃-၃။ (ဃ) ဖြစ်ပြီးသော ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်တရားကို တိုးပွားစေခြင်းငှာ ပြည့်စုံခြင်း၏ အကြောင်းကိုလည်း သိ၏၊
၄၃-၄။ (က) မိမိသန္တာန်၌ ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်[မှတ်စု ၄၀] တရား ထင်ရှားရှိလျှင်လည်း “ငါ၏ သန္တာန်၌ ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်တရား ထင်ရှားရှိသည်”ဟု သိ၏၊
၄၃-၄။ ( ခ ) မိမိသန္တာန်၌ ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်တရား ထင်ရှားမရှိလျှင်လည်း “ငါ၏ သန္တာန်၌ ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်တရား ထင်ရှားမရှိ”ဟု သိ၏၊
၄၃-၄။ ( ဂ ) မဖြစ်သေးသော ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်တရား၏ ဖြစ်ကြောင်းကိုလည်း သိ၏၊
၄၃-၄။ (ဃ) ဖြစ်ပြီးသော ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်တရားကို တိုးပွားစေခြင်းငှာ ပြည့်စုံခြင်း၏ အကြောင်းကိုလည်း သိ၏၊
၄၃-၅။ (က) မိမိသန္တာန်၌ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်[မှတ်စု ၄၁]တရား ထင်ရှားရှိလျှင်လည်း “ငါ၏ သန္တာန်၌ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင် တရား ထင်ရှားရှိသည်”ဟု သိ၏၊
၄၃-၅။ ( ခ ) မိမိသန္တာန်၌ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်တရား ထင်ရှားမရှိလျှင်လည်း “ငါ၏ သန္တာန်၌ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်တရား ထင်ရှားမရှိ”ဟု သိ၏၊
၄၃-၅။ ( ဂ ) မဖြစ်သေးသော ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်တရား၏ ဖြစ်ကြောင်းကိုလည်း သိ၏၊
၄၃-၅။ (ဃ) ဖြစ်ပြီးသော ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်တရားကို တိုးပွားစေခြင်းငှာ ပြည့်စုံခြင်း၏ အကြောင်းကိုလည်း သိ၏၊
၄၃-၆။ (က) မိမိသန္တာန်၌ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်[မှတ်စု ၄၂]တရား ထင်ရှားရှိလျှင်လည်း “ငါ၏ သန္တာန်၌ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင် တရား ထင်ရှားရှိသည်”ဟု သိ၏၊
၄၃-၆။ ( ခ ) မိမိသန္တာန်၌ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်တရား ထင်ရှားမရှိလျှင်လည်း “ငါ၏ သန္တာန်၌ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်တရား ထင်ရှားမရှိ”ဟု သိ၏၊
၄၃-၆။ ( ဂ ) မဖြစ်သေးသော သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်တရား၏ ဖြစ်ကြောင်းကိုလည်း သိ၏၊
၄၃-၆။ (ဃ) ဖြစ်ပြီးသော သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်တရားကို တိုးပွားစေခြင်းငှာ ပြည့်စုံခြင်း၏ အကြောင်းကိုလည်း သိ၏၊
၄၃-၇။ (က) မိမိသန္တာန်၌ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်[မှတ်စု ၄၃]တရား ထင်ရှားရှိလျှင်လည်း “ငါ၏ သန္တာန်၌ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင် တရား ထင်ရှားရှိသည်”ဟု သိ၏၊
၄၃-၇။ ( ခ ) မိမိသန္တာန်၌ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်တရား ထင်ရှားမရှိလျှင်လည်း “ငါ၏ သန္တာန်၌ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင် တရား ထင်ရှားမရှိ”ဟု သိ၏၊
၄၃-၇။ ( ဂ ) မဖြစ်သေးသော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်တရား၏ ဖြစ်ကြောင်းကိုလည်း သိ၏၊
၄၃-၇။ (ဃ) ဖြစ်ပြီးသော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်တရားကို တိုးပွားစေခြင်းငှာ ပြည့်စုံခြင်း၏ အကြောင်းကိုလည်း သိ၏၊
ဝိပဿနာပိုင်း - ပထမဆင့် (၂)
၄၄-၁။ (က) ဤသို့လျှင် အဇ္ဈတ္တ (ဓမ္မ)သဘောတရားတို့၌မူလည်း (ဓမ္မ)သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏၊
၄၄-၁။ ( ခ ) ဗဟိဒ္ဓ (ဓမ္မ)သဘောတရားတို့၌မူလည်း (ဓမ္မ)သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍နေ၏၊
၄၄-၁။ ( ဂ ) အဇ္ဈတ္တ ဗဟိဒ္ဓ (ဓမ္မ)သဘောတရား နှစ်မျိုးလုံးတို့၌မူလည်း (ဓမ္မ)သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍နေ၏၊
ဝိပဿနာပိုင်း - ဒုတိယဆင့်
၄၄-၂။ (က) (ဓမ္မ)သဘောတရားတို့၌ ဖြစ်ကြောင်းတရားနှင့် ဖြစ်ခြင်းသဘောကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ မူလည်း နေ၏၊
၄၄-၂။ ( ခ ) (ဓမ္မ)သဘောတရားတို့၌ ချုပ်ကြောင်းတရားနှင့် ချုပ်+ပျက်ခြင်းသဘောကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍မူလည်း နေ၏၊
၄၄-၂။ ( ဂ ) (ဓမ္မ)သဘောတရားတို့၌ ဖြစ်ကြောင်း ချုပ်ကြောင်းတရားနှင့် ဖြစ်ခြင်း ချုပ်+ပျက်ခြင်းသဘောကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍မူလည်း နေ၏၊
ဝိပဿနာပိုင်း - တတိယဆင့်
၄၄-၃။ ထို့ပြင် “(ဓမ္မ)သဘောတရားတို့သည်သာလျှင် ရှိကုန်၏” ဟု ထိုရဟန်းအား သတိသည် ရှေးရှုထင်၏၊ (ထိုသတိသည်) ဝိပဿနာဉာဏ် အဆင့်ဆင့် တိုးပွားခြင်းငှာသာ ဖြစ်၏၊ ဝိပဿနာဉာဏ်နှင့် ယှဉ်သော သတိ အဆင့်ဆင့် တိုးပွားခြင်းငှာသာ ဖြစ်၏၊
ဝိပဿနာပိုင်း - စတုတ္ထဆင့်
၄၄-၄။ (ထိုရဟန်းသည် တဏှာဒိဋ္ဌိတို့ဖြင့်) မမှီမတွယ်မူ၍လည်း နေ၏၊ (ဥပါဒါနက္ခန္ဓာငါးပါးတည်းဟူသော) လောက၌ တစ်စုံတစ်ခုသော တရားကိုမျှလည်း (ငါ, ငါ၏ဥစ္စာဟု) စွဲလည်း မစွဲလမ်း။
၄၅။ ရဟန်းတို့... ဤသို့လည်း ရဟန်းသည် ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါး (ဓမ္မ)သဘောတရားတို့၌ (ဓမ္မ)သဘောတရား တို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊
ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးကို ဆင်ခြင်ခြင်းအပိုင်း ပြီး၏၊
သစ္စာလေးပါးကို ဆင်ခြင်ခြင်းအပိုင်း
ဝိပဿနာပိုင်း - ပထမဆင့် (၁)
၄၆။ ရဟန်းတို့... တစ်ဖန် ထို့ပြင်လည်း ရဟန်းသည် အရိယသစ္စာလေးပါးသဘောတရားတို့၌ သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊ ရဟန်းတို့... အဘယ်သို့လျှင် ရဟန်းသည် အရိယသစ္စာလေးပါး သဘော တရားတို့၌ သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေသနည်း။ ရဟန်းတို့... ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ..
“ဤကား ဒုက္ခအရိယသစ္စာတရားတည်း”ဟု ဟုတ်မှန်သည့်အတိုင်း သိ၏၊
“ဤကား ဒုက္ခဖြစ်ကြောင်း ဒုက္ခသမုဒယအရိယသစ္စာတရားတည်း”ဟု ဟုတ်မှန်သည့်အတိုင်း သိ၏၊
“ဤကား ဒုက္ခချုပ်ရာ ဒုက္ခနိရောဓအရိယသစ္စာတရားတည်း”ဟု ဟုတ်မှန်သည့်အတိုင်း သိ၏၊
“ဤကား ဒုက္ခချုပ်ရာ နိဗ္ဗာန်သို့ ရောက်ကြောင်း ကျင့်စဉ်ဖြစ်သည့် ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ အရိယသစ္စာ (= မဂ္ဂအရိယသစ္စာ) တရားတည်း”ဟု ဟုတ်မှန်သည့်အတိုင်း သိ၏၊
ဒုက္ခအရိယသစ္စာ
၄၇။ ရဟန်းတို့... ဒုက္ခအရိယသစ္စာဟူသည် အဘယ်နည်း။ ပဋိသန္ဓေတည်နေရခြင်း = ဇာတိသည်လည်း ဒုက္ခတည်း၊ အိုခြင်း = ဇရာသည်လည်း ဒုက္ခတည်း၊ သေခြင်း = မရဏသည်လည်း ဒုက္ခတည်း၊ စိုးရိမ်ပူပန်ခြင်း = သောက, ငိုကြွေးခြင်း = ပရိဒေဝ, ကိုယ်ဆင်းရဲခြင်း = ဒုက္ခ, စိတ်ဆင်းရဲခြင်း = ဒေါမနဿ, ပြင်းစွာပူပန်ခြင်း = ဥပါယာသတို့သည် လည်း ဒုက္ခတို့တည်း၊ မချစ်ခင် မနှစ်သက်ဖွယ် သင်္ခါရ/သတ္တဝါအာရုံတို့နှင့် တွေ့ဆုံပေါင်းသင်းရခြင်းသည်လည်း ဒုက္ခတည်း၊ ချစ်ခင်နှစ်လိုဖွယ် သင်္ခါရ/သတ္တဝါအာရုံတို့နှင့် ကွဲကွာကွေကွင်းရခြင်းသည်လည်း ဒုက္ခတည်း၊ အလိုရှိသည်ကို မရခြင်းသည်လည်း ဒုက္ခတည်း၊ အကျဉ်းချုပ်အားဖြင့် ဥပါဒါနက္ခန္ဓာငါးပါးတို့သည် ဒုက္ခတို့တည်း။
၄၈။ ရဟန်းတို့... ဇာတိဟူသည် အဘယ်နည်း။ ထိုထိုသတ္တဝါတို့၏ ထိုထိုသတ္တဝါအစုအပေါင်း၌ ရှေးဦးစွာဖြစ်ခြင်း, ပြည့်စုံစွာဖြစ်ခြင်း, (အမိဝမ်းတွင်း ဥခွံတွင်းသို့) သက်ဝင်ခြင်း, ကိုယ်ထင်ရှားဖြစ်ခြင်း, ခန္ဓာတို့၏ ထင်ရှားဖြစ်ခြင်း, အာယတနတို့ကို ရခြင်းတည်း။ ရဟန်းတို့... ဤတရားသဘောကို ဇာတိဟူ၍ ခေါ်ဆိုအပ်၏၊
၄၉။ ရဟန်းတို့... ဇရာဟူသည် အဘယ်နည်း။ ထိုထိုသတ္တဝါတို့၏ ထိုထိုသတ္တဝါအပေါင်း၌ အိုခြင်း, အိုသော အခြင်းအရာ, သွားကျိုးခြင်း, ဆံဖြူခြင်း, အရေတွန့်ရှုံ့ခြင်း, ရုပ်အသက်ဆုတ်ယုတ်ခြင်း, (မျက်စိစသော) ဣန္ဒြေတို့၏ ရင့်ခြင်းတည်း။ ရဟန်းတို့... ဤတရားသဘောကို ဇရာဟူ၍ ခေါ်ဆိုအပ်၏၊
၅၀။ ရဟန်းတို့... မရဏဟူသည် အဘယ်နည်း။ ထိုထိုသတ္တဝါတို့၏ ထိုထိုသတ္တဝါအပေါင်းမှ ရွေ့လျောခြင်း, ရွေ့လျောသော အခြင်းအရာ, ပျက်စီးခြင်း, ကွယ်ပျောက်ခြင်း, သက်ပြတ်ခြင်း, သေဆုံးခြင်း, ကွယ်လွန်ခြင်း, ခန္ဓာတို့၏ ပျက်စီးခြင်း, ကိုယ်ကို ပစ်ချခြင်း, ဇီဝိတိန္ဒြေ၏ ပြတ်စဲခြင်းတည်း။ ရဟန်းတို့... ဤတရားသဘောကို မရဏဟူ၍ ခေါ်ဆိုအပ်၏၊
၅၁။ ရဟန်းတို့... သောကဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့... တစ်မျိုးမျိုးသော ပျက်စီးခြင်းနှင့် မလွတ်ကင်းသော, တစ်မျိုးမျိုးသော ဆင်းရဲကြောင်းနှင့် တွေ့ကြုံသော သတ္တဝါ၏ စိုးရိမ်ခြင်း, စိုးရိမ်သော အခြင်းအရာ, စိုးရိမ်သည်၏အဖြစ်, အတွင်း၌ စိုးရိမ်ခြင်း, အတွင်း၌ ပြင်းစွာ စိုးရိမ်ခြင်းတည်း။ ရဟန်းတို့... ဤသဘောတရားကို သောကဟူ၍ ခေါ်ဆိုအပ်၏၊
၅၂။ ရဟန်းတို့... ပရိဒေဝဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့... တစ်မျိုးမျိုးသော ပျက်စီးခြင်းနှင့် မလွတ်ကင်းသော, တစ်မျိုးမျိုးသော ဆင်းရဲကြောင်းနှင့် တွေ့ကြုံသော သတ္တဝါ၏ ငိုကြွေးခြင်း, ပြင်းစွာ ငိုကြွေးခြင်း, ငိုကြွေးသော အခြင်းအရာ, ပြင်းစွာ ငိုကြွေးသော အခြင်းအရာ, ငိုကြွေးသည်၏အဖြစ်, ပြင်းစွာ ငိုကြွေးသည်၏အဖြစ်တည်း။ ရဟန်းတို့... ဤသဘောတရားကို ပရိဒေဝဟူ၍ ခေါ်ဆိုအပ်၏၊
၅၃။ ရဟန်းတို့... ဒုက္ခဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့... ကိုယ်၌ဖြစ်သော ဆင်းရဲခြင်း, ကိုယ်၌ဖြစ်သော မသာယာခြင်း, ကိုယ်အတွေ့ကြောင့်ဖြစ်သော ဆင်းရဲသော မသာယာအပ်သော ခံစားခြင်းတည်း။ ရဟန်းတို့... ဤသဘောတရားကို ဒုက္ခဟူ၍ ခေါ်ဆိုအပ်၏၊
၅၄။ ရဟန်းတို့... ဒေါမနဿဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့... စိတ်၌ဖြစ်သော ဆင်းရဲခြင်း, စိတ်၌ဖြစ်သော မသာယာခြင်း, စိတ်အတွေ့ကြောင့်ဖြစ်သော ဆင်းရဲသော မသာယာအပ်သော ခံစားခြင်းတည်း။ ရဟန်းတို့... ဤသဘောတရားကို ဒေါမနဿဟူ၍ ခေါ်ဆိုအပ်၏၊
၅၅။ ရဟန်းတို့... ဥပါယာသဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့... တစ်မျိုးမျိုးသော ပျက်စီးခြင်းနှင့် မလွတ်ကင်းသော တစ်မျိုးမျိုးသော ဆင်းရဲခြင်း၏ အကြောင်းနှင့် တွေ့ကြုံသော သတ္တဝါ၏ ပင်ပန်းခြင်း, ပြင်းစွာပင်ပန်းခြင်း, ပင်ပန်းသည်၏အဖြစ်, ပြင်းစွာပင်ပန်းသည်၏အဖြစ်တည်း။ ရဟန်းတို့... ဤသဘောတရားကို ဥပါယာသဟူ၍ ခေါ်ဆိုအပ်၏၊
၅၆။ ရဟန်းတို့... မချစ်မနှစ်လိုဖွယ်အာရုံတို့နှင့် တွေ့ဆုံပေါင်းသင်းရခြင်း ဆင်းရဲဟူသည် အဘယ်နည်း။ ဤလောက၌ မလိုလား မနှစ်သက် မမြတ်နိုးအပ်ကုန်သော အဆင်း အသံ အနံ့ အရသာ အတွေ့အထိ သဘောတရားတို့ သော်လည်းကောင်း၊ အကျိုးမဲ့ခြင်း အစီးအပွားမဲ့ခြင်း မချမ်းသာခြင်း ဘေးမငြိမ်းခြင်းကို လိုလားကုန်သော သူတို့သော် လည်းကောင်း ထိုသူအား ရှိကုန်၏၊ ထို (သင်္ခါရ/သတ္တဝါ) အာရုံတို့နှင့် တကွ တွေ့ရခြင်း ဆုံရခြင်း ပေါင်းဖော်ရခြင်း ရောနှောရခြင်းတည်း။ ရဟန်းတို့... ဤတရားသဘောကို မချစ်မနှစ်လိုဖွယ် (သင်္ခါရ/သတ္တဝါ) အာရုံတို့နှင့် တွေ့ဆုံပေါင်းသင်းရခြင်း ဆင်းရဲဟူ၍ ခေါ်ဆိုအပ်၏၊
၅၇။ ရဟန်းတို့... ချစ်ခင်နှစ်လိုဖွယ်အာရုံတို့နှင့် ကွဲကွာကွေကွင်းရခြင်း ဆင်းရဲဟူသည် အဘယ်နည်း။ ဤလောက၌ လိုလား နှစ်သက် မြတ်နိုးအပ်ကုန်သော အဆင်း အသံ အနံ့ အရသာ အတွေ့အထိသဘောတရားတို့သော်လည်းကောင်း၊ အကျိုးအစီးအပွားချမ်းသာခြင်း ဘေးကင်းခြင်းကို လိုလားကုန်သော အမိ အဖ ညီ-အစ်ကို နှမ-အစ်မ မိတ်ဆွေ အပေါင်းအဖော် ဆွေမျိုးသားချင်းတို့သော်လည်းကောင်း ထိုသူအား ရှိကုန်၏၊ ထို (သင်္ခါရ/သတ္တဝါ) အာရုံတို့နှင့် မတွေ့ရခြင်း မဆုံရခြင်း မပေါင်းဖော်ရခြင်း မရောနှောရခြင်းတည်း။ ရဟန်းတို့... ဤတရားသဘောကို ချစ်ခင် နှစ်လိုဖွယ် (သင်္ခါရ/သတ္တဝါ) အာရုံတို့နှင့် ကွဲကွာကွေကွင်းရခြင်း ဆင်းရဲဟူ၍ ခေါ်ဆိုအပ်၏၊
၅၈။ ရဟန်းတို့... အလိုရှိသည်ကို မရခြင်း ဆင်းရဲဟူသည် အဘယ်နည်း။
၅၈-၁။ ရဟန်းတို့... ပဋိသန္ဓေတည်နေရခြင်း = ဇာတိသဘောတရား ထင်ရှားရှိကြကုန်သော သတ္တဝါတို့အား “ငါတို့သည် ဇာတိသဘောတရား မရှိကြကုန်မူ ကောင်းလေစွ၊ ဇာတိသည် ငါတို့ထံသို့ မရောက်လာမူကား ကောင်းလေစွ” ဟု ဤသို့သော တောင့်တခြင်းသည် ဖြစ်ပေါ်၏၊ ယင်းသို့တောင့်တသော်လည်း ဤ (ဇာတိမလာခြင်း)ကို တောင့်တခြင်းဖြင့် မရအပ် မရနိုင်၊ ဤသည်လည်း အလိုရှိသည်ကို မရခြင်း ဆင်းရဲမည်၏၊
၅၈-၂။ ရဟန်းတို့...အိုခြင်း = ဇရာသဘောတရား ထင်ရှားရှိကြကုန်သော သတ္တဝါတို့အား “ငါတို့သည် ဇရာသဘော တရား မရှိကြကုန်မူ ကောင်းလေစွ၊ ဇရာသည် ငါတို့ထံ မရောက်လာမူကား ကောင်းလေစွ”ဟု ဤသို့သော တောင့်တခြင်းသည် ဖြစ်ပေါ်၏၊ ယင်းသို့ တောင့်တသော်လည်း ဤ (ဇရာမလာခြင်း)ကို တောင့်တခြင်းဖြင့် မရအပ် မရနိုင်၊ ဤသည်လည်း အလိုရှိသည်ကို မရခြင်း ဆင်းရဲမည်၏၊
၅၈-၃။ ရဟန်းတို့...ဖျားနာခြင်း = ဗျာဓိသဘောတရား ထင်ရှားရှိကြကုန်သော သတ္တဝါတို့အား “ငါတို့သည် ဗျာဓိသဘောတရား မရှိကြကုန်မူ ကောင်းလေစွ၊ ဗျာဓိသည် ငါတို့ထံ မရောက်လာမူကား ကောင်းလေစွ”ဟု ဤသို့သော တောင့်တခြင်းသည် ဖြစ်ပေါ်၏၊ ယင်းသို့ တောင့်တသော်လည်း ဤ (ဗျာဓိမလာခြင်း)ကို တောင့်တခြင်းဖြင့် မရအပ် မရနိုင်၊ ဤသည်လည်း အလိုရှိသည်ကို မရခြင်း ဆင်းရဲမည်၏၊
၅၈-၄။ ရဟန်းတို့... သေခြင်း = မရဏသဘောတရား ထင်ရှားရှိကြကုန်သော သတ္တဝါတို့အား “ငါတို့သည် မရဏသဘောတရား မရှိကြကုန်မူ ကောင်းလေစွ၊ မရဏသည် ငါတို့ထံ မလာမူကား ကောင်းလေစွ”ဟု ဤသို့သော တောင့်တခြင်းသည် ဖြစ်ပေါ်၏၊ ယင်းသို့ တောင့်တသော်လည်း ဤ (မရဏမလာခြင်း)ကို တောင့်တခြင်းဖြင့် မရအပ်၊ ဤသည်လည်း အလိုရှိသည်ကို မရခြင်း ဆင်းရဲမည်၏၊
၅၈-၅။ ရဟန်းတို့... စိုးရိမ်ပူဆွေးရခြင်း = သောက, ငိုကြွေးမြည်တမ်းရခြင်း = ပရိဒေဝ, ကိုယ်ဆင်းရဲရခြင်း = ဒုက္ခ, စိတ်ဆင်းရဲရခြင်း = ဒေါမနဿ, ပြင်းစွာပူပန်ရခြင်း = ဥပါယာသ သဘောတရား ထင်ရှားရှိကြကုန်သော သတ္တဝါတို့အား “ငါတို့သည် သောက ပရိဒေဝ ဒုက္ခ ဒေါမနဿ ဥပါယာသ သဘောတရား မရှိကြကုန်မူ ကောင်းလေစွ၊ သောက ပရိဒေဝ ဒုက္ခ ဒေါမနဿ ဥပါယာသသည် ငါတို့ထံသို့ မရောက်လာမူကား ကောင်းလေစွ”ဟု ဤသို့သော တောင့်တခြင်းသည် ဖြစ်ပေါ်၏၊ ယင်းသို့ တောင့်တသော်လည်း ဤ (သောကစသည်တို့ မလာခြင်း)ကို တောင့်တခြင်းဖြင့် မရအပ်၊ ဤသည်လည်း အလိုရှိသည်ကို မရခြင်း ဆင်းရဲမည်၏၊
၅၉။ ရဟန်းတို့... အကျဉ်းချုပ်အားဖြင့် ဒုက္ခသစ္စာ ဖြစ်ကြသည့် ငါးပါးကုန်သော ဥပါဒါနက္ခန္ဓာ (= ဥပါဒါန်၏ အာရုံတရားစု)တို့ဟူသည် အဘယ်နည်း။ ငါးပါးကုန်သော ဥပါဒါနက္ခန္ဓာတို့ဟူသည် ရုပ် ဥပါဒါနက္ခန္ဓာ၊ ဝေဒနာ ဥပါဒါနက္ခန္ဓာ၊ သညာ ဥပါဒါနက္ခန္ဓာ၊ သင်္ခါရ ဥပါဒါနက္ခန္ဓာ၊ ဝိညာဏ် ဥပါဒါနက္ခန္ဓာတို့ပေတည်း။ ရဟန်းတို့... ဤ (ဥပါဒါနက္ခန္ဓာ ငါးပါး)တို့ကို အကျဉ်းချုပ်အားဖြင့် ဒုက္ခသစ္စာ ဖြစ်ကြသည့် ငါးပါးကုန်သော ဥပါဒါနက္ခန္ဓာတို့ဟူ၍ ဆိုအပ်ကုန်၏၊
၆၀။ ရဟန်းတို့... ဤတရားသဘောကို ဒုက္ခအရိယသစ္စာဟူ၍ ဆိုအပ်၏၊
ဒုက္ခသမုဒယအရိယသစ္စာ
၆၁။ ရဟန်းတို့... ဒုက္ခသမုဒယအရိယသစ္စာဟူသည် အဘယ်နည်း။ တစ်ဖန် ဘဝသစ်ကို ဖြစ်စေတတ်သော နှစ်သက်တပ်မက်ခြင်းနှင့် တကွဖြစ်သော ထိုထိုဘဝအာရုံ၌ အလွန်နှစ်သက်ခြင်းရှိသော တဏှာတည်း။ ထိုတပ်မက်ခြင်း = တဏှာသည် အဘယ်နည်း။ ကာမဘုံ၌ တပ်မက်ခြင်း = ကာမတဏှာ,ရူပအရူပဘုံတို့၌ တပ်မက်ခြင်း = ဘဝတဏှာ, ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိနှင့် တကွဖြစ်သော တပ်မက်ခြင်း = ဝိဘဝတဏှာတို့တည်း။
၆၂။ ရဟန်းတို့... ထိုတဏှာဖြစ်သည်ရှိသော် အဘယ်၌ ဖြစ်သနည်း၊ တည်သည်ရှိသော် အဘယ်၌ တည်သနည်း။ လောက၌ ချစ်ခင်ဖွယ် သာယာဖွယ် သဘောသည် (ရှိ၏)၊ ထို (တဏှာ)သည် ဖြစ်သည်ရှိသော် ဤ (ချစ်ခင်ဖွယ် သာယာဖွယ်အာရုံ) ၌ ဖြစ်၏၊ တည်သည်ရှိသော် ဤ (ချစ်ခင်ဖွယ် သာယာဖွယ်အာရုံ) ၌ တည်၏၊
၆၃။ လောက၌ ချစ်ခင်ဖွယ် သာယာဖွယ်သဘောသည် အဘယ်နည်း။ လောက၌ မျက်စိသည် (= စက္ခုပသာဒသည်) ချစ်ခင်ဖွယ် သာယာဖွယ်သဘော ဖြစ်၏၊ ထိုတဏှာသည် ဖြစ်သည်ရှိသော် ဤမျက်စိ၌ ဖြစ်၏၊ တည်သည်ရှိသော် ဤမျက်စိ၌ တည်၏၊
လောက၌ နားသည် (= သောတပသာဒသည်)။ပ။
လောက၌ နှာခေါင်းသည် (= ဃာနပသာဒသည်)။ပ။
လောက၌ လျှာသည် (= ဇိဝှါပသာဒသည်)။ပ။
လောက၌ ကိုယ်သည် (= ကာယပသာဒသည်)။ပ။
လောက၌ စိတ်သည် (= ဘဝင်စိတ်သည် = ဘဝင်မနောအကြည်ဓာတ် = မနောဒွါရသည်) ချစ်ခင်ဖွယ် သာယာဖွယ်သဘော ဖြစ်၏၊ ထိုတဏှာသည် ဖြစ်သည်ရှိသော် ဤစိတ်၌ ဖြစ်၏၊ တည်သည်ရှိသော် ဤစိတ်၌ တည်၏၊
၆၄။ လောက၌ ရူပါရုံ (= အရောင်အဆင်း) တို့သည်။ပ။
လောက၌ သဒ္ဒါရုံ (= အသံ) တို့သည်။ပ။
လောက၌ ဂန္ဓာရုံ (= အနံ့) တို့သည်။ပ။
လောက၌ ရသာရုံ (= အရသာ) တို့သည်။ပ။
လောက၌ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံ (အတွေ့အထိ) တို့သည်။ပ။
လောက၌ ဓမ္မသဘောတရားတို့သည် (= စေတသိက်-၅၂ +သုခုမရုပ်-၁၆ တို့သည်) ချစ်ခင်ဖွယ် သာယာဖွယ် သဘောဖြစ်၏၊ ထိုတဏှာသည် ဖြစ်သည်ရှိသော် ဤတရားသဘောတို့၌ ဖြစ်၏၊ တည်သည်ရှိသော် ဤတရား သဘောတို့၌ တည်၏၊
၆၅။ လောက၌ စက္ခုဝိညာဏ် (မျက်စိ၌မှီသောစိတ်) သည်။ပ။
လောက၌ သောတဝိညာဏ် (နား၌မှီသောစိတ်) သည်။ပ။
လောက၌ ဃာနဝိညာဏ် (နှာခေါင်း၌မှီသောစိတ်) သည်။ပ။
လောက၌ ဇိဝှါဝိညာဏ် (လျှာ၌မှီသောစိတ်) သည်။ပ။
လောက၌ ကာယဝိညာဏ် (ကိုယ်၌မှီသောစိတ်) သည်။ပ။
လောက၌ မနောဝိညာဏ် (မနော၌မှီသောစိတ်) သည် ချစ်ခင်ဖွယ် သာယာဖွယ်သဘော ဖြစ်၏၊ ထိုတဏှာသည် ဖြစ်သည်ရှိသော် ဤမနောဝိညာဏ်၌ ဖြစ်၏၊ တည်သည်ရှိသော် ဤမနောဝိညာဏ်၌ တည်၏၊
၆၆။ လောက၌ စက္ခုသမ္ဖဿ (မျက်စိအတွေ့) သည်။ပ။
လောက၌ သောတသမ္ဖဿ (နားအတွေ့) သည်။ပ။
လောက၌ ဃာနသမ္ဖဿ (နှာခေါင်းအတွေ့) သည်။ပ။
လောက၌ ဇိဝှါသမ္ဖဿ (လျှာအတွေ့) သည်။ပ။
လောက၌ ကာယသမ္ဖဿ (ကိုယ်အတွေ့) သည်။ပ။
လောက၌ မနောသမ္ဖဿ (မနောအတွေ့) သည် ချစ်ခင်ဖွယ် သာယာဖွယ်သဘော ဖြစ်၏၊ ထိုတဏှာသည် ဖြစ်သည်ရှိသော် ဤမနောသမ္ဖဿ၌ ဖြစ်၏၊ တည်သည်ရှိသော် ဤမနောသမ္ဖဿ၌ တည်၏၊
၆၇။ လောက၌ စက္ခုသမ္ဖဿဇာဝေဒနာ (မျက်စိအတွေ့ကြောင့်ဖြစ်သော ခံစားခြင်း) သည်။ပ။
လောက၌ သောတသမ္ဖဿဇာဝေဒနာ (နားအတွေ့ကြောင့်ဖြစ်သော ခံစားခြင်း) သည်။ပ။
လောက၌ ဃာနသမ္ဖဿဇာဝေဒနာ (နှာခေါင်းအတွေ့ကြောင့်ဖြစ်သော ခံစားခြင်း) သည်။ပ။
လောက၌ ဇိဝှါသမ္ဖဿဇာဝေဒနာ (လျှာအတွေ့ကြောင့်ဖြစ်သော ခံစားခြင်း) သည်။ပ။
လောက၌ ကာယသမ္ဖဿဇာဝေဒနာ (ကိုယ်အတွေ့ကြောင့်ဖြစ်သော ခံစားခြင်း) သည်။ပ။
လောက၌ မနောသမ္ဖဿဇာဝေဒနာ (မနောအတွေ့ကြောင့်ဖြစ်သော ခံစားခြင်း) သည် ချစ်ခင်ဖွယ် သာယာဖွယ် သဘော ဖြစ်၏၊ ထိုတဏှာသည် ဖြစ်သည်ရှိသော် ဤမနောသမ္ဖဿဇာဝေဒနာ၌ ဖြစ်၏၊ တည်သည်ရှိသော် ဤ မနောသမ္ဖဿဇာဝေဒနာ၌ တည်၏၊
၆၈။ လောက၌ ရူပသညာ (ရူပါရုံ၌ မှတ်သားခြင်း) သည်။ပ။
လောက၌ သဒ္ဒသညာ (သဒ္ဒါရုံ၌ မှတ်သားခြင်း) သည်။ပ။
လောက၌ ဂန္ဓသညာ (ဂန္ဓာရုံ၌ မှတ်သားခြင်း) သည်။ပ။
လောက၌ ရသသညာ (ရသာရုံ၌ မှတ်သားခြင်း) သည်။ပ။
လောက၌ ဖောဋ္ဌဗ္ဗသညာ (ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံ၌ မှတ်သားခြင်း) သည်။ပ။
လောက၌ ဓမ္မသညာ (ဓမ္မာရုံ၌ မှတ်သားခြင်း) သည် ချစ်ခင်ဖွယ် သာယာဖွယ်သဘော ဖြစ်၏၊ ထိုတဏှာသည် ဖြစ်သည်ရှိသော် ဤဓမ္မသညာ၌ ဖြစ်၏၊ တည်သည်ရှိသော် ဤဓမ္မသညာ၌ တည်၏၊
၆၉။ လောက၌ ရူပသေဉ္စတနာ (ရူပါရုံ၌ စေ့ဆော်ခြင်း) သည်။ပ။
လောက၌ သဒ္ဒသေဉ္စတနာ (သဒ္ဒါရုံ၌ စေ့ဆော်ခြင်း) သည်။ပ။
လောက၌ ဂန္ဓသေဉ္စတနာ (ဂန္ဓာရုံ၌ စေ့ဆော်ခြင်း) သည်။ပ။
လောက၌ ရသသေဉ္စတနာ (ရသာရုံ၌ စေ့ဆော်ခြင်း) သည်။ပ။
လောက၌ ဖောဋ္ဌဗ္ဗသေဉ္စတနာ (ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံ၌ စေ့ဆော်ခြင်း) သည်။ပ။
လောက၌ ဓမ္မသေဉ္စတနာ (ဓမ္မာရုံ၌ စေ့ဆော်ခြင်း) သည် ချစ်ခင်ဖွယ် သာယာဖွယ်သဘော ဖြစ်၏၊ ထိုတဏှာ သည် ဖြစ်သည်ရှိသော် ဤဓမ္မသေဉ္စတနာ၌ ဖြစ်၏၊ တည်သည်ရှိသော် ဤဓမ္မသေဉ္စတနာ၌ တည်၏၊
၇၀။ လောက၌ ရူပတဏှာ (ရူပါရုံ၌ တပ်မက်ခြင်း) သည်။ပ။
လောက၌ သဒ္ဒတဏှာသည်။ပ။
လောက၌ ဂန္ဓတဏှာသည်။ပ။
လောက၌ ရသတဏှာသည်။ပ။
လောက၌ ဖောဋ္ဌဗ္ဗတဏှာသည်။ပ။
လောက၌ ဓမ္မတဏှာသည် ချစ်ခင်ဖွယ် သာယာဖွယ်သဘော ဖြစ်၏၊ ထိုတဏှာသည် ဖြစ်သည်ရှိသော် ဤ ဓမ္မတဏှာ၌ ဖြစ်၏၊ တည်သည်ရှိသော် ဤဓမ္မတဏှာ၌ တည်၏၊
၇၁။ လောက၌ ရူပဝိတက် (ရူပါရုံ၌ ကြံစည်ခြင်း) သည်။ပ။
လောက၌ သဒ္ဒဝိတက်သည်။ပ။
လောက၌ ဂန္ဓဝိတက်သည်။ပ။
လောက၌ ရသဝိတက်သည်။ပ။
လောက၌ ဖောဋ္ဌဗ္ဗဝိတက်သည်။ပ။
လောက၌ ဓမ္မဝိတက်သည် ချစ်ခင်ဖွယ် သာယာဖွယ်သဘောဖြစ်၏၊ ထိုတပ်မက်ခြင်း ‘တဏှာ’သည် ဖြစ်သည် ရှိသော် ဤဓမ္မဝိတက်၌ ဖြစ်၏၊ တည်သည်ရှိသော် ဤဓမ္မဝိတက်၌ တည်၏၊
၇၂။ လောက၌ ရူပဝိစာရ (ရူပါရုံ၌ သုံးသပ်ဆင်ခြင်ခြင်း) သည်။ပ။
လောက၌ သဒ္ဒဝိစာရသည်။ပ။
လောက၌ ဂန္ဓဝိစာရသည်။ပ။
လောက၌ ရသဝိစာရသည်။ပ။
လောက၌ ဖောဋ္ဌဗ္ဗဝိစာရသည်။ပ။
လောက၌ ဓမ္မဝိစာရသည် ချစ်ခင်ဖွယ် သာယာဖွယ်သဘော ဖြစ်၏၊ ထိုတဏှာသည် ဖြစ်သည်ရှိသော် ဤဓမ္မဝိစာရ၌ ဖြစ်၏၊ တည်သည်ရှိသော် ဤဓမ္မဝိစာရ၌ တည်၏၊
၇၃။ ရဟန်းတို့... ဤတရားသဘောကို အရိယာတို့ သိအပ်သော ဒုက္ခသမုဒယအရိယသစ္စာ (ဒုက္ခဖြစ်ကြောင်း အရိယာတို့ သိအပ်သော အမှန်တရား) ဟူ၍ ဆိုအပ်၏၊
–––––––
ဒုက္ခနိရောဓအရိယသစ္စာ
၇၄။ ရဟန်းတို့... ဒုက္ခနိရောဓအရိယသစ္စာဟူသည် အဘယ်နည်း။ ထိုတဏှာ၏သာလျှင် အကြွင်းမရှိ ကင်းချုပ်ရာ, တဏှာကို စွန့်ရာ, တဏှာကို ဝေးစွာ စွန့်ရာ, တဏှာမှ လွတ်မြောက်ရာ, တဏှာဖြင့် မကပ်ငြိရာ (နိဗ္ဗာန်) တည်း။
၇၅။ ရဟန်းတို့... ထိုတဏှာကို ပယ်အပ်သည်ရှိသော် အဘယ်၌ ပယ်အပ်သနည်း၊ ချုပ်သည်ရှိသော် အဘယ်၌ ချုပ်သနည်း၊ လောက၌ ချစ်ခင်ဖွယ် သာယာဖွယ်သဘောသည် (ရှိ၏)၊ ထိုတဏှာကို ပယ်အပ်သည်ရှိသော် ဤချစ်ခင်ဖွယ် သာယာဖွယ်သဘော၌ ပယ်အပ်၏၊ ချုပ်သည်ရှိသော် ဤချစ်ခင်ဖွယ် သာယာဖွယ်သဘော၌ ချုပ်၏၊
၇၆။ လောက၌ ချစ်ခင်ဖွယ် သာယာဖွယ်သဘောသည် အဘယ်နည်း။ လောက၌ မျက်စိသည် ချစ်ခင်ဖွယ် သာယာဖွယ်သဘော ဖြစ်၏၊ ထိုတဏှာကို ပယ်အပ်သည်ရှိသော် ဤမျက်စိ၌ ပယ်အပ်၏၊ ချုပ်သည်ရှိသော် ဤမျက်စိ၌ ချုပ်၏၊
လောက၌ နားသည်။ပ။
လောက၌ နှာခေါင်းသည်။ပ။
လောက၌ လျှာသည်။ပ။
လောက၌ ကိုယ်သည်။ပ။
လောက၌ စိတ်သည် ချစ်ခင်ဖွယ်သာယာဖွယ်သဘော ဖြစ်၏၊ ထိုတဏှာသည် ပယ်အပ်သည်ရှိသော် ဤစိတ်၌ ပယ်အပ်၏၊ ချုပ်သည်ရှိသော် ဤစိတ်၌ ချုပ်၏၊
၇၇။ လောက၌ ရူပါရုံတို့သည်။ပ။
လောက၌ သဒ္ဒါရုံတို့သည်။ပ။
လောက၌ ဂန္ဓာရုံတို့သည်။ပ။
လောက၌ ရသာရုံတို့သည်။ပ။
လောက၌ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံတို့သည်။ပ။
လောက၌ ဓမ္မာရုံတို့သည် ချစ်ခင်ဖွယ် သာယာဖွယ်သဘော ဖြစ်၏၊ ထိုတဏှာကို ပယ်အပ်သည်ရှိသော် ဤဓမ္မာရုံတို့၌ ပယ်အပ်၏၊ ချုပ်သည်ရှိသော် ဤဓမ္မာရုံတို့၌ ချုပ်၏၊
၇၈။ လောက၌ စက္ခုဝိညာဏ်သည်။ပ။
လောက၌ သောတဝိညာဏ်သည်။ပ။
လောက၌ ဃာနဝိညာဏ်သည်။ပ။
လောက၌ ဇိဝှါဝိညာဏ်သည်။ပ။
လောက၌ ကာယဝိညာဏ်သည်။ပ။
လောက၌ မနောဝိညာဏ်သည် ချစ်ခင်ဖွယ် သာယာဖွယ်သဘောဖြစ်၏၊ ထိုတဏှာကို ပယ်အပ်သည်ရှိသော် ဤမနောဝိညာဏ်၌ ပယ်အပ်၏၊ ချုပ်သည်ရှိသော် ဤမနောဝိညာဏ်၌ ချုပ်၏၊
၇၉။ လောက၌ စက္ခုသမ္ဖဿသည်။ပ။
လောက၌ သောတသမ္ဖဿသည်။ပ။
လောက၌ ဃာနသမ္ဖဿသည်။ပ။
လောက၌ ဇိဝှါသမ္ဖဿသည်။ပ။
လောက၌ ကာယသမ္ဖဿသည်။ပ။
လောက၌ မနောသမ္ဖဿသည် ချစ်ခင်ဖွယ် သာယာဖွယ်သဘော ဖြစ်၏၊ ထိုတဏှာကို ပယ်အပ်သည်ရှိသော် ဤ မနောသမ္ဖဿ၌ ပယ်အပ်၏၊ ချုပ်သည်ရှိသော် ဤ (မနောသမ္ဖဿ) ၌ ချုပ်၏၊
၈၀။ လောက၌ စက္ခုသမ္ဖဿဇာဝေဒနာသည်။ပ။
လောက၌ သောတသမ္ဖဿဇာဝေဒနာသည်။ပ။
လောက၌ ဃာနသမ္ဖဿဇာဝေဒနာသည်။ပ။
လောက၌ ဇိဝှါသမ္ဖဿဇာဝေဒနာသည်။ပ။
လောက၌ ကာယသမ္ဖဿဇာဝေဒနာသည်။ပ။
လောက၌ မနောသမ္ဖဿဇာဝေဒနာသည် ချစ်ခင်ဖွယ် သာယာဖွယ်သဘော ဖြစ်၏၊ ထိုတဏှာကို ပယ်အပ်သည် ရှိသော် ဤမနောသမ္ဖဿဇာဝေဒနာ၌ ပယ်အပ်၏၊ ချုပ်သည်ရှိသော် ဤမနောသမ္ဖဿဇာဝေဒနာ၌ ချုပ်၏၊
၈၁။ လောက၌ ရူပသညာသည်။ပ။
လောက၌ သဒ္ဒသညာသည်။ပ။
လောက၌ ဂန္ဓသညာသည်။ပ။
လောက၌ ရသသညာသည်။ပ။
လောက၌ ဖောဋ္ဌဗ္ဗသညာသည်။ပ။
လောက၌ ဓမ္မသညာသည် ချစ်ခင်ဖွယ် သာယာဖွယ်သဘော ဖြစ်၏၊ ထိုတဏှာကို ပယ်အပ်သည်ရှိသော် ဤဓမ္မသညာ၌ ပယ်အပ်၏၊ ချုပ်သည်ရှိသော် ဤဓမ္မသညာ၌ ချုပ်၏၊
၈၂။ လောက၌ ရူပသေဉ္စတနာသည်။ပ။
လောက၌ သဒ္ဒသေဉ္စတနာသည်။ပ။
လောက၌ ဂန္ဓသေဉ္စတနာသည်။ပ။
လောက၌ ရသသေဉ္စတနာသည်။ပ။
လောက၌ ဖောဋ္ဌဗ္ဗသေဉ္စတနာသည်။ပ။
လောက၌ ဓမ္မသေဉ္စတနာသည် ချစ်ခင်ဖွယ် သာယာဖွယ်သဘော ဖြစ်၏၊ ထိုတဏှာကို ပယ်အပ်သည်ရှိသော် ဤဓမ္မသေဉ္စတနာ၌ ပယ်အပ်၏၊ ချုပ်သည်ရှိသော် ဤဓမ္မသေဉ္စတနာ၌ ချုပ်၏၊
၈၃။ လောက၌ ရူပတဏှာသည်။ပ။
လောက၌ သဒ္ဒတဏှာသည်။ပ။
လောက၌ ဂန္ဓတဏှာသည်။ပ။
လောက၌ ရသတဏှာသည်။ပ။
လောက၌ ဖောဋ္ဌဗ္ဗတဏှာသည်။ပ။
လောက၌ ဓမ္မတဏှာသည် ချစ်ခင်ဖွယ် သာယာဖွယ်သဘော ဖြစ်၏၊ ထိုတဏှာကို ပယ်အပ်သည်ရှိသော် ဤဓမ္မတဏှာ၌ ပယ်အပ်၏၊ ချုပ်သည်ရှိသော် ဤဓမ္မတဏှာ၌ ချုပ်၏၊
၈၄။ လောက၌ ရူပဝိတက်သည်။ပ။
လောက၌ သဒ္ဒဝိတက်သည်။ပ။
လောက၌ ဂန္ဓဝိတက်သည်။ပ။
လောက၌ရသဝိတက်သည်။ပ။
လောက၌ ဖောဋ္ဌဗ္ဗဝိတက်သည်။ပ။
လောက၌ ဓမ္မဝိတက်သည် ချစ်ခင်ဖွယ် သာယာဖွယ်သဘော ဖြစ်၏၊ ထိုတဏှာကို ပယ်အပ်သည်ရှိသော် ဤဓမ္မဝိတက်၌ ပယ်အပ်၏၊ ချုပ်သည်ရှိသော် ဤဓမ္မဝိတက်၌ ချုပ်၏၊
၈၅။ လောက၌ ရူပဝိစာရသည်။ ပ။
လောက၌ သဒ္ဒဝိစာရသည်။ ပ။
လောက၌ ဂန္ဓဝိစာရသည်။ ပ။
လောက၌ ရသဝိစာရသည်။
လောက၌ ဖောဋ္ဌဗ္ဗဝိစာရသည်။ ပ။
လောက၌ ဓမ္မဝိစာရသည် ချစ်ခင်ဖွယ် သာယာဖွယ်သဘော ဖြစ်၏၊ ထိုတဏှာကို ပယ်အပ်သည်ရှိသော် ဤဓမ္မဝိစာရ၌ ပယ်အပ်၏၊ ချုပ်သည်ရှိသော် ဤဓမ္မဝိစာရ၌ ချုပ်၏၊
၈၆။ ရဟန်းတို့... ဤတရားသဘောကို ဒုက္ခနိရောဓအရိယသစ္စာ (= ဒုက္ခ၏ ချုပ်ရာ အရိယာတို့ သိအပ်သော အမှန်တရား) ဟူ၍ ဆိုအပ်၏၊
–––––––
ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ အရိယသစ္စာ (= မဂ္ဂအရိယသစ္စာ)
၈၇။ ရဟန်းတို့... ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ အရိယသစ္စာဟူသည် အဘယ်နည်း။ မြတ်သော အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသော ဤမဂ်အကျင့်လမ်းတည်း။ ဤမဂ်အကျင့်လမ်းတို့သည် အဘယ်တို့နည်း။ သမ္မာဒိဋ္ဌိ သမ္မာသင်္ကပ္ပ သမ္မာဝါစာ သမ္မာကမ္မန္တ သမ္မာအာဇီဝ သမ္မာဝါယာမ သမ္မာသတိ သမ္မာသမာဓိတို့ပေတည်း။
၈၈-၁။ ရဟန်းတို့ ... သမ္မာဒိဋ္ဌိဟူသည် အဘယ်နည်း။
(က) ဒုက္ခအရိယသစ္စာတရားကို (= ဥပါဒါနက္ခန္ဓာငါးပါးကို) ထိုးထွင်းသိမြင်သော ဉာဏ်၊ ( ခ ) ဒုက္ခသမုဒယအရိယသစ္စာတရားကို (= ကြောင်း-ကျိုး-ဆက်နွယ်မှု ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်သဘောတရားတို့၏ ဖြစ်စဉ်ကို) ထိုးထွင်းသိမြင်သော ဉာဏ်၊
( ဂ ) ဒုက္ခနိရောဓအရိယသစ္စာတရားကို (= ကြောင်း-ကျိုး-ဆက်နွယ်မှု ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်သဘောတရားတို့၏ ချုပ်စဉ်ကို) ထိုးထွင်းသိမြင်သော ဉာဏ်၊
(ဃ) ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ အရိယသစ္စာတရားကို (= ဒုက္ခချုပ်ရာ နိဗ္ဗာန်သို့ ရောက်ကြောင်း ကျင့်စဉ် ဖြစ်သည့် မဂ္ဂအရိယသစ္စာတရားကို) ထိုးထွင်းသိမြင်သော ဉာဏ်တည်း။
ရဟန်းတို့... ဤသို့ ထိုးထွင်းသိမြင်သော ဉာဏ် (၄)မျိုးကို မှန်စွာ သိမြင်ခြင်း ‘သမ္မာဒိဋ္ဌိ’ ဟူ၍ ဆိုအပ်၏၊
၈၈-၂။ ရဟန်းတို့... သမ္မာသင်္ကပ္ပဟူသည် အဘယ်နည်း။
(က) (ကာမအာရုံမှ) လွတ်ကင်းသော ကြံစည်ခြင်း (= နေက္ခမ္မဝိတက်)၊
( ခ ) ဖျက်ဆီးလိုခြင်းမှ လွတ်ကင်းသော ကြံစည်ခြင်း (= အဗျာပါဒဝိတက်)၊
( ဂ ) ညှဉ်းဆဲလိုခြင်းမှ လွတ်ကင်းသော ကြံစည်ခြင်း (= အဝိဟိံသာဝိတက်) တည်း။
ရဟန်းတို့... ဤ (၃)မျိုးသော ကြံစည်ခြင်းကို မှန်စွာ ကြံစည်ခြင်း ‘သမ္မာသင်္ကပ္ပ’ဟူ၍ ဆိုအပ်၏၊
၈၈-၃။ ရဟန်းတို့ ... သမ္မာဝါစာဟူသည် အဘယ်နည်း။
(က) မဟုတ်မမှန်ပြောခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်ခြင်း၊
( ခ ) ကုန်းစကားမှ ရှောင်ကြဉ်ခြင်း၊
( ဂ ) ရုန့်ကြမ်းသော စကားမှ ရှောင်ကြဉ်ခြင်း၊
(ဃ) ပြိန်ဖျင်းသော စကားမှ ရှောင်ကြဉ်ခြင်းတည်း။
ရဟန်းတို့... ဤသို့ ရှောင်ကြဉ်ခြင်း (= ဤသို့ ရှောင်ကြဉ်လျက် ကောင်းမွန်မှန်ကန်သော စကားကို ပြောဆိုခြင်း) ကို မှန်စွာပြောဆိုခြင်း ‘သမ္မာဝါစာ’ ဟူ၍ ဆိုအပ်၏၊
၈၈-၄။ ရဟန်းတို့ ... သမ္မာကမ္မန္တဟူသည် အဘယ်နည်း။
(က) အသက်ကို သတ်ခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်ခြင်း၊
( ခ ) မပေးသည်ကို ယူခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်ခြင်း၊
( ဂ ) ကာမဂုဏ်တို့၌ မှားယွင်းစွာ ကျင့်ခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်ခြင်းတည်း။
ရဟန်းတို့... ဤသို့ ရှောင်ကြဉ်ခြင်း (= ဤသို့ ရှောင်ကြဉ်လျက် ကောင်းမွန်မှန်ကန်သော လုပ်ငန်းရပ်ကို ပြုလုပ်ခြင်း) ကို မှန်စွာပြုလုပ်ခြင်း ‘သမ္မာကမ္မန္တ’ ဟူ၍ ဆိုအပ်၏၊
၈၈-၅။ ရဟန်းတို့ ... သမ္မာအာဇီဝဟူသည် အဘယ်နည်း။
ရဟန်းတို့... ဤသာသနာတော်၌ အရိယာဖြစ်သော တပည့်သည် မှားယွင်းစွာ အသက်မွေးခြင်းကို ပယ်စွန့်၍ မှန်စွာ အသက်မွေးခြင်းဖြင့် အသက်မွေး၏၊
ရဟန်းတို့... ဤသို့ အသက်မွေးခြင်းကို မှန်စွာ အသက်မွေးခြင်း ‘သမ္မာအာဇီဝ’ ဟူ၍ ဆိုအပ်၏၊
၈၈-၆။ ရဟန်းတို့ ...သမ္မာဝါယာမဟူသည် အဘယ်နည်း။
(က) ရဟန်းတို့... ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် မဖြစ်သေးကုန်သော ယုတ်မာကုန်သော အကုသိုလ် တရားတို့ကို မဖြစ်ပေါ်စေရန် ဆန္ဒကို ဖြစ်စေ၏၊ အားထုတ်၏၊ လုံ့လပြု၏၊ စိတ်ကို ချီးမြှောက်၏၊ ဆောက်တည်၏၊
( ခ ) ဖြစ်ပြီးကုန်သော ယုတ်မာကုန်သော အကုသိုလ်တရားတို့ကို ပယ်ရှားရန် ဆန္ဒကို ဖြစ်စေ၏၊ အားထုတ်၏၊ လုံ့လပြု၏၊ စိတ်ကို ချီးမြှောက်၏၊ ဆောက်တည်၏၊
( ဂ ) မဖြစ်သေးကုန်သော ကုသိုလ်တရားတို့ကို ဖြစ်စေရန် ဆန္ဒကို ဖြစ်စေ၏၊ အားထုတ်၏၊ လုံ့လပြု၏၊ စိတ်ကို ချီးမြှောက်၏၊ ဆောက်တည်၏၊
(ဃ) ဖြစ်ပြီးကုန်သော ကုသိုလ်တရားတို့ကို တည်မြဲစေရန် မပျောက်ပျက်စေရန် တိုးတက်ဖြစ်ပွားစေရန် ပြန့်ပြောစေရန် ပွားများမှု ပြည့်စုံစေရန် ဆန္ဒကို ဖြစ်စေ၏၊ အားထုတ်၏၊ လုံ့လပြု၏၊ စိတ်ကို ချီးမြှောက်၏၊ ဆောက်တည်၏၊
ရဟန်းတို့... ဤသို့ အားထုတ်ခြင်းကို မှန်စွာ အားထုတ်ခြင်း ‘သမ္မာဝါယာမ’ ဟူ၍ ဆိုအပ်၏၊
၈၈-၇။ ရဟန်းတို့ ...သမ္မာသတိဟူသည် အဘယ်နည်း။
(က) ရဟန်းတို့... ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ပြင်းထန်စွာ အားထုတ်သော လုံ့လဝီရိယရှိသည်ဖြစ်၍ သမ္ပဇဉ်ဉာဏ်ရှိသည်ဖြစ်၍ သတိရှိသည်ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာ-ဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်၍ ကာယ၌ ကာယကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊
( ခ ) ပြင်းထန်စွာ အားထုတ်သော လုံ့လဝီရိယရှိသည်ဖြစ်၍ သမ္ပဇဉ်ဉာဏ်ရှိသည်ဖြစ်၍ သတိရှိသည်ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာ-ဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်၍ ဝေဒနာတို့၌ ဝေဒနာတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏၊
( ဂ ) ပြင်းထန်စွာ အားထုတ်သော လုံ့လဝီရိယရှိသည်ဖြစ်၍ သမ္ပဇဉ်ဉာဏ်ရှိသည်ဖြစ်၍ သတိရှိသည်ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာ-ဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်၍ စိတ်၌ စိတ်ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊
(ဃ) ပြင်းထန်စွာ အားထုတ်သော လုံ့လဝီရိယရှိသည်ဖြစ်၍ သမ္ပဇဉ်ဉာဏ်ရှိသည်ဖြစ်၍ သတိရှိသည်ဖြစ်၍ လောက၌ အဘိဇ္ဈာ-ဒေါမနဿကို ပယ်ဖျောက်၍ ဓမ္မသဘောတရားတို့၌ ဓမ္မသဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊
ရဟန်းတို့ ... ဤသို့ အောက်မေ့ခြင်း သတိကို မှန်စွာ အောက်မေ့ခြင်း ‘သမ္မာသတိ’ ဟူ၍ ဆိုအပ်၏၊
၈၈-၈။ ရဟန်းတို့ သမ္မာသမာဓိဟူသည် အဘယ်နည်း။
(က) ရဟန်းတို့... ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ကာမဂုဏ်တို့မှ ကင်းဆိတ်၍သာလျှင် အကုသိုလ်တရား တို့မှ ကင်းဆိတ်၍သာလျှင် ဝိတက်နှင့် တကွဖြစ်သော ဝိစာရနှင့် တကွဖြစ်သော နီဝရဏကင်းခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည့် ပီတိ-သုခရှိသော ပထမစျာန်သို့ ရောက်၍ နေ၏၊
( ခ ) ဝိတက် ဝိစာရ ငြိမ်းခြင်းကြောင့် မိမိသန္တာန်၌ စိတ်ကို ကြည်လင်စေတတ်သော, စိတ်အစဉ်ဝယ် မွန်မြတ်သော တည်ကြည်မှု သမာဓိကို ဖြစ်ပွားစေတတ်သော, ဝိတက်လည်းမရှိသော, ဝိစာရလည်း မရှိသော, (ပထမစျာန်သမာဓိ သို့မဟုတ် ဒုတိယစျာန်သမာဓိဟူသော) သမာဓိကြောင့်ဖြစ်သည့် ပီတိသုခရှိသော ဒုတိယစျာန်သို့ ရောက်၍ နေ၏၊
( ဂ ) ပီတိ၏လည်း ကင်းခြင်းကြောင့် အညီအမျှ လျစ်လျူရှုလျက် သတိရှိလျက် ဆင်ခြင်လျက် နေ၏၊ (စေတသိက)သုခကိုလည်း (နာမကာယ)ကိုယ်ဖြင့် ခံစား၏၊ အကြင် (တတိယစျာန်)ကြောင့် ထိုသူကို “အညီအမျှ လျစ်လျူရှုသူ သတိရှိသူ ချမ်းသာစွာ နေလေ့ရှိသူ”ဟု အရိယာ(ပုဂ္ဂိုလ်)တို့သည် ချီးမွမ်း ပြောဆိုကုန်၏၊ ထိုတတိယစျာန်သို့ ဆိုက်ရောက်၍ နေ၏၊
(ဃ) ချမ်းသာခြင်း(= သုခ) ဆင်းရဲခြင်း(= ဒုက္ခ) ကို ပယ်ခြင်းကြောင့်လည်းကောင်း ရှေးဦးကပင် ဝမ်းသာခြင်း (= သောမနဿ) စိတ်နှလုံးမသာခြင်း (= ဒေါမနဿ)တို့၏ ချုပ်ခြင်းကြောင့်လည်းကောင်း ဆင်းရဲချမ်းသာ ကင်းသော ဥပေက္ခာကြောင့်ဖြစ်သည့် သတိ၏ စင်ကြယ်ခြင်းရှိသော စတုတ္ထစျာန်သို့ ရောက်၍ နေ၏၊
ရဟန်းတို့... ဤကဲ့သို့သော သမာဓိကို မှန်စွာ တည်ကြည်ခြင်း ‘သမ္မာသမာဓိ’ ဟူ၍ ဆိုအပ်၏၊ ၈၉။ ရဟန်းတို့... ဤ မဂ္ဂင် (၈)ပါး ကျင့်စဉ်တရားကို ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ အရိယသစ္စာ (= ဒုက္ခချုပ်ရာ နိဗ္ဗာန်သို့ ရောက်ကြောင်း ကျင့်စဉ်ဖြစ်သည့် မဂ္ဂအရိယသစ္စာတရား) ဟူ၍ ဆိုအပ်၏၊
ဝိပဿနာပိုင်း - ပထမဆင့် (၂)
၉၀-၁။ (က) ဤသို့လျှင် အဇ္ဈတ္တ (ဓမ္မ)သဘောတရားတို့၌မူလည်း (ဓမ္မ)သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊
၉၀-၁။ ( ခ ) ဗဟိဒ္ဓ (ဓမ္မ)သဘောတရားတို့၌မူလည်း (ဓမ္မ)သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍နေ၏၊ ၉၀-၁။ ( ဂ ) အဇ္ဈတ္တ ဗဟိဒ္ဓ (ဓမ္မ)သဘောတရား နှစ်မျိုးလုံးတို့၌မူလည်း (ဓမ္မ)သဘောတရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊
ဝိပဿနာပိုင်း - ဒုတိယအဆင့်
၉၀-၂။ (က) (ဓမ္မ)သဘောတရားတို့၌ ဖြစ်ကြောင်းတရားနှင့် ဖြစ်ခြင်းသဘောကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ မူလည်း နေ၏၊
၉၀-၂။ ( ခ ) (ဓမ္မ)သဘောတရားတို့၌ ချုပ်ကြောင်းတရားနှင့် ချုပ်+ပျက်ခြင်းသဘောကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍မူလည်း နေ၏၊
၉၀-၂။ ( ဂ ) (ဓမ္မ)သဘောတရားတို့၌ ဖြစ်ကြောင်း ချုပ်ကြောင်းတရားနှင့် ဖြစ်ခြင်း ချုပ်+ပျက်ခြင်းသဘောကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍မူလည်း နေ၏၊
ဝိပဿနာပိုင်း - တတိယအဆင့်
၉၀-၃။ ထို့ပြင် “(ဓမ္မ)သဘောတရားတို့သည်သာလျှင် ရှိကုန်၏” - ဟု ထိုရဟန်းအား သတိသည် ရှေးရှုထင်၏၊ (ထိုသတိသည်) ဝိပဿနာဉာဏ် အဆင့်ဆင့် တိုးပွားခြင်းငှာသာ ဖြစ်၏၊ ဝိပဿနာဉာဏ်နှင့် ယှဉ်သော သတိ အဆင့်ဆင့် တိုးပွားခြင်းငှာသာ ဖြစ်၏၊
ဝိပဿနာပိုင်း - စတုတ္ထအဆင့်
၉၀-၄။ (ထိုရဟန်းသည် တဏှာဒိဋ္ဌိတို့ဖြင့်) မမှီမတွယ်မူ၍လည်း နေ၏၊ (ဥပါဒါနက္ခန္ဓာငါးပါးတည်းဟူသော) လောက၌ တစ်စုံတစ်ခုသော တရားကိုမျှလည်း (ငါ, ငါ၏ဥစ္စာဟု) စွဲလည်း မစွဲလမ်း။
၉၁။ ရဟန်းတို့... ဤသို့လည်း ရဟန်းသည် အရိယသစ္စာလေးပါး (ဓမ္မ)သဘောတရားတို့၌ (ဓမ္မ)သဘော တရားတို့ကို အကြိမ်ကြိမ် ရှုလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊
–––––––
၉၂။ ရဟန်းတို့... မည်သည့်ပုဂ္ဂိုလ်မဆို ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ခုနစ်နှစ်တို့ပတ်လုံး ဤဟောကြားပြသထားသော နည်းအတိုင်း ပွားများအားထုတ်ငြားအံ့၊ ထိုသို့ ပွားများအားထုတ်သော ပုဂ္ဂိုလ်အား မျက်မှောက်ဘဝ၌ပင် အရဟတ္တဖိုလ် ဖြစ်စေ, ဥပါဒါန်အကြွင်းရှိသေးလျှင် အနာဂါမိဖိုလ်ဖြစ်စေ ဤအရိယဖိုလ်နှစ်မျိုးတို့တွင် တစ်မျိုးမျိုးသော အရိယဖိုလ်ကို (အမှန်ရပေမည်ဟု) အလိုရှိအပ်၏၊
ရဟန်းတို့... ခုနစ်နှစ်ကို ထားဘိဦး။ ရဟန်းတို့... မည်သည့်ပုဂ္ဂိုလ်မဆို ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ခြောက်နှစ်တို့ပတ်လုံး ဤဟောကြားပြသထားသော နည်းအတိုင်း ပွားများအားထုတ်ငြားအံ့။ပ။ ငါးနှစ်တို့ပတ်လုံး။ လေးနှစ်တို့ပတ်လုံး။ သုံးနှစ်တို့ပတ်လုံး။ နှစ်နှစ်တို့ပတ်လုံး။ တစ်နှစ်တို့ပတ်လုံး။
ရဟန်းတို့... တစ်နှစ်ကို ထားဘိဦး။ ရဟန်းတို့... မည်သည့်ပုဂ္ဂိုလ်မဆို ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ခုနစ်လတို့ပတ်လုံး ဤဟောကြားပြသထားသော နည်းအတိုင်း ပွားများအားထုတ်ငြားအံ့၊ ထိုသို့ ပွားများအားထုတ်သော ပုဂ္ဂိုလ်အား မျက်မှောက်ဘဝ၌ပင် အရဟတ္တဖိုလ်ဖြစ်စေ, ဥပါဒါန်အကြွင်းရှိသေးလျှင် အနာဂါမိဖိုလ်ဖြစ်စေ ဤ အရိယဖိုလ် နှစ်မျိုးတို့တွင် တစ်မျိုးမျိုးသော အရိယဖိုလ်ကို (အမှန်ရပေမည်ဟု) အလိုရှိအပ်၏၊
ရဟန်းတို့... ခုနစ်လကို ထားဘိဦး။ ရဟန်းတို့... မည်သည့်ပုဂ္ဂိုလ်မဆို ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ခြောက်လတို့ပတ်လုံး ဤဟောကြားပြသထားသော နည်းအတိုင်း ပွားများအားထုတ်ငြားအံ့။ပ။ ငါးလတို့ပတ်လုံး။ လေးလတို့ပတ်လုံး။ သုံးလတို့ပတ်လုံး။ နှစ်လတို့ပတ်လုံး။ တစ်လပတ်လုံး။ လခွဲပတ်လုံး။
ရဟန်းတို့... လခွဲကို ထားဘိဦး။ ရဟန်းတို့... မည်သည့်ပုဂ္ဂိုလ်မဆို ဤသတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့ကို ခုနစ်ရက် ပတ်လုံး ဤဟောကြားပြသထားသော နည်းအတိုင်း ပွားများအားထုတ်ငြားအံ့၊ ထိုသို့ ပွားများအားထုတ်သော ပုဂ္ဂိုလ်အား မျက်မှောက်ဘဝ၌ပင် အရဟတ္တဖိုလ်ဖြစ်စေ, ဥပါဒါန်အကြွင်းရှိသေးလျှင် အနာဂါမိဖိုလ်ဖြစ်စေ ဤအရိယဖိုလ် နှစ်မျိုးတို့တွင် တစ်မျိုးမျိုးသော အရိယဖိုလ်ကို (အမှန်ရပေမည်ဟု) အလိုရှိအပ်၏၊
၉၃။ “ရဟန်းတို့ ... ဤခရီးလမ်းသည် .. သတ္တဝါတို့၏ စိတ်ဓာတ် သန့်ရှင်းစင်ကြယ်ရန်, စိုးရိမ်ပူပန်ခြင်း ငိုကြွေးခြင်းတို့ကို ကျော်လွှားလွန်မြောက်ရန်, ကိုယ်ဆင်းရဲခြင်း စိတ်ဆင်းရဲခြင်းတို့ ချုပ်ငြိမ်းရန်, အရိယမဂ်ကို ရရှိရန်, နိဗ္ဗာန်ကို မျက်မှောက်ပြုရန် တစ်ကြောင်းတည်းသော ခရီးလမ်း ဖြစ်ပေ၏၊ ယင်းသည့် ခရီးလမ်းကား ဤသတိပဋ္ဌာန် လေးပါးတို့ပင်တည်း ..”ဟု ဤသို့လျှင် အကြင်သတိပဋ္ဌာန်တရား ကြေညာချက်ကို ငါဘုရား မိန့်ကြားတော်မူခဲ့၏၊ ဤကြေညာချက်ကို .. ဤ (အကျိုး နှစ်မျိုးတို့တွင် တစ်မျိုးမျိုးသော အကျိုးတရားကို အမှန်ရရှိနိုင်ခြင်း) ကို ရည်ရွယ်တော်မူ၍ မိန့်ကြားတော်မူခဲ့၏ဟု မြတ်စွာဘုရားသည် ဤတရားဒေသနာတော်ကို ဟောကြားတော်မူ၏၊ ထိုရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရား ဟောကြားတော်မူသော တရားဒေသနာတော်ကို နှစ်လိုကုန်သည်ဖြစ်၍ ဝမ်းမြောက်စွာ ခံယူကြလေကုန်သတည်း။
မဟာသတိပဋ္ဌာနသုတ္တန်[မှတ်စု ၄၄]သည် ပြီးဆုံးတော်မူပြီ။
- ↑ စာပိုဒ်အမှတ်စဉ်များ---- ဤ၌ စာပိုဒ်အမှတ်စဉ် ဂဏန်းများကို ဖော်ပြထား၏၊ မြန်မာဘာသာပြန် စာပိုဒ်အမှတ် (၁)သည် ပါဠိစာပိုဒ်အမှတ် (၁)၏ ဘာသာပြန်ဖြစ်သည်။ တစ်ဖန် မြန်မာဘာသာပြန် စာပိုဒ်အမှတ် (၂)သည် ပါဠိစာပိုဒ်အမှတ် (၂)၏ ဘာသာပြန်ဖြစ်သည်၊ ဤသို့စသည်ဖြင့် သဘောပေါက်ပါ။
- ↑ (ဒီ၊၂၊၂၃၁-၂၅၂။ မ၊၁၊၇၀-၉၁။)
- ↑ စာပိုဒ်အမှတ်စဉ်များ---- ဤ၌ စာပိုဒ်အမှတ်စဉ် ဂဏန်းများကို ဖော်ပြထား၏၊ မြန်မာဘာသာပြန် စာပိုဒ်အမှတ် (၁)သည် ပါဠိစာပိုဒ်အမှတ် (၁)၏ ဘာသာပြန်ဖြစ်သည်။ တစ်ဖန် မြန်မာဘာသာပြန် စာပိုဒ်အမှတ် (၂)သည် ပါဠိစာပိုဒ်အမှတ် (၂)၏ ဘာသာပြန်ဖြစ်သည်၊ ဤသို့စသည်ဖြင့် သဘောပေါက်ပါ။
- ↑ ကမ္မာသဒမ္မ-ကမ္မာသဓမ္မဟု မူနှစ်မျိုးရှိရာကမ္မာသဒမ္မရှိသည့်အလို ခြေကျားကို ဆုံးမရာ (ခြေထောက်၌ ငုပ်စူးမိသဖြင့် ဒဏ်ရာများ ရရှိရာ ယင်းဒဏ်ရာများမှာ ပျောက်ကျားလျက်ရှိသဖြင့် ခြေထောက်ပျောက်ကျားလျက်ရှိသော ပေါရိသာဒကို ဆိုဆုံးမရာနေရာ) ဖြစ်သောကြောင့်ဟု ဆိုလိုသည်၊ကမ္မာသဓမ္မရှိသည့်အလို ကျင့်ဝတ်ကျားကုန်သော သူတို့၏ တည်ရာ ဖြစ်သောကြောင့်ဟု ဆိုလိုသည်။
- ↑ အောက်မေ့ခြင်း၊
- ↑ ဥပါဒါနက္ခန္ဓာလောကကို ဆိုသည်၊
- ↑ လိုချင်တပ်မက်ခြင်း၊
- ↑ နှလုံးမသာခြင်း၊
- ↑ ကာယောတိ ဒွေ ကာယာ – နာမကာယော စ ရူပကာယော စ။ (ပဋိသံ၊၁၈၁။ စာပိုဒ်၊၁၇၀။)
(ကာယ = နာမကာယ + ရူပကာယ = နာမ်တရားအပေါင်းအစု + ရုပ်တရားအပေါင်းအစု) - ↑ ခံစားခြင်း၊
- ↑ ချမ်းသာသောခံစားခြင်း၊
- ↑ ဆင်းရဲသောခံစားခြင်း၊
- ↑ ဆင်းရဲမဟုတ် ချမ်းသာမဟုတ်သော ခံစားခြင်း၊
- ↑ တပ်မက်ခြင်း၊
- ↑ အမျက်ထွက်ခြင်း၊
- ↑ တွေဝေခြင်း၊
- ↑ ရူပ အရူပစိတ်၊
- ↑ ကာမာဝစရစိတ်၊
- ↑ ကာမာဝစရစိတ်၊
- ↑ ရူပ အရူပစိတ်၊
- ↑ အပ္ပနာသမာဓိ ဥပစာရသမာဓိရှိသော တည်ကြည်သောစိတ်၊
- ↑ သမာဓိနှစ်ပါးကင်းသော မတည်ကြည်သောစိတ်၊
- ↑ တဒင်္ဂအားဖြင့်လည်းကောင်း, ဝိက္ခမ္ဘနအားဖြင့်လည်းကောင်း ကိလေသာတို့မှ လွတ်မြောက်သောစိတ်၊
- ↑ ထိုနှစ်ပါးအားဖြင့် ကိလေသာတို့မှ မလွတ်မြောက်သောစိတ်၊
- ↑ စျာန်မဂ်ဖိုလ်ကို မရအောင် ပိတ်ပင်ထားတတ်သောတရား၊
- ↑ ကာမဂုဏ်၌ တပ်မက်လိုလားခြင်း၊
- ↑ သူတစ်ပါးပျက်စီးစေလိုခြင်းသဘော၊
- ↑ စိတ်+စေတသိက်တို့၏ လေးလံထိုင်းမှိုင်းခြင်း၊
- ↑ စိတ်ပျံ့လွင့်ခြင်း၊
- ↑ နောင်တတစ်ဖန် ပူပန်ခြင်း၊
- ↑ မဝေခွဲနိုင်ခြင်း = (၈)ဌာနတို့၌ ယုံမှားသံသယရှိခြင်း၊
- ↑ မှတ်သိခြင်း၊
- ↑ ပြုပြင်စီရင်မှု အားထုတ်မှု၊
- ↑ အထူးသိမှု၊
- ↑ ဖြစ်ရာ တည်ရာ အကြောင်း
- ↑ သစ္စာတို့ကို သိကြောင်း = ဗောဓိ+အင်္ဂ = ဗောဇ္ဈင်္ဂ = ဗောဓိအမည်ရသည့် သစ္စာလေးပါးတို့ကို ထိုးထွင်းသိမြင်တတ်သည့် အရိယမဂ်ဉာဏ်၏ အကြောင်းအင်္ဂါ အစိတ်အပိုင်းတို့ဟု ဆိုလိုသည်။
- ↑ မဂ်ဉာဏ်၏ အကြောင်းဖြစ်သော အောက်မေ့ခြင်း၊
- ↑ မဂ်ဉာဏ်၏အကြောင်းဖြစ်သော တရားသဘောကို စူးစမ်း ဆင်ခြင်ခြင်း၊
- ↑ မဂ်ဉာဏ်၏ အကြောင်းဖြစ်သော အားထုတ်ခြင်း၊
- ↑ မဂ်ဉာဏ်၏ အကြောင်းဖြစ်သော နှစ်သိမ့်ခြင်း၊
- ↑ မဂ်ဉာဏ်၏ အကြောင်းဖြစ်သော ကိုယ်စိတ်၏ ငြိမ်းချမ်းခြင်း၊
- ↑ မဂ်ဉာဏ်၏ အကြောင်းဖြစ်သော တည်ကြည်ခြင်း၊
- ↑ မဂ်ဉာဏ်၏ အကြောင်းဖြစ်သော သင်္ခါရအာရုံ/နိဗ္ဗာန်အာရုံကို အညီအမျှရှုခြင်း (တတြမဇ္ဈတ္တတာ စေတသိက်)
- ↑ (ဒီ၊၂၊၂၃၁-၂၅၂။ မ၊၁၊၇၀-၉၁။)