လူသေလူဖြစ် ဝါဒါနုဝါဒ ဝိနိစ္ဆယ/သမ္မာဒိဋ္ဌိသုတေသနအဖွဲ့၏ ချေပလွှာ
နိဒါန်း
ပြင်ဆင်ရန်သို့
သဘာပတိဆရာတော်
ပြည်ထောင်စု ဆိုရှယ်လစ်သမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော်
နိုင်ငံတော် သီးခြားဝိနည်းဓိုရ်ခုံအဖွဲ့ အမှတ် (၂)
အပရဂေါယာနကျောင်းဆောင်
ကမ္ဘာအေးကုန်းမြေ၊ ရန်ကုန်မြို့။
နိဒါန်းလွှာပါ ဘုရား-
လဇ္ဇီပေသလ သိက္ခာကာမ သီလဝန္တ ပိဋကတ္တယပါရဂူ ဖြစ်တော်မူကြကုန်သော နိုင်ငံတော် သီးခြားဝိနည်းဓိုရ် ခုံရုံး အမှတ်(၂) သဘာပတိ ဆရာတော်ဘုရားကြီးနှင့် အဖွဲ့ဝင် ဆရာတော် အရှင်သူမြတ်တို့ ဘုရား။
တပည့်တော်များ သမ္မာဒိဋ္ဌိသုတေသနအဖွဲ့ချုပ်မှ စုဒိတကဒါယကာ အပေါင်းတို့က ဆရာတော်ကြီးများ၏ ခြေတော်စုံကို ဦးခိုက်၍ ရိုသေလေးစားစွာ လျှောက်ထားလွှာ တင်သွင်းအပ်ပါသည် ဘုရား။
ယခု တပည့်တော်တို့ တင်သွင်းလျှောက်ထားသည့် တင်သွင်းလွှာသည် စောဒကရဟန်းတော် အရှင်သူမြတ်များ တင်သွင်းစောဒနာသည့် အချက်အလက်များကို သောဓနာပြုရာ၌ အချီနိဒါန်း ဖြစ်ပါသည်၊ သီးခြားတင်သွင်းလွှာ မဟုတ်ကြောင်း ရှေးဦးစွာ အသိအမှတ် ပြုပါရန် လျှောက်ထားလိုပါသည် ဘုရား၊ သမ္မာဒိဋ္ဌိသုတေသနအဖွဲ့ချုပ်မှ ဗုဒ္ဓဝါဒီပုဂ္ဂိုလ်များအား တင်ပြဖြန့်ဖြူးသည့် ဗုဒ္ဓဝါဒဓမ္မဒေသနာတော်များအပေါ် ဓမ္မ, အဓမ္မ စိစစ်ရာ၌ အပြည့်အစုံ တင်ပြပါမှ ကြောင်းကျိုးဆက်စပ်မှု ရှိပါလိမ့်မည်၊ ဤကိစ္စသည် မြန်မာနိုင်ငံ ဗုဒ္ဓသာသနာ့သမိုင်းတွင် အလွန်အရေးကြီးသော ကိစ္စရပ် ဖြစ်ပါသောကြောင့် သာမန်အားဖြင့် လျှောက်ထား၍ မဖြစ်ပါ၊ ပေါ့ပေါ့တန်တန် သဘောမျိုးဖြင့် တင်ပြ၍ မဖြစ်ပါ၊ အလေးအနက်ထား၍ အရှိကို အရှိအတိုင်း အဖြစ်ကို အဖြစ်အတိုင်း မှန်ကန်စွာ တင်ပြပါမှ ဗုဒ္ဓသာသနာတော်အတွက် ကြီးစွာသော အထောက်အကူ ဖြစ်ပါလိမ့်မည် ဘုရား။
ဗုဒ္ဓဘာသာ ဗုဒ္ဓသာသနာတော်သည် တစ်ဦးတစ်ယောက်ပိုင် မဟုတ်ပါ၊ တစ်သင်းတစ်ဖွဲ့ပိုင် မဟုတ်ပါ၊ တစ်ဂိုဏ်းပိုင် မဟုတ်ပါ၊ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာအား ရှင်အာနန္ဒာမထေရ်မြတ်ကြီးက “ရဟန်းသံဃာနှင့် စပ်လျဉ်း၍ တစ်စုံတစ်ရာကိုမျှ မြွက်ကြားတော်မမူရသေးသမျှ ကာလပတ်လုံး ပရိနိဗ္ဗာန် စံဝင်တော်မူလိမ့်မည် မဟုတ်ဟု အောက်မေ့မိသောကြောင့် သက်သာခွင့် ရပါတော့သည် အရှင်ဘုရား”ဟု လျှောက်ထားသည့် အခါတွင် မြတ်စွာဘုရားသခင်က ဤသို့ မိန့်ကြား တော်မူသည်ကို မဟာပရိနိဗ္ဗာနသုတ်တွင် တွေ့ရှိရပါသည် ဘုရား။
“အာနန္ဒာ... ရဟန်းသံဃာသည် ငါ့ထံမှ အဘယ်အရာကိုများ မျှော်လင့်နေသေးသနည်း၊ အာနန္ဒာ ငါသည် အတွင်းအပြင် မထားဘဲ တရားကို ဟောခဲ့ပြီးပြီ၊ အာနန္ဒာ တထာဂတကား တရား၌ ဆရာစား ချန်ထားသော လျှို့ဝှက်ချက် မရှိချေ”
“အာနန္ဒာ... ရဟန်းသံဃာကို ငါသာလျှင် သိမ်းယူထားအံ့ဟူ၍လည်းကောင်း၊ ရဟန်းသံဃာသည် ငါ့ကိုသာလျှင် အားကိုးခြင်း ရှိနေစေဟူ၍လည်းကောင်း လိုလားခြင်းရှိသော သူသည်သာလျှင် ရဟန်းသံဃာနှင့် စပ်လျဉ်း၍ မြွက်ဆိုရာ၏၊ အာနန္ဒာ... တထာဂတမူကား ထိုသို့ မဟုတ်ပေ၊ အာနန္ဒာ ထိုသို့ လိုလားခြင်းမရှိသော တထာဂတသည် ရဟန်းသံဃာနှင့် စပ်လျဉ်း၍ တစ်စုံတစ်ရာ မှာထားချက်ကို အဘယ်မှာ မြွက်ကြားတော့အံ့နည်း”
ဤအထောက်အထားအရ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာသည် မိမိသာသနာတော်ကို မည်သူအားမျှ မအပ်နှင်းခဲ့ကြောင်း သိရှိရပါသည်၊ ထို့ကြောင့် ဗုဒ္ဓဘာသာ သာသနာတော်သည် တစ်ဦးတစ်ယောက် တစ်သင်းတစ်ဖွဲ့ တစ်ဂိုဏ်းပိုင် မဟုတ်ဘဲ ဗုဒ္ဓကို ကြည်ညိုလေးစားသူ အားလုံးနှင့် သက်ဆိုင်ကြောင်း ထင်ရှားပါသည် ဘုရား။
ထို့ကြောင့် ယခု တပည့်တော်တို့ ရင်ဆိုင်ရမည့် ကိစ္စသည် ဗုဒ္ဓမြတ်စွာ၏ ဓမ္မရေးရာကိစ္စ ဖြစ်သောကြောင့် အလွန် ဝန်လေးလှပါသည်၊ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာ ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုတော်မူပြီးနောက် တပည့်သာဝကများအတွင်း ဂိုဏ်းအမျိုးမျိုး ကွဲပြား၍ အယူအဆရေးရာ ကွဲလွဲလာကြသည်မှာ ယနေ့တိုင် ဖြစ်ပါတော့သည် ဘုရား၊ ဗုဒ္ဓကို ကြည်ညိုသူ အချင်းချင်း ကိုယ့်အမြင်နှင့်ကိုယ် နေခဲ့ကြပါသည်၊ ယခုသော် စောဒကများနှင့် ရင်ဆိုင်ရတော့မည် ဖြစ်သောကြောင့် ဝိနည်းဓိုရ်ခုံရုံးအဖွဲ့ဝင် ဆရာတော်ကြီးများ အပြည့်အစုံ သိသင့်သည်ဟု ယူဆပါသောကြောင့် တပည့်တော်များအား ပြည့်စုံစွာ လျှောက်ထား ခွင့်ပြုတော်မူပါရန် ရိုသေလေးစားစွာ ခွင့်ပန်ကြားအပ်ပါသည် ဘုရား။
နိုင်ငံတော် သံဃမဟာနာယက ဆရာတော်ဘုရားကြီးများနှင့် တွေ့ဆုံစဉ်ကပင်လျှင် တပည့်တော်များ၏ သမ္မာဒိဋ္ဌိသုတေသနအဖွဲ့နှင့် ပတ်သက်၍ ဖြစ်ရပ်အမှန်ကို အသေးစိပ် တင်ပြ လျှောက်ထားခဲ့ပြီးပါပြီ၊ ဆရာတော်ဘုရားကြီးများ၏ စိတ်တွင် သံသယကင်းရှင်းသွားစေရန် ရည်သန်၍ လျှောက်ထားခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပါသည်၊ သည့်ထက်ပို၍ ရှင်းစေရန်အတွက်လည်း လက်ရှိ သမ္မာဒိဋ္ဌိသုတေသနအဖွဲ့၏ အခြေအနေသဘောထား စသည်တို့ကို ဖော်ပြလျက် စာတမ်းလျှောက်လွှာကို နိုင်ငံတော်သံဃမဟာနာယကအဖွဲ့ ဗဟိုဌာနချုပ်သို့ (၁၆-၃-၈၁) နေ့စွဲဖြင့် တင်သွင်း၍ အောက်ပါအတိုင်း လျှောက်ထားခဲ့ပါသည် ဘုရား။
မှတ်ချက်။ ။ စောဒနာ (၂၁)ချက်နှင့် မပတ်သက်၍ နိုင်ငံတော် သံဃမဟာနာယက အဖွဲ့သို့ ပေးပို့သော စာကိုဤရုံးတော်က ဖတ်ကြားခွင့် မပြုပါ။
အထက်ဖော်ပြပါ စာတမ်းတွင် တပည့်တော်များ တင်ပြလျှောက်ထားချက်များမှာ ရိုးသားဖြူစင်စွာ လျှောက်ထားသည့် အချက်များ ဖြစ်ပါသည် ဘုရား၊ တပည့်တော်များ၏ ခံယူချက်နှင့် သဘောထားအစစ်အမှန်များ ဖြစ်ကြပါသည် ဘုရား၊ တပည့်တော်တို့ တရားရှာသည်မှာ ဓမ္မ-အဓမ္မ အငြင်းပွားရန်အတွက် မဟုတ်ပါ ဘုရား၊ ဒုက္ခငြိမ်းအေးရေးအတွက်သာ တရားရှာကြခြင်း ဖြစ်ပါသည်ဟူ၍ လျှောက်ထားခဲ့သည်မှာ ရိုးသားစွာ လျှောက်ထားခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပါသည် ဘုရား၊ “အေးစေလိုလို့ တရားနာ၊ ပူဇာစနှင့်တွေ့”ဟူသော အဖြစ်မျိုးကို တပည့်တော်များ လုံးဝမလိုလားသည်မှာ အမှန်တကယ်ပင် ဖြစ်ပါသည် ဘုရား၊ “တရားမရှာမိလျှင် အကောင်းသား”ဟူသော သဘောထားမျိုးလည်း ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များအတွင်း ပြန့်ပွားမသွားစေလိုပါ ဘုရား၊ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင် အချင်းချင်း ဗုဒ္ဓကို ကြည်ညိုသူအချင်းချင်း “လို-ဖြည့်, ပို-ဖြုတ်” သဘောထား ကြီးကြီးထား၍ ညှိနှိုင်းလိုက်လျှင် အေးငြိမ်း ပြီးပြေသွားလိမ့်မည်ဟူ၍လည်းကောင်း တပည့်တော်တို့ ခံယူကျင့်သုံးချက် ဟောပြောချက်များတွင် မဟာနာယက ဆရာတော်ဘုရားကြီးများက မနှစ်သက်သော အချက်အလက်များ ပါရှိပါလျှင် ဆရာတော်ဘုရားကြီးများက မေတ္တာရပ်ခံ ဆိုဆုံးမသည်ကို နာယူခြင်းအားဖြင့် အေးငြိမ်း ပြီးပြေသွားမည်ဟူ၍လည်းကောင်း ရိုးသားစွာပင် ယုံကြည်ခဲ့ပါသည် ဘုရား။
သို့ရာတွင် တပည့်တော်များ ယုံကြည်မျှော်လင့်သည့်အတိုင်း လက်တွေ့တွင်ဖြစ်မလာခဲ့ပါ၊ တပည့်တော်တို့ မမျှော်လင့်သည့် တပည့်တော်များ မလုပ်လိုသည့် နိုင်ငံတော် သီးခြားဝိနည်းဓိုရ်ခုံရုံးသို့ အတင်ခံရပြီး ပြန်လှန်ချေပရမည့် အဆင့်သို့ ရောက်လာခဲ့ရပါသည် ဘုရား။
ထို့ကြောင့်-
ဘုရားလူ့ဘ၊ မုနိန္ဒလျက်၊ မိန်းမယောက်ျား၊ လူ့စကားဖြင့်၊ မကြားစတောင်း၊ မဆိုကောင်းကို၊ အကြောင်းဆောင်သွေး၊ ဆိုတုံသေးရှင့်၊ ဆိုရေးရှိက၊ ဆိုအပ်လှ၏၊ ဆိုစများလျား၊ ထားပချေမိ၊ ငါ့ဝန်ရှိခဲ့-
ဟူ၍ အင်းဝခေတ် စာဆိုတော် ရှင်မဟာရဋ္ဌသာရ မိန့်ကြားစပ်ဆိုသကဲ့သို့ပင် ဆိုခွင့်ဆိုရာ ရောက်လာ၍သာ လျှောက်ထားရပါသည် ဘုရား၊ ဆိုသင့်ဆိုရာကို မလျှောက်ထားပြန်လျှင်လည်း တပည့်တော်များတွင် တာဝန်မကျေ ဖြစ်ရပါတော့မည်၊ ဤသို့ တာဝန်မကျေ ဖြစ်မည့်တာကြောင့်သာ လျှောက်ထားရခြင်း ဖြစ်ပါသည် ဘုရား၊ ဆရာတော်ကြီးများအား မရိုမသေ မလေးမစား၍ မဟုတ်ပါ ဘုရား၊ ပင်းယခေတ် စာပေပညာရှင်ကြီးဖြစ်သော အဘိဓာန်ဋီကာကျမ်းပြု ဆရာကြီး စတုရင်္ဂဗလအမတ်ကြီးက ဆူးတွင်းပစ် ဆရာတော်ဘုရားကြီးအား အဘိဓမ္မာရေးရာနှင့် ပတ်သက်၍ ပုစ္ဆာ မေး လျှောက်ရာ၌-
“ရွှေဘဝါးတော်အောက်၊ ကျွန်၏လျှောက်ဖြင့်၊ မလျှောက်ဝံ့ဝံ့၊ လျှောက်ဝံ့ဝံ့နှင့်၊ ရွံ့ကြောက်လျက်ပင်၊ စက်ရွှေစင်ကို၊ ထိပ်ပြင်ပန်းနှယ်၊ ဆင်စံပယ်လျက်”
ဟူသော ထုံးကို နှလုံးမူ၍ တပည့်တော်တို့မှာ ဆရာတော်ဘုရားကြီးများ၏ ပညာဂုဏ် သီလဂုဏ် သမာဓိဂုဏ်တို့ကို အလွန်လေးစားလှသဖြင့် မလျှောက်ဝံ့ဝံ့ဖြင့် လျှောက်ထားရခြင်း ဖြစ်ပါသည် အရှင်ဘုရား၊ မကြောက်ရွံ့သောစိတ် ယှဉ်ပြိုင်လိုသောစိတ်ဖြင့် လျှောက်ထားခြင်းမျိုး မဟုတ်ကြောင်းကို ရိုးသားစွာ တင်ပြ လျှောက်ထားအပ်ပါသည် ဘုရား။
ရှင်ဥက္ကဋ္ဌဝါဒဆိုသည်နှင့် ပတ်သက်၍
ရှင်ဥက္ကဋ္ဌဝါဒဆိုသည်ကို တကယ်ပင် မကြားဖူးကြသောကြောင့် တပည့်တော်တို့ ရိုးသားစွာ ငြင်းပယ်ခြင်း ဖြစ်ပါသည် ဘုရား၊ အမှန်တကယ်လည်း ဆရာတော်ကြီး ရှင်ဥက္ကဋ္ဌသည် တပည့်တော်တို့အား နိကာယ်များတွင် လာရှိသည့် ဗုဒ္ဓ၏ ဓမ္မဒေသနာများကိုသာ ဟောကြားခဲ့ပါသည်၊ တမင် တီထွင်၍ အသစ်အဆန်း ဘာတရားကိုမျှ မဟောကြားခဲ့ပါ ဘုရား၊ ရှင်ဥက္ကဋ္ဌ ဟောကြားသည့် ဗုဒ္ဓ၏ ဓမ္မဒေသနာများကိုသာ “ရှင်ဥက္ကဋ္ဌဝါဒ”ဟု အမည်တပ်မည်ဆိုလျှင် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဓမ္မကထိကပေါင်းစုံ ဟောသော တရားများနှင့် ဝိပဿနာဂိုဏ်း မျိုးစုံတို့က မိမိတို့၏ အမြင်နှင့် မိမိတို့ဟော ပြောနေသည့် တရားများကိုလည်း ထိုဓမ္မကထိကများ ထိုဝိပဿနာဂိုဏ်းဝင် ရဟန်းတော်များ၏ ဘွဲ့အမည်နှင့် ဂိုဏ်းအမည်များ တွဲဖက်၍ ဦးဇဋိလဝါဒ, ဦးဉာဏိဿရဝါဒ, မဟာစည်ဝါဒ, စွန်းလွန်းဝါဒ, မိုးညှင်းဝါဒ, ဉာဏစာဂီဝါဒ, စသည်အားဖြင့် အမည်တပ်ဆင်ရပါလိမ့်မည် ဘုရား၊ ဤသို့ဆိုလျှင် မြန်မာနိုင်ငံရှိ ဗုဒ္ဓဘာသာလောကတွင် ဝါဒပေါင်း ရာနှင့်ထောင်နှင့်ချီ၍ ပေါ်ပေါက်နေပြီဟု ဆိုရပါလိမ့်မည်၊ “ရှင်ဥက္ကဋ္ဌဝါဒ” ကို ဓမ္မ-အဓမ္မ စိစစ်လျှင် အခြား ဆရာတော်များ၏ တရားများနှင့် ဝိပဿနာဂိုဏ်းမျိုးစုံတို့၏ တရားများကိုလည်း ဓမ္မ-အဓမ္မဟု စိစစ်ရပါလိမ့်မည်၊ ဤသို့ဆိုလျှင် သာသနာရေး အခြေအနေမှာ တစ်မျိုးတစ်ဖုံ ပြောင်းလဲသွားနိုင်ပါသည် ဘုရား။
သမ္မာဒိဋ္ဌိသုတေသနဝါဒ
ယခုတစ်ဖန် နိုင်ငံတော် သံဃမဟာနာယကအဖွဲ့က သမ္မာဒိဋ္ဌိသုတေသနအဖွဲ့ချုပ် ဥက္ကဋ္ဌကြီးထံသို့ (၁၉-၅-၈၁) နေ့စွဲဖြင့် ပေးပို့သည့် စာအမှတ် ၂၀၈/၃/သာ-မဟနတွင် “သမ္မာဒိဋ္ဌိသုတေသနဝါဒ”ဟူသော အသုံးအနှုန်းကို တပည့်တော်တို့ အတိအလင်း ငြင်းဆိုပါသည်၊ သီးခြား အသစ်အဆန်း မဟုတ်သောကြောင့် ဖြစ်ပါသည် ဘုရား၊ ဝါဒဆိုသည်မှာ ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦး တစ်ယောက်က မိမိဘာသာ တီထွင်၍ အသစ်အဆန်းတစ်ခု ဖြစ်သည့် အယူအဆရေးရာတစ်ခု (ဝါ) တီထွင်ဖန်တီးသည့် အယူအဆသစ်တစ်ရပ်ဟု တပည့်တော်တို့ သဘောပေါက် နားလည်ပါသည် ဘုရား၊ သမ္မာဒိဋ္ဌိသုတေသနအဖွဲ့တွင် အယူအဆရေးရာ သဘောထားခံယူချက် (၁၂) ချက် ရှိပါသည် ဘုရား၊ ထိုခံယူချက် (၁၂)ချက်သည်လည်း တပည့်တော်များက အသစ်အဆန်းအဖြစ် တီထွင်ဖန်တီးထားချက်များ မဟုတ်ပါ ဘုရား၊ ဗုဒ္ဓ၏ ဓမ္မဒေသနာ တော်များကို လေ့လားကျင့်သုံး၍ ရရှိသော ဗုဒ္ဓဝါဒအနှစ်သာရများကို ကောက်နုတ်ပြီး တပည့်တော်တို့၏ ခံယူချက်အဖြစ် ပြဌာန်းထားခြင်းသာ ဖြစ်ပါသည် ဘုရား၊ ဝါဒတစ်ခုအဖြစ် ဖန်တီးထားခြင်း မဟုတ်ပါ ဘုရား။
သမ္မာဒိဋ္ဌိသုတေသနဆိုသည်မှာ အမြင်မှန်ရရှိရေးအတွက် လေ့လာရှာဖွေမည်ဟူသော အဓိပ္ပာယ်ကို တပည့်တော်များ ရည်ညွှန်းထားပါသည် ဘုရား၊ မည်သည့်ကိစ္စအတွက် အမြင်မှန် ရစေရန် လိုအပ်ပါသနည်း၊ ဒုက္ခငြိမ်းအေးရေးကို ပို့ဆောင်နိုင်သည့် အကျင့်လမ်းစဉ်အတွက်သာ အမြင်မှန် ရရှိရန် လိုအပ်ပါသည်၊ အမြင်မမှန်လျှင် အကျင့်လမ်းစဉ်လည်း မှန်ကန်နိုင်မည် မဟုတ်ပါ ဘုရား၊ အကျင့်လမ်းစဉ် မမှန်ကန်လျှင် ဗုဒ္ဓအလိုတော်ကျ ဒုက္ခငြိမ်းအေးရေးနှင့် ကင်းဝေး၍ ဘေးသို့သာ ချော်ထွက်သွားပါမည် ဘုရား၊ ဗုဒ္ဓလောင်းလျာ သိဒ္ဓတ္ထသည် ဥရုဝေလတောတွင် (၆)နှစ်တာပတ်လုံး ဒုက္ကရစရိယာအကျင့်မှားကြီးကို မသေရုံ အခြေအနေထိ မှားယွင်းစွာ ကျင့်သုံးမိခဲ့သည်မှာ မှန်ကန်သော အမြင်ဖြစ်သည့် “အရိယာပညာ” ကို မရရှိခဲ့သောကြောင့် ဖြစ်သည်ဟု မဇ္ဈိမနိကာယ် မြန်မာပြန် မဟာသီဟနာဒသုတ် စာမျက်နှာ (၁၂၂) တွင် တွေ့မြင်ဖတ်ရှုရပါသည် ဘုရား၊ ထို့ကြောင့် အမြင်မှန် ရရှိရေးကို အထောက်အကူပြုသည့် သမ္မာသင်္ကပ္ပ ဖြစ်နိုင်ရန်အတွက် တပည့်တော်တို့ လေ့လာကြရပါမည်၊ ရှာဖွေကြရပါမည်၊ ဆည်းပူးကြရပါမည် ဘုရား၊ ဗုဒ္ဓဝါဒနှင့် ပတ်သက်သော စာပေမျိုးစုံကို ဖတ်ရှုကြရပါမည်၊ မိမိတို့ ရှာဖွေရရှိသမျှ လေ့လာရရှိသမျှ ဖတ်ရှုရရှိသမျှ ဓမ္မမိတ်ဆွေအချင်းချင်း စုဝေး၍ တင်ပြကြရပါမည်၊ ဆွေးနွေးကြရပါမည်၊ ဝေဖန်သုံးသပ်ကြရပါမည်၊ ဝိဘဇ္ဇဝါဒီ ဖြစ်တော်မူသော ဗုဒ္ဓ၏ လမ်းစဉ်အတိုင်း ဆန်းစစ်သုံးသပ်ကြရပါမည်၊ ရရှိသမျှ ဗုဒ္ဓဝါဒ အနှစ်သာရများကို လက်တွေ့လိုက်နာ ကျင့်သုံးကြရပါမည်၊ ဒုက္ခငြိမ်းအေးရေးမှန်လျှင် လက်ခံကြရန်သာ ဖြစ်ပါသည် ဘုရား၊ ဤသို့ တပည့်တော်တို့ ခံယူဆုံးဖြတ်၍ ကိုယ်တိုင်လည်း လက်တွေ့ လုပ်ကိုင်ကြပါသည် ကျင့်သုံးကြပါသည် ဘုရား။
တပည့်တော်တို့သည် သမ္မာဒိဋ္ဌိအမြင်မှန် ရရှိရေးအတွက်သာ အဓိကအားဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံရှိ ကျမ်းပြုဆရာတော် အသီးသီးတို့၏ ကျမ်းစာအမျိုးမျိုးကိုလည်းကောင်း လူပညာရှိများ ရေးသားသည့် ကျမ်းစာအမျိုးမျိုးကို လည်းကောင်း ဖတ်ရှုလေ့လာကြပါသည်၊ ထို့ပြင် အနောက်တိုင်း ပါဠိပညာရှင်များ, အိန္ဒိယ သီဟိုဠ် ပါဠိပညာရှင်များ, ဗုဒ္ဓကျမ်းစာ ပညာရှင်များ ရေးသားပြုစုသည့် ဗုဒ္ဓဝါဒဆိုင်ရာ ကျမ်းစာအမျိုးမျိုး သုတေသနစာတမ်း အမျိုးမျိုးကိုလည်း ဖတ်ရှုလေ့လာ ကြပါသည်၊ ပိဋကတ်မြန်မာပြန်ကျမ်းများကိုလည်း ဖတ်ရှုလေ့လာကြပါသည်၊ ကမ္ဘာ့သမိုင်း, အိန္ဒိယနိုင်ငံသမိုင်း, သာသနာ့သမိုင်းလမ်းကြောင်း, သံဂါယနာတင်ပုံများ, စင်ပြိုင် သင်္ဂါယနာတင်ပွဲများ, အိန္ဒိယဒဿနများနှင့် အိန္ဒိယစာပေသမိုင်း စသည်တို့ကိုလည်း လေ့လာကြပါသည် ဘုရား။
ဤသို့ လေ့လာဆည်းပူးရာ၌ “ကေသမုတ္တိသုတ္တန်” တွင် ပါဝင်သော အချက် (၁၀)ချက်ဖြင့် ဘောင်ခတ်ပြီး ဗုဒ္ဓ မြတ်စွာ၏ အနတ္တ, ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒတို့ကို အခြေခံထား၍ လေ့လာကြပါသည် ဘုရား၊ ရရှိသမျှ ဓမ္မသာကစ္ဆာပွဲများ ကျင်းပ၍ တင်ပြပြီး ဝေဖန်ဆွေးနွေးကြပါသည် ဘုရား၊ မရှင်းလင်းသည့် အချက်အလက်များ သံသယဖြစ်သည့် အချက်အလက်များ အယူအဆရေးရာနှင့် ပတ်သက်သည့် သဘောတရားများ စသည်တို့ကို ဆရာတော်ဘုရားကြီး အရှင်ဥက္ကဋ္ဌအား မေးမြန်းလျှောက်ထားကြပါသည် ဘုရား၊ ဆရာတော်ဘုရားကြီး၏ ရှင်းလင်းချက်များ တရားဒေသနာများကိုလည်း နာကြားကြပါသည်၊ ရရှိသမျှ တင်ပြဆွေးနွေး၍ တပည့်တော်တို့၏ ဒုက္ခငြိမ်းအေးရေးအတွက် လက်တွေ့အသုံးချကြပါသည်၊ လိုက်နာကျင့်သုံးကြပါသည် ဘုရား၊ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာ၏ ဓမ္မဂုဏ်တော်များနှင့် ညီညွတ်သည့် တရားတော်များကို လက်တွေ့ ကျင့်သုံးကြပါသည် ဘုရား၊ နီးစပ်သည့် ဓမ္မမိတ်ဆွေများကိုလည်း လက်ဆင့်ကမ်းခဲ့ပါသည်၊ အလုံးစုံ ဒုက္ခမငြိမ်းအေးသည့်တိုင်အောင် အေးငြိမ်းနိုင်သမျှ အေးငြိမ်းနိုင်ကြပါစေ... ဟူသော သန့်စင်သည့် စေတနာဖြင့် ဒုက္ခငြိမ်းအေးစေရန် အဓိကထား၍ လက်ဆင့်ကမ်းခြင်း ဖြစ်ပါသည် ဘုရား။
တပည့်တော်များ ဤသို့ လက်တွေ့ကျင့်သုံးခြင်း လက်ဆင့်ကမ်းခြင်းတို့မှာ ဝါဒသစ်တစ်ရပ်ကို ထူထောင်၍ အသစ်အဆန်း တီထွင်ပြုလုပ်ခြင်း မဟုတ်ပါ၊ ဗုဒ္ဓဝါဒ အနှစ်သာရဘောင်အတွင်းတွင် ပြုလုပ်ခြင်းသာ ဖြစ်ပါသည်၊ ကေသမုတ္တိသုတ္တန်လာ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာ၏ ဩဝါဒဒေသနာနှင့် အညီသာ လိုက်နာဆောင်ရွက်ခြင်း ဖြစ်ပါသည် ဘုရား၊ ဗုဒ္ဓဝါဒကို လေ့လာ၍ သဘောပေါက်လေလေ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာကို ကြည်ညိုလေလေ ဖြစ်ပါသည် ဘုရား၊ ဗုဒ္ဓသာသနာတော် ပြန့်ပွားစေလိုသည့် စေတနာလမ်း ပေါ်ပေါက်လေလေ ဖြစ်ပါသည် ဘုရား။
ဤစေတနာဖြင့်သာ တပည့်တော်များသည် ဗုဒ္ဓ၏ ဓမ္မဒေသနာတော်များကို ဖြန့်ဖြူးခဲ့ကြပါသည် ဘုရား။
ဤသို့ သမ္မာဒိဋ္ဌိ အမြင်မှန်ရရေးအတွက် ဗုဒ္ဓဝါဒဆိုင်ရာ ကျမ်းစာများကို ဘက်စုံထောင့်စုံဖြင့် လေ့လာရှာမှီးခြင်း သုတေသနပြုခြင်း ဓမ္မသာကစ္ဆာပြုခြင်း ဖြန့်ဖြူးခြင်း စသည်တို့ လုပ်ကိုင်ဆောင်ရွက်သည်ကို “သမ္မာဒိဋ္ဌိသုတေသနဝါဒ”ဟု အမည်တပ်ဆင်၍ စွဲချက်တင်ခြင်းသည် တပည့်တော်တို့ အနေဖြင့် အမျိုးမျိုးတွေးထင်စရာ သံသယဝင်လာစရာများ ဖြစ်လာပါသည် ဘုရား။
မြန်မာနိုင်ငံ ဗုဒ္ဓဘာသာနှင့် ပတ်သက်၍ ရဟန်းတော်များတွင် မူလဂိုဏ်းအမျိုးမျိုး ကွဲပြားခဲ့သည့်အပြင် ယခု တူရာစုစည်းလိုက်သည့် အခါတွင်ပင် ဂိုဏ်းကြီး (၉) ဂိုဏ်း ကျန်ရှိနေပါသေးသည်၊ ယခု လက်ရှိ ဝိပဿနာဂိုဏ်းမျိုးစုံနှင့် ဘာသာရေးအဖွဲ့အစည်းမျိုးစုံပါ ထည့်ပေါင်းလိုက်လျှင် ဂိုဏ်းအဖွဲ့အစည်း များစွာ ရှိနေပါသေးသည်၊ ထိုသို့ ရဟန်းဂိုဏ်းများ ဝိပဿနာဂိုဏ်းများနှင့် ဘာသာရေးအဖွဲ့အစည်းများစွာတို့သည် ဗုဒ္ဓမြတ်စွာ၏ ဓမ္မဒေသနာများ အပေါ်တွင် မိမိတို့ ရှုမြင်မိသည့် သဘောပေါက်မိသည့် အမြင်ဖြင့် ကြည့်၍ ဟောပြောဖြန့်ဖြူးနေကြပါသည် ဘုရား၊ အဓိက ရည်ရွယ်ချက်မှာ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာ၏ သာသနာတော်တည်တံ့ ခိုင်မြဲရန်နှင့် ပြန့်ပွားရန်သာ ဖြစ်ပါသည် ဘုရား၊ ထိုသာသနာပြုအဖွဲ့အစည်းများတွင် တပည့်တော်များ သမ္မာဒိဋ္ဌိသုတေသနအဖွဲ့သည်လည်း အဖွဲ့တစ်ဖွဲ့အနေဖြင့် ပါဝင်နေပါသည် ဘုရား။
ဓမ္မအဓမ္မ အငြင်းပွားမှု
ဤကဲ့သို့သော အခြေအနေမျိုးတွင် သမ္မာဒိဋ္ဌိသုတေသနအဖွဲ့သည် မည်သူနှင့်မျှ ဓမ္မ အဓမ္မ အငြင်းမပွားလိုပါ၊ မူလကပင်လျှင် မိမိတို့ ငြိမ်းအေးရေးအတွက်သာ တရားရှာမှီးလေ့လာခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပါသည် ဘုရား၊ လူသားဓမ္မမိတ်ဆွေများ စုပေါင်းထားသော အဖွဲ့အစည်းဖြစ်သဖြင့် ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေက ပေးအပ်ထားသော အခွင့်အရေးအရ လွတ်လပ်စွာ လေ့လာရှာမှီးခြင်းသာ ဖြစ်ပါသည် ဘုရား၊ ကေသမုတ္တိသုတ္တန်လာ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာ၏ ဒေသနာမိန့်မှာချက်များသည် ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်တို့အား အလွန်တရာ တရားမျှတသည့် လွတ်လပ်ခွင့်ကို ပေးထားပါသည် ဘုရား၊ ဤအခွင့်အရေးမျိုးကို အခြားမည်သည့် ဘာသာတွင်မှ ပေးထားသည်ကို မတွေ့ရပါ ဘုရား။
ဗုဒ္ဓ၏ဝါဒသည် ဝိဘဇ္ဇဝါဒ ဖြစ်သည်၊ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာသည် ဝိဘဇ္ဇဝါဒီ ဖြစ်တော်မူသည် ဟူသောအချက်ကို ဝိနည်း ဓိုရ်ဆရာတော် အရှင်မြတ်များလည်း အတည်ပြုလက်ခံပြီး ဖြစ်တော်မူပါသည်၊ ဝိဘဇ္ဇဝါဒီ ဖြစ်တော်မူသော ဗုဒ္ဓ၏ တပည့်သာဝကများ ဖြစ်ကြသည့် တပည့်တော်တို့သည် သမ္မာဒိဋ္ဌိ အမြင်မှန်ရရှိရေးတွင် အထောက်အကူ ဖြစ်ရန်အတွက်သာ (ဝါ) ဒုက္ခငြိမ်းရေးအတွက်သာ လေ့လာရှာမှီး၍ ဝေဖန်ဆန်းစစ်ပြီး လက်ခံကျင့်သုံးကြသည်မှာ အပြစ်မရှိပေဟူ၍ ရိုးသားစွာပင် ယုံကြည်ကြပါသည် ဘုရား၊ ဗလ့လာရှာမှီးခြင်း, ဝေဖန်ဆန်းစစ်ခြင်းတို့သည် ဗုဒ္ဓမြတ်စွာ၏ ဩဝါဒတော်နှင့် အညီသာ ဖြစ်သည်ဟု ခံယူကြပါသည် ဘုရား။
ဝေဖန်ဆန်းစစ်ခြင်းနှင့် အပြစ်ရှာခြင်းတို့မှာ အလွန်ခြားနားကြောင်းကိုလည်း တပည့်တော်များ နားလည်သဘောပေါက်ကြပါသည် ဘုရား၊ မိမိဘာသာဝင်အချင်းချင်း ဓမ္မသုတေသီ မိတ်ဆွေအချင်းချင်း တင်ပြခြင်း, ဆွေးနွေးခြင်း မေးမြန်းခြင်း, ဖြေကြားခြင်းတို့ကို ဒုက္ခငြိမ်းအေးရေးအတွက် ရိုးသားစွာ လုပ်ဆောင်သင့်သည်ဟု ယူဆပါသည် ဘုရား၊ ဝါဒန္တရ ဘာသာခြားတို့က ဗုဒ္ဓနှင့် ဗုဒ္ဓဝါဒ ဓမ္မဒေသနာများကို ထိပါးလာသည့် အခါမျိုးတွင် ချေပယှဉ်ပြိုင်ခြင်းမှာ တစ်ခန်းတစ်ကဏ္ဍ ဖြစ်ပါသည် ဘုရား။
တပည့်တော်များ သမ္မာဒိဋ္ဌိသုတေသန ဓမ္မမိတ်ဆွေများသည် လူဒါယကာ ဒါယိကာမများသာ ဖြစ်ကြသောကြောင့် လောကဝတ်အရ သားသမီး, မယား ဇနီး စသူတို့၏ စားဝတ်နေရေး ဖူလုံရန်အတွက် သမ္မပ္ပဓာန် တရားလေးပါးနှင့်အညီ စီးပွားဥစ္စာ ရှာဖွေကြရပါသည်၊ သာသနာ့ဝန်ထမ်းများ မဟုတ်ကြသောကြောင့် အချိန်ပြည့် ဓမ္မရေးရာများကို လေ့လာနိုင်ခြင်း မရှိကြပါ၊ “ဆေးတစ်အိုးကျွမ်း-ကွမ်းတစ်ရာညက်” ဆိုသလို ရသလောက် အချိန်တိုကလေးကို အရအမိယူ၍ လေ့လာကြရပါသည် ဘုရား၊ ရဟန်းတော်များကဲ့သို့ စာပေပရိယတ္တိကို အခြေခံမှစ၍ မသင်ယူခဲ့ဖူးသောကြောင့် ရရှိသမျှ အချိန်ကလေးများကို အကျိုးရှိအောင် အသုံးချရပါသည် ဘုရား။
တပည့်တော်တို့မှာ ဆရာတော်ဘုရားကြီးများနှင့် စောဒကအရှင်မြတ်များကဲ့သို့ ပိဋကတ်အတွက် အခြေခံဖြစ်သော သဒ္ဒါကြီး, ရူပသိဒ္ဓိ, ဗာလာဝတာရ, နျာသ, သဒ္ဒါငယ် ဆယ့်လေးစောင်, သဒ္ဒနီတိ (သုတ္တမာလာ၊ ဓာတုမာလာ၊ ပဒမာလာ), အဘိဓာန်, အလင်္ကာ, ဆန်းကျမ်း စသည်တို့ကို မသင်ယူခဲ့ဖူးပါ၊ ပုဒ်စစ်, ရုပ်စစ်, သဒ္ဒါစစ်, ဉာသ်ကောက်, နည်းလေးဆယ်, သံဝဏ္ဏနာ, ဥပစာဆယ်ပါး စသည်တို့ကိုလည်း ဆိုးရိုးနှင့်တကွ မသင်ကြားခဲ့ဖူးပါ၊ နိယံရှစ်ကျမ်းနှင့် စံကျောင်းနိယံ စသည်တို့ကိုလည်း မကျက်မှတ်ခဲ့ဖူးပါ၊ အတက်, အထွက်, စုဒ်, စောဒနာ, နေတ္တိနည်း စသည်တို့ဖြင့် အဋ္ဌကထာ ကျမ်းများကိုလည်း မတက်ယူခဲ့ဖူးပါ၊ သင်္ဂြိုလ်, ဋီကာကျော်, ပရမတ္ထဝိနိစ္ဆယ, နာမရူပပရိစ္ဆေဒ, အဘိဓမ္မာဝတာရ, မဏိသာရမဉ္ဇူသာ ဋီကာကျမ်းများကိုလည်း မကျက်ခဲ့ဖူးပါ၊ ဝီထိလက်ရိုးလည်း မဆိုခဲ့ဖူးပါ၊ ဘုံပုဂ္ဂိုလ် စိတ်ရ ဆိုသည်ကိုလည်း သရုပ်မခွဲခဲ့ဖူးပါ၊ မာတိကာ, ဓာတုကထာ, ညဝါအရကောက်များ, ယမိုက်ဆယ်ကျမ်းအရ ကောက်များကိုလည်း မလိုက်ခဲ့ရဖူးပါ၊ ပဋ္ဌာန်းအရကောက် တောင်မြို့နည်း, စစ်ကိုင်းတောင်ရိုးနည်း, ပဋ္ဌာန်းသိပ္ပံနည်း, မစိုးရိမ်နည်း စသည်တို့ကိုလည်း မလေ့ကျက်ခဲ့ဖူးပါ၊ ဒွေမာတိကာ (ဘိက္ခုနှင့် ဘိက္ခုနီပါတိမောက်)၊ ခုဒ္ဒသိက္ခာ, မူလသိက္ခာဟူသော ဝိနည်းငယ်လေးစောင်ပါဠိ, ကင်္ခါဝိတရဏီအဋ္ဌကထာ၊ ဝဇီရဗုဒ္ဓိဋီကာ စသော ဝိနည်းကျမ်းများကိုလည်း ပါဠိဘာသာဖြင့် မလေ့လာခဲ့ဖူးပါ၊ ကျမ်းကြီးဖောက်နည်းဖြင့် ပါဠိတော် နိကာယ်ကြီးများကိုလည်း မဖောက်ခဲ့ဖူးပါ ဘုရား။
ထို့ကြောင့် တပည့်တော်တို့မှာ သရုပ်သကန် အရကောက်များထက် သဘောပေါက်ရေးကိုသာ အဓိကထား၍ လေ့လာကြရပါသည် ဘုရား၊ ပိဋကတ်မြန်မာပြန်များ၊ မြန်မာဘာသာဖြင့် ရေးသားထားသည့် ကျမ်းစာများနှင့် အင်္ဂလိပ်ဘာသာဖြင့် လေ့လာထားသည့် ကျမ်းစာများကိုသာ အားကိုးအားထားပြု၍ လေ့လာလိုက်စားကြရပါသည် ဘုရား၊ ထို့ကြောင့် တပည့်တော်တို့မှာ စာပေပရိယတ္တိ မတတ်ကျွမ်းကြောင်း ရိုးသားစွာ လျှောက်ထားခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပါသည် ဘုရား၊ အငြင်းပွားရန်အတွက် တရားရှာခြင်း မဟုတ်သောကြောင့် ဓမ္မ-အဓမ္မကိစ္စတွင် စုဒိတက မလုပ်လိုခြင်း ဖြစ်ပါသည် ဘုရား။
သို့ရာတွင် နိုင်ငံတော် သံဃမဟာနာယကအဖွဲ့က (၁၉-၅-၈၁)ရက် နေ့စွဲဖြင့် အမိန့်စာ ထုတ်ဆင့်၍ စုဒိတကလုပ်ရမည်ဟု ညွှန်ကြားလာပါသောကြောင့် တပည့်တော်တို့မှာ နိုင်ငံတော်သံဃမဟာနာယက ဆရာတော်ဘုရားကြီးများ၏ အမိန့်တော်ကို အလွန်လေးစား၍ လွန်ဆန်ဝံ့ခြင်းငှာ မတတ်စွမ်းနိုင်ပါသဖြင့် စောဒကတင်လွှာ၏ စောဒနာကို တတ်စွမ်းသမျှသော အသေးအမွှားဉာဏ်ကလေးဖြင့် သောဓနာပြုရပါတော့မည့် အခြေသို့ ရောက်ရှိခဲ့ရပါတော့သည် ဘုရား၊ ဤသို့ သောဓနာပြုရာတွင်-
(၁) နိုင်ငံတော် သီးခြားဝိနည်းဓိုရ်ခုံရုံးအဖွဲ့ဝင် ဆရာတော်ဘုရားကြီးများ၏ သီလဂုဏ်၊ သမာဓိဂုဏ်၊ သိက္ခာဂုဏ်တို့ကို လေးစားခြင်း,
(၂) ဘုရားမျက်နှာတော်ကိုသာ ထောက်ထားမည်ဟူသော စကားကို အမှန်တကယ် ယုံကြည်ခြင်း,
(၃) အမှုစစ်ပုဂ္ဂိုလ်၏ အင်္ဂါ (၅)ချက်နှင့် ပြည့်စုံသည်ဟု ယုံကြည်ခြင်း,
(၄) ပညာရှိ ဝိနည်းဓိုရ်၏အင်္ဂါ (၅)ပါးနှင့် ပြည့်စုံသည်ဟု ယုံကြည်ခြင်း,
(၅) အဓိကရုဏ်း ငြိမ်းအေးမှု၌ လိုက်နာရန် အင်္ဂါ (၅)တန်နှင့် အမှန်ပြည့်စုံ လိမ့်မည်ဟု စိတ်ချ ယုံကြည်ခြင်း တို့ကြောင့်-
ဘုရားတပည့်တော်တို့သည်လည်း ဗုဒ္ဓမြတ်စွာ၏ တပည့်သားအစစ်ဖြစ်တော်မူသော ကျေးဇူးရှင် ဆရာတော် ဘုရားကြီး ရှင်ဥက္ကဋ္ဌ၏ တပည့်များပီသစွာ-
(၁) ဗုဒ္ဓမြတ်စွာ၏ မျက်နှာတော်တစ်ခုတည်းကိုသာ ထောက်ထား၍-
(၂) အမျက်အာဃာတစိတ် လုံးဝ မဖက်ဘဲ သန့်စင်စွာ-
(၃) အမှန်စကားကိုသာ သဘာဝယုတ္တိ, အာဂမယုတ္တိတို့ဖြင့် ရိုးသားစွာ သောဓနာပြုပါတော့မည် အရှင်သူမြတ်တို့ ဘုရား။
အထူးလျှောက်ထားချက်
ဤသို့ သောဓနာပြုရာ၌ ပုဂ္ဂလဓိဋ္ဌာန် မဖက်ဘဲ ဓမ္မဓိဋ္ဌာန်သက်သက်ဖြင့်သာ သောဓနာပြုရာတွင် ပုတ်ခတ်ထိပါးရန် လုံးဝမရည်ရွယ်ရိုး အမှန်ပါ ဤပွဲကို စကားရည်လုပွဲကဲ့သို့ စကားနိုင် စကားပြိုင်စစ်ပွဲဟုလည်း တပည့်တော်များ မယူဆပါ၊ “သူတပါးကို အောင်နိုင်လိုသော သူသည် မိမိအား သူတပါး အနိုင်ခံရ၏၊ သူတပါးကို ဆဲရေးတတ်သော သူသည်လည်း မိမိအား သူတပါး ဆဲရေးခြင်းကို ခံရ၏၊ သူတပါးကို ချုပ်ချယ်တတ်သော သူသည် မိမိအား သူတပါး၏ ချုပ်ချယ်ခြင်းကို ခံရ၏”ဟူသော သဂါထာဝဂ္ဂသံယုတ်ပါဠိတော်(၅) ကေသလသံယုတ်၊ ဒုတိယ သင်္ဂါမသုတ် သဂါထာဝဂ္ဂသံယုတ်ပါဠိတော်(၈၁)တွင် ပါရှိသော ဗုဒ္ဓမြတ်စွာ၏ ဩဝါဒကို ယုံကြည်ပါသဖြင့် တပည့်တော်များ အနိုင်ရယူရန်ဟူသော ရည်ရွယ်ချက် လုံးဝမပါရှိပါ ဘုရား၊ ဗုဒ္ဓ၏ ဓမ္မစစ် ဓမ္မမှန် ဖော်ထုတ်ရေး ပွဲသဘင်ဟုသာ ရည်ရွယ်ပါသည် ဘုရား၊ အမှန်ဓမ္မဆိုသည်မှာ အများလက်ခံသည်, အနည်းငယ်မျှသာ လက်ခံသည်နှင့် မသက်ဆိုင်ပါ၊ အမှန်ဓမ္မသည် အမှန်ဓမ္မသာဖြစ်၍ ချေဖျက်၍ ရစကောင်းသော အရာမဟုတ်ဟု တပည့်တော်များ ခံယူပါသည် ဘုရား၊ တပည့်တော်များ၏ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာသည် အများနှင့်ဆန့်ကျင်သည့် အမှန်ဓမ္မ အနတ္တကို ဖော်ထုတ်လမ်းညွှန်သည့် ပုဂ္ဂိုလ်ထူး ပုဂ္ဂိုလ်မြတ်ကြီး ဖြစ်တော်မူပါသည် ဘုရား၊ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာ၏ တပည့်သားမြေးများ ဖြစ်ကြသည့် တပည့်တော်များသည် ဗုဒ္ဓမြတ်စွာ၏ မျက်နှာတော်တစ်ခုတည်းကိုသာ (ဝါ) အမှန်ဓမ္မ တစ်ခုတည်းကိုသာထောက်ထား၍ လျှောက်ထားတင်ပြ လျှောက်ထားမည် ဖြစ်ပါကြောင်းနှင့် သီလဝန္တ သိက္ခာကာမ ပိဋကတ္တယပါရဂူ ဖြစ်တော်မူကြသည့် ဆရာတော် အရှင်သူမြတ်တို့အား အတိဂါရဝ စေတနာအမှန် ရှေ့သွားဖြင့် လျှောက်ထားအပ်ပါသည် သီးခြားဝိနည်းဓိုရ်ဆရာတော် အရှင်သူမြတ်အပေါင်းတို့ ဘုရား။
ဆရာတော် အရှင်သူမြတ်အပေါင်းတို့၏ ခြေတော်အစုံကို ဦးခိုက်လျက်-
စောဒနာ ၂၁-ချက်နှင့် မသက်ဆိုင်၍ နိဒါန်းသောဓနာကို ဖတ်ကြားခွင့်မပြု
သမ္မာဒိဋ္ဌိသုတေသန အဖွဲ့ချုပ်မှ “စောဒက ပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ နိဒါန်းကို သောဓနာပြုချက်ပါ ဘုရား”ဟု ခေါင်းစီးတပ်၍ လက်နှိပ်စက်စာမူ ၉-မျက်နှာတိတိပါရှိနေရာ စွဲချက် (၂၁)ချက်နှင့် မည်သို့မျှ မသက်ဆိုင်၍ ရုံးတော်က ဖတ်ကြား တင်သွင်းခွင့် မပြုကြောင်း အောက်ပါအတိုင်း မိန့်ကြားသည်။
သဘာပတိ -ဒီမှာ စောဒကပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ နိဒါန်းကို သောဓနာပြုချက်ပါ ဘုရားဆိုပြီး ရှေ့ဖတ်ရမဲ့ ကိစ္စရှိနေတယ်၊ အဲဒီဖတ်ရဖို့ဟာလည်းဘဲ ဆရာတော်တို့ တစ်နေ့က ဒီရုံးတော်ရဲ့ ရပ်တည်ချက်ကို ဖတ်ကြားထားပြီး ဖြစ်တယ်၊ စောဒကဆရာတော်များ တင်ထားတဲ့အတိုင်း ၂၁-ချက်ကိုသာ ပြန်ပြီးသောဓနာပါ (ချေပပါ) လို့ ပြောထားတယ်၊ အခုဒီမှာ စောဒကပုဂ္ဂိုလ်တွေရဲ့ နိဒါန်းကို သောဓနာပြုစရာ မလိုပါဘူး၊ သူတို့ စောဒနာထားတဲ့ ၂၁-ချက်ကိုသာလျှင် သောဓနာခွင့်ရှိပါတယ်၊ သောဓနာဖို့ လိုပါတယ်၊ ဒါကြောင့် စောဒကပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ နိဒါန်းကို သောဓနာပြုချက်ပါဆိုတဲ့ စကားတွေအားလုံးကို ဒီမှာတင်သွင်းဖို့ရာ ဆရာတော်တို့ လက်မခံဘူး၊ မဆိုင်တဲ့အတွက် လက်မခံဘူး၊ အကယ်တန္တု ဆိုင်လို့ရှိရင် ဘုန်းကြီးတို့ ခွင့်ပြုမှာပါ၊ ဟိုက စောဒနာထားတာ (၂၁)ချက် စောဒနာထားတယ်၊ နိဒါန်းကို သောဓနာပြုဖို့မလိုဘူး၊ နိဒါန်းက သူတို့ စောဒနာထားတာ မဟုတ်ဘူး။
ဦးမြင့်ဆွေ-မှန်ပါ သဘာပတိဆရာတော်ကြီး မိန့်ကြားတဲ့အတိုင်း ၂၁-ချက်ထဲကပဲ သောဓနာပါမယ် ဘုရား။
သောဓနာ အမှတ်(၁)
[သမ္မာဒိဋ္ဌိသုတေသနအဖွဲ့မှ ချေပချက်]
အမှတ် (၁)စောဒနာလွှာကို သောဓနာပြုချက်လွှာပါ ဘုရား။
စောဒကရဟန်းတော်များ၏ စောဒနာ အမှတ်(၁)တွင် “ဘာသာသည် ဘိန်းနှင့် တူသည်”ဟူသော စောဒနာကို အောက်ပါအတိုင်း သောဓနာပြုအပ်ပါသည် ဘုရား။
ဝိနည်းဓိုရ်ဆရာတော် အရှင်သူမြတ်တို့ ဘုရား-
စောဒကရဟန်းတော်များသည် ဘာသာဟူသော ဝေါဟာရနှင့် သာသနာဟူသော ဝေါဟာရတို့၏ အဓိပ္ပါယ်ကို မကွဲပြားကြသောကြောင့်သာ ဤစကားရပ်အတွက် ဆတ်ဆတ်ခါ နာကျည်းခြင်း ဖြစ်ကြဟန် တူပါသည် ဘုရား၊ အမှန်မှာ မြန်မာဝေါဟာရတွင် ဗုဒ္ဓဝါဒနှင့် ပတ်သက်၍ ယခင်က ဘာသာဟူသော အသုံးအနှုန်း မရှိခဲ့ပါ၊ သာသနာဟူ၍သာ သုံးလေ့သုံးထ ရှိခဲ့ပါသည်။ ကုန်းဘောင်ခေတ် ဘကြီးတော်မင်းလက်ထက်တွင် ခရစ်ယာန်သာသနာပြု ဆရာဒေါက်တာဂျပ်ဆင် ရောက်ရှိလာပြီးနောက် (Religion)ကို ဘာသာဟု အဓိပ္ပါယ်ပြန်ရာမှ စတင်၍ ဗုဒ္ဓဟူသော ပုဒ်နှင့် တွဲဖက်ပြီး ဗုဒ္ဓဘာသာဟူသော အသုံးအနှုန်း ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပါသည် ဘုရား။
ဘာသာဟူသော ဝေါဟာရ၏ မူရင်းအဓိပ္ပါယ်မှာ ပြောဆိုသုံးနှုန်းသော ဘာသာစကား, ဓလေ့ထုံးစံဟူ၍သာ အဓိပ္ပါယ်ရပါသည်၊ ယခုအခါတွင် အယူဝါဒ ကိုးကွယ်မှုဟူသော အဓိပ္ပါယ်တို့ဖြင့် သုံးနှုန်းနေကြပါသည် ဘုရား။
ဤ၌ ဘာသာဟူသည် (Religion) ပင်ဖြစ်ပါသည်၊ ဤစကားကို စောဒက ဆရာတော်များ ဖော်ပြချက်အရ သိရှိရပါသည်၊ ထို (Religion) ကို အနက်အဓိပ္ပါယ် ဖွင့်ဆိုခဲ့သော် - (Religion means one of the prevalent systems offaith and worship) ဟု အဓိပ္ပာယ် ရပါသည် ဘုရားဟု ယုံကြည်ခြင်း ရှိခိုးကိုးကွယ်ခြင်း ထုံးတမ်းစဉ်လာသည်သာလျှင် ဘာသာဖြစ်ပါသည် ဘုရား။
ဘာသာဟူသော ဝေါဟာရတွင် ဖန်ဆင်းရှင် ထာဝရဘုရားသခင်ကို ယုံကြည်ခြင်း ထာဝရဘုရား၏ တန်ခိုးပြာဋိကာကို ယုံကြည်ခြင်း ကိုးကွယ်ဝတ်ပြုခြင်းဟူသော အဓိပ္ပာယ်များ ပါဝင်နေပါသည်။ ထို့ပြင် ကမ္ဘာ့ပညာရှင်တို့ကလည်း “ဘာသာ”၏ အဓိပ္ပာယ်ကို ဤသို့ဖွင့်ဆိုကြပါသည်။
(၁) စိန့်သောမတ်စ်အက်ကွီနက်၏ အလို -
ထာဝရဘုရား၏ အလိုဆန္ဒတော်အတိုင်း ၎င်း၏အမှုတော်ကို ကျေပွန်အောင် ထမ်းရွက်ခြင်း (ဝါ) ထာဝရ၏ ဂုဏ်တော် ကျေးဇူးတော်ကို အောက်မေ့ဆင်ခြင်ခြင်းသည် “ဘာသာ”မည်၏၊
(၂) ဆာဂျွန်ဆီလီ၏ အလို -
မျက်မြင်ကမ္ဘာလောကအတွင်း၌ ထင်ရှားရှိ၍ ရှိခိုးထိုက်၊ ရိုသေထိုက် ပူဇော်ထိုက် ဖူးမြော်ကန်တော့ထိုက်သော အရာဟူသမျှကို ရှိခိုးပူဇော်ခြင်း ချီးမွမ်းထိုက် ထောပနာထိုက်သော အရာတို့ကို ချီးမွမ်းထောပနာပြုခြင်းသည် “ဘာသာ”မည်၏၊
(၃) ဖရက်ဒရစ်ဟာရစ်ဆံ၏ အလို -
သဝိညာဏက- အဝိညာဏက (ဝါ) သက်ရှိသက်မဲ့ ကမ္ဘာလောကဓာတ်ကို စီစဉ်ပေးနေသော (ဝါ) လွှမ်းမိုးကြီးစိုး၍ အုပ်ချုပ်နေသော (ဝါ) ကမ္ဘာ၏ ကောင်းမှု ဆိုးမှု တက်မှု ကျမှု ဟူသမျှတို့ကို စီမံနေသော တန်ခိုးပါဝါသည် ရှိခဲ့၏၊ ၎င်းကို ရိုသေကိုင်းရှိုင်းခြင်းသည် “ဘာသာ” မည်၏၊
(၄) ဆီဆီရို၏အလို -
အနန္တတန်ခိုးတော်ရှင် ဤကမ္ဘာလောက၏ ဖန်ဆင်းရှင်ဖြစ်သော ထာဝရဘုရားကို ကြည်ညိုရိုသေလှစွာ ရှိခိုးပူဇော်ခြင်း ခစားဆည်းကမ်းခြင်းသည် သာလျှင် “ဘာသာ”မည်၏၊
(၅) ဂျိမ်းဒ်ကာဒ်၏အလို -
ရှုပ်ထွေးများပြားလှသော လောကမှုတာဝန်ဝတ္တရားတွေ များမြောင်လှစေကာမူ ထာဝရဘုရား၏ ဂုဏ်တော်ကျေးဇူးတော်တို့ကို မေ့လျော့ခြင်းမရှိဘဲ အမြဲတစေ တ-သ အောက်မေ့လျက် ချီးကျူးထောပနာ ပြုခြင်းသည်သာလျှင် မုချအားဖြင့် “ဘာသာ” မည်ချေ၏၊
(၆) ဆနက်၏ အလို -
ဘာသာဆိုသည်ကား အဝတ်တန်ဆာ၌သော်လည်းကောင်း ဓမ္မသီချင်း ကျူးရင့်သီဆိုခြင်း၌ လည်းကောင်း ဆုတောင်းမေတ္တာပတ္ထနာကို ပြုခြင်း၌သော်လည်းကောင်း၊ အထူးထူးသော မင်္ဂလာ အခမ်းအနားများကို ပြုလုပ်ခြင်း၌ သော်လည်းကောင်း တည်ရှိနိုင်သော အရာမဟုတ်၊ အဟုတ်သော်တမူကား သန့်ရှင်းစင်ကြယ်၍ တည်ငြိမ်သော စိတ်၌သာလျှင် တည်ရှိဖြစ်ပေါ်နိုင်သော အရာဖြစ်သတည်း။
(၇) မသျှူးအာနိုးလ်၏ အလို-
တစ်စုံတစ်ယောက်သော လူသား၏ အတွင်းစိတ်ဓာတ်၌ ထိထိမိမိ လက်တွေ့သိရှိ ထင်မြင်လာသော အချက်ကို ဖော်ပြခြင်း (ဝါ) ဒယာသံယုတ သမ္မာစာရ (ဝါ) ကြင်နာစိတ်နှင့် ယှဉ်သော အကျင့်သည် “ဘာသာ” မည်၏၊(အရှင်ဥက္ကဌ၏ ကပ္ပပြဿနာ ၃-၄)
ဤဗုဒ္ဓသာသနာတော်သည် ဘာသာ အယူဝါဒနှင့် မဆိုင်ပါ၊ ဗုဒ္ဓရှင်တော်မြတ်ကလည်း ဤကဲ့သို့သော ဘာသာအယူဝါဒနှင့် ပတ်သက်၍ အင်္ဂုတ္တရပါဠိတော် မဟာဝဂ် တိတ္ထာယနသုတ် (ဆဋ္ဌမူမြန်မာပြန် စာမျက်နှာ ၁၉၂-ပုဒ်ရေ ၆၂-၌) ရဟန်းတို့ မှားသော အယူတို့သည် ဤသုံးမျိုးတည်း၊ ယင်းအယူတို့ကို ပညာရှိတို့က မေးမြန်းစိစစ် စစ်ဆေးအပ်ကုန်သော် ထို့ထက် လွန်၍ပင်လည်း မပြုခြင်း အကိရိယမျှ၌သာ တည်ကုန်၏၊ အဘယ်သုံးမျိုးတို့ နည်းဟူမူ -
(၁) ရဟန်းတို့ ဤသတ္တဝါသည် အလုံးစုံသော ချမ်းသာခြင်းသုခကို လည်းကောင်း၊ ဆင်းရဲခြင်းဒုက္ခကို လည်းကောင်း၊ ချမ်းသာ ဆင်းရဲမဟုတ်သော လျစ်လျူရှုခြင်းသဘော ဥပေက္ခာကိုလည်းကောင်း ခံစား၏၊ ထိုခံစားမှု အားလုံးသည် ရှေးကပြုခဲ့ဖူးသော အကြောင်းကြောင့်သာလျှင် ဖြစ်၏ဟု ယူလေ့ရှိသော သမဏဗြာဟ္မဏ အချို့တို့သည် ရှိကုန်၏၊
(၂) ရဟန်းတို့ ဤသတ္တဝါသည် အလုံးစုံသော ချမ်းသာခြင်း သုခကိုလည်းကောင်း၊ ဆင်းရဲခြင်း ဒုက္ခကိုလည်းကောင်း၊ ချမ်းသာ ဆင်းရဲမဟုတ်ကုန်သော လျစ်လျူရှုခြင်းသဘော ဥပေက္ခာကို လည်းကောင်း ခံစား၏၊ ထိုခံစားမှုအားလုံးသည် လောကကို အစိုးရသူ ဖန်ဆင်းမှုဟူသော အကြောင်းကြောင့် ဖြစ်၏ဟု ပြောလေ့ ယူလေ့ရှိသော သမဏ ဗြာဟ္မဏအချို့တို့ ရှိကုန်၏၊
(၃) ရဟန်းတို့ ဤသတ္တဝါသည် အလုံးစုံသော ချမ်းသာခြင်းသုခကိုလည်းကောင်း၊ ဆင်းရဲခြင်းဒုက္ခကိုလည်းကောင်း၊ ချမ်းသာ ဆင်းရဲမဟုတ်သော လျစ်လျူရှုခြင်းသဘော ဥပေက္ခာကိုလည်းကောင်း ခံစား၏၊ ထိုခံစားမှု အားလုံးသည် အကြောင်းမရှိ အထောက်အပံ့မရှိမူ၍ ဖြစ်၏ဟု ပြောလေ့ ယူလေရရှိသော သမဏဗြာဟ္မဏအချို့တို့သည် ရှိကုန်၏၊ ဤသည်တို့ကို ဗုဒ္ဓမြတ်စွာက အမှားလမ်းစဉ် မှားသောအယူဝါဒဟု ဆိုတော်မူ၏၊
ဤသို့သော အမှားလမ်းစဉ် ဘာသာကိုသာ ဘိန်းနှင့်တူသည်ဟု ဆိုလိုရင်း ဖြစ်ဟန်တူပါသည် ဘုရား။
ထိုဘာသာ ကိုးကွယ်မှုမှာလည်း ယုံကြည်ကိုးကွယ်မှု ဖြစ်ပါသည်။ “ကိုးကွယ်”ဟူသော စကားနှစ်လုံးတွင် “ကိုး”ဟူသည်မှာ အားကိုးခြင်းပင် ဖြစ်သည်။ အားကိုးခြင်းသည် လိုချင်မှုကြောင့် ဖြစ်သည်။ လိုချင်မှုဟူသည် အမျှော်လောဘဖြစ်သည်။ အမျှော်လောဘသည် အကုသလဓမ္မ ဖြစ်သည်။
“ကွယ်” ဟူသောစကား၌ ကွယ်ဟူသည် ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ရန်ဖြစ်သည်၊ ကာကွယ်စောင့်ရှောက် ခြင်းသည် ကြောက်ရွံ့ထိတ်လန့်ခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည်၊ ကြောက်ရွံ့ထိတ်လန့်ခြင်းသည် ဒေါသဖြစ်သည်။ ဒေါသသည် အကုသလဓမ္မ ဖြစ်သည်၊ ထိုသို့ လောဘ ဒေါသ အကုသလဓမ္မ ဖြစ်ခြင်းသည် အခြေအနေ အဖြစ်မှန်ကို ပိတ်ဖုံးမှုမောဟကြောင့် ဖြစ်သည်။ သို့ဖြစ်၍ ကမ္ဘာ့ဘာသာကြီးများတွင် အကြောက်အမျှော်နှင့် ယှသ်တွဲလျက်ရှိသည်ကို တွေ့ရှိရပါသည် ဘုရား။ ဤသို့သော အကြောက်အမျှော်နှင့် ယှသ်တွဲလျက်ရှိသော ဘာသာကို စွဲစွဲလမ်းလမ်း ယုံကြည်သက်ဝင်ခြင်းသည် ဘိန်းနှင့် တူသည်ဟု ဆိုလိုဟန် တူပါသည် ဘုရား။
သာသနာဆိုသည်မှာ ဘာသာနှင့် လွန်စွာ ကွဲပြားခြားနားပါသည် ဘုရား၊ သာသနာဟူသည် အဆုံးအမသာလျှင် ဖြစ်ပါသည်။ ဗုဒ္ဓသာသနာဟု ဆိုရာ၌ ဗုဒ္ဓ၏အဆုံးအမ ဖြစ်ပါသည်။ ဗုဒ္ဓသည် ဝါတော် (၂၀)၌ ရဟန်းတို့အား အောက်ပါအတိုင်း ဆုံးမခဲ့ပါသည် ဘုရား။
သဗ္ဗပါပဿ အကရဏံ၊ ကုသလဿူပသမ္ပဒါ။
သစိတ္တပရိယောဒပနံ၊ ဧတံ ဗုဒ္ဓါနသာသနံ။
ဟု - သာသနာဟူသော ပုဒ်၏ အဓိပ္ပာယ်သဘောကို ဖော်ထုတ် ဟောကြား ဆုံးမတော်မူခဲ့ပါသည် ဘုရား။
သဗ္ဗပါပဿ၊ အလုံးစုံသော မကောင်းမှုတို့ကို။ အကရဏံ၊ မပြုလုပ်ရခြင်း။ ကုသလဿ၊ ကုသိုလ်ကောင်းမှုကို။ ဥပသမ္ပဒါ၊ ပြည့်စုံစေခြင်း။ သစိတ္တပရိယောဒပနံ၊ မိမိစိတ်ကို ဖြူစင်စေခြင်း။ ဧတံ၊ ဤသုံးမျိုးသည်။ ဗုဒ္ဓါနံ၊ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာတို့၏။ သာသနံ၊ အဆုံးအမ ဖြစ်သည်။
ဤဩဝါဒပါတိမောက်တွင်ပင် သုတ်-ဝိနည်း အဘိဓမ္မာ-ဓမ္မက္ခန္ဓာရှစ်သောင်းလေးထောင် အကျုံးဝင်လျက် ရှိနေသဖြင့် ဤသည်ပင် ဗုဒ္ဓသာသနာ ဖြစ်သည်ဟု တပည့်တော်များ သိရှိမှတ်သားခဲ့ရပါသည် ဘုရား၊ ဘာသာပြန်မှုတွင် တပည့်တော်များ ပါဠိတွင် ကျွမ်းကျင်မှု မရှိပါ၍ ဘာသာပြန်မှားယွင်းခဲ့သော် ပြင်ဆင်၍ ဖတ်ရှုပါရန် လျှောက်ထားအပ်ပါသည် ဘုရား။
ဘာသာယုံကြည်ကိုးကွယ်မှုတွင် ဗုဒ္ဓရှင်တော်မြတ်သည် ယုံကြည်ကိုးကွယ်မှုပြုနေသူ ဝက္ကလိအား နှင်ထုတ်ခဲ့ဖူး၏၊ နှင်ထုတ်သောစကားရပ်တွင် “အလံဝက္ကလိ-ကိရူပေ ရမသေ၊ ဗာလနန္ဒိတေ” ဝက္ကလိ၊ အိုဝက္ကလိ၊ အလံ၊ တော်ပြီ။ ဗာလနန္ဒိတေ၊ လူမိုက်တို့သာ မပစ်ရက်အောင် စွဲမက်၍နေသော။ ရူပေ၊ သဝိညာဏက ရုပ်ကာယ၌။ ကိရမသေ၊ အဘယ်ကြောင့် မွေ့လျော်၍နေဘိသနည်း။ ထိုအခါ ဝက္ကလိသည် ဗုဒ္ဓထံမှ ခွဲသွား၏၊ ဗုဒ္ဓသည် ဝက္ကလိကို ပြန်လည်ခေါ်ယူ၍ ဆုံးမရာတွင် -
ယော ဟိ ပဿတိ သဒ္ဓမ္မံ၊ သော မံ ပဿတိ ပဏ္ဍိတော။
အပ္ပဿမာနော သဒ္ဓမ္ပံ၊ မံ ပဿမ္ပိ န ပဿတိ။
ယော၊ အကြင်ပုဂ္ဂိုလ်သည်။ ဟိ၊ ဧကန်။ သဒ္ဓမ္ပံ၊ ဟောကြားသော တရားကိုး။ ပဿတိ၊ ရှု၏ မြင်၏ ကြည့်၏၊ သော ပဏ္ဍိတော၊ ထိုပညာရှိသည်။ မံ၊ ငါ့ကို။ ပဿတိ၊ ကြည့်သူ ရှုသူ မြင်သူ မည်၏၊ သဒ္ဓမ္မံ၊ ဟောကြားသည့် တရားကို။ အပ္ပဿမာနော၊ မရှု မမြင် မကြည့်သော သူသည်။ မံ၊ ငါ့ကို။ ပဿမ္ပိ၊ ရှုမြင်ကြည့်၍ နေပါသော်လည်း။ န ပဿတိ၊ ငါ့အား မျက်ဝါးထင်ထင် မတွေ့မြင်ရချေ။ ဤသို့ ဝက္ကလိသုတ္တန်တွင် ယုံကြည်ကိုးကွယ်မှုဘာသာကို လက်ခံမှု မပြုသည်မှာ ထင်ရှားလှပါသည် ဘုရား။
၎င်းပြင် ပြည်ထောင်စု ဆိုရှယ်လစ်သမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော် သာသနာရေးဦးစီးဌာန ပုံနှိပ်တိုက်မှ ထုတ်ဝေသည့် ဒေါက်တာဝါလ်ပိုလာရာဟုလာ အရှင်သူမြတ် ရေးသားပြုစုသော မြတ်ဗုဒ္ဓဒေသနာ စာအုပ်တွင် စာမျက်နှာ ၁၇-မှစ၍ တွေ့ရှိရသည်မှာ “ဘာသာဝါဒတိုင်းလိုပင် ယုံကြည်မှု (မျက်စိမှိတ်ယုံကြည်မှု)ပေါ်တွင် အခြေတည်ကြလေသည်။ ဗုဒ္ဓဝါဒမှာမူ သက်ဝင်ယုံကြည်မှုပေါ်တွင် အခြေမပြုဘဲ မြင်မှု သိမှု နားလည်မှုပေါ်တွင်သာ အခြေခံလေသည်၊ ဗုဒ္ဓဝါဒစာပေများတွင် တွေ့ရှိသော သဒ္ဓါဟူသော စကားလုံးကို အများအားဖြင့် “သက်ဝင်မှု၊ ယုံကြည်မှု”ဟု ဘာသာပြန်လေ့ရှိကြသည်။ သို့ရာတွင် “သဒ္ဓါ” ဆိုသည်မှာ “ယုံကြည်မှု” မည်ကာမျှ မတ္တမဟုတ်၊ ကိုယ်တိုင် ကျေကျေနပ်နပ် ရှင်းရှင်းလင်လင်းကြီး သိရှိနားလည်၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော “စိတ်ချယုံကြည်မှုမျိုး” ဖြစ်ပေသည်။ အများနားလည်သော ဗုဒ္ဓဝါဒနှင့် ကျမ်းစာများတွင် သာမန်ရေးသားသုံးစွဲရာ၌ သဒ္ဓါဆိုသည်မှာ ဘုရား တရား သံဃာတို့အား ကိုးကွယ်ယုံကြည်သည် ဆိုသော အဓိပ္ပာယ်မျိုး ရှိသည်ကိုမူ ဝန်ခံရပေမည်။”
ယင်းစာအုပ် စာမျက်နှာ ၁၈-စာကြောင်းရေ ၁၀ အောက်တွင် “အခြား ဘာသာဝင်တို့ နားလည်ကြသော “သက်ဝင်မှု”၊ သို့မဟုတ် “ယုံကြည်မှု” စသည်တို့သည် ဗုဒ္ဓဝါဒနှင့် ပတ်သက်ခြင်း မရှိပေ၊ ယုံကြည်ခြင်းဟူသော ကိစ္စသည် သိမြင်မှု (အပြည့်အစုံ သိရှိနားလည်းမှု) မရှိမှ ဖြစ်ပေါ်ပေသည်။ သိမြင်နားလည်းသည်နှင့် တစ်ပြိုင်နက် ယုံကြည်ခြင်းဟူသော ပြဿနာသည် မရှိနိုင်တော့ချေ။ လက်ထဲတွင် ကျောက်မျက်ရွဲတစ်လုံးကို ဆုပ်ဝှက်ထားသည်ဟု ပြောပါမူ ကိုယ်တိုင်မျက်စိဖြင့် မမြင်ရ၍ ယုံကြည်ရသော ကိစ္စမျှသာ ဖြစ်ပေသည်။ လက်ဝါးကိုဖြန့်၍ ကျောက်မျက်ရွဲကို ထုတ်ပြပါလျှင် မျက်စိဖြင့် ကိုယ်တိုင်မြင်ရပြီဖြစ်၍ ယုံကြည်ရုံကိစ္စ မဟုတ်တော့ပေ။ ဤသည်ကို ရည်၍ ရှေးကျသော ဗုဒ္ဓကျမ်းစာများတွင် “ကျောက်မျက်ရွဲ သို့မဟုတ် ဖန်ခါးသီးကို လက်ဝါးပြင်တွင် မြင်ရသကဲ့သို့ သဘောပေါက်နားလည်သည်”ဟူသော အသုံးအနှုန်းများကို ဖော်ပြလေ့ရှိပါသည်။
ယင်းစာအုပ် စာမျက်နှာ ၁၉၊ စာကြောင်းရေ (၈) အောက်တွင် “သိခြင်း မြင်ခြင်းသာလျှင် ပဓာနဖြစ်၍ ယုံကြည်ခြင်းမှာ အရာမဟုတ်ပါချေ၊ ဗုဒ္ဓ၏ ဒေသနာတော်များတွင် “ဧဟိ ပဿိက”ဟု ပါရှိရာ “လာ၍ ရှုလှည့်လော့”ဟုသာ ဖိတ်ခေါ်ပေသည်။ “လာ၍ ယုံကြည်” လက်ခံပါဟု မဆိုပေ၊ စာမျက်နှာ (၈၈) တွင်လည်း -
“ဗုဒ္ဓဘာသာထွန်းကားသော တိုင်းပြည်များ၌ ဘာသာရေးနှင့်ပတ်သက်သော အခါကြီးရက်ကြီးများတွင် စိတ်ကြည်နူးဖွယ်ကောင်းသော ရိုးရာဓလေ့ အခမ်းအနားပွဲများ ပြုလုပ်လေ့ ရှိကြသော်လည်း ၎င်းတို့သည် နိဗ္ဗာန်သို့ ပို့ဆောင်သော မဂ်လမ်း အစစ်အမှန်နှင့် မည်သို့မှ မသက်ဆိုင်ပေ။ သို့သော် မရင့်သန်သေးသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ ဘာသာတရား၊ ကြည်ညိုစိတ်ကို ဖြည့်စွမ်းထက်သန်စေ၍ မဂ်လမ်းသို့ တဖြည်းဖြည်း ရောက်စေသော အကူအညီ အထောက်အပံ့အဖြစ်ဖြင့်မူ ၎င်းတို့သည် တန်ဖိုးရှိသင့်သလောက် ရှိပေသည်” ဟူ၍ ပါရှိပါသည်။
အထက်ဖော်ပြပါ အချက်များကို ထောက်ရှုခြင်းဖြင့် ဘာသာနှင့် သာသနာ ကွဲပြားကာ ဘာသာသည် ဘိန်းနှင့်တူသည်ဟူ၍ ပြောဆိုဟန်သာ ရှိပါသည် ဘုရား။
မဇ္ဈိမနိကာယ်တွင် ဤသို့ တွေ့ရှိရပါသေးသည် ဘုရား။
ပုဏ္ဏား ဤအတူသာလျှင် နိဗ္ဗာန်သည် တည်ရှိသည်သာတည်း၊ နိဗ္ဗာန်သွားကြောင်း လမ်းခရီးသည် တည်ရှိ၏၊ နိဗ္ဗာန်သို့ ညွှန်ပြနှိုးဆော်သူ ငါသည် တည်ရှိ၏၊ သို့ပါလျက် ငါ၏ တပည့်တို့သည် ငါဤသို့ ပြောဆိုဆုံးမသော် အချို့သော ရဟန်းတို့သည် ပျက်စီးခြင်းကို လွန်မြောက်ရာဖြစ်သော နိဗ္ဗာန်ကို ပြီးစီးစေနိုင်ကုန်၏၊ အချို့သော ရဟန်းတို့သည်ကား မပြီးစီးစေနိုင်ကုန်၊ ပုဏ္ဏား ဤအရာ၌ ငါသည် အဘယ်သို့ ပြုနိုင်အံ့နည်း၊ ပုဏ္ဏား မြတ်စွာဘုရားသည် နိဗ္ဗာန်လမ်းခရီးကို ညွှန်ကြားသူသာ ဖြစ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏) (ဥပရိပဏ္ဏာသပါဠိတော် - ဂဏကမောဂ္ဂလာနသုတ္တ၊ နှာ-၆၀)
ဤသုတ်၏ မိန့်ဆိုချက်အရ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာသည် နိဗ္ဗာန်လမ်းခရီးကို ညွှန်ကြားသူသာ ဖြစ်ကြောင်း ထင်ရှားနေပါသည်။ “ငါသည် အဘယ်သို့ ပြုနိုင်အံ့နည်း”ဟူသော ဗုဒ္ဓမိန့်ကြားတော်မူချက်သည် ဖန်ဆင်းရှင်ဘုရား ကယ်တင်ရှင်ဘုရားတို့ကဲ့သို့ ကိုးကွယ်ခံဘုရား မဟုတ်ကြောင်း သဘောပေါက်နိုင်ပါသည်။
ဗုဒ္ဓမြတ်စွာသည် ကိုးကွယ်ပူဇော်မှုထက် ကျင့်ကြံအားထုတ်မှုကိုသာ အဓိကထားကြောင်း အောက်ပါ မိန့်မှာတော်မူချက်များက သက်သေခံနေပါသည် ဘုရား။
“အာနန္ဒာ ... ဤမျှလောက် (ပူဇော်မှု)ဖြင့် မြတ်စွာဘုရားကို အရိုအသေပြုသည် မမည်သေး၊ အလေးပြုသည် မမည်သေး၊ မြတ်နိုးသည် မမည်သေး၊ ပူဇော်သည် မမည်သေး၊ ပသသည် မမည်သေး၊ အာနန္ဒာ အကြင်ရဟန်းဖြစ်စေ၊ ရဟန်းမိန်းမဖြစ်စေ၊ ဥပါသကာ ဖြစ်စေ၊ ဥပါသိကာမ ဖြစ်စေ (လောကုတ္တရာ) တရားနှင့် လျော်သောတရားကို ကျင့်လျက် နေ၏၊ လျော်သောအကျင့်ကို ကျင့်လျက် နေ၏၊ တရားနှင့်လျော်စွာ ကျင့်လျက်နေ၏၊ ထိုသူသည် အမြတ်ဆုံး ပူဇော်ခြင်းဖြင့် မြတ်စွာဘုရားကို အရိုအသေပြုသည်မည်၏၊ အလေးအမြတ်ပြုသည် မည်၏၊ မြတ်နိုးသည် မည်၏၊ ပူဇော်သည် မည်၏၊ ပသသည် မည်၏၊
အာနန္ဒာတို့ကြောင့် ဤ(သာသနာတော်၌) (လောကုတ္တရာ) တရားနှင့် လျော်သောတရားကို ကျင့်လျက် နေကုန်အံ့၊ လျော်သော အကျင့်ကို ကျင့်လျက်နေကုန်အံ့၊ တရားနှင့် လျော်စွာကျင့်လျက် နေကုန်အံ့ဟု ဤသို့ နှလုံးသွင်းလျက် သင်တို့ ကျင့်ကြံအားထုတ်ရမည် အာနန္ဒာ” ဟု မိန့်တော်မူ၏၊ (မဟာဝဂ်ပါဠိတော်။ မြန်မာပြန် ဆဋ္ဌမူ စာမျက်နှာ ၁၃၂ - ၁၃၃)
“အာနန္ဒာ မြတ်စွာဘုရား၏ အလောင်းတော်ကို ပူဇော်မှု၌ သင်တို့ကြောင့်ကြ မစိုက်ကုန်လင့်၊ အာနန္ဒာ ငါတိုက်တွန်း၏၊ မြတ်သော အကျင့်၌သာ အားထုတ်ကြကုန်လော့၊ မြတ်သော အကျင့်၌ မမေ့မလျော့ ပြင်းစွာ အားထုတ်လျက် (နိဗ္ဗာန်သို့) စိတ်ကို စေလွှတ်၍ နေကြကုန်လော့” (မဟာဝဂ်ပါဠိတော် မြန်မာပြန် ဆဋ္ဌမူ၊ စာမျက်နှာ ၁၃၅)
ဗုဒ္ဓသာသနကောင်စီ ကမ္ဘာအေး ရန်ကုန်က ပုံနှိပ်သော နာရဒထေရရေး Buddhism in a Nutshell စာအုပ် စာမျက်နှာ ၁၅-မှာ အောက်ပါအတိုင်း တွေ့ရှိရပါသည်။ (Is it a Religion Chapter 3)
A Buddhist does not seek refuge in the Buddha with the hope that he will be saved by His personal purification. The Buddha gives no such guarantee. It is not within the power of the Buddha to wash away the impurities of others. One could neither purify nor defile another. The Buddha, as teacher, instructs us, but we ourselves are directly responsible for our purification.
ယင်းအပိုဒ်၏ အလိုအရဆိုလျှင် “ဗုဒ္ဓဘာသာတစ်ယောက်သည် မျှော်လင့်ချက်နှင့် ကိုးကွယ်အားကိုးမှု ပြုသည်မဟုတ်၊ မိမိစင်ကြယ်ဖို့အတွက် မိမိဘာသာ အားထုတ်မှ ရမည်ဖြစ်သည်။ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာသည် ဘာအာမခံချက်မျှ မပေးပါ။ ဗုဒ္ဓသည် တပါးသူတို့၏ မစင်ကြယ်မှု အကုသိုလ်မှုတို့ကို ပယ်ဖျောက်သန့်စင်ပေးနိုင်သော တန်ခိုးဣဒ္ဓိပါဒ် ရှိသူလည်း မဟုတ်ပါ။ တစ်ယောက်၏ အကုသိုလ်ကို တစ်ယောက်က သန့်စင်မပေးနိုင်ပါ။ လူသားတို့၏ စင်ကြယ်မှုအတွက် လူသားတို့က မိမိဘာသာ လုပ်ရမည် ဖြစ်သည်။ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာသည် လူသားတို့၏ အာစရိယတထာဂတ ဘုရားရှင်အဖြစ် ညွှန်ပြဆုံးမ ဩဝါဒသာပေးနိုင်သူ ဖြစ်သည်”ဟု ဆိုထားပါသည်။
မျက်မှောက်ခေတ်တွင် ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်တို့သည် ဗုဒ္ဓ၏ အဓိက အဆုံးအမတော်ဖြစ်သည့် မဂ်ဖိုလ်ဆိုက်ရောက်ရေး သက္ကာယဒိဋ္ဌိပြုတ်ရေး နိဗ္ဗာနအခြေဆိုက်ရောက်ရေး အတ္တကင်းစင်ရေးတို့ထက် ကိုးကွယ်မှုနှင့် အခမ်းအနားတို့ကိုသာ အဓိကထား၍ စွဲစွဲလမ်းလမ်း လုပ်ကိုင်နေကြသည်မှာ မျက်မြင်ကိုယ်တွေ့ပင် ဖြစ်ပါသည်။ အနှစ်သာရထက် အကာကိုသာ ဦးစားပေးနေကြပါသည်။ အနှစ်မှာ ထိုအကာအခွံ၏ အောက်တွင် နစ်မြုပ်နေပါတော့သည် ဘုရား။
ဘာသာရေးဆိုသည်မှာ ကိုးကွယ်မှု ဝတ်ပြုမှု ဆုတောင်းမှု အခမ်းအနားများကိုသာ အဓိကထားသောအရာ ဖြစ်ပါသည်။ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရား၏ သာသနာတော်သည် ကိုးကွယ်မှုထက် ကျင့်ကြံအားထုတ်မှုကိုသာ အဓိကထားပါသည် ဘုရား။
သို့ဖြစ်ပါ၍ ဘာသာသည် ဥပါဒါန်အမှောင်ထုထဲတွင် ကျရောက်နေသဖြင့် ဘိန်းနှင့်တူသည်ဟု ပြောဆိုမှုသည် ဗုဒ္ဓမြတ်စွာနှင့် သာသနာတော်ကို မထိခိုက်နိုင်ပါ။ သာသနာဟူသော ဗုဒ္ဓရှင်တော်မြတ်၏ အဆုံးအမ လင်းရောင်ခြည်အောက်တွင် မားမားမတ်မတ် ရပ်တည်ရင်ကော့လျက် စောဒကရဟန်းတော်များ ဆရာစဉ်ဆက် မပျက်ရလေအောင် စောင့်ရှောက်ထိန်းသိမ်း၍ သာသနာပြုနိုင်ရန် သောဓနာ ပြုအပ်ပါသည် အရှင်မြတ်တို့ ဘုရား။
မှတ်ချက်။ ။ အမှတ် (၂) စောဒနာကို သောဓနာခြင်း မပြုပေ။
သောဓနာအမှတ် (၃)
[သမ္မာဒိဋ္ဌိသုတေသနအဖွဲ့မှ ချေပချက်]
အမှတ် (၃) စောဒနာလွှာကို သောဓနာပြုချက်ပါ ဘုရား။
ဝိနည်းဓိုရ်ဆရာတော် အရှင်သူမြတ်တို့ ဘုရား-
ဤစောဒနာကို သောဓနာပြုရာ၌ တပည့်တော်များ သမ္မာဒိဋ္ဌိသုတေသနအဖွဲ့ချုပ်အနေဖြင့် တာဝန်ရှိသော (ဆ) အမှတ်ပါ စာပိုဒ်နှင့် ပတ်သက်၍ သောဓနာပြုပါသည် ဘုရား။
ဤစောဒနာအချက်တွင် စောဒကအရှင်မြတ်တို့က ဆရာတော်ဘုရားကြီး ရှင်ဥက္ကဌက (၃၁)ဘုံ လက်မခံကြောင်း တင်ပြလို၍ အထောက်အထားဖြင့် အစွဲပြုတ်တဲကုပ်ရွှေနန်းတော် စာအုပ်မှ မိမိလိုရာ စာပိုဒ်ကို ဆွဲထုတ်ပြီး မှားယွင်းစွာ စောဒနာထားခြင်း ဖြစ်ပါသည် ဘုရား၊ ထို့ကြောင့် စောဒကပုဂ္ဂိုလ်တို့ တင်ပြသော စာပိုဒ်၏ ရှေ့ဆက် နောက်ဆက် စာပိုဒ်များကို တင်ပြခွင့် ပြုတော်မူပါ ဘုရား။ (အစွဲပြုတ် တဲကုပ်ရွှေနန်းတော်၊ စာမျက်နှာ ၅၂)
၁။ အမှန်မှာ ကျွန်ုပ်တို့သည် တကယ်မရှိသော အရာကို (ဝါ) ကျွန်ုပ်တို့ မသိသေးသော အရာကို (ဝါ) ကျွန်ုပ်တို့ရဲ့ အတွေးနှင့် အထင်ကို အဘယ်ကြောင့် ဦးနှိမ်ရိုကျိုး လက်စုံမိုး၍ ရှိခိုးနေရမည်နည်း။ အကယ်တစေ အဲဒီ နတ်ဘုရားများဟာ ထင်ရှားရှိပါသည်ဟု ဆိုလာချေသော် ထိုသည့် နတ်ဘုရားများဟာ အဆိုးအဝါးတွေ မဟုတ်ပါ။ အကောင်းစားတွေ ဖြစ်ပါသည်ဟူ၍ ကံတိုင်ကံမ မည်သူက ပြောနိုင်မည်နည်း၊ ဝန်ခံနိုင်မည်နည်း၊ ထိုထို နတ်ဘုရားတို့သည် တကြော်ကြော်ဟစ်အော်နေကြသော လူသားတို့၏ ဆုတောင်းပတ္ထနာတို့ကို ဂရုပြု နားထောင်ဖူးပါသလော၊ ၎င်းတို့သည် ကောင်းသူကယ်၍ မကောင်းသူကို တွယ်ကြတယ် ဆိုတာကော ဟုတ်စရာ ရှိပါ၏လော။
၂။ ယင်းသို့ လူကောင်းများကို ကယ်မမှုနှင့် လူဆိုးတို့ကို တွယ်ချမှုတို့အတွက် အထောက်အထား သက်သေသာဓက ရှင်းပြနိုင်ပါမည်လော၊ လူတို့သည် ကိုယ်ကိုတိုင် ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်မှုကြောင့် ကိစ္စတစ်ခုခု အောင်မြင်သွားခဲ့လျှင် ထာဝရဘုရားသခင်ကို ကျေးဇူးတင်ကြကုန်၏၊
အဲဒီလုပ်ထုံး အဆင်ပြေစေလိုလျှင် လူတို့သည် သူတို့ရဲ့ဆုံးရှုံးမှု (ဝါ) မအောင်မြင်မှု အတွက်လည်း ထိုသည့် ဘုရားသခင်ကိုပင် ထောပနာ ပြုသင့်ကြကုန်ရာ၏၊
အဘယ်ကြောင့်နည်း -
သူသည် အကောင်းနှင့်အဆိုး (ဝါ) အောင်မြင်မှုရော ဆုံးရှုံးခြင်းကိုပါ အကျုံးဝင်လျက်ရှိသော ဤကပ္ပါကြီး၏ ဖန်ဆင်းရှင် ဖြစ်သည်ဟု ဆိုသောကြောင့် ပင်တည်း။
၃။ ထို့ကြောင့် လွတ်လပ်ကြီးပွား၍ အဘက်ဘက်၌ ကြီးထွားတိုးတက်နေကြသော လူမျိုးတို့သည် ဘုရားသခင်ကို အမြဲတစေ ချီးကျူးနေကြသလိုပင် မလွတ်မြောက်ဘဲ ကျွန်သဘောက်ဘဝတွင် နင်းပြားဖြစ်၍နေသော လူမျိုးတို့ကလဲ ၎င်းကိုပင် ကျေးဇူးတင်၍ နေရချေမည်။
၄။ စင်စစ်သော်တမူကား ဆိုအပ်ခဲ့ပြီးသော နတ်ဆိုး နတ်ဝါး နတ်မိစ္ဆာများနှင့် သမ္မာဒေဝ နတ်ကောင်းနတ်မွန်များသည် လူသား၏ ပဉ္စာရုံအပြင်ပ၌ တည်ရှိကြကုန်၏၊ လူသား၏ လက်တွေ့နယ်ကို ကျော်လွန်၍နေသဖြင့် လူသား၏ အနုမာနစက်ဝိုင်းအတွင်းသို့ ချဉ်းနင်းဝင်ရောက်ခြင်းငှာ မစွမ်းနိုင်သူများ ဖြစ်ကြကုန်၏၊
၅။ ထို့ကြောင့် လူသားသည် တွေးတောဆင်ခြင်ရပေမည်။ အပြန်အလှန်စစ်ဆေး ဝေဖန်ရပေမည်၊ စ-သ-ဃ-ဇ-က ဆိုတဲ့ ပသာဒရုပ်ငါးခုကို အမြဲမပြတ် အသုံးပြု၍ နေရပေမည်။ သူမြင်သမျှ ကြားသမျှ နံသမျှ၊ လျက်သမျှ ထိသမျှတို့ကို အမြဲတစေ ဝေဖန်စစ်ဆေး၍ နေရပေမည်၊ ဆင်ခြင်မှု တွေးတောမှုမှ ကင်းသောသူသည် လူစဉ်မမီသူ ဖြစ်ပေလိမ့်မည်၊ ဆွေးနွေး ဝေဖန်ခြင်း မရှိသူသည် မိမိကိုယ်ကို မိမိ သစ္စာဖောက်ခြင်း ဖြစ်ပေ၏၊ ဝေဖန်ဆွေးနွေးရန် စစ်ဆေးတွေးတောရန် ကြောက်ရွံ့နေသူသည် ဥပါဒါန်အစွဲ၏ အိမ်တော်ပါ ကျေးကျွန် ဖြစ်လေတော့ သတည်း။
၆။ အစွဲဆိုတဲ့ ဥပါဒါန်သည် မည်ကဲ့သို့သော အပြစ်ကို ဖြစ်စေတတ်ပါသနည်း။
ဒဏ္ဍာရီနှင့် ရှေးပုံပြင်များကို ယုံကြည်ခြင်းကြောင့် လူသားမှာ မည်သို့သော နစ်နာဆုံးရှုံးမှုများ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်ပါသနည်း၊ တိတ်နိမိတ်နှင့် အံ့ဩဖွယ်တို့ကိုလည်းကောင်း၊ ဂါထာမန္တရားနှင့် ပီယသိဒ္ဓိ ကာယသိဒ္ဓိစသော ဆေးဝါးတို့ကိုလည်းကောင်း၊ အင်းအိုင်ခလှဲ့၊ လက်ဖွဲ့နှင့် တန်ခိုးပြာဋိဟာတို့ကို လည်းကောင်း၊ နတ်ဆိုးနတ်ဝါးနှင့် နတ်ကောင်းနတ်မြတ်တို့ကို လည်းကောင်း၊ နတ်ပြည်၊ ဗြဟ္မာပြည်နှင့် ယမမင်း၏ အင်ပိုင်ယာ နိုင်ငံတော်ကြီးများကို လည်းကောင်း ယုံကြည်မှုသည် လူသား၏ ဦးနှောက်ကို ဖောက်ပြန်ချောက်ချားစေ၍ ဤကပ္ပါလောကကြီးကို အရူးထောင်အဖြစ်သို့ ရောက်စေခဲ့သည်။
၇။ ဤယုံကြည်မှုသည် လူသား၏ စိတ်ချမှုနှင့် ကိုယ့်အားကိုယ်ကိုးမှုကို ချေမှုန်း၍ ပစ်ခဲ့သည်။ လူသား၏ လက်တွေ့ကို မာယာအဖြစ်သို့ ရောက်အောင် ပို့ဆောင်ခဲ့သည်။
၈။ အထက်ပါ တင်ပြသည့် စာပိုဒ်အပြည့်အစုံကို ဆက်စပ်ဖတ်ရှုကြည့်လျှင် ဆရာတော်ရှင်ဥက္ကဌ ရေးသားဖော်ပြသော တန်ခိုးပြာဋိဟာနှင့် အထက်အောက် ဘုံတို့သည် ထာဝရဘုရားသခင်၏ တန်ခိုးပြာဋိဟာနှင့် အထက်အောက်ဘုံတို့သာဖြစ်ကြောင်း အကွင်းကွင်း မုန့်တီဟင်းကဲ့သို့ ရှင်းရှင်းလင်းလင်းကြီး ပေါ်လွင်နေပါသည် ဘုရား။
ထို့ကြောင့် မိမိတို့၏ မသန့်စင်မရိုးသားသော စေတနာအကျိုးပေးသည် ထာဝရဘုရားဘက်က ခုခံကာကွယ်ပေးမိနေသော ဗုဒ္ဓမြတ်စွာ၏ သားတော်များဖြစ်ကြသည့် စောဒကရဟန်းတော်တို့၏ စောဒနာမှာ မှားယွင်းနေပါကြောင်း လျှောက်ထား၍ သောဓနာခြင်းဖြစ်ပါသည် အရှင်ဘုရား။
မှတ်ချက်။ ။ အမှတ် (၄) စောဒနာကို သောဓနာခြင်း မပြုပေ။
သောဓနာ အမှတ် (၅)
[သမ္မာဒိဋ္ဌိသုတေသနအဖွဲ့မှ ချေပချက်]
အမှတ်(၅) စောဒနာလွှာကို သောဓနာပြုပါသည် ဘုရား။
“အတိတ် အနာဂတ် ဘဝတို့ကို လုံးဝပစ်ပယ်ပြီး ဗုဒ္ဓဝါဒကို ပစ္စုပ္ပန်ဝါဒဖြစ်လေဟန် အမျိုးမျိုး လှည့်စားလျက် ရေးသားဟောပြောမှု”ဟူသော စောဒက ဆရာတော်များ၏ စောဒနာချက်ကို သောဓနာပြုအပ်ပါသည် ဘုရား။
ဝိနည်းဓိုရ်ဆရာတော် အရှင်သူမြတ်တို့ ဘုရား-
စောဒနာ အမှတ် (၅)တွင် “ဗုဒ္ဓဝါဒသည် အတိတ် အနာဂတ် ပစ္စုပ္ပန်ကာလသုံးပါးနှင့် ယှဉ်၍ ဟောတော်မူသော ဝါဒဖြစ်ပါသည်”ဟု စောဒကဆရာတော်များက ဝန်ခံထားပါသည် ဘုရား။
၎င်းပြင် “လောကုတ္တရာရေးကို ဟောရာ၌ ပစ္စုပ္ပန်တည့်တည့်ကိုသာ ဝိပဿနာရှုရမည်ဟု ဝိပဿနာကို ရည်ရွယ်၍ ဟောတော်မူချက် သန္ဓာယဘာသိတကို နားမလည်၍”ဟု ဆိုထားရာ စောဒကဆရာတော်များသည် သန္ဓာယဘာသိတကို နားလည်သော ပုဂ္ဂိုလ်များဖြစ်ကြောင်း ဝန်ခံထားရာ ရောက်နေပါသည် ဘုရား၊ “တပည့်တော်များအား ဤဝိပဿနာစကားတစ်ရပ်ဖြင့် ကျန်သမျှ ဗုဒ္ဓဒေသနာအားလုံးကို ပယ်ရန် ကြိုးစားနေသူများ”ဟူ၍ စွပ်စွဲထားပါသည်။ တပည့်တော်များသည် ဗုဒ္ဓသာသနာဝင်ပုဂ္ဂိုလ်များဖြစ်၍ စစ်မှန်သော ဗုဒ္ဓဒေသနာတော်များကို ကြိုဆိုလျက် ဗြဟ္မဏဒေသနာများနှင့် ရောထွေးနေသော အတုအယောင် ကျမ်းဂန်များကို လက်ခံခြင်းမပြုမိရန် ဂရုစိုက်နေသူများ ဖြစ်ပါသည်။ စောဒကဆရာတော်များ တင်ပြသော “ဝိပဿနာအရာ၌” ဟူသော တင်ပြချက်ကို ဥပရိပဏ္ဏာသ၊ ဘဒ္ဒေကရတ္တသုတ်ကို ရှေ့နောက် ညီညွတ်စွာ တင်ပြထားခြင်းကို မတွေ့ရဘဲ ဒုတိယစာပိုဒ်ကို ပထမနေရာ၌ လည်းကောင်း၊ ပထမစာပိုဒ်ကို ဒုတိယနေရာ၌ လည်းကောင်းတင်ပြပြီး တတိယစာပိုဒ်ကို ချန်လှပ်ထားခြင်းသည် မရိုးသားသော စောဒကဆရာတော်များ၏ စိတ်နေသဘောထားကို ဖော်ပြထားသလို ဖြစ်နေပါသည် ဘုရား။
ထိုသုတ္တန်၏ အစဉ်အတိုင်းမှာ -
(က) အတီတံ နာနွာဂမေယျ၊ နပ္ပဋိကင်္ခေ အနာဂတံ။
ယဒတီတံ ပဟီနံ တံ၊ အပ္ပတ္တဉ္စ အနာဂတံ။
(ခ) ပစ္စုပ္ပန္နဉ္စ ယော ဓမ္မံ၊ တတ္ထ တတ္ထ ဝိပဿတိ။
အသံဟီရံ အသံကုပ္ပံ၊ တံ ဝိဒွါ မနုဗြူဟယေ။
(ဂ) အဇ္ဇေဝ ကိစ္စံ အာတပ္ပံ၊ ကော ဇညာ မရဏံ သုဝေ၊
န ဟိ နော သင်္ကရံ တေန၊ မဟာသေနေန မစ္စုနာ။
(ဘာသာပြန်ချက်)
ယံ အတီတံ၊ အကြင်အတိတ်ကာလသည်။ ပဟီနံ၊ ပျောက်ပျက်ကုန်ဆုံးခဲ့လေပြီ။ တံ အတီတဉ္စ၊ ထိုပျောက်ပျက်ကုန်ဆုံးပြီးသော အတိတ်ကာလကိုလည်း။ နာနွာဂမေယျ၊ ပြန်လည်အောက်မေ့ သတိရ၍ မနေရာ။ ယံ အနာဂတံ၊ အကြင် အနာဂတ်ကာလသည်။ အပ္ပတ္တံ၊ မရောက်လာသေး။ တံ အနာဂတဉ္စ၊ ထိုမရောက်လာသေးသော အနာဂတ်ကာလကိုလည်း။ နပ္ပဋိကင်္ခေ၊ မျှော်လင့်တောင့်တမနေရာ။
ပစ္စုပ္ပန္နံ၊ ပစ္စုပ္ပန်ဖြစ်သော။ ဓမ္မံ၊ သဘောတရားကို။ တတ္ထ တတ္ထ၊ ထိုထိုဖြစ်ဆဲ ခဏ၌သာလျှင်။ ယော၊ အကြင်ပုဂ္ဂိုလ်သည်။ ဝိပဿတိ၊ အထူးရှု၏။ အထူးကြည့်၏။ အထူးမြင်၏။ အသံဟီရံ၊ တွန့်တိုခြင်း မရှိသော။ အသံကုပ္ပံ၊ ပျက်စီခြင်းမရှိသော။ တံ၊ ထိုအထူးရှုမှု ကြည့်မှု မြင်မှုကို။ ဝိဒွါ၊ ပညာရှင်သည်။ အနုဗြူဟယေ၊ အဖန်ဖန် ပွားများရာ၏၊
ကော၊ အဘယ်သူသည်။ သုဝေ၊ နက်ဖြန်၌။ မရဏံ၊ သေရမည်ကို။ ဇညာ၊ သိနိုင်အံ့နည်း။ အဇ္ဇေဝ၊ ယနေ့ကပင်လျှင်။ ကိစ္စံ၊ ပြုလုပ်သင့်သော ကိစ္စကို။ အာတပ္ပံ၊ ပြုလုပ်သင့်၏။ နော၊ ငါတို့မှာ။ မဟာသေနေန၊ များသောစစ်သည်ရှိသော။ တေန မစ္စုနာ၊ ထိုသေခြင်း သဘောတရားနှင့်။ သင်္ကရံ၊ ချိန်းချက်ထားမှုသည်။ န ဟိ၊ မရှိသည်သာတည်း။
ဝိနည်းဓိုရ်ဆရာတော် အရှင်သူမြတ်တို့ ဘုရား-
ဤဓမ္မအစဉ်အရ ဝိပဿနာရှုရာ၌ အတိတ် အနာဂတ် မပါဝင်ဘဲ ပစ္စုပ္ပန်တည့်တည့်သာ ရှုမြင်ရမည် ဖြစ်ပြီး အမှုကိစ္စများကို ဆောင်ရွက်ရာ၌လည်း ပုခက်နှင့် အသုဘခေါင်းကြားကာလ၊ သို့မဟုတ် ဖွားသေကာလအတွင်း ပစ္စုပ္ပန်ဖြစ်ကြောင်းကို အဇ္ဇေဝ ကိစ္စံ အာတပ္ပံဟူသော ဂါထာဖြင့် ညွှန်ပြလျက် ရှိနေပါသည် ဘုရား၊ သို့ပါ၍ ဝိပဿနာရှုရာ၌ ဖြစ်စေ၊ အမှုကိစ္စ ပြုလုပ်ရာ၌ဖြစ်စေ၊ ပစ္စုပ္ပန်သည်သာ အရေးကြီးကြောင်း ညွှန်းပြလျက် ရှိပါသည် ဘုရား။
၎င်းပြင် သဠာယတနဝဂ္ဂသံယုတ်ပါဠိတော်၊ ရှစ်ခုမြောက်၊ ဂါမဏိသံယုတ်၊ ၁၁ ခုမြောက်၊ ဘဒြကသုတ်တွင် -
အဟေဉ္စ တေ ဂါမဏိ အတီတမဒ္ဓါနံ အာရဗ္ဘ ဒုက္ခဿ သမုဒယဉ္စအတ္ထင်္ဂ မဉ္စ ဒေသေယျံ “ဧဝံအဟောသိ၊ အတီတမဒ္ဓါ”နန္တိ၊ တတြတေ သိယာ ကင်္ခါ သိယာ ဝိမတိ။ အဟေဉ္စ တေ ဂါမဏိ
အနာဂတမဒ္ဓါနံ အာရဗ္ဘ ဒုက္ခဿ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ ဒေသေယျံ “ဧဝံ ဘဝိဿတိ အနာဂတမဒ္ဓါ”နန္တိ၊ တတြာပိ တေ သိယာ ကင်္ခါသိယာ ဝိမတိ။ အပိ စာဟံ ဂါမဏိ ဣဓေဝ နိသိန္နော ဧတ္ထေဝ တေနိသိန္နဿ ဒုက္ခဿ သမုဒယဉ္စ ဒေသေဿာမိ။
(ဘာသာပြန်ချက်)
ဂါမဏိ၊ ရွာသူကြီး။ အတီတ မဒ္ဓါနံ၊ လွန်လေပြီးသော အတိတ်ကာလကို။ အာရဗ္ဘ၊ အကြောင်းပြု၍။ တေ၊ သင့်အား။ စေ၊ အကယ်၍။ အဟံ၊ ငါသည်။ ဒုက္ခဿ၊ ဒုက္ခဆင်းရဲ၏။ သမုဒယဉ္စ၊ ဖြစ်ခြင်းကိုလည်းကောင်း။ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ၊ ချုပ်ခြင်းကိုလည်းကောင်း။ ဒေသေယျံ၊ ဟောခဲ့ငြားအံ့။ အတီတမဒ္ဓါနံ၊ အတိတ်ကာလသည်။ ဧဝံ၊ ဤသို့။ အဟောသိ၊ ဖြစ်လေပြီ။ ဣတိ၊ ဤသို့။ တတ္ထ၊ ထိုအတိတ် ကာလ၌။ တေ၊ သင့်အား။ ကင်္ခါ၊ ယုံမှားသံသယသည်။ သိယာ၊ ဖြစ်ရာ၏။ ဝိမတိ၊ တွေးတောမှုသည်။ သိယာ၊ ဖြစ်ရာ၏၊
ဂါမဏိ၊ ရွာသူကြီး။ အနာဂတမဒ္ဓါနံ၊ လာလတ္တံ့သော အနာဂတ်ကာလကို။ ပ။ ဝိမတိ၊ တွေးတောမှုသည်။ သိယာ၊ ဖြစ်ရာ၏။ ဂါမဏိ၊ ရွာသူကြီး။ အပိ စ၊ စင်စစ်သော်ကား။ ဣဓေဝ၊ ဤနေရာ၌သာလျှင်။ နိသိန္နဿ၊ ထိုင်လျက်ရှိသော။ တေ၊ သင့်အား။ ဒုက္ခဿ၊ ဆင်းရဲ၏။ သမုဒယဉ္စ၊ ဖြစ်ခြင်းကိုလည်းကောင်း။ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ၊ ချုပ်ခြင်းကိုလည်းကောင်း။ ဒေသေဿာမိ၊ ဟောကြားပေအံ့။
ဤဘဒြာကသုတ္တန်တွင် အတိတ်ဟူ၍လည်းကောင်း၊ အနာဂတ်ဟူ၍လည်းကောင်း၊ ဝိပဿနာရှုဆဲ ပစ္စုပ္ပန်ဟူ၍ လည်းကောင်း လုံးဝပါဝင်ခြင်း မရှိဘဲ သန္ဒိဋ္ဌိကယ အကာလိကအနေနှင့် မျက်မှောက်ပစ္စက္ခကိုသာ ဟောဖော်ညွှန်ပြထားပါသည် ဘုရား။
စောဒကဆရာတော်များ ကိုးကားထားသော အနတ္တလက္ခဏသုတ်မှာ အတိတ်နှင့် အနာဂတ်ကို ပစ္စုပ္ပန်နှင့် တစ်ပြေးညီ ဟောဆိုချက်သည် လည်းကောင်း၊ အတိတ်ခန္ဓာ အနာဂတ်ခန္ဓာ ပစ္စုပ္ပန်ခန္ဓာဟူ၍ ကာလ ၃-ပါး ဒွေးရောယှက်တင် ဟောဆိုထားချက်သည် လည်းကောင်း၊ မမှန်မကန်သော စကားဖြင့် ဗုဒ္ဓရှင်တော်မြတ်ကို ကာလ ၃-ပါးဖြင့် ဆက်စပ်ဟောကြားသော နာဋပုတ္တနိဂဏ္ဌနှင့် တစ်တန်းစားတည်းထားရှိ စွပ်စွဲထားသည်ကို တွေ့ရှိရ၍ လူဒါယကာများအဖို့ မထောင်းသာသော်လည်း စောဒကဆရာတော်များမှာ ရဟန်းတော်များ ဖြစ်နေပါ၍ “ဗုဒ္ဓဿ အဝဏ္ဏံ ဘာသတိ၊ ဓမ္မဿ အဝဏ္ဏံ ဘာသတိ” တို့ဖြင့် ငြိစွန်းသွားမည်ကို လွန်စွာ စိုးရိမ်မိသောကြောင့် အချိန်မီ တားမြစ်ဟန့်တားပေးပါရန် လျှောက်ထားအပ်ပါသည် ဘုရား။
ဝိနည်းဓိုရ်ဆရာတော် အရှင်သူမြတ်တို့ ဘုရား-
အနတ္တလက္ခဏသုတ္တန်၏ “တသ္မာတိယ ဘိက္ခဝေ၊ ယံ ကိဉ္စိ ရူပံ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နံ၊ ပ။ သဗ္ဗံ ရူပံ။ ပ၊ သမ္မပ္ပညာယ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ”ဟု ဖော်ပြထားရာ ရုပ်များကို အတိတ် အနာဂတ် ပစ္စုပ္ပန်အဖြစ် တပြေးညီ ဆိုထားခြင်း မဟုတ်ဘဲ အတိတ်ရုပ်ဖြစ်စေ၊ အနာဂတ်ရုပ်ဖြစ်စေ၊ ပစ္စုပ္ပန်ရုပ်ဖြစ်စေ ရုပ်ဟူသမျှ အားလုံးကို မှန်ကန်သော အသိ သမ္မာဒိဋ္ဌိဖြင့် ရှုအပ်၏ဟု ဆိုလိုရင်း ဖြစ်ပါသည်။ ဘုရား၊ ဤနေရာ၌ သဗ္ဗံ ရူပံ ဆိုသည်မှာ အတိတ်ခန္ဓာရူပယ အနာဂတ်ခန္ဓာရူပနှင့် ပစ္စုပ္ပန်ခန္ဓာရူပကို ဆိုလိုသည် မဟုတ်ပါ။ အနတ္တလက္ခဏသုတ်တွင် ဖော်ပြထားသော ၁၁-ချက်သော ရူပကိုသာ ဆိုလိုရင်း ဖြစ်ပါသည် ဘုရား။
ဝိနည်းဓိုရ် ဆရာတော် အရှင်သူမြတ်တို့ ဘုရား-
စောဒကဆရာတော်များ၏ တင်ပြချက်တွင် “အနတ္တလက္ခဏသုတ်၌ ဟောသော အတိတ် အနာဂတ်ကို ပယ်ပြန်၏”ဟူသော စွဲချက်သည် မှားယွင်းစွာ စွပ်စွဲနေခြင်းသာ ဖြစ်ပါသည်။ ထိုသုတ်ပါ အတိတ် အနာဂတ်သည် ပယ်ရန်လည်း မဟုတ်၊ တွယ်ရန်လည်း မဟုတ်ပါ ဘုရား၊ စောဒကဆရာတော်များ၏ အကောက်အယူ မှားယွင်းနေခြင်းသာ ဖြစ်ပါသည် ဘုရား -
ဝိနည်းဓိုရ်ဆရာတော် အရှင်သူမြတ်တို့ ဘုရား-
ယခု စုဒိတကဖြစ်သည့် တပည့်တော်များ အထက်ပါကိစ္စများကို ဖော်ပြနေခြင်းမှာ စောဒက ဆရာတော်များ၏ စွဲချက် ၅-တွင် “အတိတ်မှ ပစ္စုပ္ပန်၊ ပစ္စုပ္ပန်မှ အနာဂတ်ဟူသော ကာလ ၃-ပါးကို ဗုဒ္ဓရှင်တော်မြတ်သည် တစ်ပြေးညီ ဟောဆိုထားပါသည်” ဟု ဖော်ပြထားပါသည်။ ဤဖော်ပြချက်သည် ဗုဒ္ဓရှင်တော်မြတ်၏ ဓမ္မဂုဏ်ကို ဖျက်ဆီးရာရောက်နေပါသည် ဘုရား၊ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာ၏ ဓမ္မဂုဏ်တွင် အတိတ်ဟူ၍လည်းကောင်း၊ အနာဂတ်ဟူ၍လည်းကောင်း၊ ပစ္စုပ္ပန်ဟူ၍လည်းကောင် ဟောဖော်ညွှန်ပြခြင်း မရှိဘဲ သန္ဒိဋ္ဌိက အကာလိကအနေနှင့်သာလျှင် ညွှန်ပြလေ့ ညွှန်ပြထ ရှိပါသည် ဘုရား။
စောဒကဆရာတော်များ တင်ပြထားသော ထိုမဟာဝဂ္ဂပါဠိတော်၏ မြန်မာပြန်မှာ “အနာဂတ်ကိုသာလျှင် ညွှန်၍ ပြဆိုနေသဖြင့် ဗုဒ္ဓရှင်တော်မြတ်အား အနာဂတ်ညွှန်ကြား ဘုရားအဖြစ်သို့ တွန်းပို့နေသဖြင့် စောဒကဆရာတော်များ၏ မြန်မာပြန်ဆိုမှုသည် အနာဂတ်ညွှန် ဘုရားအဖြစ်သို့ တွန်းပို့နေသော တွန်းအားကြီးတစ်ခု ဖြစ်နေပါသည် ဘုရား။
ဝိနည်းဓိုရ်ဆရာတော် အရှင်သူမြတ်တို့ ဘုရား-
စောဒကဆရာတော်များအား ဗုဒ္ဓရှင်တော်မြတ်သည် အတိတ် ပစ္စုပ္ပန် အနာဂတ်ဟူသော ကာလ ၃-ပါးသည် သံသယဝိစိကိစ္ဆာနယ်ပယ်တွင် ကျရောက်နေသဖြင့် နှလုံးမသွင်းသင့်သော တရားဟု ဖော်ပြထားသော မူလပဏ္ဏာသပါဠိတော်၊ မူလပရိယာယဝဂ်၊ သဗ္ဗာသဝသုတ်၊ ပုဒ်ရေ (၁၈) (နှာ-၁၀) ကို တင်ပြ လျှောက်ထားပါရစေ ဘုရား။
သော ဧဝံ အယောနိယော မနသိကရောတိ “အဟောသိ နုခေါအဟံ အတိတမဒ္ဓါနံ၊ နနု ခေါ အဟောသိ အတီတမဒ္ဓါနံ၊ ကိ နုခေါ အဟောသိ၊ အတီတမဒ္ဓါနံ၊ ကထံ နုခေါ အဟောသိ အတီတမဒ္ဓါနံ ကိ ဟုတွာ ကိ အဟောသိ နုခေါ အဟံ အတီတမဒ္ဓါနံ။ ဘဝိဿာမိ နုခေါ အဟံ အနာဂတမဒ္ဓါနံ၊ ကထံနု ခေါ ဘဝိဿာမိ အနာဂတမဒ္ဓါနံ ကိ ဟုတွာ ကိ ဘဝိဿာမိ နုခေါ အဟံ အနာဂတမဒ္ဓါ” နန္တိ။ ဧတရဟိ ဝါ ပစ္စုပ္ပန္နမဒ္ဓါနံ အဇ္ဈတ္တံ ကထံကထီဟောတိ “အဟံ နုခေါသ္မိ” နော နုခေါသ္မိ၊ ကိ နုခေါသ္မိ၊ ကထံ နုခေါသ္မိ၊ အယံ နုခေါ သတ္တော ကုတော အာဂတော၊ သော ကုဟိ ဂါမိ ဘဝီဿတိ” တိ။
ဟူသော ပါဠိတော်ကို မဖတ်စဖူး မတွေ့စဖူး မမြင်ဘူး မမှတ်သားဖူး၍ သာလျှင် ဗုဒ္ဓရှင်တော်မြတ်ကို အနာဂတ်လမ်းညွှန်ဘုရားဟူ၍ စွပ်စွဲသမုတ်နေခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ စောဒကဆရာတော်အတွက် ပိုမို၍ အခြေအနေ ဆိုးနေမည် ဖြစ်ပါ၍ တပည့်တော်များ မြန်မာမပြန်တော့ပါ။ ဗုဒ္ဓ၏ ဓမ္မဂုဏ်များကို ဆက်လက်၍ လျှောက်ထားပါရစေ ဘုရား၊ ဗုဒ္ဓရှင်တော်မြတ်သည် တပည့်ဝေနေယျတို့အား ဟောကြားရာတွင် လောဘလျော့နည်းရေး၊ ဒေါသလျော့နည်းရေး၊ မောဟလျော့နည်းရေးအတွက်သာလျှင် ဟောကြားဆိုဆုံးမသဖြင့် (သု အက္ခာတ) သွာက္ခာတ ဂုဏ်နှင့် ညီညွတ်နေပါသည် ဘုရား။
ဗုဒ္ဓရှင်တော်မြတ်၏ ဟောကြားသော တရားတော်သည် သန္ဒိဋ္ဌိက (သံ+ဒိသ+ဣက) မျက်မှောက် ကိုယ်တွေ့ကိုယ်ကြုံ မျက်တွေ့မျက်မြင် ဖြစ်ပါသည်။
ဗုဒ္ဓရှင်တော်မြတ်၏ ဟောကြားသော တရားတော်သည် အကာလိက (အ+ကာလ+ဣက) ကာလ၃-ပါး၌ အကျွမ်းမဝင်ဘဲ လက်တွေ့လက်ငင်းသာလျှင် ဖြစ်ပါသည်။
ဗုဒ္ဓရှင်တော်မြတ်၏ ဟောကြားတော်မူသော တရားတော်သည် ဧဟိပဿိက (ဧဟိ+ပဿ+ဣက) လာ၍ ယုံကြည်ပါဟု အဓိပ္ပာယ်မရဘဲ လာ၍ ရှုလော့ဟု အဓိပ္ပာယ် ဖော်ပြနေခြင်း ဖြစ်ပါသည် ဘုရား။
ဗုဒ္ဓရှင်တော်မြတ် ဟောကြားတော်မူသော တရားတော်သည် ဩပနေယျိက (ဥပ+အာနေယျ+ဣက) ဓမ္မသဘာဝတို့သည် အားလုံးပင် အသစ်တို့သာလျှင် ဖြစ်ပါသည် (ဝါ) မိမိ၏ အဇ္ဈတ္တသန္တာန်၌ ဆောင်ယူထားထိုက်၏၊ အဟောင်းမဟုတ်ပါ ဘုရား။
ဗုဒ္ဓရှင်တော်မြတ် ဟောကြားတော်မူသော တရားတော်သည် “ပစ္စတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗော ဝိညူဟိ” ပညာရှိတို့သာ ကိုယ်စီကိုယ်ငှ သိမြင်နိုင်သော တရားဖြစ်ပါသည် ဘုရား။
ဤသို့သာလျှင် ဓမ္မ၏ဂုဏ်သည် စောဒကဆရာတော်များ ဆိုထားသကဲ့သို့ မဟုတ်ဘဲ ဒုက္ခငြိမ်းအေးရေးအတွက်သာလျှင် ဖြစ်ကြောင်း တင်ပြလျှောက်ထား အပ်ပါသည် ဘုရား၊ ဗုဒ္ဓရှင်တော်မြတ်သည် ဝိပဿနာရှုရန် အတွက်သာ ပစ္စုပ္ပန်ကို ဦးစားပေး၍ ဟောနေခြင်း မဟုတ်၊ ကျန်သော ကိစ္စရပ်များ၌လည်း အတိတ်၊ ပစ္စုပ္ပန်၊ အနာဂတ်ကို ဦးစားမပေးပါ ဘုရား၊ ပုခက်နှင့် အသုဘခေါင်းကြား ကာလ၌သာ ဖြစ်သော ပစ္စက္ခဖြစ်သော မျက်မှောက်ပစ္စုပ္ပန်ကိုသာလျှင် ဓမ္မဂုဏ်များနှင့်အညီ ဟောကြားခဲ့သည့်အတိုင်း တပည့်တော်များလည်း ဤအတိုင်းသာလျှင် ကျင့်သုံးလျက်ရှိပါသည် ဘုရား၊ စောဒက အရှင်များကဲ့သို့ အတိတ်၊ ပစ္စုပ္ပန်၊ အနာဂတ် ကာလ ၃-ပါးကို ချဲ့ထွင်၍ တဖွဖွဟောကြားလျက်ရှိသော မဟာဝီရနာဋပုတ္တနိဂဏ္ဌဘုရားကြီး၏ ကျော့ကွင်းမှ အလွတ်ရုံး၍ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာသာသနာအတွင်း အမြန်ဆုံး ချဉ်းနင်းဝင်ရောက်ရန် မေတ္တာရပ်ခံအပ်ပါသည် ဘုရား။
သောဓနာ အမှတ် (၆)
[သမ္မာဒိဋ္ဌိသုတေသနအဖွဲ့မှ ချေပချက်]
အမှတ်(၆) ဗုဒ္ဓအဘိဓမ္မာကို ဘုရားဟောမဟုတ်လေဟန် အကောက်ဉာဏ်အမျိုးမျိုးဖြင့် အလဲထိုးနေခြင်း ... ဟူသော စောဒနာလွှာကို သောဓနာပြုချက်ပါ ဘုရား ...။
ဝိနည်းဓိုရ်ဆရာတော် အရှင်သူမြတ်တို့ ဘုရား-
ထိုစောဒနာချက် အပိုဒ် (၂)တွင် -
“တီကောင်သည် ဆားကို ကြောက်သကဲ့သို့လည်းကောင်း၊ မျက်ခမ်းစပ်သည် နေကို ကြောက်သကဲ့သို့လည်းကောင်း၊ မဟုတ်မမှန် အကောက်ဉာဏ်ဖြင့် ပြောဆိုရေးသားကြသော ဦးဥက္ကဌနှင့် နောက်လိုက် သမ္မာဒိဋ္ဌိသုတေသနဝါဒီ စသူတို့သည် အဟုတ်အမှန်ကို ဖော်ပြသည့် အဘိဓမ္မာကို ကြောက်ကြသည်မှာ သဘာဝကျပါသည် ဘုရား၊ အဘိဓမ္မာကို လက်ခံယုံကြည်လျှင် သူတို့၏ လူသေလူဖြစ်ရုပ်ကြမ်းဝါဒ ပြာကျဖို့သာ ရှိပါသည် ဘုရား ...”ဟု စောဒနာထားပါသည်။
တပည့်တော်တို့ သမ္မာဒိဋ္ဌိသုတေသနအဖွဲ့ဝင်တို့သည် အဘိဓမ္မာကို မကြောက်ကြပါ။ အဘိဓမ္မာကိုသာ စွဲကိုင်ကြပါသည်။ တပည့်တော်တို့ အဖွဲ့ချုပ်တွင် ကိုင်စွဲသည့် အဘိဓမ္မာမူ ရှိပါသည်၊ တပည့်တော်တို့ လမ်းညွှန်ကျင့်သုံးနည်း၊ ခံယူချက် သဘောထားအတွက် သမ္မာဒိဋ္ဌိသုတေသနအဖွဲ့၏ ခံယူကိုင်စွဲလျက် အဘိဓမ္မာသရုပ်ကို ၁၃၃၃-ခုနှစ် ကဆုန်လပြည့် (ဗုဒ္ဓဟူးနေ့) ၁၉၇၁-ခုနှစ်၊ မေလတွင် ရန်ကုန်မြို့၌ ကျင်းပသော မြန်မာပြည်လုံးဆိုင်ရာ သမ္မာဒိဋ္ဌိသုတေသနအဖွဲ့များ၏ မျက်နှာစုံညီ ဓမ္မသဘင်မှ အညီအညွတ် ဤသို့ သတ်မှတ်ပြဌာန်းခဲ့ပါသည်။
[မှတ်ချက်။ ။ သမ္မာဒိဋ္ဌိသုတေသန ခံယူစွဲကိုင်ချက် ၉-ချက်သည် အဘိဓမ္မာကိုပယ်ခြင်းနှင့် စပ်လျဉ်းသော စောဒနာကို သောဓနာခြင်း မဟုတ်မူ၍ ယင်းအချက်များသည် အဖွဲ့၏ ခံယူချက်ကို ဖြန့်ဝေခြင်းမျှသာ ဖြစ်သောကြောင့် ဝိနည်းဓိုရ် ဆရာတော်များ ဖြုတ်ပယ်စေခဲ့သည်။ ]
အပိုဒ် (၃) စောဒနာချက်တွင် “အဘိဓမ္မာကို ဘုရားဟော မဟုတ်လေဟန် လုပ်ကြံပြောဆိုကြပါသည် ဘုရား”ဟူ၍ စောဒကရဟန်းတော်တို့က စောဒနာပြုထားပါသည်။ ဤစောဒနာချက်အတွက် တပည့်တော်တို့ စောဒနာပြုရမည်ကို အလွန်ပင်ဝန်လေး၍ တွန့်ဆုတ်မိပါသော်လည်း အဘိဓမ္မာ (၇)ကျမ်းနှင့် ပတ်သက်၍ တပည့်တော်တို့ လေ့လာခြင်းဖြင့် တွေ့ရှိရသော အချက်အလက်တို့ကို တင်ပြလျှောက်ထားခွင့် ပြုတော်မူကြပါ ဘုရား။
တပည့်တော်တို့ လေ့လာ၍ တွေ့ရှိချက်များမှာ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်ပါသည် ဘုရား။
ထေရဝါဒီတို့၏ ခံယူချက်
ပါဠိပိဋကတ်ကို လက်ခံထားကြသည့် ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်တို့သည် ဤ အဘိဓမ္မာပိဋကတွင် ပါဝင်သော ကျမ်းများကို (ကထာဝတ္ထုမှ လွဲလျှင်) ဗုဒ္ဓသက်တော်ထင်ရှား ရှိတော်မူချိန်တွင် ဗုဒ္ဓကိုယ်တိုင် ထုတ်ဖော်ဟောကြားတော်မူခဲ့သည်ဟု ခံယူကြသည်။ ယုံကြည်ကြသည်၊ ဟောပြောကြသည်၊ ထို့ကြောင့် အဘိဓမ္မာ (၇)ကျမ်းသည် ဗုဒ္ဓဝါဒ ဖြစ်သည်ဟု ယူဆသည်၊ အလွန်လေးစားကြသည်၊ ဤကျမ်းများကို ဗုဒ္ဓကိုယ်တိုင် မည်သို့ ဟောကြားခဲ့သည်၊ မည်သည့်နည်းဖြင့် ပြန့်ပွားဆင်းသက်ခဲ့သည် စသော အကြောင်းနှင့် ပတ်သက်၍ ပါဠိကျမ်းဂန်များ အထူးသဖြင့် အဘိဓမ္မာနွယ်သော ကျမ်းများ၌ အကျယ်တဝင့် တင်ပြထားကြသည်။ တင်ပြချက် (၃)ချက် သုံးမျိုးကို ဤသို့ တွေ့ရ၏၊
၁။ ဗုဒ္ဓသည် ဗောဓိပင်ရင်း၌ သဗ္ဗညုတဉာဏ်တော်ကို ရရှိပြီးနောက် ဗောဓိပင်အနီးတစ်ဝိုက်တွင် သတ္တသတ္တာဟ (ခုနှစ်ရက်ခုနှစ်လီ) သီတင်းသုံးတော်မူစဉ် စတုတ္ထသတ္တာဟ (ရတနာဃရသတ္တာဟ)တွင် အဘိဓမ္မာ (၇)ကျမ်းကို အစဉ်အတိုင်း သုံးသပ် ဆင်ခြင်တော်မူသောအခါ ကိုယ်တော်မှ အံ့ဩဖွယ် ရောင်ခြည်တော်ခြောက်သွယ် ကွန့်မြူးတော်မူသည်။
၂။ ဗုဒ္ဓသည် (၇)ဝါမြောက်တွင် တာဝတိသာနတ်ပြည်တွင် ပင်လယ်ကသစ်ပင်ရင်းရှိ ပဏ္ဍုကမ္ဗလာ မြကျောက်ဖျာထက်၌ စကြာဝဠာတစ်သောင်းမှ စည်းဝေးလာရောက်ကြကုန်သော နတ်အပေါင်းတို့အလယ် သီတင်းသုံးတော်မူနေ၏၊ ထိုစဉ် မယ်တော်မိနတ်သား ကိုယ်တိုင် မျက်မှောက်ပြု၍ ကုသလာ ဓမ္မာ အစချီသော အဘိဓမ္မာပိဋကတော်ကို ဝါတွင်းသုံးလပတ်လုံး ဟောတော်မူသည်။
၃။ ထိုသုံးလအတွင်း ဆွမ်းခံချိန်တွင် ဗုဒ္ဓသည် ကိုယ်တော်နှင့် တစ်ထပ်တည်းတူညီသော နိမ္မိတရုပ်ပွားတော်ကို ဖန်ဆင်းတော်မူ၍ “ဤမျှသော တရားတို့ကို ဟောကြား ရွတ်ဆိုစေသတည်း”ဟု အဓိဋ္ဌာန်ပြုကာ ကိုယ်စားထားတော်မူခဲ့ပြီးမှ အနောတတ္တရေအိုင်သို့ ကြွမြန်းတော်မူသည်။ ထိုတွင် ကိုယ်လက် သန့်စင်တော်မူပြီးမှ ဥတ္တရကုရုကျွန်း (မြောက်ကျွန်း)သို့ ဆွမ်းခံကြွတော်မူသည်။ ထို့နောက် အနောတတ္တရေအိုင်သို့ ပြန်လည်ကြွမြန်းကာ ဆွမ်းဘုဉ်းပေးပြီးလျှင် စန္ဒကူးတော်၌ နေ့သန့်စင်တော်မူသည်။
ဓမ္မသေနာပတိ ရှင်သာရိပုတ္တရာသည် စန္ဒကူးတောသို့ နေ့စဉ်လာလတ်၍ ဗုဒ္ဓကို ဝတ်ကြီးဝတ်ငယ် ပြုတော်မူသည်။ ဗုဒ္ဓသည် ရှင်သာရိပုတ္တရာအား နတ်ပြည်၌ ဟောကြားတော်မူခဲ့သည့် အဘိဓမ္မာဒေသနာအစဉ်ကို နည်းပေးတော်မူသည်၊ မထေရ်မြတ်လည်း ကောင်းစွာ မှတ်သား၍ ဗုဒ္ဓညွှန်ပြတော်မူသော နည်းအထောင် အသိန်းတို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်လျှက် မိမိတပည့် ရဟန်း (၅၀၀)တို့အား ပြန်လည် ဟောကြားတော်မူသည်။ ဤသို့ဖြင့် နတ်တို့အား ဗုဒ္ဓကိုယ်တိုင် ဟောကြားတော်မူသော အဘိဓမ္မာဒေသနာ ပြီးဆုံးချိန်နှင့် ရှင်သာရိပုတ္တရာ ပြန်လည်ဟောကြားတော်မူသော အဘိဓမ္မာဒေသနာ ပြီးဆုံးချိန်နှစ်ရပ်တို့သည် တစ်ပြိုင်နက်တည်း ဖြစ်လေသည်။
ပါဠိကျမ်းဂန်တို့၌ ဖော်ပြအပ်သော အဘိဓမ္မာပိဋက ပေါ်ပေါက်လာပုံ သမိုင်းအကျဉ်းချုပ်မှာ ဤမျှသာ ဖြစ်ပါသည်။
စတင်ထုတ်ဖော်တင်ပြသူ
ဤအဘိဓမ္မာပိုင်းနှင့် ပတ်သက်သော နိဒါန်းအကြောင်းကို အစောဆုံးတင်ပြဖော်ထုတ်သူမှာ ရှင်မဟာဗုဒ္ဓဃောသ ဖြစ်သည်။ ဖော်ထုတ်ချိန်မှာ ခရစ်နှစ် ၄၀၀ -စု အဆုံး၊ ၅၀၀-စုအစ (ဗုဒ္ဓပရိနိဗ္ဗာန်စံပြီး နှစ် ၉၀၀-ကျော်တွင်) ဖြစ်သည်။ အပြည့်အစုံဆုံးဖော်ပြသောကျမ်းမှာ ထိုမထေရ်စီရင်သော အဋ္ဌသာလိနီအဋ္ဌကထာကျမ်း ဖြစ်သည်။ နှောင်းခေတ်ပေါ် ထေရဝါဒ ကျမ်းပြုပုဂ္ဂိုလ်တို့သည် အရှင်မဟာဗုဒ္ဓဃောသ၏ အဆိုအမိန့်ကိုပင် အတည်ပြုလိုက်နာ၍ စီရင်ကြသဖြင့် အဘိဓမ္မာသမိုင်းကြောင်းနှင့် ပတ်သက်သော နိဒါန်းများသည် ပါဠိစာပေနယ်တွင် တစ်ထပ်တစ်သားတည်း ဖြစ်နေတော့သည်၊ ရှင်မဟာဗုဒ္ဓဃောသသည် ပါဠိတော်များကို အဋ္ဌကထာ ဖွင့်ဆိုရာ၌ နာမည်ရ၍ ဩဇာလွှမ်းမိုးလှသဖြင့် “ဗုဒ္ဓမတညူ”ပုဂ္ဂိုလ်ဟူ၍ပင် အခေါ်ခံရသည်။ ဗုဒ္ဓအလိုတော်အာဘော်ကို သိသူဟု အဓိပ္ပာယ် ရပါသည်။ သင့် မသင့် ဆုံးဖြတ်ကြပါကုန်။
ဗုဒ္ဓ၏ဓမ္မစစ် မှတ်ကျောက်
ဗုဒ္ဓ၏ အဓိကကျသော ဓမ္မသည် အနတ္တဖြစ်သည်၊ အနတ္တ၏ အမှတ်အသားသည် အနိစ္စ ဖြစ်၏၊ အနိစ္စဆိုသည်မှာ နေရာဌာန အချိန်ကာလ ဓမ္မသဘာဝအားဖြင့် တစ်သဘောတည်း မရှိခြင်း ဖြစ်သည်၊ မရပ်မနား လှုပ်ရှားပြောင်းလွှဲနေခြင်းသည် ကြောင်းကျိုးဆက်စပ်၍ ဖြစ်ပျက်နေသော ဖြစ်ပျက်အစဉ်၏ အနှစ်သာရဖြစ်သော အနတ္တပင် ဖြစ်သည်” ဤကား ဗုဒ္ဓ၏ ဓမ္မစစ် ဓမ္မမှန် ဖြစ်သည်၊ ဗုဒ္ဓ၏ ဓမ္မသည် သဘာဝအပြင်ဘက်သို့ ထွက်ခြင်း မရှိပေ၊ ဗုဒ္ဓ၏ဓမ္မသည် ထွင်လုံး မဟုတ်၊ အရှိကို အရှိတိုင်း ဖော်ပြသည်၊ ထို့ကြောင့် ဗုဒ္ဓ၏ ဓမ္မသည် မှတ်ကျောက်တင်ခံနိုင်ခြင်းရှိသည်၊ ဗုဒ္ဓ၏ဓမ္မသည် သံသရာမှ လွတ်မြောက်ရေးအတွက် လုံလောက်ပေသည်။
သို့ပါလျက် -
(၁) ဓမ္မအပြင် အဘိဓမ္မာဟူသော သဘော ထပ်ဆင့် ပေါ်ထွက်လာရခြင်း
(၂) ဓမ္မနှင့် ထိုဓမ္မကို လိုက်နာထိန်းသိမ်းရေးအတွက် ဝိနယများကို ဗုဒ္ဓက ပြဌာန်းခဲ့ပါလျက် ဗုဒ္ဓ၏ ပရိနိဗ္ဗာန် စံဝင်ချိန်မှစ၍ သံဃာချင်းဂိုဏ်းကွဲကာ အယူအဆများ ကွဲပြား၍ ချဲ့ထွင် ပြန့်ပွားလာခြင်း။
(၃) အဘိဓမ္မာ အယူအဆ အချဲ့အထွင် များပြားကျယ်ပြန့်လာသည်နှင့်အမျှ မူရင်းဓမ္မနှင့် ဝိနယတို့အပေါ်တွင် ခံယူကျင့်သုံးချက် အားနည်းလာခြင်းတို့မှာ မျက်မှောက်ခေတ် လူသားတို့အား စဉ်းစားဝေဖန်ရန် တိုက်တွန်းနေပါတော့သည်။
သံသယ သံသရာ
အထူးသဖြင့် ဤအဘိဓမ္မာပိဋက၏ ဖွားရာဇာတိနှင့် ဖွားမြင်လာပုံတို့သည် ကမ္ဘာ့သုတေသီများနှင့်တကွ တိုးတက်သော ပညာရှင်တို့၏ မျက်လုံးတွင် သံသယအရိပ်အယောင်များသန်းလျက် ရှိစေပါသည်၊ ဤအချက်ကို ဖုံးကွယ်ထားလျှင် ရှက်ဖွယ်ရာသာ ရှိချိမ့်မည်။
ယနေ့ ကမ္ဘာ့ပညာရှင်တို့သည် ကမ္ဘာကို ပတ်နိုင်ကြပြီ၊ လဗိမာန်သို့ တက်နိုင်ကြပြီ၊ အင်္ဂါြုဂိလ်သို့ ြုဂိလ်တုကို ပစ်လွှတ်နိုင်ကြပြီ၊ အာကာသတွင် ယာဉ်ချင်းချိတ်ဆက် ရပ်တည်လျက် ရက်လရှည်ကြာစွာ တွေ့နေကြပါလျက် အနောတတ္တအိုင်နှင့် မြင်းမိုရ်တောင်ကို မတွေ့ကြရသောကြောင့် မြင်းမိုရ်တောင်ထပ်ရှိ တာဝတိသာနတ်ပြည်၌ အဘိဓမ္မာဒေသနာတော်ကို ဟောတော်မူသည်ဆိုသောအချက်ကို သံသယဖြစ်ကြသည် ဆိုသည်မှာ ဆန်းသည်ဟု မဆိုနိုင်ပါ။
စဉ်းစားရန်
(၁) ပထမနှင့် ဒုတိယသံဂါယနာတင်ပွဲများတွင် အဘိဓမ္မာပိဋက ပါဝင်သည်ဟူ၍ မဟာဝင်, ဒီပဝင်နှင့် ဝိနည်း စူဠဝါ ပါဠိတော်တို့တွင် မတွေ့ကြရခြင်း။
(၂) ရှင်မဟာဗုဒ္ဓဃောသ ရေးသားသည့် ဒိဃနိကာယ် အဋ္ဌကထာကျမ်းတွင် ပထမသံဂါယနာတင်စဉ်က ဝိနယပိဋကနှင့် နိကာယ်ကြီး ၄-ရပ်တို့ကို အာဂုံဆောင်၍ ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်နိုင်ရန်အတွက် ရှင်ဥပါလိ, ရှင်အာနန္ဒာ, ရှင်မဟာကဿပ, ရှင်သာရိပုတ္တရာ, ရှင်အနုရုဒ္ဓါတို့၏ တပည့်များအား ပို့ချပေးရန် တာဝန်လွှဲအပ်ကြကုန်သည်။ အဘိဓမ္မာပိဋက မည်သူ့အား တာဝန်လွှဲအပ်သည် ဆိုသောအချက် လုံးဝ မပါခြင်း။
(၃) အဋ္ဌသာလိနီ အစရှိသော အဋ္ဌကထာကျမ်းများနှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံ ဘာသာရပ်နှင့် ဆန်ချီအရပ်များတွင်ရှိသည့် ရှေးဟောင်းကျောက်စာများတွင်လည်း “ဒီဃဘာဏကယ မဇ္ဈိမဘာဏက” စသော စကားများကို တွေ့ရှိရသော်လည်း “အဘိဓမ္မဘာဏက”ဟူသော ဝေါဟာရကို လုံးဝ မတွေ့ရခြင်း။
(၄) သဗ္ဗတ္ထိဝါဒီဂိုဏ်တွင်လည်း အဘိဓမ္မာ (၇)ကျမ်း ရှိသည်။ ထို(၇)ကျမ်းတွင် ပါဝင်သော တရားများကို ရှင်သာရိပုတ္တရာနှင့် ရှင်မောဂ္ဂလ္လာန်တို့ ဟောခဲ့သည်ဟု ဆိုခြင်း။
(၅) သဗ္ဗတ္ထိဝါဒီဂိုဏ်တွင်ရှိသော အဘိဓမ္မာ (၇)ကျမ်းမှာ အရေအတွက်သာတူ၍ ကျမ်းအမည်များနှင့် ပါဝင်သည့် အကြောင်းအရာများမှာ ထေရဝါဒဂိုဏ်းရှိ အဘိဓမ္မာကျမ်းများနှင့်မတူ ကွဲပြားခြားနားခြင်း ဟူသော အချက်များမှာ စဉ်းစားစရာများရှိ၍ အထက်ပါအချက်များကို ထောက်ဆလျှင် အဘိဓမ္မာကျမ်းများသည် ဗုဒ္ဓဝါဒတို့အတွင်း ဂိုဏ်းများ ကွဲပြားပြီးမှ တသီးတခြားစီပေါ်ပေါက်လာကြသည်ဟု ယူဆရန်သာ ရှိပါတော့သည်။
ရှုထောင့်အထွေထွေ
(၁) တတိယသံဂါယနာကို ဆောင်ရွက်တော်မူကြသော ရဟန္တာတစ်ထောင်တို့သည် ဓမ္မကို ဦးစီးခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြရာ၌ “တေပိဋက”ဟူသော အသုံးအနှုန်းကို တွေ့ရသည်။ ရှင်မဟာမောဂ္ဂလိတိဿမထေရ်သည် မိမိတို့၏ အယူဝါဒ သန့်ရှင်းစေခြင်းငှာလည်းကောင်း၊ သာသနာတော် အဓွန့်ရှည်စွာ တည်တံ့ခြင်းငှာ လည်းကောင်း၊ “အဘိဓမ္မာ”မည်သော ကထာဝတ္ထုကျမ်းကို စီရင်ခဲ့သည်ဟု မဟာဝံသကျမ်းတွင် ဖော်ပြထား၏၊
(၂) တိဘက်ဘာသာသို့ ပြန်ဆိုထားသော သဗ္ဗတ္ထိဝါဒဝိနယကျမ်း၌ ပါရှိသော ပထမသံဂါယနာတင် မှတ်တမ်းတွင် အဘိဓမ္မာနှင့် ပတ်သက်သော အဆိုသည် ပါဠိဘာသာ မှတ်တမ်းများထက် တိကျလှသည်။
ထို့နောက် ရှင်မဟာကဿပမထေရ်သည် ဤသို့ ဆင်ခြင်တော်မူ၏၊ နောင်အခါ ပညာကို လိုလားကြသော ပုဒ်ပါဌ်တို့ကို ရှိရင်းအတိုင်း လိုက်နာကြသော တရားတော်တို့၏ အဆီအနှစ်ကို မေ့လျော့လိုကြသော သူတို့သည် ရှိကုန်အံ့၊ ထိုသူအပေါင်းတို့မှာ အကျိုးငှာ သုတ္တနှင့် ဝိနယတို့၏ အဓိပ္ပာယ်ကို မူရင်းအတိုင်း ထိန်းသိမ်းရန်အတွက် ငါသည် ကိုယ်တိုင်သာလျှင် မာတိကာအစဉ် (အဘိဓမ္မာ)ကို ဟောကြားစေအံ့၊ ထို့ကြောင့် မထေရ်သည် တရားပလ္လင်ထက်သို့တက်တော်မူ၍ ရဟန်းအပေါင်းတို့အား ဤသို့ ဆို၏ - - အို အရှင်မြတ်တို့ မာတိကာအစဉ်၌ မည်သို့သော တရားများ ပါဝင်သနည်း၊ ဌိုအရှင်တို့ကလည်း ဤသို့ပြောကြ ကုန်၏၊ မာတိကာ (အဘိဓမ္မာ)ဟူသည် သိအပ် သိထိုက်သော တရားတို့၏ ခြားနားသော ဝိသေသတို့ကို ထင်ရှားအောင်ပြတတ်သော တရားတည်း၊ သို့ဖြစ်၍ သတိပဌာန်လေးပါး, စွန့်ကြဲခြင်း ငါးပါး, ဣဒ္ဓိလေးပါး, ဣန္ဒြေငါးပါး, ဗောဇ္ဈင် ၇ ပါး, မဂ္ဂင် ရှစ်ပါး, ပဋိသမ္ဘိဒါ လေးပါး, သီလအကျိုး လေးပါး, ဓမ္မလေးပါး, ကိလေသာကုန်ခန်းခြင်း, အလိုရှိအပ်သော တရားတို့ကို သိခြင်း, ပါရမီ သုညတာ သမာဓိ ပညဝိမုတ္တိ ဉာဏနိဗ္ဗာန် ဒိဗ္ဗစက္ခုနှင့် အလုံးစုံသော တရားအပေါင်းတို့အား မှန်ကန်စွာ စုပေါင်းတတ်ခြင်းတို့သည် မာတိကာအစဉ် (အဘိဓမ္မာ)၌ ပါဝင်ကုန်ကြပြီ။
(၃) ကိဏှိဌဘုရင်လက်ထက် သံဂါယနာတင်ပွဲသည် သဗ္ဗတ္ထိဝါဒီဂိုဏ်၏သမိုင်းတွင် ထင်ရှားသော ဖြစ်ရပ်တစ်ခု ဖြစ်၏၊ ဤသံဂါယနာတင်ပွဲကြီး၏ နောက်တွင် ဂိုဏ်းအတွင်း ကွဲပြားမှုများ စတင်လာသည်။ အဘိဓမ္မာ အဋ္ဌကထာ ဖြစ်သော ဝေဘာသကျမ်းတို့ကို အလေးပေး လက်ခံထားသော အုပ်စုနှင့် ဤအဖွင့်ကျမ်းတို့ကို ပယ်၍ မူလသုတ္တန် အဆိုအမိန့်များကို လက်ခံသော အုပ်စုတို့သည် ဝေဘာသိကဂိုဏ် သုတ္တန္တိဂိုဏ်းဟူ၍ စတင်ကွဲသည်၊ ထို့ကြောင့် မြောက်ပိုင်းဂိုဏ်းများတွင် ဤသံဂါယနာတင်ပွဲအပြီး (ထေရဝါဒတို့ လက်ခံသော သီဟိုဠ် စတုတ္ထသံဂါယနာမတိုင်မီကပင် သုတ္တယ အဘိဓမ္မာယ ဝိနယ မည်သော ပိဋကသုံးပုံ ပေါ်ပေါက်လျက် ရှိသည်ကို တွေ့ရသည်) ဤသို့ဆိုလျှင် အဘိဓမ္မာဟူသော အဆိုအမိန့်နှင့် အယူအဆများ ကျမ်းများသည် ရှင်ဗုဒ္ဓဃောသမတိုင်မီ နှစ်ပေါင်းနှစ်ရာကျော်ကပင် ပေါ်ပေါက်နေပြီဖြစ်ကြောင်း ခိုင်မာစွာ တွေ့ရှိရသည်။
(၄) ပထမနှင့် ဒုတိယသံဂါယနာတွင်တို့၌ ဝိနယနှင့် ဓမ္မမှတပါး အဘိဓမ္မာကျမ်းများသည် ပိဋကအဖြစ် ပါဝင်သည်ဟူ၍ ရှေးအကျဆုံးဖော်ပြသော မှတ်တမ်းများသည် ရှင်မဟာဗုဒ္ဓဃောသ အဋ္ဌကထာနိဒါန်းများသာ ဖြစ်သည်။ သူ၏ခေတ်ထက် စောသော ခေတ်ဦးအမှတ်အသားတို့၌ ဤအကြောင်းနှင့် စပ်လျဉ်း၍ တစ်စုံတစ်ရာ မတွေ့ရချေ။ သက္ကတကျမ်းများက မာတိကာ (အဘိဓမ္မာ)ကို ဦးစီးခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်၊ သို့သော် ဟောကြားသူမှာ ဗုဒ္ဓမဟုတ်၊ ရှင်မဟာကဿပ ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ရှင်မဟာဗုဒ္ဓဃောသ၏ အဆိုသည် ရှေးမှတ်တမ်းများနှင့် အခြားနားကြီး ခြားနားလျက် ရှိသည်၊ ထေရဝါဒဂိုဏ်းသားတို့အနက် ပိဋက ဖြစ်ပေါ်တိုးတက်မှုကို အပြည့်အစုံဆုံး အခိုင်အမာဆုံး တင်ပြသူတို့တွင် ရှင်မဟာဗုဒ္ဓဃောသသည် အစောဆုံးဟု တွေ့ရှိရပြီး ဖြစ်သည်၊ သို့သော် ပထမသံဂါယနာတင်ခေတ်နှင့် ရှင်မဟာဗုဒ္ဓဃောသ ပေါ်ထွန်းသော ခေတ်တို့သည် နှစ်ပေါင်း (၉၀၀)ကျော်မျှ ကွာဟနေသည်၊ ဤမျှ ရှည်လျားသော ကာလအတွင်းတွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံ တစ်ဝန်လုံး၌ တစ်ရွေ့ရွေ့ ကွဲပြားပြောင်းလွဲနေသည်၊ ထိုအခြေအနေတွင် သံဃာ့သမိုင်း ဗုဒ္ဓဝါဒီတို့၏ စာပေလှုပ်ရှားမှုများ အရှေ့အနောက် အတွေးအခေါ်တို့ ပေါင်းကူးရောယှက်လာမှုများ ဟိန္ဒူ ဗြာဟ္မဏတို့၏ အတ္တအယူဝါဒဖြင့် ထိုးနှက်ချက်များ အားလုံးကိုလည်း ထည့်သွင်း အကဲဖြတ်သင့်၏၊
(၅) တတိယသံဂါယနာတင် အသောကမင်းလက်ထက် ရေးထိုးခဲ့သော ကျောက်စာများ၌ “ဓမ္မကထိက ပေဋကသုတ္တန္တိက --- ပဉ္စနေကာယိက” စသော ရဟန်း - ရဟန်းမတို့ အပ်နှင်းသော ဘွဲ့ထူးများ ပါဝင်ပေသည်။ ဤအချက်အရ ခရစ်ကြို သုံးရာစုနှစ်များအတွင်းကပင် ထေရဝါဒစာပေတို့၌ ပိဋကသုတ္တန္တပဉ္စနိကာယ ဟူသော ဝေါဟာရများ ထွန်းကားနေသည်ဟု ယူဆရပေသည်။
အဘိဓမ္မာစာပေကို ပိဋကတစ်ဆူအနေဖြင့် သတ်မှတ်သည်ဟု ဆိုရမည်ဖြစ်သော အစောဆုံး အထောက်အထားမှာ သီဟိုဠ်ကျွန်း မဟိန္တလေ ဘုရားကျောင်းကျောက်စာဖြစ်သည်။ ထိုကျောင်းတွင် သီတင်းသုံးသော သံဃာတို့အတွက် လှိုဏ်ဂူများ ခွဲခြားထားရာ၌ သုတ္တန္တပိဋကဆောင် ရဟန်းတို့အတွက် ဂူ (၇)လုံး၊ ဝိနယပိဋကဆောင် ရဟန်းတို့အတွက် ဂူ (၅) လုံး၊ အဘိဓမ္မာပိဋကဆောင် ရဟန်းတို့အတွက် ဂူ (၁၂) လုံး စသည်ဖြင့် အတိအကျ ရေးထိုးထားပေရာ သီဟိုဠ်တွင် စောစောပိုင်းကပင် အဘိဓမ္မာ ထင်ရှားနေပြီ ဖြစ်ကြောင်း သိရသည်။
ဤသို့ဖြင့် ထေရဝါဒီတို့၏ အဘိဓမ္မာစာပေစုသည် ပိဋကတစ်ဆူအဖြစ် စုစည်းတည်နေချိန်မှာ တတိယသံဂါယနာတင်ချိန် ဘီစီ ၂၄၄ ထက် နောက်မကျနိုင်ပါ၊ သို့ပါလျက် တာဝတိသာနတ်ပြည်၌ ဟောသည်ဟု ယူဆလျှင် ယူဆသူတို့၏ အစွဲအလမ်းတစ်ရပ်သာ ဖြစ်ပါလိမ့်မည်။
ဇာတ်လမ်းဘယ်ကရသလဲ
ရှင်မဟာဗုဒ္ဓဃောသ၏ ဝိသုဒ္ဓိမဂ်ကျမ်းဖြစ်ပေါ်လာပုံ ဇာတ်လမ်းသည် မျက်မှောက်ခေတ် သုတေသီတို့အား သံသယပွားစေသည်၊ ရှင်မဟာဗုဒ္ဓဃောသသည် မဇ္ဈိမဒေသမှ သီဟိုဠ်သို့ ရှောက်ရှိသောအခါ ပိဋကတ်တော်ကို လေ့လာခွင့် ကူးယူခွင့်ရရန်အတွက် မဟာဝိဟာရဝါသီ သံဃာတို့ထံတွင် ခွင့်ပန်သည့်အခါ မဟာဝိဟာရဝါသီတို့က ပိဋကတ်ဉာဏ်စွမ်း ကျမ်းပြုခိုင်းသည် ဆို၏၊ ဤတွင် ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂအဋ္ဌကထာကျမ်းကို စီရင်သည်၊ သိကြားမင်းက ယူပြီး ဝှက်ထား၍ ဒုတိယအကြိမ် ပြန်ရေးရပြန်သည်၊ သိကြားမင်းကယူပြီး ဝှက်ပြန်သည် (ပြန်ရေးရပြန်သည်)၊ တတိယအကြိမ် ရေးပြီးသောအခါမှ ပထမ ဒုတိယအကြိမ် ရေးသော ကျမ်းမူနှစ်စောင်ကို ပြန်ရသည် ဆိုသည်၊ ကျမ်းစာမူများ ၃-ခု ကို တိုက်ဆိုင်ကြည့်ရာ မခြားတူညီနေသည်ကို တွေ့ရသည် ဆို၏၊
သို့သော် သုတေသီတို့က ရှာဖွေလေ့လာသောအခါ ဝိသုဒ္ဓိမဂ်ကျမ်းမပေါ်မီ နှစ်ပေါင်း ၂၀၀-ခန့် က မြောက်ပိုင်းဗုဒ္ဓဘာသာဂိုဏ်းများအတွင်း၌ “ဝိမုတ္တိမဂ္ဂ” ဟူသော ကျမ်းတစ်ကျမ်းပေါ်ပေါက်နေပြီ ဖြစ်ကြောင်းကို တွေ့ရှိရသည်၊ ထိုကျမ်းကို သက္ကတဘာသာမှ တရုပ်ဘာသာသို့ ပြန်ဆိုထားသည်။
ဝိမုတ္တိမဂ်ကျမ်းပါ အဆိုအမိန့်များသည် ရှင်မဟာဗုဒ္ဓဃောသ၏ ဝိသုဒ္ဓိမဂ်ကျမ်းပါ အဆိုအမိန့်များနှင့် ဆင်တူယိုးမှားရှိနေသည်ကို တွေ့ကြရသည်၊ အမည်ရော အကြောင်းပါ ဆင်တူယိုးမှား ဖြစ်နေပါသည်။
ဤသို့လျှင် ဝိသုဒ္ဓိမဂ်သည် ဝိမုတ္တိမဂ်ကို မှီငြမ်းပြု နည်းယူရမည်မှာ သေချာလှသည်၊ သိကြားဝှက်ဇာတ်လမ်းသည် ထွင်လုံးသာ ဖြစ်သည်ဆိုလျှင် လွန်နိုင်ကောင်းသလော၊ ဆိုလိုသည်မှာ တာဝတိံသာဇာတ်လမ်းကိုလည်း မှီငြမ်းပြုစရာ တစ်ခုခုမှယူ၍ ထွင်လျှင်ဆင်လျှင် မဖြစ်နိုင်ပါသလော၊ ဤကား သုတေသီတို့၏ သံသယပင် ဖြစ်ပါသည်။
ရှင်မဟာဗုဒ္ဓဃောသ မပေါ်ပေါက်မီ ရာစုတစ်ခုကျော်က မြောက်ပိုင်းမဟာယာနသာသနာတွင် ထင်ရှားကျော်ကြားသော အဘိဓမ္မာပုဂ္ဂိုလ် အရှင်အသင်္ဂသည် တာဝတိံသာနတ်ပြည်မှ အပြန်တွင် “ယောဂါဝစရဘူမိ” ကျမ်းကြီးကို ရေးသားခဲ့သည် ဟုအဆိုရှိသည်၊ ရှင်အသင်္ဂ၏ ဤဇာတ်လမ်းသည် သီဟိုဠ်အဘယဂီရိဂိုဏ်းတွင် ရှင်မဟာဗုဒ္ဓဃောသ မရောက်မီကပင်လျှင် စိမ့်ဝင်ဩဇာယောင်းလျက် ရှိ၏၊ ဤဇာတ်လမ်းသည် ရှင်မဟာဗုဒ္ဓဃောသကို တာဝတိံသာဇာတ်လမ်းအတွက် အထောက်အကူပြုမည်မှာ ယုံမှားဖွယ်ရာ မရှိပါချေ။
တစ်ဖန် ရှင်မဟာဗုဒ္ဓဃောသ၏ အဋ္ဌသာလိနီအဋ္ဌကထာတွင် ပါရှိသည့် “ဗုဒ္ဓသည် ဗောဓိပင်ရင်း၌ သဗ္ဗညုတဉာဏ်တော်ကို ရရှိပြီးနောက် (သတ္တသတ္တာဟ) သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် စတုတ္ထမြောက် (ရတနာဃရ သတ္တာဟ)၌ အဘိဓမ္မာ(၇)ကျမ်းကို သုံးသပ်ဆင်ခြင်တော်မူသည်”ဟု ပါရှိသည်။ ဝိနယပိဋကကို မဟာဝဂ္ဂကျမ်း၌ ဗောဓိပင်အနီး ဗုဒ္ဓသီတင်းသုံးတော်မူခဲ့သော သတ္တာဟကို ဖော်ပြရာ၌ (ပဉ္စသတ္တာဟ)ကိုသာ တွေ့ရှိရသည်၊ (၇)ရက် (၇)လီ မဟုတ်ဘဲ (၇)ရက် (၅)လီသာ ဖြစ်နေပါသည်၊ ရတနာဃရသတ္တာဟလည်း မပါဝင်ချေ၊ မဟာဝဂ္ဂကျမ်းသည် ပါဠိတော်ဝင်အဖြစ် သတ်မှတ်ခံရသည့်အပြင် ကျမ်းပေါ်ပေါက်ရာ ခောတ်အနေနှင့်ကြည့်လျှင်လည်း အဋ္ဌသာလိနီ အဋ္ဌကထာထက်လည်းကောင်း၊ အခြားပိဋကတ်စာပေ အများစုထက်လည်းကောင်း များစွာစောနေသည်၊ ဗုဒ္ဓဝင်ခန်းနှင့် ပတ်သက်၍ ဤမဟာဝဂ္ဂရှိ အကြောင်းအရာတို့မှာ အစောဆုံး မှတ်တမ်းများ ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ပဉ္စသတ္တာဟ အစဉ်အလာသည် သတ္တသတ္တာဟ အစဉ်အလာထက် ခိုင်မာသည်ဟု ယူဆနိုင်ပါသည်၊ ပါဠိတော်အဆိုနှင့် အဋ္ဌကထာအဆို နှစ်ခုယှဉ်လာလျှင် မည်သည့်အဆိုကို ယူရမည်နည်း၊ ရှင်းနေပါသည်။
ထို့ပြင် ဗုဒ္ဓသည် အဘိဓမ္မာဒေသနာတော်ကို မယ်တော်မိနတ်သား အမှုးရှိ နတ်ပရိတ်တို့အား တာဝတိံသာနတ်ပြည်၌ နှုတ်တော်ဖြင့် ရှေးဦးစွာ ဟောတော်မူ၏ဟု အဋ္ဌသာလိနီအဋ္ဌကထာ ကျမ်းဦးနိဒါန်း၌ ဂါထာဖြင့်လည်းကောင်း၊ စကားပြေဖြင့်လည်းကောင်း ဖော်ပြထားသည်၊ မည်သည့် အကြောင်းကြောင့် မည်သည့်အချိန်တွင် တာဝတိံသာသို့ ကြွရောက် ဟောကြားကြောင်း အဆက်အစပ် မဖော်ပြချေ၊ ဤအကြောင်းအရပ် ဇာတ်လမ်း အပြည့်အစုံကို ဓမ္မပဒအဋ္ဌကထာ ဒေဝေါရောဟဏသတ္ထုတွင်မှ တွေ့ရှိရပါသည်၊ ဇာတ်လမ်းကျဉ်းမှာ ဤသို့ ဖြစ်ပါသည်။
ရာဇဂြိုဟ်ပြည်သား သေဋ္ဌေးတစ်ဦးသည် ဂင်္ဂါမြစ်အတွင်းမှ စန္ဒကူးပန်းကုံးတစ်ခုကို ရရှိသည်၊ ယင်းကို သပိတ်အတွင်း၌ အတောင်ခြောက်ဆယ်ရှိသော တိုင်ထိပ်တွင်ဆွဲထားပြီး လောက၌ ရဟန္တာရှိသည်ဆိုလျှင် ကောင်းကင်ခရီးဖြင့်ကြွ၍ ဤသပိတ်ကို ယူဆောင်လော့ဟု ကြေငြာသည်၊ နိဂဏ္ဍနာဋပုတ္တက ပရိယာယ်ပြု၍ လာရောက် တောင်းသော်လည်း မရချေ၊ (၇)ရက်မြောက်သော နေ့တွင် ဗုဒ္ဓ၏သာဝက ရှင်ပိဏ္ဍောလသည် ရှင်မဟာမောဂ္ဂလ္လာန်၏ တိုက်တွန်းချက်အရ မိမိ၏တန်ခိုး ဣဒ္ဓိပါဒ်ကို ထင်ရှားပြတော်မူ၍ သပိတ်ကို ယူသည်၊ ထိုအကြောင်းကို ဗုဒ္ဓသိတော်မူလျှင် အပြစ်တင်တော်မူ၍ သပိတ်ကို ခွဲပစ်စေသည်၊ တိတ္ထိတို့လည်း ဤအချက်ကို အခွင့်ကောင်းယူ၍ သံဃာ့အဖွဲ့ကို နှိမ့်ချပုတ်ခတ်ကြသည်၊ ဤတွင် ဗိမ္ဗိနသာရမင်းကြီး လျှောက်ထားတောင်းပန်သည် ဖြစ်၍ ဗုဒ္ဓက မိမိကိုယ်တိုင် တန်ခိုးပြာဋိဟာ ပြရန် မိန့်တော်မူသည်။
သာဝတ္ထိပြည် မင်းဥယျဉ်မှုးကဏ္ဍသည် ပျိုးအပ်သော သရက်ဖြူပင်ရင်း၌ ဗုဒ္ဓသည် ဝါဆိုလပြည့်နေ့တွင် ယမိုက်ပြာဋိဟာကို အထူးထူး ပြတော်မူပြီးနောက် တာဝတိံသာနတ်ပြည်သို့ နှစ်လှမ်းသုံးဖဝါးဖြင့် ကြွတော်မူ၍ ပင်လယ်ကသစ်ပင်ရင်း ခင်းထားအပ်သော ပဏ္ဍုကမ္ဗလာ ကျောက်ဖျာအထက်တွင် သီတင်းသုံးတော်မူလျက် နတ်အပေါင်းတို့အား ဝါတွင်းသုံးလပတ်လုံး အဘိဓမ္မာဒေသနာတော်ကို ဟောကြားတော်မူသည်၊ ဒေသနာတော်အဆုံး၌ မယ်တော်မိနတ်သား သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်သည်၊ ကုဋေရှစ်သောင်းမျှသော နတ်တို့အဖို့လည်း ကြီးစွာသော ဓမ္မသဘင် ဖြစ်တော်မူသည်၊ ဝါကျွတ်သည့်နေ့တွင် မြင်းမိုရ်တောင်ထိပ်၌ ရပ်တည်လျက် တန်ခိုးပြာဋိဟာကို ပြတော်မူသည်၊ ထို့နောက်နတ်ဗြဟ္မာအပေါင်း ခြံရံလျက် နတ်တို့ ဖန်ဆင်းသော စောင်းတန်းသုံးသွယ်အနက် ပတ္တမြားစောင်းတန်းဖြင့် သင်္ကဿနဂိုရ်မြို့တံခါးသို့ ဆင်းသက်တော်မူသည်။
ဤဒေဝါရောဟဏဝတ္ထုတွင် ပါရှိသော အဘိဓမ္မာနိဒါန်းသည် အဋ္ဌသာလိနီနိဒါန်းထက် ပို၍ ပြည့်စုံသည်၊ ဗုဒ္ဓ၏ တာဝတိံသာခရီးစဉ်ကို ဖော်ပြသော အဋ္ဌသာလိနီ၊ ဓမ္မပဒအဋ္ဌကထာ ဆရာနှစ်ဦးလုံးသည် ပါဠိ ပိဋကတ်တွင်ပါရှိသော ဂါထာအချို့ကို ထုတ်ဆောင်ကိုးကား၍ ထားကြောင်း တွေ့ရှိရသည်။
ပါဠိ ပိဋကတ်တွင် ပါရှိသော ပေတဝတ္ထု၊ သုတ္တန္တပိဋက၊ ခုဒ္ဒကနိကာယ၊ အင်္ကုရပေတဝတ္ထုတွင် ဤသို့ ပါရှိပါသည်။
တစ်ခါတစ်ရံတွင် ဗုဒ္ဓသည် တာဝတိံသာနတ်ပြည် ပင်လယ်ကသစ်ပင်ရင်း၌ ပဏ္ဍုကမ္ဗလာ ကျောက်ဖျာထက် သီတင်းသုံးတော်မူပြီး ဤသို့ မြင်းမိုရ်တောင်ထိပ်၌ သီတင်းသုံးတော်မူသော မြတ်စွာဘုရားကို စကြဝဠာတိုက်တစ်သောင်းမှ နတ်အပေါင်းတို့သည် စည်းဝေးရောက်လာကြ၍ ဆည်းကပ်လုပ်ကျွေးကြကုန်၏၊ တစ်စုံတစ်ယောက်သော နတ်၏ အလင်းရောင်သည် ဗုဒ္ဓ၏ အဆင်းအရောင်ကို ဖုံးလွှမ်းမထွန်းပနိုင်၊ ဗုဒ္ဓ၏ ကိုယ်တော် အဆင်းအရောင်သည် အလုံးစုံသော နတ်တို့၏ အဆင်းအရောင်ထက် သာလွန်ထွန်းပ၏ဟူသော အကြောင်း ပါဝင်သည့် ဂါထာသုံးရပ် ပါဝင်သည်။
ဤဂါထာများသည် ဗုဒ္ဓ၏ တာဝတိံသာခရီးကို ညွှန်ပြသည့် အစောဆုံး ပိဋကတ်စာပေ အထောက်အထားဟု ယူဆနိုင်ပါသည်၊ ဤဇာတ်လမ်းတွင် အင်္ကုရနတ်သားနှင့် ဣန္ဒကနတ်သားနှစ်ဦးတို့၏ ရှေး၌ ပြုခဲ့ဖူးသော ဒါနမှုနှစ်မျိုး အကျိုးပေးနှစ်ရပ် မတူညီပုံကို ဗုဒ္ဓဟောကြားတော်မူခဲ့သည့် ဒါနနှင့်စပ်သည့် ဒေသနာမျှကိုသာ တွေ့ရသည်၊ မယ်တော်မိနတ်သား အကြောင်းကိုလည်းကောင်း၊ အဘိဓမ္မာဒေသနာတော် အကြောင်းကိုလည်းကောင်း တစ်စွန်းတစ်စမျှ မတွေ့ရှိရပါ။
ဤသို့ဆိုလျှင် အဘိဓမ္မာနိဒါန်း အကြောင်း၌ ဆက်စပ်ပါဝင်နေသော စာပေအဆင့် သုံးဆင့်တို့ကို ကွင်းဆက်အဖြစ် မြင်နိုင်သည်၊ ဗုဒ္ဓသည် တာဝတိံသာနတ်ပြည်သို့ ကြွတော်မူ၍ အင်္ကုရပေတဝတ္ထုသည် အစောဆုံးဖြစ်သည်။ ပေတဝတ္ထုနှင့် ဝိမာနသတ္ထုတို့မှာ အသောကခောတ် ရှင်မဟိန္ဒတို့ သီဟိုဠ်သို့ သွားစဉ်က သယ်ဆောင်သွားသော ကျမ်းတို့တွင် အပါအဝင်ကျမ်းများ ဖြစ်ကြသည်၊ ဤတာဝတိံသာ၌ ဗုဒ္ဓသီတင်းသုံးခဲ့သည့် အချိန်ကို ရှင်မဟာဗုဒ္ဓဃောသ အဘိဓမ္မာ တရားဦးဟောသော အချိန်အဖြစ် ဖော်ပြပါ၍ အထက်ပါ သုံးဂါထာတို့ကို ကိုးကားသုံးစွဲ၍ ရှင်းပြခဲ့သည်၊ တစ်ဖန် ဤဂါထာများကိုပင် မူတည်၍ ရှင်မဟာဗုဒ္ဓဃောသ၏ အဆိုနည်းတူ ဓမ္မပဒ အဋ္ဌကထာဆရာက ဒေဝေါရောဟဏဝတ္ထုကို ဇာတ်အိမ်ဖွဲ့၍ ရေးသားပြန်သည်။
ဤသုံးချက်ကို စိစစ်ကြည့်လျှင် အဘိဓမ္မာနိဒါန်း ဖြစ်ပေါ်ရာကို ပိုင်းခြားကြည့်ပါက ပေတဝတ္ထုသည် ပထမ, အဋ္ဌသာလိနီ အဋ္ဌကထာသည် ဒုတိယ, ဓမ္မပဒအဋ္ဌကထာသည် တတိယ ဖြစ်နေသည်ကို စာပေပေါ်ပေါက်ရာခောတ်အရ သိရှိရသည်။
သို့သော် အင်္ကုရပေတသတ္ထုကို ဖွင့်ဆိုခဲ့သူ အဋ္ဌကထာဆရာ ရှင်ဓမ္မပါလ (ခရစ်နှစ် ၁၀-ရာစုခန့်)ကမူ အထက်ပါ သုံးဂါထာတို့သည် ပိဋကတ်အတွင်း၌ပင် ရှိနေခဲ့သော်လည်း ဗုဒ္ဓဟောမဟုတ်ဟု အတိအလင်း မိန့်ကြားခဲ့ပါသည်။
ထို့ကြောင့်ပင်လျှင် ထေရဝါဒဂိုဏ်းခွဲတစ်ခုဖြစ်သော သုတ္ထန္တိကဂိုဏ်းဝင်တို့က ဤအဘိဓမ္မာပိဋကကို စောစောကပင်လျှင် ဗုဒ္ဓဘာသိတအဖြစ် လက်မခံခဲ့ကြပါ၊ စင်စစ် အဘိဓမ္မာကျမ်းများ၏ မူလရည်ရွယ်ချက်သည် သုတ္တန်ကျမ်းက တရားခေါင်းစဉ်များကို အကျယ်ဖွင့်ဆိုရန်မှတပါး အခြား မဖြစ်နိုင်ပါ၊ သုတ္တန်နှင့် အဘိဓမ္မာတို့၏ ဆက်စပ်မှုများကို ရှာဖွေသောအခါ သုတ္တန်တွင် နေရာပေါင်းများစွာတို့၌ တွေ့ရပါသည်။
ဒီဃနိကာယ်၊ မဟာနိဒါနသံယုတ်မှ သုတ်တော်တော်များများသည် အဘိဓမ္မာကျမ်းများ၏ အခြေခံ ဖြစ်နေကြောင်း တွေ့ရှိရပါသည်။ ထို့ပြင် အင်္ဂုတ္တရနိကာယ်မှ ယောဓာဇီဝသုတ်သည် အဘိဓမ္မာပိဋက ပုဂ္ဂလပညတ်၏ အခြေခံဖြစ်ကြောင်းမှာ ထင်ရှားသည်၊ ယောဓာဇီဝသုတ်ကပင်လျှင် ပုဂ္ဂလပညတ်ထက်ပို၍ အဘိဓမ္မာဆန်နေကြောင်း တွေ့ရှိရပါသည်။
ဒီဃနိကာယ်၏ နောက်ဆုံးသုတ်ဖြစ်သော သင်္ဂီတိသုတ်နှင့် ဒသုတ္တရသုတ်တို့သည် အဘိဓမ္မာ (၇)ကျမ်းအနက် ပထမကျမ်းဖြစ်သော ဓမ္မသင်္ဂဏီကျမ်း၏ မူရင်းအခြေခံများပင် ဖြစ်သည်၊ ဤနှစ်သုတ်ကို ဟောသူမှာ ရှင်သာရိပုတ္တရာ ဖြစ်၏၊ ဤသည်ကို သဲလွန်စယူပြီး ရှင်ဗုဒ္ဓဃောသသည် ယခုလက်ရှိ အဘိဓမ္မာကျမ်းများကို အကျယ်နည်းအားဖြင့် ရှင်သာရိပုတ္တရာကတစ်ဆင့် ဟောကြားခဲ့သည်ဟု မိမိ၏အယူအဆ ဖြည့်သွင်းပြီး တာဝတိံသာဇာတ်လမ်းကို ဖန်တီးခဲ့လေသလောဟု တွေးဖွယ် ဖြစ်ပါသည်။
အဘိဓမ္မာ ဝေါဟာရ
ဓမ္မာတိရေကော ဓမ္မဝိသေသဋ္ဌေန အဘိဓမ္မာဟူ၍ လည်းကောင်း၊ အဘိဝိသိဋ္ဌော ဓမ္မော အဘိဓမ္မာဟူ၍ လည်းကောင်း အဘိဓမ္မ၏ အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုထားချက်ကို အဋ္ဌသာလိနီအဋ္ဌကထာ စသော ကျမ်းများတွင် သုတ္တဝိနယတို့ထက် ထူးကဲစွာ မြတ်သောတရားဟု ဆိုလိုပါသည်၊ သို့ရာတွင် သုတ္တဝိနယတို့ထက် ထူးကဲလွန်မြတ်သည်ဆိုသော အဘိဓမ္မာကို ခုဒ္ဒကနိကာယ (အတိုအထွာ ထည့်စရာ) (ဝါ) အသေးငယ်ဆုံးသော နိကာယ်တွင် ထည့်သွင်းရသည်မှာ အသည်းနာစရာ ရှက်စရာ ကောင်းလှပါသည်။
အဘိဓမ္မာဟူသော ဝေါဟာရကို ပိဋကတ်တော်အတွင်း၌ အနည်းဆုံး ဝေါဟာရအဖြစ် တွေ့ရှိရသည်၊ မူလပဏ္ဏာသ၊ မဟာဂေါသိင်္ဂသုတ်၌ “မဟာမောဂ္ဂလာနော မံ ဧတဒဝေါစ အာဝုသော သာရိပုတ္တ ဒွေ ဘိက္ခူ အဘိဓမ္မကထံ ကထေန္တိ”ဟု ပါရှိသည်၊ သို့သော် ထိုသုတ်ကို လေ့လာကြည့် သောအခါ သာဝက ဘာသိတ (သာဝကဟော) အပိုင်းက များနေသည်။
(ဧဝံ မေ သုတံ)ဟု ရှင်အာနန္ဒာက ပြောလေဟန်ဖြင့် စဖွင့်ပြီး (အာယသ္မတာ အာနန္ဒေ) စသည်ဖြင့် ရှင်အာနန္ဒာသည် ဗုဒ္ဓ၏ ဥပဋ္ဌာက (လုပ်ကျွေးပြုစုသူ) ဖြစ်၍ ဗဟုသုတကြွယ်ဝကြောင်း ဖော်ပြထားပြန်သည်။
ရဟန်းတို့ ထိုမှတပါး အင်္ဂါ(၅)ပါးနှင့် မပြည့်စုံသော ရဟန်းသည် ပဉ္ဇင်းခံ မပေးရ၊ နိဿရည်း မပေးရ၊ သာမဏေကို မလုပ်ကျွေးစေရ၊ ငါးပါးဟူသည်ကား
(၁) အနီးနေတပည့် အတူနေတပည့်တို့ကို မြင့်မြတ်သော ကျင့်ဝတ်သိက္ခာ၌ ကျင့်စေခြင်းငှာ မစွမ်းနိုင်။
(၂) အကျင့်မြတ်၏ အစဖြစ်သော သိက္ခာ၌ ဆုံးမခြင်းငှာ မစွမ်းနိုင်။
(၃) အဘိဓမ္မာ၌ ဆုံးဖြတ်ခြင်းငှာ မစွမ်းနိုင်။
(၄) အဘိဝိနယ၌ ဆုံးဖြတ်ခြင်းငှာ မစွမ်းနိုင်။
(၅) ဖြစ်ပေါ်လာသော အယူမှားကို တရားသဖြင့် ဖြေချွတ်စေသောငှာ မစွမ်းနိုင်။
ဟူ၍ ဝိနယ မဟာဝဂ္ဂပါဠိ၊ မဟာခန္ဓက၊ ဥပသမ္ပာဒေတဗ္ဗပဉ္စကကထာ၌ ပါရှိပြန်သည်။ ဒီဃနိကာယ်၊ သင်္ဂီတိသုတ်နှင့် အင်္ဂုတ္တရနိကာယ်၊ ဒသကနိပါတ်တွင်လည်း အဘိဓမ္မာဟု တွေ့ရပြန်သည်၊ သို့သော် အဘိဝိနိယ ဟူသောအသုံးနှင့် တွဲ၍သုံးထားကြောင်း သတိပြုရပါမည်၊ ဤ၌ အဘိဓမ္မာဆိုသည်မှာ အဘိဓမ္မာ(၇)ကျမ်းဟု ဆိုလိုရင်း ဟုတ်ဟန်မတူပါ၊ ပါဠိပိဋကတ်အတွင်း၌ အဘိဝိနိယဟူ၍ သီးခြားခေါ်ဆိုထားသော သိက္ခာပုဒ်များ မရှိချေ၊ အဘိဝိနိယကျမ်း မရှိပါဘဲ အဘိဓမ္မာ(၇)ကျမ်းကို ရည်ညွှန်းသည်ဆိုလျှင် ယုတ္တိကင်းမဲ့ရာ ကျပါသည်။
ထို့ပြင် ကိန္တိသုတ္တတွင် ဓမ္မကို အသေးစိတ်ခွဲခြင်းဟူသော အဓိပ္ပာယ်ဖြင့် အဘိဓမ္မဝေါဟာရ သုံးထားသည်ကို တွေ့ရသည်၊ အင်္ဂုတ္ထရနိကာယ်တွင်ရှိသော အဘိဓမ္မကထာဟူသော ဝေါဟာရ၌ ဓမ္မကို ရှင်းလင်းပြတတ်သော စာပေဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်၊ ဤအဓိပ္ပာယ်နှစ်ခုသည် သင့်တန်သော ယုတ္တိကိုဆောင်သည်ဟု ယူဆပါသည်။
အထက်တွင် တင်ပြခဲ့သော အကြောင်းအရာများအရ အဘိဓမ္မာကျမ်းများသည် သုတ္တတွင်ပါဝင်သော ဓမ္မကို နိကာယ်ကြီးတွင် ပါဝင်သော ဗုဒ္ဓမြတ်စွာ၏ ဓမ္မများကို အသေးစိတ် ရှုထောင့်စုံဖြင့် တင်ပြသော ကျမ်းများသာ ဖြစ်သည်၊ ဗုဒ္ဓကိုယ်တော်တိုင် တိုက်ရိုက်ဟောသော ကျမ်းများမဟုတ်ဟု တပည့်တော်တို့ ရိုးသားစွာပင် ယူဆကြပါသည် ဘုရား၊ ဤသို့ ယူဆခြင်းအားဖြင့် ဗုဒ္ဓ၏ ဂုဏ်တော်ကို မြူမှုန်မျှ ထိခိုက်မည် မဟုတ်ပါ၊ ဝိမုတိရသကျိုးကို မုချရရှိနိုင်သည့် ဗုဒ္ဓဟောတော်မူသော တရားတော်များသည် နိကာယ်ကြီး များတွင် အပြည့်အစုံ ပါဝင်ပြီး ဖြစ်နေသည်သာမက ပိုလျှံ၍ပင် နေပါသေးသည် ဘုရား။
ရရှိသောအချိန် တိုတောင်းလွန်းလှသဖြင့် တင်ပြစရာ အချက်အလက်များ အများပင် ကျန်ရစ်ခဲ့သည်ကို ခွင့်ပြုတော်မူကြပါ ဘုရား။
မှတ်ချက်။ ။ စောဒနာ အမှတ်(၇)ကို သောဓနာခြင်း မပြု။
သောဓနာ အမှတ်(၈)
သမ္မာဒိဋ္ဌိသုတေသနအဖွဲ့မှ ချေပချက်
အမှတ်(၈) စောဒနာလွှာကို သောဓနာပြုချက်ပါ ဘုရား။
ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်တို့၏ သမထလမ်းစဉ်နှင့် ဝိပဿနာလမ်းစဉ်တို့ကို ဖျက်ဆီးပြီး သံသရာမှ လွတ်မြောက်ရာ လမ်းကြောင်းကို ပိတ်ပင်ဟန့်တား ဖျက်ဆီးနေကြပါသည်ဟု စောဒနာချက်နှင့် ပတ်သက်၍ သောဓနာ ပြုအပ်ပါသည် ဘုရား။
ဝိနည်းဓိုရ်ဆရာတော် အရှင်မြတ်များ ဘုရား-
တပည့်တော်များသည် ပရိယတ်စာပေကို ကျွမ်းကျင်သူများ မဟုတ်ပါကြောင်း ရှေ့ပိုင်းတွင် တင်ပြလျှောက်ထားခဲ့ပြီး ဖြစ်ပါသည် ဘုရား။
၁။ စောဒနာဆရာတော်များ၏ “ဗုဒ္ဓေါ ဟေဿံ သဒေဝကေ၊ သံသာရေဿံ သဒေဝကံ” (သဒေဝကေ၊ နတ်နှင့်တကွသော လောက၌၊ ဗုဒ္ဓေါ၊ ဘုရားသည်၊ ဟေဿံ၊ ငါဖြစ်အံ့၊ သဒေဝကေ၊ နတ်နှင့်တကွသော လောကကို၊ သံသာရေဿံ၊ သံသရာမှ ကယ်တင်ထုတ်ဆောင်အံ့) ဟု ပါဠိနှင့် အနက်ပြန်ထားချက်ကို တွေ့ရှိရရာ ၎င်းပါဠိများ၏ သုတ္တန်အညွှန်းများ အပိုဒ်များ စာမျက်နှာများ မဖော်ပြသဖြင့် လုပ်ကြံထားသော ပါဠိများပင် ဖြစ်လေရော့သထားဟု သံသယဝင်လျက် ရှိနေပါသည် ဘုရား။
[ဤနေရာအရောက်တွင် ရုံးတော်က မေးခွန်းမေးသည်။ ]
စုဒိတကတို့၏ သံသယကြောင့် စောဒကရဟန်းတော်များကို မေးစစ်ခြင်း
ဦးကုမာရ(ဝိနည်းဓိုရ်) -စုဒိတကဒကာများက အမှတ်(၈) ဝိသေသစောဒနာထဲမှာပါသော “ဗုဒ္ဓေါ ဟေဿံ သဒေဝကေသန္တာရေဿံ သဒေဝကံ” ဆိုတဲ့ ပါဠိနှင့် အနက် ပြန်ခြင်းကို သံသယရှိနေ ပါတယ်တဲ့၊ စောဒကရဟန်းတော်များက ဤအချက်ကို ပြေလည်အောင် ဖြေရှင်းပြလိုက်ပါ။
ဦးဝိသုဒ္ဓိ(စောဒက) -စုဒိတကဒကာများက သံသယဖြစ်တာကို ဝိနည်းဓိုရ်ဆရာတော်များ၏ ခွင့်ပြုချက်အရ အတိအကျ ညွှန်ပြပြီး လျှောက်ထားပါမယ် ဘုရား။ “ဗုဒ္ဓေါ ဟေဿံ သဒေဝကေ”ဟူသော ပါဠိသည် ဗုဒ္ဓဝံသပါဠိတော်(၃၀၀)၊ ဂါထာနံပါတ် ၅၅-တွင် ပါရှိပါသည် ဘုရား၊ “သန္တာရေဿံ သဒေဝကံ”ဟူသော ပါဠိသည်လည်း ဗုဒ္ဓဝံသပါဠိတော်(၂၀၀၊ ဂါထာနံပါတ် ၅၆-တွင် အတိအကျ ပါရှိပါသည် ဘုရား။
ဦးကုမာရ -စုဒိတကများ ကျေနပ်ကြပြီလား။
စုဒိတကများ -ကျေနပ်ပါပြီ ဘုရား။
၂။ တပည့်တော်များ နားလည်ထားသည်မှာ သစ္စာလေးပါးကို သိ၍သာလျှင် ဘုရားဖြစ်ပါသည်၊ လောကဟူသော ပုဒ်မှာလည်း စောဒကဆရာတော်များ ဖော်ပြထားသကဲ့သို့ သဒေဝကလောက ဟုတ်မည်မထင်ပါ၊ ဒီဃနိကာယ်ပါဠိတော်(၅၈) သီလက္ခန္ဓဝဂ်၊ သာမညဖလသုတ်၊ အပိုဒ်-၁၉၀၊ ဆဋ္ဌမူတွင်လည်း တထာဂတော လောကေဥပ္ပဇ္ဇတိ-ဟုသာ ပါရှိပြီး သဒေဝကေ ဟူသော ဝိသေသနပုဒ် မပါရှိခဲ့ပါ ဘုရား။
၃။ တပည့်တော်များသည် ဤသို့ လျှောက်ထားရခြင်းမှာလည်း နိဒါနသံယုတ်ပါဠိတော်(၃၀၁) (၅)ခုမြောက် ဂဟပတိဝဂ်၊ လေးခုမြောက် လောကသုတ္တ၊ အပိုဒ် ၄၄-တွင် -
“သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ၊ လောကဿ ဘိက္ခဝေ သမုဒယဉ္စအတ္ထင်္ဂမဉ္စ ဒေသေဿာမိ၊ တံ သုဏာထ သာဓုကံ မနသိ ကရောထ၊ ဘာသိဿမီတိ။ ပ။ ကတမော စ ဘိက္ခဝေ လောကဿ သမုဒယောစက္ခုဉ္စ ပဋိစ္စ ရူပေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ စက္ခုဝိညာဏံ။ ပ။ လောကသမုဒယော”
ဟု အတိအလင်း ပါရှိသဖြင့် ထိုလောကသည် ကာမလောကတစ်ခုလုံးကိုသာ ရည်ညွှန်းချက် ရှိနေကြောင်း သဘောပေါက်နိုင်ပါသည် ဘုရား။
အကယ်၍ နတ်လောက ဗြဟ္မာလောကများ ပါဝင်နေလျှင် သဒေဝကေ သဗြဟ္မကေ ဟူသော ပါဠိများလည်း ပါရှိနေသင့်သည်ဟု တပည့်တော်များ ယူဆမိပါသည် ဘုရား။
၄။ စောဒကဆရာတော်များ၏ စောဒနာချက် အမှတ်(၈) စာမျက်နှာ(၁)တွင်လည်း “ဝိမုတ္တိရသ တည်းဟူသော သံသရာမှ ထွက်မြောက်ရေးလည်း ကျင့်ကြံအားထုတ်မှုရှိမှ ရပါမည်၊ ထိုကျင့်ကြံအားထုတ်မှု အတွက်လည်း လမ်းစဉ် ရှိရပါမည်”ဟု ဖော်ပြထားပါသည် ဘုရား။
တပည့်တော်များမှာလည်း ဝိမုတ္တိရသ ရရှိနိုင်ရေးအတွက် ကျင့်ကြံ အားထုတ်မှုလမ်းစဉ် ရှိပါသည် ဘုရား။ စောဒကဆရာတော်များ တင်ပြသော အထောက်အထား ပါဠိတော်မှာ “ဧကာယနော ဘိက္ခဝေ အယံ မဂ္ဂေါ သတ္တာနံ ဝိသုဒ္ဓိယာ” အစရှိသဖြင့် ဖော်ပြရာ၌ ပါဠိအထားအသိုမှာ ဆဋ္ဌမူနှင့် လွဲချော်နေပါသည် ဘုရား။
ဆဋ္ဌမူ မဇ္ဈိမနိကာယ်၊ မူလပဏ္ဏာသပါဠိတော်(၇၁)၊ မူလပရိယာယဝဂ်၊ (၁၀)ခုမြောက် မဟာသတိပဋ္ဌာနသုတ်၊ ပုဒ်ရေ(၁၀၆)တွင်-
“ဧကာယနော အယံ ဘိက္ခဝေ မဂ္ဂေါ သတ္တာနံ ဝိသုဒ္ဓိယာ”
ဟု တွေ့ရှိရပါသည် ဘုရား၊ စောဒကဆရာတော်များ ဖော်ပြထားသော ပါဠိအထားအသိုက မှန်ကန်ပါသည်ဟု ယူဆလျှင် ဆဋ္ဌမူကို ဖျက်ပေးပါရန်၊ သို့မဟုတ် ဆဋ္ဌမူက မှန်ပါသည်ဟု ယူဆလျှင် စောဒကဆရာတော်များ နောင်အခါ ဤပွဲမျိုးနှင့် ကြုံကြိုက်လာပါက ဤကဲ့သို့ ပါဠိအထားအသို လွဲမှားမှုမျိုး မဖြစ်စေရန် သတိထား၍ ဆောင်ရွက်တော်မူနိုင်ကြရန် လျှောက်ထားအပ်ပါသည် ဘုရား။
[ဤနေရာ အရောက်တွင် ရုံးတော်က မေးခွန်းမေးသည်]
ဘိက္ခဝေ အယံနှင့် အယံ ဘိက္ခဝေကို မေးခြင်း
ဦးကုမာရ(ဝိနည်းဓိုရ်) -ဝိသေသစောဒနာအမှတ်(၁)တွင် ပါရှိသော ပါဠိများ လွဲမှားနေတယ်လို့စုဒိတကများက ချေပထားတယ်၊ စောဒကဆရာတော်များက ဒါကိုရော ပြေလည်အောင် ဖြေရှင်းနိုင်လျှင် ဖြေရှင်းပြပါ။
ဦးဝိသုဒ္ဓ(စောဒက) -တပည့်တော် ဝိသုဒ္ဓသည် “ဧကာယနော ဘိက္ခဝေ” အစရှိသော ပါဠိတော်အပါအဝင် ဒီဃနိကာယ်ကြီး တစ်ခုလုံးကို နှုတ်တက်ရွရွ အလွတ် အာဂုံဆောင်ခဲ့သူ ဖြစ်ပါတယ် ဘုရား၊ ဒီလို ဒီဃနိကာယ်ကြီး တစ်ခုလုံးကို နှုတ်တက်ရွရွ အာဂုံဆောင်ခဲ့တဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်တဲ့ အတွက် ယခု “ဧကာယနော အယံ ဘိက္ခဝေ” စသော ပါဠိကိုပဲ ဒီနေ့ ဒီအချိန်အထိ တပည့်တော်များ နှုတ်တက်ရွရွ အာဂုံရနေဆဲ ရှိပါသေးတယ် ဘုရား၊ ဒါ့ကြောင့် တပည့်တော်များ အချိန်မရတဲ့ အတွက် လက်နှက်စက် မူကြမ်းအမှားကို ကြိုတင်ပြင်ဆင်ပြီး ဝိသေသစောဒနာ တင်သွင်းတဲ့အချိန်မှာ တပည့်တော်ကိုယ်တိုင် ဘုရားဟောပါဠိတော်အတိုင်း အမှားကို ပြင်ဆင်၍ အမှန်အတိုင်း တင်သွင်းခဲ့ပါတယ် ဘုရား၊ တင်သွင်းခဲ့တဲ့ ပုံစံက-
“ဧကာယနော အယံ ဘိက္ခဝေ မဂ္ဂေါ သတ္တာနံ ဝိသုဒ္ဓိယာသောကပရိဒေဝါနံ သမတိက္ကမာယ ဒုက္ခဒေါမနဿနံ အတ္ထင်္ဂမာယ ဉာယဿ အဓိကမာယ နိဗ္ဗာနဿ သစ္ဆိကိရိယာယ၊ ယဒိတံ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ-”
လို့ ဘုရားဟော ဒီဃနိကာယ်၊ သုတ်မဟာဝါ၊ မဟာသတိပဋ္ဌာနသုတ်၊ ဆဋ္ဌမူ အတိုင်း တင်သွင်းခဲ့ပါတယ် ဘုရား၊ အလွတ်ရနေသော ပါဠိဖြစ်၍ လက်နှက်စက် ရိုက်ထားသော စာမူအမှားကိုဖျက်ပြီး အမှန်အတိုင်း တင်သွင်းခဲ့ပုံကို ဝါဆိုလဆန်း(၃)ရက်၊ နံနက်ပိုင်း ဝိသေသစောဒနာ တင်သွင်းခဲ့ချိန်မှာ ဤရုံးတော်မှ အသံဖမ်းယူထားသော ကတ်ဆက်ခွေကို နားထောင်ကြည့်ရင် အမှန်အတိုင်း အတိအကျ တင်သွင်းထားသော ဝိသေသစောဒနာ ဖြစ်ကြောင်း စုဒိတကများ ရှင်းသွားပါလိမ့်မယ် ဘုရား။
ဦးကုမာရ -စုဒိတက ဒကာများ ကျေနပ်ကြပြီလား။
စုဒိတကများ -ကျေနပ်ပါပြီ ဘုရား။
၅။ တပည့်တော်များသည် ဝိမုတ္တိရသ ရရှိရေးအတွက် ကျင့်ကြံအားထုတ်မှု လမ်းစဉ် ရှိပါကြောင်း အထက်တွင် လျှောက်ထားခဲ့ပြီးပါပြီ ဘုရား။ တပည့်တော်များ၏ လမ်းစဉ်မှာ မဟာသိပဋ္ဌာနသုတ်တော်အရ “ဘိက္ခဝေ၊ ရဟန်းတို့။ ယဒိဒံ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ၊ အကြင်သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးသည်ကား။ သတ္တာနံ၊ သတ္တဝါတို့၏။ ဝိသုဒ္ဓိယာ၊ စင်ကြယ်ခြင်းငှာ။ သောကပရိဒေဝါနံ၊ သောက ပရိဒေဝတို့ကို။ သမတိက္ကမာယ၊ လွန်မြောက်ခြင်းငှာ။ ဒုက္ခဒေါမနဿာနံ၊ ဒုက္ခဒေါမနဿတို့၏။ အတ္ထင်္ဂမာယ၊ ချုပ်ငြိမ်းခြင်းငှာ။ ဉာယဿ၊ မဂ်ဉာဏ်ကို။ အဓိဂမာယ၊ ရခြင်းငှာ။ နိဗ္ဗာနဿ၊ တဏှာအစေးကင်းကွာမှုကို။ သစ္ဆိကိရိယာယ၊ မျက်မှောက်ပြုခြင်းငှာ။ ဧကာယနော၊ တစ်ခုတည်းသော တည်ရာ မှီရာအားကိုးရာသည်။ မဂ္ဂေါ၊ မဂ္ဂင်ရှစ်ပါး အကျင့်မြတ်တရားတို့ပေတည်း”ဟူသော တရားပင် ဖြစ်ပါသည်၊ ထိုမဂ္ဂင်ရှစ်ပါး တရားတော်တို့၌ ဝိပဿနာသမထ သည်လည်း ဝိဇ္ဇာနှင့် စရဏပင် ဖြစ်ပါသည် ဘုရား။
အဘိဓမ္မာပိဋက၊ သမ္မောဟဝိနောဒနီအဋ္ဌကထာ(၄-သစ္စဝိဘင်္ဂ)၊ ၁-သုတ္တန္တ ဘာဇနီယ၊ ၄-မဂ္ဂသစ္စနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ (နှာ-၁၁၄) တွင် “သောခေါ ပနေသ မဂ္ဂေါ သမ္မာဒိဋ္ဌိသင်္ကပ္ပါနံ ဝိဇ္ဇာယ, သေသဓမ္မာနံ စရဏေန သင်္ဂဟိတတ္တာ ဝိဇ္ဇာ စေဝ စရဏဉ္စ။ တထာ တေသံ ဒွိန္နံ ဝိပဿနာယာနေန, ဣတရေသံ သမထယာနေန, သင်္ဂဟိတန္တာ, သမထော စေဝ ဝိပဿနာ စ”ဟူ၍ ပါရှိပါသည်။
ဝိဇ္ဇာ၊ သို့မဟုတ် ဝိပဿနာသည် သမ္မာဒိဋ္ဌိနှင့် သမ္မာသင်္ကပ္ပ ဖြစ်ပါသည်၊ စရဏ၊ သို့မဟုတ် သမထသည် သမ္မာဝါစာ သမ္မာသမာဓိ ဖြစ်ပါသည် ဘုရား။ မဂ္ဂင်ထိုက်သော ဝိပဿနာကို ကျင့်သုံးခြင်းအားဖြင့် သမထဖြစ်သော(သို့) စရဏဖြစ်သော ငြိမ်းအေးမှု အကျင့်သည်လည်း ပြည့်စုံပြီး ဖြစ်ပါသည် ဘုရား၊ သို့ပါ၍ တပည့်တော်များအတွက် ဝိပဿနာအလုပ်ကို လုပ်ယင်းဖြင့်ပင် သမထအလုပ်များလည်း အလိုအလျောက် ပါဝင်နေပြီး ဖြစ်ပါသည် ဘုရား။
၆။ ဗုဒ္ဓရှင်တော်မြတ်သည် ပညာဓိကဗုဒ္ဓဖြစ်၍ မဂ္ဂင်ရှစ်ပါးတွင်လည်း သမ္မာဒိဋ္ဌိ(ဝါ)ပညာသည်ပင် နံပါတ် ၁-နေရာတွင် ထားရှိ ဟောပြောတော်မူခဲ့ရာ တပည့်တော်များကလည်း ပညာစခန်းဖြစ်သော ဝိပဿနာကိုသာ ရှေ့ဆုံးမှထား၍ ပြောဆိုရေးသားနေရခြင်း ဖြစ်ပါသည် ဘုရား၊ သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟူသည် အမြင်မှန် ဖြစ်ပါသည် ဘုရား၊ ထို “အမြင်မှန်” ကို “အမှန်မြင်” မှ ရရှိပါသည်၊ အမှန်မြင်ဆိုသည်မှာ သက်ရှိသက်မဲ့ ဖြစ်ပါသည်၊ ဤသက်ရှိသက်မဲ့သည် သန္ဒိဋ္ဌိက အကာလိက စသော ဓမ္မဂုဏ်နှင့်လည်း ကိုက်ညီပါသည် ဘုရား၊ သက်ရှိလူသားသည် သက်မဲ့အစာ၊ ရေ, လေတို့ကြောင့် ဖြစ်ရသည်၊ ထို အစာ ရေ လေတို့သည် ဗဟိဒ္ဓလောက၌ ရှိသည်၊ ဗဟိဒ္ဓသည် အဇ္ဈတ္တ ဖြစ်လာသည်၊ ထိုအဇ္ဈတ္တသည် သက်ရှိ ဖြစ်သည်၊ ဌိုသက်ရှိသည်ပင်လျှင် မကြာမြင့်မီ ဗဟိဒ္ဓပြင်ပသို့ ကူးပြောင်းသွားသည်၊ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် အစာ လေ ရေတို့သည်ပင်လျှင် ရွေ့လျား မတည်ငြိမ် ပုံစံတစ်ခုမှ ပုံစံတစ်ခုသို့ ပြောင်းလဲနေသည်၊ ဥပမာ စပါးမှ ဆန်၊ ဆန်မှ ထမင်း၊ ထမင်းမှ လူ ဖြစ်ပါသည် ဘုရား။
မတည်မြဲသော ရုပ်ဝတ္ထုပစ္စည်းတို့ဖြင့် တည်ဆောက်ထားသော ဤရုပ်ကာယ ဝတ္ထုသည်လည်း မတည်မြဲပေ၊ ထိုသို့သိလာသောအခါ ထိုသက်ရှိရုပ်ကာယပေါ်၌ “အမြင်မှန်” ရရှိလာပါသည်၊ ထိုအမြင်မှန်သည်ပင်လျှင် သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဖြစ်ပါသည် ဘုရား၊ ထိုသမ္မာဒိဋ္ဌိသည်ပင်လျှင် ပညာ ဖြစ်ပါသည် ဘုရား၊ ပညာဟူသည် “ပကာရေန ဉာဏော” အရ ခွဲခြားစိတ်ဖြာ၍ သိသော အသိဉာဏ်ပင် ဖြစ်ပါသည် ဘုရား။
[ဤနေရာ အရောက်တွင် ရုံးတော်က မေးခွန်းမေးသည်]
ပကာရေန ဉာဏော ပါဠိအမှားကို မေးခြင်း
ဦးကုမာရ(ဝိနည်းဓိုရ်) -စောဒနာအမှတ်(၈)ကို ဖြေကြားသော သောဓနာ၌ “ပကာရေန ဉာဏော”ဟူသော ပါဠိသည် ကျမ်းတစ်ကျမ်းကယူပြီး ထည့်ထားသော ပါဠိလား၊ သမ္မာဒိဋ္ဌိ သုတေသနအဖွဲ့မှ ဒကာတို့ရဲ့ လက်ဖြစ် ပါဠိလား။
ဖတ်ကြားသူ -ဒါက တပည့်တော်တို့ ဝိသေသစနတ္ထသဘော သက်ရောက်တဲ့ ပါဠိတစ်ခုခုကို တပည့်တော်များ ရှာရင်း ဖွေရင်း ဖတ်ရင်း ဗဟုသုတ ကြားဖူးတဲ့အနေနဲ့ ထည့်ထားတာပါ ဘုရား။
ဦးကုမာရ(ဝိနည်းဓိုရ်) -သမ္မာဒိဋ္ဌိသုတေသနအဖွဲ့ ဥက္ကဋ္ဌ ဦးခင်ဟန်မှာ တာဝန်ရှိပါတယ် ဦးခင်ဟန်ကို မေးပါ။
ဦးကုမာရ -ဒကာဦးခင်ဟန် ဒီပါဠိ သဒ္ဒါကျမ်းကလား၊ တခြားကျမ်းကလား၊ ဘယ်ကရတယ်ဆိုတာ ဖြေပါ။
ဦးခင်ဟန် -ဘုရားတပည့်တော်များကို ယခုလို မေးစမ်းနေတဲ့အတွက်အချိန်လဲ ကုန်သွားပါပြီ ဘုရား။ တပည့်တော်တို့ရဲ့ ချွတ်ယွင်းမှုတွေကို အရှင်ဘုရားများ ဆုံးဖြတ်တဲ့အခါမှာ ထည့်သွင်းဆုံးဖြတ်ပါ ဘုရား။
ဦးကုမာရ -ဒကာကြီးတို့ လုပ်ပြီးထည့်တာလား၊ ကိုယ်တိုင် ဝိဂြိုဟ်လုပ်ထားတာ ဆိုရင်လဲ ကိုယ်တိုင် လုပ်ထားကြောင်း ဖြေရင် ပြီးဒါပါပဲ။
ဦးခင်ဟန် -တပည့်တော်တို့လဲ ဆရာသမားနဲ့ လုပ်ရတာပါ ဘုရား၊ ကိုယ်တိုင် မသိပါ ဘုရား။
ဦးကုမာရ -ကိုင်း ကိုင်း ကိုယ်တိုင် မသိဘူးတို ထားတော့ ဟုတ်ပြီ ရှင်းနေပြီ။
ဦးခင်ဟန် -တပည့်တော်တို့ဟာ ဒီရှင်တော်ဗုဒ္ဓအဘိဓမ္မာကို သိရေးတတ်ရေးအတွက် ယသ သတို့သားနဲ့ ဘုရားတပည့်တော်တို့ဟာ သိပ်ပြီးတော့ မထူးကြပါဘူး၊ သူမသာ ကိုယ်မသာဖြစ်ကြပါတယ်။
ဦးကုမာရ(ဝိနည်းဓိုရ်) -ဒီ ယသ သတို့သားတွေ ဘာတွေ ဖြေနေစရာ မလိုပါဘူး၊ ပကာရေန ဉာဏော ကိုသာဖြေပါ၊ အပိုတွေ ပြောမနေပါနဲ့။
သမ္မာဒိဋ္ဌိသုတေသန(အဖွဲ့ဝင်တစ်ဦး)-ပကာရေန ဉာဏောဆိုတဲ့ ပါဠိက အားလုံးတပည့်တော်များ တစ်သာသနာလုံး ပထမငယ်တန်းကစပြီးဖြေတဲ့ ဦးပဉ္ဇင်းငယ်များ ရှင်သာမဏေငယ်များ လောက်ကစပြီးတော့ သိကြပါတယ် ဘုရား၊ ဒီပါဠိက ပါဠိတော်တွေထဲမှာ မရှိသော်လည်းဘဲ အဋ္ဌကထာ ဋီကာတွေထဲမှာအများဆုံး တွေ့နိုင်တဲ့ ပါဠိအမျိုးအစား ဖြစ်ကြောင်းပါ ဘုရား။
ဦးဉာနိက -ဒီပါဠိကို ဘုန်းကြီးတို့ မေးရတာက တခြားကြောင့်မဟုတ်ဘူး၊ ပကာရေန ဉာဏော မှာ ဉာဏောဆိုတာလွဲနေတယ် လိင်လွဲနေတယ်၊ ဒကာများ ဘုရားဟောပါဠိကို ဂရုစိုက် မစိုက်၊ ပါဠိသင်ဖူး မသင်ဖူး၊ လက်တွေ့သိရအောင် ဘုန်းကြီးတို့က မေးရခြင်း ဖြစ်တယ်၊ သဒ္ဒါစည်းကမ်းအရ ပြောရလျှင် “ပကာရေန ဉာဏံ”သာဖြစ်စရာ ရှိတယ်၊ “ပကာရေန ဉာဏော” လို့ ဘယ်နည်းနဲ့မှ မနေနိုင်ဘူး၊ ပါဠိစည်းမျဉ်းနဲ့မညီ ပါဠိထုံးတမ်းစဉ်လာ လွဲနေတယ်၊ ဘယ်အဋ္ဌကထာ, ဋီကာမှာမှ မတွေ့နိုင်ဘူး၊ အဲဒါကြောင့် ပါဠိမတတ်ဘဲ တစ်ယောက်ယောက်ကများ ဝင်ပြီး ရေးထားတာလားလို့ မေးတာ၊ ဒါမှမဟုတ် ဦးဥက္ကဋ္ဌလို ထွင်လိုက်တာလားလို့ ဘုန်းကြီးတို့က မေးတာ။
ဦးကုမာရ -ပကာရေန ဇာနာတီတိ ပညာ-ဒီလိုရင် ရှိမှာကိုး၊ ပကာရေန ဉာဏံ-ဆိုရင်လဲ ပရိယာယ်ပုဒ်တော့ ဖြစ်ပါတယ်၊ အခု ဒီအမှတ်(၈)သောဓနာမှာ “ပကာရေန ဉာဏော” လို့ ရေးထားတာ ဒါ ဘယ်လိုသဘောလဲ။
ဦးခင်ဟန် -မှန်ပါ၊ လိင်လွဲနေတဲ့ သဘောပါ ဘုရား။
ဦးကုမာရ -လိင်လွဲခြင်း ဖြစ်တယ်။
ဦးခင်ဟန် -မှန်ပါ၊ လိင်လွဲကြောင်း ဝန်ခံပါတယ် ဘုရား။
ဦးကုမာရ -လွဲကြောင်း ဝန်ခံရင် တော်ပြီ၊ ရှေ့ဆက် ဖတ်ပေတော့။
မမြဲသောရုပ်ကို မမြဲသောရုပ်ဟူ၍ အပိုင်သိခြင်းပင် “အမြင်မှန်” ဖြစ်ပါတယ်။
“အနိစ္စံယေဝ ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခု စက္ခု စက္ခုံ အနိစ္စန္တိ ပဿတိ၊ ဉာဿ ဟောတိ သမ္မာဒိဋ္ဌိ” (ခန္ဓဝဂ္ဂ သဠာယတနဝဂ္ဂ သံယုတ္တပါဠိ၊ အဇ္ဈတ္တနန္ဒိက္ခယသုတ္တ၊ စာ-၁၅၇။)
၇။ ထိုသို့ သမ္မာဒိဋ္ဌိဖြစ်ပြီးသော ပုဂ္ဂိုလ်သည် သမ္မာသင်္ကပ္ပ အတွေးအခေါ်မှန် ကြံစည်မှုမှန် ဖြစ်ပါသည်၊ ထိုအတွေးမှန် ကြံစည်မှုမှန်သည် ကာမဂုဏ်ငါးပါးတို့၌ ကြံစည်မှု ညှင်းပန်းနှိပ်စက်မှု ကြံစည်တွေးခေါ်မှု ကြောင့်ကြစိုက်မှု တောင့်တပူပန်မှုတို့၌ မကြံစည်တော့ဘဲ ဤယုတ်ညံ့သော ကြံစည်မှုများမှ ရှောင်ကြဉ်၍ “မမြဲသော ရုပ်တို့မှ လွတ်မြောက်မှုကိုသာ ကြံစည်ခြင်း မညှင်းဆဲတော့ခြင်း ကြောင့်ကြမှု တောင့်တမှုတို့မှ ကင်းဝေးခြင်းများ ဖြစ်လာပါသည်၊ ဤသည်ပင်လျှင် သမ္မာသင်္ကပ္ပ အတွေးအခေါ်မှန် ဖြစ်ပါသည် ဘုရား၊ ဤသမ္မာဒိဋ္ဌိ သမ္မာသင်္ကပ္ပဟူသော အမြင်မှန် အတွေးမှန်တို့သည်ပင်လျှင် ပညာ ဖြစ်သည်၊ ဝိဇ္ဇာ ဖြစ်သည်၊ ဝိပဿနာ ဖြစ်ပါတော့သည် ဘုရား။
၈။ ထိုအမြင်မှန် အတွေးမှန် ဝိပဿနာနှင့် ပြည့်စုံသော ပုဂ္ဂိုလ်သည် မမှန်သော ပြောမှုကို ရှောင်ကြဉ်၍ အပြောမှန်မှုသို့ အလိုအလျောက် ရောက်ရှိလာပါတော့သည်၊ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ဝစီဒုစရိုက် လေးပါးကို အမြင်မှန် အတွေးမှန်ဖြင့် ပယ်လိုက်သောကြောင့် ဖြစ်ပါသည် ဘုရား။
၉။ ဤသို့ စောင့်စည်းခြင်းသီလ ကျင့်ကြံခြင်း စရဏတို့ ဖြစ်လာပါသည်၊ ပညာ(သို့) ဝိဇ္ဇာ(သို့) ဝိပဿနာနှင့် ပြည့်စုံပြီးသော ပုဂ္ဂိုလ်သည် “မမှန်သော အလုပ်” ဖြစ်သော အသက်သတ်ခြင်း ခိုးယူတိုက်ခိုက်ခြင်း ကာမတို့၌ လွန်ကျူးခြင်းတို့ကို ဝေရမဏိ=ရှောင်ကြဉ်ခြင်း, အဝိတိက္ကမ=မလွန်ကျူးခြင်းတို့ဖြင့်လည်း ကျင့်သုံးပါသည် ဘုရား။
သမ္မာဒိဋ္ဌိ သမ္မသင်္ကပ္ပ အမြင်မှန် အတွေးမှန်ရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်သည် ညစ်ညူး ပူပန်စေမှုကို ဖြစ်စေတတ်သော အကြောင်းတရားများ ဖြစ်၍ ထိုသုံးပါးကို မကျင့်သုံးဘဲ ပဟာနသီလ အဖြစ်ဖြင့်လည်း ဖယ်ရှားထားပြီး ဖြစ်ပါသည်၊ အဘယ့်ကြောင့်ဆိုသော် ထို(၃)ပါးသည် မိမိအလုပ် မဟုတ်သောကြောင့် ဖြစ်ပါသည်၊ ထိုပဟာနသည်ပင်လျှင် သမ္မာကမ္မန္တ “အလုပ်မှန်” ဖြစ်ပါသည်၊ ဤအတိုင်းစောင့်စည်းသည်၊ ဤအတိုင်း ကျင့်ပါသည် ဘုရား။
၁၀။ သမ္မာကမ္မန္တမြောက်သော လုပ်ကိုင်ရှာဖွေမှုဖြင့် ရအပ်သောပစ္စည်းတို့ကို သုံးဆောင်၍ မျှတစွာ သက်မွေးဝမ်းကျောင်း ရှိခြင်းဖြင့် သမ္မာအာဇီဝမဂ္ဂင်ကို ကျင့်သုံးသည် မည်ပါသည် ဘုရား။
၁၁။ ဝါယာမဟူသည် လုံ့လဥဿာဟပြုခြင်း ဖြစ်သည်၊ အမှန်လုံ့လဿဟပြုခြင်း ဆိုသည်မှာ မဖြစ်သေးသော အကုသိုလ်များ မဖြစ်အောင် ဖြစ်ပြီးသော အကုသိုလ်များကို ပယ်ရန် အားထုတ်ခြင်း, မဖြစ်ရသေးသော အကုသိုလ်များ ဖြစ်လာအောင် လုံ့လဥဿာဟပြုခြင်းနှင့် ဖြစ်ပြီးသော ကုသိုလ်တရားများကို ပွားများအောင် လုံ့လဥဿာဟပြုခြင်းတို့ ဖြစ်ပါသည်၊ ဤမဂ္ဂင်ကိုလည်း စွမ်းအားရှိသူများ ကျင့်သုံးကြပါသည်။
၁၂။ သတိ=ဂရုစိုက်မှု မှတ်သားမှုဆိုသည်မှာ အမှန်ဂရုစိုက်မှုဖြစ်သည့် ရှေ့သို့ကြည့်ရာ တူရှုကြည့်ရာ တစောင်းကြည့်ရာတို့၌လည်းကောင်း, ကွေးခြင်း ဆန့်ခြင်းတို့၌လည်းကောင်း, ခွက်ယောက်ကိုင်ခြင်း အဝတ်ကိုင်ခြင်းတို့၌ လည်းကောင်း, စားခြင်း သောက်ခြင်း မျိုခြင်း ခဲခြင်းတို့၌လည်းကောင်း, အလေးသွားခြင်း ပေါ့သွားခြင်းတို့၌လည်းကောင်း, သွားခြင်း, ရပ်ခြင်း, ထိုင်ခြင်း, လျောင်းခြင်း, နိုးကြားခြင်း, ပြောဆိုခြင်း, ဆိတ်ဆိတ်နေခြင်းတို့၌ လည်းကောင်း ဤသည်တို့သည် အမှန်ဂရုစိုက်မှု ဖြစ်ပါသည် ဘုရား။
၁၃။ သမ္မာသမာဓိ=တည်ကြည်မှုမှန် ဆိုသည်မှာ အမြင်မှန်, အတွေးမှန်, အပြောမှန်, အလုပ်မှန်, သက်ထိန်းမှန်, လုံ့လဥဿာဟပြုမှုမှန်, ဂရုစိုက်မှုမှန် ဟူသော သတ္တင်္ဂီကမဂ်ပေါ်၌ တည်ကြည်ခြင်းသည်သာလျှင် သမ္မာသမာဓိ= တည်ကြည်မှုမှန် ဖြစ်ပါသည် ဘုရား၊ ဤအတိုင်းသာလျှင် တည်ကြည်၏၊ ဤအတိုင်းသာလျှင် ကျင့်၏၊
၁၄။ ဤသို့ သန့်ရှင်းစင်ကြယ် မွန်မြတ် လွတ်လပ်သည့် တစ်ခုတည်းသော တည်ရာ မှီရာ လမ်းစဉ်၌ အသိ၏ ပြည့်စုံခြင်း အသိဉာဏ်ရောက်ခြင်း ဖြစ်လျှင် မျက်စိလည် ပျောက်၏၊ အသိဉာဏ် ရောက်၏၊ မျက်စိလည် ပျောက်သည်ဟု ဆိုရာ၌ မမွေးဖွားမီ အတိတ်ကာလနှင့် သေပြီးနောက် အနာဂတ်ကာလတို့အပေါ် မျက်စိမလည်ခြင်း ဖြစ်၍ သန္ဒိဋ္ဌိကဓမ္မအပေါ်၌ အသိဉာဏ်ရောက်နေခြင်း ဖြစ်ပါသည်၊ ထိုအခါ အကြောက်ဟူ၍ လည်းကောင်း၊ အမြှောက်ဟူ၍ လည်းကောင်း ကင်းပကာ ဒုက္ခငြိမ်းရေးကို စိတ်ချရပြီ ဖြစ်ပါသည် ဘုရား။
ဤသို့သာလျှင် ထပ်ဖန်တလဲလဲ ဘာဝနာပွားများခြင်းဖြင့် တဏှာသုံးရပ်ကို အပြီးအပိုင် ဖယ်ရှားနိုင်ရေးအတွက် ကျင့်သုံးလျက် ရှိပါသည် ဘုရား။
၁၅။ တပည့်တော်များသည် ဒိဋ္ဌဓမ္မ, ပတ္တဓမ္မ, ဝိဒိတဒမ္မ, ပရိယောဂါဠှဓမ္မ အပေါ်၌သာလျှင် ကျင့်သုံးလျက် ရှိပါသည်၊ သံသယများ လွန်မြောက်ပြီ သို့လော သို့လော မဖြစ်ပြီ, ပြောရဲ ဆိုရဲပြီ, တပါးသူနှင့် မဆိုင်ပြီဟူသော ဤသို့သောဝိပဿနာမျိုး ဤသို့သော သမထမျိုးကိုသာလျှင် တပည့်တော်များ ကျင့်သုံးမိပါသည် ဘုရား။
၁၆။ စောဒကဆရာတော်များ ဆိုလိုသော ယောဂလမ်းစဉ် သာသနာပ သမဏ ဗြဟ္မဏတို့၏ လမ်းစဉ်မျိုး၌ အကျုံးဝင်သည့် သမထဝိပဿနာမျိုးကို တပည့်တော်များ မကျင့်သုံးကြပါ ဘုရား၊ သာသနာပလမ်းစဉ်မျိုးသည် ဗုဒ္ဓ၏ အနတ္တအဘိဓမ္မာ ဓမ္မဒေသနာစစ်၌ မပါဝင်ဟု တပည့်တော်များ ရိုးသားစွာပင် ယုံကြည်ပါသည် ဘုရား။
၁၇။ စောဒနာချက်(၈)တွင် စောဒကဆရာတော်များက မူလပဏ္ဏာသပါဠိတော်(၂၀၄)၊ ဩပမ္မဝဂ်၊ ရထနဝိနီတသုတ်နှင့် မြန်မာပြန် စာမျက်နှာ-၂၁၀-၂၁၁ တို့တွင် တင်ပြထားသည့် သုတ္တန်မှာ ပြည့်စုံ လုံလောက်ခြင်း မရှိကြောင်း တွေ့ရှိရပါသည် ဘုရား၊ ထိုသုတ္တန်တွင် အရှင်သာရိပုတ္တရာနှင့် မန္တာဏီ၏ သား အရှင်ပုဏ္ဏတို့ တစ်ဦးနှင့်တစ်ဦး ဆွေးနွေး၍ရထားဥပမာ ပုံဆောင်ခြင်း ဖြစ်ပါသည်၊ ဆွေးနွေးချက်မှာ-
“ငါ့ရှင် မြတ်စွာဘုရားထံ၌ မြတ်သောအကျင့်ကို ကျင့်သုံးသလော”ဟု မေး၏၊
“ငါ့ရှင် မှန်ပါ၏”ဟု ဆို၏၊
“ငါ့ရှင် အကျင့်သီလ စင်ကြယ်ခြင်းအကျိုးငှာ မြတ်စွာဘုရားထံ၌ မြတ်သော အကျင့်ကို ကျင့်သုံးသလော”ဟု မေး၏၊
“ငါ့ရှင် မဟုတ်ပါ”ဟု ဆို၏၊
“ငါ့ရှင် စိတ်သမာဓိ အထူးစင်ကြယ်ခြင်းအကျိုးငှာ မြတ်စွာဘုရားထံ၌ မြတ်သောအကျင့်ကို ကျင့်သုံးသလော”ဟု မေး၏၊
“ငါ့ရှင် မဟုတ်ပါ”ဟု ဆို၏၊
“ငါ့ရှင် အမြင် အထူးစင်ကြယ်ခြင်းအကျိုးငှာ မြတ်စွာဘုရားထံ၌ မြတ်သော အကျင့်ကို ကျင့်သုံးသော”ဟု မေး၏၊
“ငါ့ရှင် မဟုတ်ပါ”ဟု ဆို၏၊
“ငါ့ရှင် ယုံမှားခြင်းကို လွန်မြောက်မှုဉာဏ် အထူးစင်ကြယ်ခြင်းအကျိုးငှာ မြတ်စွာဘုရားထံ၌ မြတ်သောအကျင့်ကို ကျင့်သုံးသလော”ဟု မေး၏၊
“ငါ့ရှင် မဟုတ်ပါ”ဟု ဆို၏၊
“ငါ့ရှင် မဂ်ဟုတ်သည် မဟုတ်သည်၌ ဉာဏ်အမြင် အထူးစင်ကြယ်ခြင်း အကျိုးငှာ မြတ်စွာဘုရားထံ၌ မြတ်သောအကျင့်ကို ကျင့်သုံးပါသလော”ဟု မေး၏၊
“ငါ့ရှင် မဟုတ်ပါ”ဟု ဆို၏၊
“ငါ့ရှင် အကျင့် အနုလုံဉာဏ်အမြင် အထူးစင်ကြယ်ခြင်းအကျိုးငှာ မြတ်စွာ ဘုရားထံ၌ မြတ်သော အကျင့်ကို ကျင့်သုံးပါသလော”ဟု မေး၏၊
“ငါ့ရှင် မဟုတ်ပါ”ဟု ဆို၏၊
“ငါ့ရှင် မဂ်ဉာဏ်အမြင် အထူးစင်ကြယ်ခြင်းအကျိုးငှာ မြတ်စွာဘုရားထံ၌ မြတ်သော အကျင့်ကို ကျင့်သုံးပါသလော”ဟု မေး၏၊
“ငါ့ရှင် မဟုတ်ပါ”ဟု ဆို၏၊
“ငါ့ရှင် အကျင့်သီလ အထူးစင်ကြယ်ခြင်းအကျိုးငှာ မြတ်စွာဘုရားထံ၌ မြတ်သော အကျင့်ကို ကျင့်သုံးပါသလော”ဟု မေးသော်-
“ငါ့ရှင် မဟုတ်ပါ”ဟု ဖြေဆို၏၊
“ငါ့ရှင် စိတ်သမာဓိ အထူးစင်ကြယ်ခြင်းအကျိုးငှာ မြတ်စွာဘုရားထံ၌ မြတ်သောအကျင့်ကို ကျင့်သုံးသလော”ဟု မေးသော်-
“ငါ့ရှင် မဟုတ်ပါ”ဟု ဖြေဆို၏၊
“ငါ့ရှင် အမြင်အထူးစင်ကြယ်ခြင်းအကျိုးငှာ။ ပ။ ငါ့ရှင် အမြင် အထူး စင်ကြယ်ခြင်းအကျိုးငှာ မြတ်စွာဘုရားထံ၌ မြတ်သောအကျင့်ကို ကျင့်သုံးသလော”ဟုမေးသော်-
“ငါ့ရှင် မဟုတ်ပါ”ဟု ဖြေဆို၏၊
“ငါ့ရှင် အကယ်၍ ဤအကျိုးငှာ မကျင့်သုံးသော် အဘယ်အကျိုးငှာ မြတ်စွာ ဘုရားထံ၌ မြတ်သောအကျင့်ကို ကျင့်သုံးနေသနည်း”ဟု မေး၏၊
“ငါ့ရှင် စွဲယူမှု မရှိသော ထက်ဝန်းကျင် ငြိမ်းအေးခြင်း အကျိုးငှာသာလျှင် မြတ်စွာဘုရားထံ၌ မြတ်သောအကျင့်ကို ကျင့်သုံးပါ၏”ဟု ဆို၏၊
ငါ့ရှင် အကျင့်သီလ အထူးစင်ကြယ်ခြင်းသည် စွဲယူမှုမရှိသော ထက်ဝန်းကျင် ငြိမ်းအေးခြင်းလော ဟု မေး၏၊ ငါ့ရှင် မဟုတ်ပါ ဟု ဆို၏၊ ပ။ ငါ့ရှင် စိတ်သမာဓိ အထူးစင်ကြယ်ခြင်းသည် စွဲယူမှုမရှိသော ထက်ဝန်းကျင် ငြိမ်းအေးခြင်းလောဟု မေးသော် ငါ့ရှင် မဟုတ်ပါ ဟု ဖြေဆို၏၊ ငါ့ရှင် အမြင်ထူး စင်ကြယ်ခြင်းသည် စွဲယူမှုမရှိသော ထက်ဝန်းကျင် ငြိမ်းအေးခြင်းလောဟု။ ပ။ ငါ့ရှင် မဂ်ဉာဏ် အမြင်ထူး စင်ကြယ်ခြင်းသည် စွဲယူမှုမရှိသော ထက်ဝန်းကျင် ငြိမ်းအေးခြင်းလော ဟု မေးသော် ငါ့ရှင် မဖြစ်ပါ ဟု ဖြေဆို၏၊
ငါ့ရှင် ဤတရားတို့ကို ကြဉ်၍ စွဲယူမှုမရှိသော ထက်ဝန်းကျင် ငြိမ်းအေးခြင်း သည် ဖြစ်သလော ဟု မေးသော် ငါ့ရှင် မဟုတ်ပါ ဟု ဖြေဆို၏၊
ငါ့ရှင် ဤတရားတို့ကိုကြဉ်၍ စွဲယူမှုမရှိသော ထက်ဝန်းကျင် ငြိမ်းအေးခြင်း သည် ဖြစ်သလော ဟု မေးသော် ငါ့ရှင် မဖြစ်ပါ ဟု ဖြေဆို၏၊
ငါ့ရှင် အဘယ်သို့လျှင် ဤဖြေဆိုသော စကား၏ အနက်ကို မှတ်သင့်သနည်း ဟု မေး၏၊
ငါ့ရှင် အကယ်၍ မြတ်စွာဘုရားသည် အကျင့်သီလ အထူး စင်ကြယ်ခြင်းကို စွဲယူမှုမရှိသော ထက်ဝန်းကျင် ငြိမ်းအေးခြင်းဟု ပညတ်ငြားအံ့၊ စွဲယူမှုနှင့်တကွ သာလျှင် ဖြစ်သော တရားတို့ကို စွဲယူမှုမရှိသော ထက်ဝန်းကျင် ငြိမ်းအေးခြင်း ဟု ပညတ်သည် မည်ရာ၏၊ ပ။ ငါ့ရှင် အကယ်၍ မြတ်စွာဘုရားသည် မဂ်ဉာဏ်၏ အမြင် အထူးစင်ကြယ်ခြင်းကို စွဲယူမှုမရှိသော ထက်ဝန်းကျင် ငြိမ်းအေးခြင်းဟု ပညတ်ငြားအံ့၊ စွဲယူမှုနှင့်တကွသာလျှင် ဖြစ်သော တရားကို စွဲယူမှုမရှိသော ထက်ဝန်းကျင် ငြိမ်းအေးခြင်းဟု ပညတ်သည် မည်ရာ၏၊
ငါ့ရှင် အကယ်၍ ဤတရားတို့ကို ကြဉ်၍ စွဲယူမှုမရှိသော ထက်ဝန်းကျင် ငြိမ်းအေးခြင်းသည် ဖြစ်ခဲ့ငြားအံ့ ပုထုဇဉ်သည် ထက်ဝန်းကျင် ငြိမ်းအေးရာ၏၊
ငါ့ရှင် မှန်၏၊ ပုထုဇဉ်သည် ဤတရားတို့ကို ကြဉ်၍ ဖြစ်၏၊ ငါ့ရှင် ဤလောက၌ ဥပမာအားဖြင့် အချို့ကုန်သော ပညာရှိယောကျ်ားတို့သည် ပြောဆိုသော စကား၏ အနက်တို့ကို သိကြကုန်၏၊ ထို့ကြောင့် သင့်အား ဥပမာပြအံ့။
ဝိနည်းဓိုရ်ဆရာတော် အရှင်သူမြတ်များ ဘုရား-
ဆဋ္ဌမူ မြန်မာပြန်အတိုင်း ဆက်လက်လျှောက်ထားနေပါက အချိန် မလောက်မည် ဖြစ်ပါ၍ အကျဉ်းချုပ် လျှောက်ထားပါမည် ဘုရား။
၁၈။ ပေဿနဒီကောသလမင်းကြီးသည် သာဝတ္ထိမြို့မှ သာကေတမြို့သို့ သွား၏၊ လမ်းတွင် ရထားခုနှစ်စီး စီစဉ်ထား၏၊ နောက်ဆုံး နံပါတ်ခုနှစ် ရထားဖြင့် သာကေတမြိုသို့ ရောက်သည့် ဥပမာ ဖြစ်ပါသည် ဘုရား။
ဤဥပမာ၌ ပေဿနဒီကောသလမင်းသည် သာကေတမြို့သို့ ရောက်ရှိရေးသည်သာ အဓိက ဖြစ်ပါသည်၊ ဤသုတ္တန်၏ အဓိကရည်ရွယ်ချက်မှာ ရှင်သာရိပုတ္တရာ၏ အမေး အရှင်ပုဏ္ဏ၏ အဖြေတွင် စွဲယူမှုမရှိသော ထက်ဝန်းကျင်ငြိမ်းအေးခြင်း “အနုပါဒကရိနိဗ္ဗာန်” အတွက်သာ ဖြစ်ပါသည်၊ ဝိသုဒ္ဓိ(၇)ခန်းလမ်းစဉ်ဟူ၍ လည်းကောင်း၊ သီလဝိသုဒ္ဓိနှင့် စိတ္တဝိသုဒ္ဓိတို့သည် သမထကျင့်စဉ်ဟူ၍လည်းကောင်း၊ ကျန်ငါးပါးဖြစ်သည့် ဒိဋ္ဌိဝိသုဒ္ဓိ, ကင်္ခါဝိတရဏဝိသုဒ္ဓိ, မဂ္ဂါမဂ္ဂဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓိ, ပဋိပဒါဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓိ, ဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓိတို့သည် ဝိပဿနာကျင့်စဉ် ဟူ၍လည်းကောင်း စောဒကဆရာတော်များ၏ စောဒနာ အမှတ် ၈/၁ ဆွင် ဖော်ပြထားသကဲ့သို့ ဖော်ပြထားခြင်း မရှိပါ၊ ထိုသုတ္တန်အတွက် စောဒကဆရာတော်များ၏ အတ္တနောမတိမျှသာလျှင် ဖြစ်ပါသည်၊ သုတ္တန်ဓမ္မများကို လေ့လာရာတွင် အရှိကို အရှိအတိုင်းသာ စောဒနာသင့်ပါသည် ဘုရား၊ ဓမ္မကို အဓမ္မဖြစ်အောင် ဝိနယကို အဝိနယဖြစ်အောင် ကိုယ်လိုရာ ကိုယ်ဆွဲ၍ ရေးသားစောဒနာမှုပြုလျှင် “မယံ အာပဇ္ဇတီတိ အာပတ္တိ”ဟူသော ဝစနတ္ထအရ စောဒကဆရာတော်များတွင် အာပတ်သင့်၍ အပါယ်သို့လားမည်ကို စိုးရိမ်ပူပန်မိကြောင်း လျှောက်ထားအပ်ပါသည် ဘုရား၊ အာပတ်သင့်သော ရဟန်းများကိုလည်း ဘုရားရှင်က မောဃိယပုရိသ “မဂ်ဖိုလ်မှ အချည်းနှီးသော ယောကျ်ား”ဟု ဆိုလေ့ရှိကြောင်းကို ပညာရှင်များ ပြောပြချက်အရ တပည့်တော်များ မှတ်သားထားဖူးပါသည်၊ မှန်သည် မမှန်သည်ကတော့ တပည့်တော်များ မသိပါ ဘုရား။
ဝိနည်းဓိုရ်ဆရာတော် အရှင်သူမြတ်တို့ ဘုရား-
၁၉။ “စွဲယူမှုမရှိသော ထက်ဝန်းကျင် ငြိမ်းအေးခြင်း” “အနုပါဒပရိနိဗ္ဗာန်” အတွက် အလဂဒ္ဒူပမသုတ်၊ ဖောင် ဥပမာ (ကုလ္လူပမ)တွင် “ရဟန်းတို့ သိမ်းပိုက်ထားရန် မဟုတ်ဘဲ ကူးမြောက်ဖို့ရန် မကျိုးငှာသာလျှင် ဖောင်ကို ဖွဲ့၏”ဟူသော ဖောင်ဥပမာရှိသော တရားတော်ကို ဟောကြားခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ (မူလပဏ္ဏာသ မြန်မာပြန် စာမျက်နှာ-၁၉၁၊ပုဒ်ရေ-၂၄၀)
ထိုကုလ္လူပမသုတ်၏ ရည်ရွယ်ချက်မှာ တပည့်တော်များ အထက်မှတင်ပြထားသည့် ရထဝိနီတသုတ်နှင့် တစ်ထပ်တည်း တစ်ထေရာတည်း ဖြစ်နေပါသည်၊ ကုလ္လူပမသုတ်၏ အကျဉ်းချုပ်ကို လျှောက်ထားရပါလျှင်-
ရေပြင်ကိုဖြတ်၍ တစ်ဖက်ကမ်းသို့ သွားလိုသောယောကျ်ားသည် သစ်ဝါး မြက်တို့ကို စုရုံးဖောင်ဖွဲ့ကာ လက်ခြေတို့ဖြင့် ကြိုးစားလှော်ခတ်၍ တစ်ဖက်ကမ်းသို့ အရောက်ကူးသွားပြီးနောက် ထိုဖက်ကမ်းသို့ ရောက်သောအခါ ဖောင်သည် ငါ့အတွက် အလွန်ကျေးဇူးများသည်ဆိုကာ ကျောကုန်းဖြင့် ပိုး၍ သယ်မ သိမ်းဆည်းထားဖွယ် မလိုပေ၊ အကယ်၍ ထိုသို့ ကျောပိုးထမ်းရွက်ရန် ကြိုးစားခဲ့သော် မလုပ်သင့်သည်ကို ပြုလုပ်ခြင်းသာ ဖြစ်ပေမည်။
ထို့အတူ ငါဟောကြားသော တရားတော်သည်လည်း သံသရာတည်းဟူသော ရေအပြင်ကို ဖြတ်၍နိဗ္ဗာန်တည်းဟူသော တစ်ဖက်ကမ်းသို့ အရောက်ကူးခတ် ရန်သာ ဖြစ်၏၊ စွဲယူသိမ်းပိုက်ထားရန် မဟုတ်ပေ၊ ဤသို့သော အဓိပ္ပာယ်ကို သိမြင်သူတို့သည် ဓမ္မတရားတည်းဟူသော ဖောင်ကိုသော်လည်း စွန့်ပယ်ခဲ့ရမည်၊ တရားနှင့် ဆန့်ကျင်သော သံသရာ နစ်မွန်းကြောင်း ဖြစ်သည့် အဓမ္မမှုတို့ကိုကား ဆိုဖွယ်ရာပင် မရှိတော့ပြီ၊ တစိုးတစိမကျန် အကုန် ပယ်လှန်ပစ်ရမည်ဟု ဟောတော်မူလေသည်။
၂၀။ အထက်ဖော်ပြပါ သုတ္တန် ၂-ခုတွင် ဗုဒ္ဓ၏တရားတော်ကို ကိုးကွယ်စရာ အဖြစ်သာ စွဲယူထားကြ၍ ဓမ္မ အဓမ္မဟူသော အစွဲအားလုံး ကုန်ဆုံးကွာကျအောင် မကြိုးစားကြသူများ၊ လူစည်ရာမှာ ငါသိလုပ်၍ ကြွားလုံးထုတ်ကာ အငြင်းသန်ကြသူများ၊ ကိုယ့်အမှားကိုမမြင်ဘဲ သူတပါးအမှားရှိလျှင် တရားသိလုပ်ကာ နှိမ့်ချတတ်သူများအတွက် အထူးသတိပေးထားသော သုတ္တန်ဖြစ်ကြောင်း စောဒကဆရာတော်များအား အသိပေး လျှောက်ကြားပါရစေပါ ဘုရား။
၂၁။ ဤစောဒနာ၌ ခြုံ၍ လျှောက်ထားရပါလျှင် စောဒကဆရာတော်များသည် သိုဒ္ဓိ ၇-ပါး မဖြစ်သရွေ့ နိဗ္ဗာန်နှင့် မနီးစပ်နိုင်ပုံကို ဖိ၍ ဆိုထားပါသည်၊ ပဋာစာရီကဲ့သို့သော အရူးမ၊ ကိသာဂေါတမီလို အန္ဒ၊ အမ္ဗပါလီလို ပြည့်တန်ဆာမ၊ အင်္ဂုလိမာလကဲ့သို့သော လူဆိုးကြီးများသည် အသိနှင့်အကျင့် ထပ်မိသည့် တစ်ခဏအတွင်း၌ အမှန်တရားကို ထိုးထွင်းသဘောပေါက်နိုင်ခဲ့သော အထောက်အထားများသည် ထိုဝိသုဒ္ဓိ (၇)ပါး အောက်တွင် သေးသိမ် မှေးမှိန်၍ ငုပ်လျှိုးနေရပါတော့သည် ဘုရား။
ဝိနည်းဓိုရ်ဆရာတော် အရှင်သူမြတ်များ ဘုရား-
၂၂။ စောဒကဆရာတော်များ၏ စောဒနာချက် အမှတ်(၈)တွင် “စတုက္ကနိပါတ်၊ အင်္ဂုတ္တရပါဠိ၊ ပဋိပဒါဝဂ်၊ ယုဂန္ဓသုတ် (နှာ-၄၅၇)၌ ဆိုထားချက်ကို ဖော်ပြထား၍ သမထဝိပဿနာပွားရမည့် ဩဝါဒနည်းလမ်းဟု စွဲချက်တင်ထားပါသည် ဘုရား။
ထိုအဆိုမှာလည်း ကိုယ်လိုရာ ကိုယ်ဆွဲ၍ စောဒနာခြင်းသာ ဖြစ်ပါသည် ဘုရား၊ ထိုယုဂနဒ္ဓသုတ်တွင် အရှင်အာနန္ဒာက အပေါင်းအသင်း ရဟန်းတော်များအား ဟောကြားသော သုတ်မျှသာ ဖြစ်ပါသည်၊ ထိုသုတ်ကိုလည်း စောဒကဆရာတော်များက တစ်ဝက်တစ်ပျက် ကိုယ်လိုချင်သည့် အချက်အလက် လောက်ကိုသာ ကောက်ယူထုတ်နုတ် ပြသထားခြင်းမျှသာ ဖြစ်ပါသည် ဘုရား၊ သုတ်တစ်ခုလုံး၏ ဆိုလိုရင်းအဓိပ္ပာယ်ကို စောဒကဆရာတော်များ လေ့လာသုံးသပ်မိပါလျှင် ဤကဲ့သို့ တပည့်တော်များအပေါ် စွဲချက်တင်ဖြစ်မှ တင်မိမည် ထင်ပါသည် ဘုရား၊ ဤသုတ်သည် ဘုရားရှင်ကိုယ်တော်တိုင် ဟောသောသုတ် မဟုတ်ပါ ဘုရား၊ အရှင်အာနန္ဒာက အပေါင်းအသင်း ရဟန်းတော်များအား ဟောကြားသောသုတ် ဖြစ်ပါသည် ဘုရား၊ ဤသုတ်၏ ဆိုလိုရင်းအကျဉ်းချုပ်မှာ သမထနှင့်ဝိပဿနာ ပွားများရမည်ဟု ဆိုလိုရင်း မဟုတ်ပါ၊ သမထရှေ့သွားရှိသော ဝိပဿနာဖြင့် ဖြစ်စေ, ဝိပဿနာ ရှေ့သွားရှိသော သမထဖြင့်ဖြစ်စေ၊ သမထဝိပဿနာ၂ပါးစုံ ရှေ့သွား၍ ဖြစ်စေ ပွားများအားထုတ်ပါက သံယောဇဉ်ပျောက်၍ အနုသယ ကင်းစင်သည်ဟု ဆိုလိုရင်း ဖြစ်ပါသည် ဘုရား။
၂၃။ ၎င်းပြင် “ကတမေ ဒွေ ဓမ္မာ ဘာဝေတဗ္ဗာ၊ သမထော စ ဝိပဿနာ စ ဣမေ ဒွေ ဓမ္မာ ဘာဝေတဗ္ဗာ”ဟု ပါထိကဝဂ်ပါဠိတော်(၂၂၂) ကို ညွှန်းထားသဖြင့် တပည့်တော်များ ရှာဖွေကြည့်ရာ ထိုစောဒကဆရာတော်များ ညွှန်းထားသော အထက်ပါ ပါဠိကို မတွေ့ရှိသဖြင့် တပည့်တော်များ စဉ်းစားမိသည်မှာ စောဒကဆရာတော်များက သတ္တမသင်္ဂါယနာအတွက် ကြိုတင်ပြုစုထားသော ပါဠိများပင် ဖြစ်လေသလောဟု စဉ်းစားမိပါသည် ဘုရား။
[ဤနေရာ အရောက်တွင် ရုံးတော်က မေးခွန်းမေးသည်။ ]
(၂)ဂဏန်းနှင့် (၈)ဂဏန်း စက်ရိုက်မှားသည်ကို မေးခြင်း
ဦးကုမာရ(ဝိနည်းဓိုရ်) -စုဒိတကဒကာများက ပါထကဝဂ္ဂ(နှာ၊ ၂၂၂)၌ သမထဝိပဿနာပါဠိ မတွေ့ဘူး ဆိုပါလား၊ စောဒကဆရာတော်များက စုဒိတက ဒကာများ သံသယရှင်းအောင် ဖြေရှင်းပေးလိုက်ပါ။
ဦးဝိသုဒ္ဓ(စောဒက) -ဒီကိစ္စဟာ လက်နှိပ်စက်ရိုက်စဉ်က ပါသွားတဲ့ အမှားပါ ဘုရား၊ (၂၂၂)မှာ မဟုတ်ဘဲ (၂၂၈)မှာ ကြည့်လိုက်မယ်ဆိုရင် ဘုရားဟောပါဠိတော် အမှန်အတိုင်း အတိအကျ တွေ့ရမှာ ဖြစ်ပါတယ် ဘုရား၊
သဘာပတိ -ကဲ ဒကာတို့ စာအုပ်လှန်ပြခိုင်းရဦးမှာလား။
စုဒိတကများ -မလိုတော့ပါ ဘုရား၊ ယုံပါပြီ ဘုရား တပည့်တော်များ စာမျက်နှာ သိရလျှင် တော်ပါပြီ ဘုရား။(၉-၇-၈၁ အသံဖမ်းကြိုးခွေမှ)
၂၄။ စောဒကဆရာတော်များ၏ စောဒနာချက် (၈)တွင်လည်း “ဓမ္မစကြာဒေသနာလာ မဇ္ဈိမပဋိပဒါလမ်းစဉ်သည်လည်း ဝိပဿနာလမ်းစဉ် တရားတို့ ဖြစ်ကြပါသည်၊ အနတ္တလက္ခဏသုတ်၌ ဟောကြားတော်မူအပ်သော တရားတို့သည်လည်း ဝိပဿနာတရားတို့သာ ဖြစ်ကြပါသည် ဘုရား”ဟု ဝိနည်းဓိုရ်ဆရာတော်များအား တင်ပြချက်ကို တွေ့ရှိရရာ တပည့်တော်များသည် အဘိနန္ဒုန္တိ အလွန်အမင်း နှစ်လိုဝမ်းမြောက်မှု ရှိလှပါသဖြင့် သာဓု သာဓု သာဓု ဟု အနုမောဒနာ ပြုမိပါသည် ဘုရား၊ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် အထက်တွင် ဖော်ပြခဲ့ပြီးဖြစ်သည့် တပည့်တော်များ ကျင့်သုံးလျက်ရှိသော စစ်မှန်သည့် ဝိပဿနာနှင့် တစ်ထပ်တည်း ကျရောက်နေသည့်အတွက် သာဓု ခေါ်ရခြင်း ဖြစ်ပါသည် ဘုရား၊ ဗြာဟ္မဏဝါဒီများ ကျင့်သုံးသည့် သမထဝိပဿနာနှင့် လုံးဝ ကွဲပြားခြားနားနေပါသဖြင့် စောဒကဆရာတော်များ မညွှန်ပြမီ ရှေးယခင်ကတည်းက ဗုဒ္ဓ၏ ဝိပဿနာဖြစ်သည့် ဓမ္မစကြာနှင့် အနတ္တလက္ခဏဒေသနာအတိုင်း တပည့်တော်များသည် ယခင်ကလည်း ကျင့်သုံးခဲ့ပြီး ယခုလည်း ကျင့်သုံးဆဲ ဖြစ်နေသည့်အပြင် နောင်ကိုလည်း ဆက်လက် ကျင့်သုံး နေမည်သာ ဖြစ်ပါသည် ဘုရား။
ဝိနည်းဓိုရ်ဆရာတော် အရှင်သူမြတ်တို့ ဘုရား-
၂၅။ စောဒကဆရာတော်များ၏ စောဒနာချက် အမှတ်၈-၏ အောက်ဆုံး စာကြောင်း ၄-ကြောင်းတွင် တောင်တွင်းကြီး နတ်မှီတောရဆရာတော် အရှင်ဥက္ကဋ္ဌကို လေးစားကြည်ညိုနေကြသည့်ရဟန်းရှင်လူပြည်သူတို့အား ယုံမှားသံသယ ဝင်လာအောင် ရေးသားဖော်ပြထားသည်ကို တွေ့ရှိရပါသည် ဘုရား၊ ဤအရေးအသားမျိုးသည် ဝိနည်းတော်၏အောက်တွင် နေထိုင်လျက်ရှိသော အရှင်တို့အတွက် ဝန်လေးလှပါသည် ဘုရား၊ ဆရာတော်ရှင်ဥက္ကဋ္ဌကို ကြည်ညိုလေးစားနေသူတို့အား အကြည်ညိုမဲ့အောင် လုပ်ဆောင်ချက်မျိုး ဖြစ်နေပါ၍ ဗုဒ္ဓရှင်တော်မြတ်၏ အဆိုအမိန့်နှင့် လွဲချော်နေပါသည် ဘုရား။
ဝိနည်းဓိုရ်ဆရာတော် အရှင်သူမြတ်တို့ ဘုရား-
၂၆။ စောဒကဆရာတော်များ၏ ဝိသေသစောဒနာ(၈)တွင် “ဤကဲ့သို့ ဗုဒ္ဓပိဋက ထေရဝါဒ၌ သမထဝိပဿနာတို့သည် ဘုရားသခင်ကိုယ်တော်မြတ်၏ ပဓာန ရည်ရွယ်ချက်လမ်းစဉ် သံသရာမှ ကယ်တင်ရေးလမ်းစဉ်များ ဖြစ်ကြပါသည်၊ အလွန်အရေးကြီးသော ပဓာနဖြစ်သော လမ်းစဉ် သမထဝိပဿနာ ကျင့်စဉ်တို့ကို ဗုဒ္ဓဝါဒ၌ မပါဝင်ဟု ပြောင်ပြောင်တင်းတင်း ငြင်းပယ်နေကြခြင်းကြောင့် ထိုသူတို့၏ ဝါဒသည် ဗုဒ္ဓပိဋက ထေရဝါဒနှင့် မညီညွတ်သော အဓမ္မဝါဒီများ ဖြစ်ကြောင်း လျှောက်ထားရခြင်း ဖြစ်ပါသည် ဘုရား”ဟု ဖော်ပြပါရှိရာ စောဒကဆရာတော်များသည် ထေရဝါဒ၌ သမထဝိပဿနာတရားများ ပါဝင်လျက်ရှိသည် ဆိုသည်ကို တပည့်တော်များ အငြင်းမပွားလိုပါ၊ သို့သော် စောဒကဆရာတော်များကိုယ်တိုင်ပင် ဗုဒ္ဓဝါဒ၏ စစ်မှန်သော ဝိပဿနာသည် ဓမ္မစကြာနှင့် အနတ္တလက္ခဏသုတ် ဖြစ်ကြောင်း ရှေ့တွင် အခိုင်အမာ ဆိုထားသဖြင့် တပည့်တော်များပင် သာဓု အနုမောဒနာ ပြုခဲ့သည်ကို ဝိနည်းဓိုရ်ဆရာတော်ကြီးများ အသိပင် ဖြစ်ပါသည် ဘုရား။
ထို့ကြောင့် တပည့်တော်များ လက်ခံကျင့်သုံးနေသော သမထဝိပဿနာသည် ဗုဒ္ဓမြတ်စွာ၏ ဩဝါဒတော်အစစ် ဖြစ်တော်မူသော ဓမ္မစက္ကပဝတ္တနသုတ်, အနတ္တလက္ခဏသုတ်တော်များနှင့်အညီ ညီညွတ်နေပါသောကြောင့် ဓမ္မဝါဒ ဝိပဿနာသာ ဖြစ်ကြောင်း သောဓနာပြုအပ်ပါသည် အရှင်သူမြတ်တို့ ဘုရား။
သောဓနာအမှတ် (၉)
[သမ္မာဒိဋ္ဌိသုတေသနအဖွဲ့မှ ချေပချက်]
အမှတ်(၉)စောဒနာလွှာကို သောဓနာပြုပါသည် အရှင်ဘုရား။
“ဤတွင် ဝိနည်းကျင့်ဝတ်ကို အလျဉ်းဂရုမစိုက်သော ဦးဥက္ကဋ္ဌ”ဟု သုံးနှုန်းထားသည်ကို တွေ့ရှိရပါသည်၊ မိမိကိုယ်တိုင် ဆရာတော်ဘုရားကြီး ရှင်ဥက္ကဋ္ဌကို မဖူးတွေ့ မဆက်ဆံဖူးပါဘဲနှင့် အသားလွတ် စွပ်စွဲပြောဆိုကြခြင်း ဖြစ်ပါသည် ဘုရား၊ တပည့်တော်များကိုယ်တိုင် အကြိမ်ကြိမ် ဖူးတွေ့ ဆက်ဆံရသော ဆရာတော်ကြီး ရှင်ဥက္ကဋ္ဌမှာ ဝိနယဂရုက ပုဂ္ဂိုလ်ကြီး ဖြစ်ပါသည်၊ တပည့်ရင်း ဒကာရင်းများကိုသော်မှ စတင်ပြီး နှုတ်ဆက်လေ့ မရှိပါ၊ တစ်ကြိမ်တစ်ခါမျှ မတွေ့ကြုံဖူးသူ အချို့သည် ဆရာတော်ကြီးအား အထင်မှားတတ်ကြပါသည်၊ မည်သူ့ထံမှ မည်သည့်ပစ္စည်းကိုမျှ အလှူခံသည်ကို မတွေ့ရဖူးပါ၊ အလှူခံတရားလည်း တစ်ကြိမ်တစ်ခါမျှ မဟောဖူးပါ၊ တစ်ဆင့်ကြားမဟုတ် ကိုယ်တိုင်အသိအမြင်ကို တင်ပြခြင်း ဖြစ်ပါသည် ဘုရား။
(က) ယနေ့ ဘိက္ခုသံဃာဆိုတဲ့ ဂိုဏ်းပေါင်းစုံ ဘုန်းတော်ကြီးတွေ လိုက်နာကျင့်သုံးနေကြတဲ့ ဝိနည်းကို မငဲ့မညှာဘဲ လေ့လာသုံးသပ်ကြည့်လိုက်ရင် ဥပါဒါန် တစ်လုံးတစ်ခဲကြီး ဖြစ်ရှိနေတာကို တွေ့ရပြန်ပါတယ်”ဟူသော စကား၏ အာဘောဂကို သဘောမပေါက်ကြသောကြောင့် “ရက်ရက်စက်စက် အမနာပ ရေးသားထားတာကို တွေ့ရပါတယ် ဘုရား”
ဟု စောဒနာကြခြင်း ဖြစ်ပါသည်။
၁။ စာပေအရေးအသားတစ်ခုကို ဝေဖန်စွပ်စွဲမည်ဆိုလျှင် စာရေးသူ၏ ရည်ရွယ်ရိုးရင်း နှလုံးသွင်း အာဘောဂကို သဘောပေါက်ဖို့ လိုအပ်ပါသည်၊ အာဘော်ကို သဘောပေါက် နားလည်ရန်အတွက် စာတစ်အုပ်လုံးကို ဖတ်ရှုရပါမည်၊ အပြစ်ရှာလိုသော စေတနာဖြင့် ကိုယ်လိုရာဆွဲပြီး ပြောခြင်း စွပ်စွဲခြင်းသည် သူတော်ကောင်းတို့၏အလုပ် မဟုတ်ပါ မနောမမှန်သူတို့၏ လုပ်ရပ်မျိုးသာ ဖြစ်ကြောင်း စောဒကအရှင်မြတ်များ သတိလစ်သွားဟန် တူပါသည် ဘုရား။
၂။ ဤစာပိုဒ်တွင် ဆရာတော်ကြီး၏ ရည်ရွယ်ချက်မှာ ဝိနည်းတစ်ခုတည်းကို အလေးထားလွန်းပြီး ဥပါဒါန်မကပ်မိကြဖို့ ဖြစ်ပါသည်၊ ဝိနည်းကံတစ်ခုတည်းကိုသာ အလေးထားလွန်းလျှင် သံသယစိတ်ပွား၍ ဥပါဒါန် ဖြစ်လျှင် ကျင့်သုံးရမည့် အခြားရဟန်းတရားတွင် လျော့ပါးသွားနိုင်ပါသည်၊ အကျဉ်းအားဖြင့် (၂၂၇)ပါးသော သိက္ခာပုဒ်တို့သည် အကျယ်ပွားပါက ကုဋေခုနှစ်ထောင်ကျော် ရှိသည်ဟူသော အဆိုအမိန့်များသည် သံသယနှင့် ဥပါဒါန်ကို ဖြစ်စေတတ်ပါသည် ဘုရား။
၃။ ဝိနည်းသိက္ခာပုဒ်တို့တွင် ပါလေ့ရှိသော “သေဉ္စတနိကာယ”ဟူသော မိန့်ဆိုချက်သည် အလွန်လျော်ကန်လှပါသည် ဘုရား၊ ကျူးလွန်လိုသည့် စောတနာမရှိလျှင် မည်သည့်ပြစ်ချက်မှ မသက်ရောက်နိုင်ပါ၊ စက္ခုပါလထေရဝတ္ထုတွင် မျက်စိမမြင်သော ရဟန္တာအရှင်မြတ်ကြီး ဖြစ်တော်မူသည့် စက္ခုပါလ မထေရ်ကြီးသည် စင်္ကြံဦး၌ ပိုးရွက်တို့ကို မမြင်သောကြောင့် နင်းမိလေရာ များစွာ သေကြေပျက်စီးသွားပါသည်၊ ဇနပုဒ်ရဟန်းတို့က အထင်မှားပြီး မြတ်စွာဘုရားအား လျှောက်ထားရာ မြတ်စွာဘုရားက “ရဟန်းတို့ သင်တို့သည် စက္ခုပါလမထေရ် ပိုးရွက်တို့ကို နင်းမိသည်ကို မြင်ကြသလော”ဟု မေးတော်မူပါသည်၊ မမြင်ကြပါ ဘုရားဟု ရဟန်းများက လျှောက်ထားကြသောအခါ စက္ခုပါလမထေရ် ပိုးရွက်တို့ကို နင်းသည်ကို သင်တို့ မမြင်ကြဘိသကဲ့သို့ စက္ခုပါလမထေရ်သည်လည်း စင်္ကြံ၌ ပိုးပုရွက်တို့ ရှိနေသည်ကို မမြင် ဟူသော ဗုဒ္ဓမြတ်စွာ၏ မိန့်ကြားတော်မူချက်သည် စောဒနာပဓာနဖြစ်ကြောင်း ဖော်ပြနေပါသည် ဘုရား။
၄။ သိက္ခာပုဒ်တွေ များခြင်းကြောင့် လူထွက်မည်ဟု ကြံစည်သော ရဟန်းငယ်၏ ဖြစ်ရပ်သည်လည်း ဝိနည်း၌ ဥပါဒါန်ထားလွန်းသောကြောင့် ဖြစ်ပါသည် ဘုရား၊ ဣန္ဒြိယသံဝရသီလ လုံခြုံလျှင် ပါတိမောက္ခသံဝရသီလလည်း လုံခြုံရပါတော့သည်၊ ဆွမ်းခံသွားရင်း လေနာရောဂါထလာ၍ ရောက်ရှိရာ အရပ်တွင် ထိုင်ပြီး သပိတ်အတွင်းမှ ဆွမ်းကို ဘုဉ်းပေးမိသည့် ရဟန္တာမြတ်ကြီးအား အပြစ်ဆိုသည့် ရဟန်းကို ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဆုံးမတော်မူသည့် အတ္ထုပ္ပတ္တိသည် ထင်ရှားသော သာဓက ဖြစ်ပါသည် ဘုရား၊ အနုပါဒါန ဖြစ်တော်မူသော ရဟန္တာအရှင်မြတ်ကြီးသည် ဝိနည်းကံကို လေးစားလိုက်နာသော်လည်း ဥပါဒါန် မထားကြောင်း သိမြင်နိုင်ပါသည် ဘုရား။
၅။ “သေးငယ်သော အာပတ်သည်လည်း စျာန်မဂ်ဖိုလ်အန္တရာယ်ကို ပြုနိုင်သည်”ဟူသော မိန့်ဆိုချက်သည် ဥပါဒါန်ကြောင့်သာ ဖြစ်ကြောင်း ထင်ရှားလှပါ သည်၊ သို့မှသာ “ဥပ္ပန္နာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ ဝါယာမော”ဟူသော သမ္မပ္ပဓာန်တရားတော်နှင့် ကိုက်ညီပါမည် ဘုရား။
၆။ ဝိနည်းတော်တွင် အရေအတွက် အကြောင်းအရာ အများဆုံး ပါဝင်နေသည့် ခုဒ္ဒါနု၊ ခုဒ္ဒကသိက္ခာပုဒ်များနှင့် ပတ်သက်၍ ဆရာတော်ဘုရားကြီး ရေးသား ဟောပြောခြင်းဖြစ်ကြောင်း တပည့်တော်တို့ကိုယ်တိုင် မေးလျှောက်ဖူး၍ သိရှိရပါသည် ဘုရား။
ထို့ကြောင့် ဆရာတော် ရှင်ဥက္ကဋ္ဌသည် စောဒကအရှင်မြတ်များ စွပ်စွဲသကဲ့သို့ အဝိနိယဝါဒီ မဟုတ်ဘဲ ဝိနယဝိဒီကြီး စစ်စစ်သာ ဖြစ်ကြောင်း သောဓနာပြပါသည် ဘုရား။
၇။ ထို့ပြင် အပိုဒ်(၇)၌ ဆရာတော် ရှင်ဥက္ကဋ္ဌအား ဝတ်ကြောင်လုံချည်ကို ဝတ်ထားကြတဲ့ လူတွေ မဟုတ်ပါ ဘုရား၊ ထမီ(ထမိန်)တို့ ဆာရီတို့ ဂါဝန်တို့ကို ဝတ်ထားကြတဲ့သူတွေ မဟုတ်ပါ ဘုရား၊ ဘုရားအရေတော်သင်္ကန်းကို ဝတ်ထား ကြတဲ့သူတွေပါ ဘုရား၊ သူတို့ကို မသိနားမလည်တဲ့သူတွေက ဆရာတော် အရှင်လို့ လက်ခံနေကြတဲ့ လူတွေပါ ဘုရားဟူ၍ ဆဲရေးပုတ်ခတ် ထားပါသည်၊ “သူတွေပါ ဘုရား”ဟု မသုံးနှုန်းဘဲ “လူတွေပါ ဘုရား”ဟု စွပ်စွဲထားပါသည်၊ ဤစကားတို့ဖြင့် ဆရာတော်ဘုရားကြီးအား ရဟန်းမဟုတ်၊ လူဖြစ်နေပြီဟု စွပ်စွဲထားပါသည်၊ တပည့်တော်တို့သည် ဝိနည်းသိက္ခာပုဒ်တော်များကို အသေးစိတ် နားမလည်သော်လည်း ရဟန်းတော်တစ်ပါးသည် အခြားရဟန်းတော်တစ်ပါးအား ပါရာဇိက(၄)ပါးကို ကျူးလွန်ခြင်းမရှိပါဘဲလျက် “လူ” ဟူ၍ မစွပ်စွဲကောင်းဟု နားလည်ထားပါသည်၊ မိမိကိုယ်တိုင် မသိမမြင် ဆုံးဖြတ်ချက် မရှိပါဘဲ စွပ်စွဲပြောဆိုလျှင် ထိုရဟန်းတွင် အာပတ်သင့်သည်ဟု သိရပါသည် ဘုရား၊ ဟုတ်, မဟုတ် မှန်, မမှန် ထို စောဒက ရဟန်းတော်တို့၏ ပြောဆိုချက်နှင့် ပတ်သက်၍ ဝိနည်းသိက္ခာပုဒ်တော်ကို(ဝါ) အပြစ်ရှိ, မရှိကို ဝိနည်းဓိုရ်ခုံရုံး ဆရာတော်ဘုရားကြီးများကိုယ်တိုင် အဆုံးအဖြတ်ပေးပါရန် လျှောက်ထားအပ်ပါသည် ဘုရား။
၈။ အပိုဒ်(၈)၌လည်း “ဒီစကားမျိုးတွေကို ပြောခြင်းအားဖြင့် သိက္ခာကျပြီး ရဟန်းမဟုတ်တော့ပါ ဘုရား”ဟူ၍ ပြောင်ပြောင်တင်းတင်း အတိအလင်းပင် စွပ်စွဲထားပါသည်၊ ဝိနည်းတရားတော်ကို ကဲ့ရဲ့သောကြောင့် သိက္ခာကျပြီး လူဖြစ်သွားပြီဟု ဆိုထားပါသည် ဘုရား။
၉။ သို့ရာတွင် ထိုအရှင်မြတ်တို့ နောက်ထပ်တင်သွင်းသော ဝိသေသစောဒနာလွှာတွင်- “ဝိနည်းသိက္ခာပုဒ်များကိုမကဲ့ရဲ့ရ၊ ကဲ့ရဲ့ပါသော် ပါစိတ်အာပတ်သင့်စေဟု ပညတ်တော်မူထားကြောင်းကို “သိက္ခာပဒဝိဝဏ္ဏကေ ပါစိတ္တိယံ” ဟု ပါစိတ်ပါဠိတော်၌ လာရှိပါသည်၊ ဝိနည်းအရေးကြီးသောကြောင့် ဝိနည်းကံကိုကဲ့ရဲ့လျှင် ပါစိတ်အာပတ်ပညတ်ထားပါသည်” ဟုတင်ပြထားသည်ကိုတွေ့ရှိရပါသည်၊ ရှေးစကားနှင့် နောက်စကား မညီကြောင်း အလွန်ထင်ရှားပါနေပါသည်။
၁၀။ ထို့ပြင် “ဗုဒ္ဓံ ပစ္စက္ခာမိ၊ သိက္ခံ ပစ္စက္ခာမိ” ဘုရားကိုပယ်ပါ၏၊ သိက္ခာကိုပယ်ပါ၏ ဆိုလျှင်ရဟန်းသိက္ခာကျပြီး လူဖြစ်ပါတယ် ဘုရားဟူ၍ ဝိနည်းဓိုခုံရုံး ဆရာတော်ဘုရားကြီးများကိုပင် အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ပြလိုက်ပါသေးသည်၊ ဤစကားရပ်တွင် “ပစ္စက္ခာမိ” ဟူသော ကြိယာသည် အမှယောဂ ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္တမာန် ဧကဝုစ်ဝိဘတ် သက်ထားသော ပုဒ်ဖြစ်ပါသည်၊ အပြည့်အစုံဆိုရလျှင် “အဟံ” (အကျွန်ုပ်သည်) ဟူသော ကတ္တားပုဒ်ကိုထည့်ရပါမည်၊ ကျွန်ုပ်သည် ဘုရားကိုစွန့်ပယ်ပါ၏၊ ကျွန်ုပ်သည်သိက္ခာပုဒ်ကိုစွန့်ပယ်ပါ၏ဟု အဓိပ္ပာယ်ရပါသည် ဘုရား၊ ထိုစကားမျိုးကိုလည်း ကာယကံရှင်ကိုယ်တိုင်ကဆိုပါမှ သိက္ခာကျပါသည်၊ လူဖြစ်ပါသည်၊ ဤသို့ တပည့်တော်များ နားလည်ထားပါသည် ဘုရား။
[ဤနေရာ၌ရုံးတော်ကမေးခွန်းမေးသည်၊]
အမှတ်(၉) သောဓနာနှင့်ပတ်သက်၍ ညွှန်ကြားချက်
ဦးဇဝန(ဝိနည်းဓိုရ်) -ဘုန်းကြီးနဲနဲပြောချင်တယ်၊ ဒီသောဓနာအမှတ် ၉-မှာ ၁၁-နံပါတ် စာပိုဒ်မှစ၍ ၁၈-နံပါတ် စာပိုဒ်အဆုံးထိ ဒကာများသောဓနာပြုထားသော စကားများသည် ဆရာတော်ဦးဥက္ကဋ္ဌကို ဝိနယဂရုကဖြစ်ပုံကို ပြသောစကားများမဟုတ်ပါ၊ ဒါကြောင့် ဒီရုံးတော်ကဒါကိုလက်မခံနိုင်ဘူး၊ ခုအားလုံးဘုန်းကြီးများကိုစွပ်စွဲမယ်၊ အပြစ်ပြောမယ်၊ ဒီအပြစ်မှ ပရူပဝါဒလွတ်စေခြင်းအကျိုးငှာ ဒကာတွေကဆုံးအောင်ဖတ်တာကို ဘုန်းကြီးများမှတ်ထားမယ်၊ နားထောင်မယ်၊ ဒါပေမဲ့ ၁၁-အမှတ် စာပိုဒ်မှစ၍ ၁၈-အမှတ် စာပုဒ်ထိအောင်သောစကားတို့သည် နောင်အခါတရားဝင်အဖြစ် ထည့်သွင်း စဉ်းစားလိမ့်မည်မဟုတ်။
ဦးကျော်တင့် -ဆရာတော်ဘုရားများရဲ့ ဆန္ဒတော်အတိုင်းပါ ဘုရား။
ဦးဇဝန(ဝိနည်းဓိုရ်) -ဖတ်လိုကဖတ်နိုင်သည်၊ မဖတ်လိုကကျော်နိုင်သည်။
ဦးဉာနိက(ဝိနည်းဓိုရ်) -ဒီအမှတ်၉-သောဓနာမှာ စာပိုဒ်အမှတ် ၁၁-မှစပြီး ၁၉ဆုံးသည်အထိ ပါဝင်သော စကားရပ်များသည် သောဓနာအရာမသက်ရောက်ပါဘူး၊ သောဓနာဘောင်က ကျော်လွန်နေပါပြီ၊ အချိန်တွေလည်း အလွန်ကုန်နေပါပြီ၊ ဝိနည်းဓိုရ် ဆရာတော်တွေလည်း ဒီအကြောင်းကိုသိပြီးဖြစ်ကြပါတယ်။ ဒါကြောင့် ဒါတွေကို ကျော်ပြီး စာပိုဒ်အမှတ်၂၀-ကိုသာဆက်ဖတ်ပါတော့။
၂၀။ စာပိုဒ်(၁၀)စောဒနာချက်၌ စောဒကရဟန်းတော်များ ကောက်နုတ်ဖော်ပြထားသော ဆရာဦးကိုကိုလေး၏ သင်တန်းပို့ချချက်တွင် ပါရှိသည့် “ဝိနည်းကိုအဓိကထားခြင်းအားဖြင့် ဘိက္ခုနီသာသနာကို ဆိတ်သုဉ်းစေခဲ့သည်မှာ ပထမသံဂါယနာပွဲမှစတင်ခဲ့လေသည်” ဟူသောစာသားမှာ ပထမသံဂါယနာပွဲအပြီးတွင် မထေရ်တို့က အရှင်အာနန္ဒာအား အပြစ်တင်တော်မူကြရာ၌အမျိုးသမီးတို့အားအခွင့်အရေးပေးသည့်အတွက် အပြစ်တင်တော်မူကြခြင်းကို ရည်ရွယ်၍ ဆရာဦးကိုကိုလေးရေးသားထားခြင်းဖြစ်ပါသည်။
မြတ်စွာဘုရား၏ အလောင်းတော်ကို လာရောက်ဖူးမြော်ကြသည့် အမျိုးသမီးများအိမ်အပြန် မိုးမချုပ်စေရန်အတွက် အရှင်အာနန္ဒာက ပထမဦးစွာ ဖူးမြော်စေသည်၊ အမျိုးသမီးများ၏ ငိုကြွေးမှုကြောင့် မြတ်စွာဘုရား၏ အလောင်းတော်ပေါ်သို့ မျက်ရည်များကျ၍ စိုစွတ်သွားသည်၊ ဤဖြစ်ရပ်အတွက် အရှင်အာနန္ဒာကို အပြစ်တင်ခြင်းဖြစ်သည်။
ထို့ပြင်မြတ်စွာဘုရား၏ ဓမ္မဝိနယသာသနာတော်၌ အမျိုးသမီးများအား ရဟန်းပြုခွင့်ရအောင်(ဝါ) ဘိက္ခုနီသာသနာဖြစ်ပေါ်လာအောင် မိထွေးတော်ဂေါတမီနှင့်ပတ်သက်၍ မြတ်စွာဘုရားကိုလျှောက်ထားပေးသည့် အတွက် မထေရ်ကြီးတို့က အရှင်အာနန္ဒာကိုအပြစ်တင်တော်မူကြသည်။
ဤအချက်နှစ်ချက်ကိုအကြောင်းပြု၍ ဆရာဦးကိုကိုလေးက အထက်တွင်ဖော်ပြခဲ့သော စာပိုဒ်ကို ရေးသားခြင်းဖြစ်တန်ရာပါသည်ဘုရား။
သောဓနာအမှတ်(၁၀)
[သမ္မာဒိဋ္ဌိသုတေသနအဖွဲ့မှ ချေပချက်]
အမှတ်(၁၀)စောဒနာကို သောဓနာပြုချက်ပါ ဘုရား။
ဝိနည်းသိက္ခာပုဒ်တော်ကို အသက်တမျှ ကျင့်သုံးလိုက်နာ နေထိုင်ကြသော ရဟန်းကောင်း ရှင်ကောင်း သံဃာတော်တို့အား ပက်ပက်စက်စက် စွပ်စွဲ ပုတ်ခတ်ရေးသားပြီး သံဃာတော်ကိုစော်ကားမှုပြုခြင်းနှင့် ပတ်သက်သော စောဒနာချက်ကို သောဓနာပြုအပ်ပါသည် ဘုရား။
ဝိနည်းဓိုရ်ဆရာတော် အရှင်မြတ်တို့ ဘုရား-
စောဒကဆရာတော်များ စွပ်စွဲချက်(၁၀-ဆ)နှင့်ပတ်သက်၍ သောဓနာပြုအပ်ပါသည် ဘုရား။
“အစွဲပြုတ်တဲကုပ်ရွှေနန်းတော်” စာအုပ်၏ စာမျက်နှာ(၁၄)ကိုညွှန်းလျက် ဘာသာဝန်ဆောင်ဟူသော စကားသည် ဗုဒ္ဓဘာသာဆိုင်ရာ သမ္မုတိသံဃာတို့ကို ရည်ညွှန်းသည်မဟုတ်ဘဲ ဘာသာဝန်ဆောင်ထားသော ထာဝရနှင့် ဓမ္မဆရာ(ဝါ)တရားလမ်းညွှန်ပုဂ္ဂိုလ်များကို ဆိုလိုရင်းဖြစ်ပါသည် ဘုရား၊ ရှင်သာရိပုတ္တရာနှင့် အရှင်ဥပါလိတို့သည် ဘာသာဝန်ဆောင်များ မဟုတ်ပါ၊ သာသနာ့ဝန်ထမ်းများသာဖြစ်ကြပါသည်။
ဝိနည်းဓိုရ်ဆရာတော် အရှင်သူမြတ်တို့ ဘုရား-
စောဒကဆရာတော်များအား အကြံပေးလိုသည်မှာ တောင်တွင်းကြီးနတ်မှီတောရဆရာတော် အရှင်ဥက္ကဋ္ဌ ရေးသားသည့်စာအုပ်များရှိ စကားအသုံးအနှုန်းဝေါဟာရများကို လေ့လာလိုက်စားမှတ်သားပြီးမှသာလျှင် စွပ်စွဲသင့်ပါသည် ဘုရား၊ အဘယ့်ကြောင့်ဆိုသော် ဆရာတော် အရှင်ဥက္ကဋ္ဌသည် ဗုဒ္ဓနှင့်ဘုရားကိုလည်းကောင်း၊ ဓမ္မနှင့်တရားကိုလည်းကောင်း၊ သံဃာနှင့်ဘုန်းကြီးကိုလည်းကောင်း၊ ဘာသာဟူသောစကားနှင့် သာသနာဟူသော စကားကိုလည်းကောင်း တိကျပြတ်သားစွာခွဲခြားပြီး နေရာတကျသုံးစွဲတတ်၍ စကားပရိယာယ်ကြွယ်ဝသော ဆရာတော် တစ်ပါးဖြစ်ပါသည် ဘုရား။
ဆရာတော်ရှင်ဥက္ကဋ္ဌ ရေးသားသောကျမ်းဂန်များသည် ဓမ္မအကြောင်းသက်သက်သာဖြစ်၍ တပါးသူများ ထိခိုက်ခြင်းနစ်နာစေခြင်းမရှိခဲ့ပါ၊ ဘုန်းကြီးဟူသော ဝေါဟာရသည် ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်တို့၏ တစ်ဦးတည်းသာ ပိုင်ဆိုင်သောပုဂ္ဂလိက အသုံးပစ္စည်းမဟုတ်ပါ၊ ဗုဒ္ဓဘာသာအတွက် ပုဂ္ဂလိကအသုံးပစ္စည်းမှာ ရဟန်းဟူ၍ လည်းကောင်း၊ သံဃာဟူ၍လည်းကောင်း၊ ပဉ္စင်းဟူ၍လည်းကောင်း ဖြစ်ပါသည်၊ ဆရာတော်သည် လူသားထုတစ်ရပ်လုံး၏ အစွဲဥပါဒါန်ကင်းရေးကိုသာလျှင် ရည်ရွယ်လျက် အစွဲပြုတ်တဲကုပ်ရွှေနန်းတော်ဟူသော ကျမ်းကိုပြုစုသဖြင့် ရဟန်းသံဃာအများစုကပင် သာဓုအနုမောဒနာခေါ်ဆိုရန်ထိုက်ပါသည် ဘုရား၊ ဤသို့သော လဇ္ဇီပေသလသိက္ခာကာမနှင့် ပြည့်စုံသောဆရာတော်ကို ဤစွဲချက် (၁၀-ဆ)မှာပင် “သမ္မာဒိဋ္ဌိသုတေသန အဖွဲ့သားများ၏ ဩဝါဒစရိယဖြစ်သော ဦးဥက္ကဋ္ဌနှင့်ဆန္ဒတူဖြစ်ကြကုန်သော အလဇ္ဇီပုဂ္ဂိုလ်များသည် သာသနာ့ ဘောင်မှာနေလျက် သင်္ကန်းအရေခြုံထားသည့်အပြင် ဘုရားသခင်ပညတ်တော်အတိုင်း လိုက်နာကျင့်ကြံ နေထိုင်ကြကုန်သော သာသနာ့ဝန်ထမ်းရှင်ရဟန်းတို့အား ဣဿာအဘိဇ္ဈာကြီးမားစွာဖြင့် ပြောဆို ရေးသားခဲ့ကြပါသည်ဘုရား” ဟု ဖော်ပြပါရှိနေရာ ဝိနည်းဓိုရ်ဆရာတော်များက အချိန်မီဆုံးမပေးပါရန်ရိုသေစွာ လျှောက်ထားအပ်ပါသည် ဘုရား၊ အဘယ့်ကြောင့်ဆိုသော် ဆရာတော်အရှင်ဥက္ကဋ္ဌသည် ကမ္ဘာကပင် လေးစားမှုခံယူထားသော ဆရာတော်တစ်ပါးဖြစ်၍ မြန်မာပြည်သာမက ကမ္ဘာကပင် ထိုစောဒကတို့အား ကဲ့ရဲ့ပြစ်တင် ရှုတ်ချမည်ကို စိုးရိမ်မိသည်သာမက အရှင်တို့အတွက် နောင်အနာဂတ်တွင် အင်္ဂုတ္တရပါဠိတော်၊ ဒုတိယအုပ်(အံ၊၂၊၂၂၀)၌ “ယော သော ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခု အက္ကောသက။ ပ။ ပဉ္စ အာဒီနဝါ ပါဋိကင်္ခါ” ဟူသော ပါဠိတော်အရ အပြစ်ငါးမျိုးတို့ကို မချွတ်ရရှိလိမ့်မည်ဟု တပည့်တော်များက တစ်ထစ်ချ စိုးရိမ်နေမိပါသည်၊ ထိုအပြစ်ငါးမျိုးကား-
(၁) လောကုတ္တရာတရားဖြစ်၍ လောကုတ္တရာတရားမှ ဆုံးရှုံး၏၊
(၂) ညစ်နွမ်းသော အာပတ်တစ်မျိုးမျိုးသို့မူလည်း ရောက်၏၊
(၃) ပြင်းထန်သော ရောဂါသို့မူလည်း ရောက်၏၊
(၄) တွေဝေလျက် သေရ၏၊
(၅) ခန္ဓာကိုယ် ပျက်စီး၍ သေပြီးသည့်မှ နောက်၌ချမ်းသာကင်းသော လား၏ရာ၊ ပျက်စီး၍ ကျရောက်ရာဖြစ်သော ငရဲသို့ရောက်၏၊
ဝိနည်းဓိုရ်ဆရာတော် အရှင်သူမြတ်တို့ ဘုရား-
စောဒကဆရာတော်များ၏ စွပ်စွဲချက်(၁၀)ချက်သည် ထိုအရှင်များအတွက် ရင်လေးဖွယ်ရာ ဖြစ်နေပါ၍လည်းကောင်း၊ ဝိနည်းဓိုရ်ဆရာတော်များအနေဖြင့်လည်း သာသနာ အဓွန့်ရှည်ကြာတည်တံ့ရေးကို ရှေးရှုသဖြင့် လည်းကောင်း အချိန်မီ တားမြစ်ပေးပါရန် မေတ္တာရှေ့ထားလေးစားစွာဖြင့် လျှောက်ထားအပ်ပါသည် ဘုရား။
မှတ်ချက်။ ။ စောဒနာအမှတ်(၁၁)နှင့်(၁၂)တို့ကို သောဓနာခြင်း မပြုပေ။
သောဓနာအမှတ် (၁၃)
[သမ္မာဒိဋ္ဌိသုတေသနအဖွဲ့ချုပ်မှ ချေပချက်]
အမှတ်(၁၃) ဝိသေသစောဒနာလွှာ အပိုဒ်(၇)ကို သောဓနာပြုလွှာပါဘုရား။
ဝိနည်းဓိုရ်ဆရာတော် အရှင်သူမြတ်တို့ ဘုရား-
ဤစောဒနာလွှာကို အညဝါဒီပုဂ္ဂိုလ်တို့သည် ဦးဥက္ကဋ္ဌ၏ဓာတ်ပုံကိုရင်၌ထိုး၍ အမြတ်တနိုး ပြုနေကြပါလျက် ဗုဒ္ဓဘာသာဝင် သူတော်စင်တို့၏ကိုးကွယ်ရာ စေတီပုထိုးကျကာမှ အုတ်ခဲကျောက်ခဲများကို အတုလုပ်ထားသည်ဟု စော်စော်ကားကားပြောရက်ခြင်းမှာ လူယဉ်ကျေးတို့၏ အခြေခံတရားကလေးမျှပင်မရှိရာ ရောက်နေကြပါသည်ဟု စောဒနာစွဲချက်တင်ထားပါသည်။
၁။ တပည့်တော်များသည် စေတီပုထိုးများကို အုတ်ခဲကျောက်ခဲများကို အတုလုပ်ထားသည် မဟောခဲ့ကြပါ၊ မရေးသားခဲ့ကြပါ၊ ဦးရွှေပြည့်၏ လူ့အဘိဓမ္မာ မေးခွန်းလွှာစာစောင်ငယ်တွင် ပါရှိသောမေးခွန်းကို ကြည့်၍တပည့်တော်များအား အလွတ်မဲ့စွာ ရမ်းကားစွပ်စွဲခြင်းမျှသာဖြစ်ပါသည် ဘုရား၊ မေးခွန်းသည် မေးခွန်းမျှသာဖြစ်၍ အဖြေမဟုတ်ကြောင်းကို စောဒကရဟန်းတော်များ ကွဲပြားစွာ သိသင့်ပါသည်၊ သမ္မာဒိဋ္ဌိသုတေသနအဖွဲ့ချုပ်က ဟောပြောကြောင်း ရေးသားကြောင်း မည်သည့်အထောက်အထားမှမပြနိုင်ဘဲလျက် အရမ်းမဲ့စွပ်စွဲခြင်းမျိုးသည်မသင့်တော်ပါ၊ ဗုဒ္ဓရုပ်ပွားတော်များနှင့်ပတ်သက်၍ ရှေးဟောင်းကမ္ဘာ့သမိုင်းစာမျက်နှာ-၁၅၃၌ ပါရှိသည့်အောက်ပါစာပိုဒ်ကို ဖတ်ရှုစေလိုပါသည် ဘုရား။
ဗုဒ္ဓရုပ်ပွားတော်များကို စတင်ထုလုပ်ရာဒေသမှာ ကူရှန်မင်းဆက်ထွန်းကားခဲ့သော ဂန္ဓာရနှင့် မထုရာဒေသများပင် ဖြစ်ပါသည်၊ အိန္ဒိယပြည်သား သမိုင်းပညာရှင်အများကပင် ဗုဒ္ဓရုပ်ပွားတော်များသည် မထုရာဒေသ၌ စတင်ထွန်းကားခဲ့သည်ဟု ယူဆကြပါသည်၊ အနောက်တိုင်းသား သမိုင်းပညာရှင်များကမူ ထိုရုပ်ပွားတော်များသည် ဂန္ဓာရဒေသ၌စတင်ထွန်းကားခဲ့သည်ဟု ယုံကြည်ကြပါသည်၊ မထုရာလက်ရာပုံများသည် ဘီစီ-တစ်ရာစုအကုန်ကပင် စတင်ထွန်းကားလာခဲ့သည်၊ မထုရာဒေသက ပန်းပုဆရာတို့သည်ဒေသန္တရနယ်မြေထွက် သဲကျောက်များဖြင့် ရာပေါင်းများစွာကြာမျှ ထုလုပ်ခဲ့ကြပါသည်၊ ထို့ကြောင့် မထုရာလက်ရာပုံများသည် ခရီးနီးဝေးပြန့်နှံ့ခဲ့၍ နှောင်းခေတ် ပန်းပုပညာရှင်များတွင်လည်း များစွာလွှမ်းမိုးခဲ့လေသည်၊ မူလကပင် ဂျိန်းအယူဝါဒဆိုင်ရာ ရဟန်းတော်များ ကမ္မဋ္ဌာန်းစီးဖြန်းနေဟန်များကို အများအပြားထုလုပ်ခဲ့ကြသဖြင့် ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များက ထိုပုံများကိုအတုယူကာ ဗုဒ္ဓရုပ်ပွားတော်များကို ထုလုပ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ပါသည်။
၂။ ဤသမိုင်းအထောက်အထားများအရ ရုပ်ပွားတော်များသည် ဘီစီ-တစ်ရာစု ဗုဒ္ဓပရိနိဗ္ဗာန်ပြုပြီး နှစ်ပေါင်း(၅၀၀)ကျော်မှ ပေါ်ပေါက်လာကြောင်း ထင်ရှားနေပါသည်၊ သမိုင်းပညာရှင်များသည် ဘက်စုံဒေါင့်စုံကို လေ့လာ၍ တူးဖော်ရရှိသော သက်သေခံ အထောက်အထားများဖြင့် တင်ပြထားခြင်းဖြစ်၍ ခိုင်လုံပါသည် ဘုရား။
စောဒကပုဂ္ဂိုလ်များ အကိုးအကားပြု သောထေရအပဒါန်ကျမ်းသည် ခုဒ္ဒကနိကာယ်တွင် အလွန်နောက်ကျမှ ပေါ်ပေါက်လာသော ကျမ်းတစ်ကျမ်းသာဖြစ်၍ ခိုင်လုံမှုမရှိပါချေ၊ ယခုတင်ပြချက်မှန်ကန်ကြောင်းကို ဗုဒ္ဓတက္ကသိုလ်ကြီး ပေါ်ပေါက်လာသည့်အခါတွင် အရှင်ဘုရားများသိရပါလိမ့်မည် ဘုရား။
၃။ တပည့်တော်များသည် ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်ဗုဒ္ဓဝါဒီများ ဖြစ်ကြသောကြောင့် ဗုဒ္ဓကိုပစ်ပယ်ခြင်း မပြုကြပါ၊ စောဒကရဟန်းတော်များကိုယ်တိုင် ကြွရောက်နိုင်ပါလျှင် သမ္မာဒိဋ္ဌိသုတေသနအဖွဲ့ဝင်များ၏အိမ်တွင် ဗုဒ္ဓရုပ်ပွားတော်များကို အမှန်တကယ်တွေ့ရပါလိမ့်မည်၊ တပည့်တော်များဒုက္ခငြိမ်းအေးရေးအတွက် တရားဓမ္မများ ဟောကြားတော်မူခဲ့သော ဗုဒ္ဓမြတ်စွာကို ကြည်ညိုလေးစားသည့်နည်းတူ ဗုဒ္ဓကိုယ်စား တပည့်တော်များအား ဒုက္ခငြိမ်းအေးရေးလမ်းကို ဟောဖော်ညွှန်ကြား ဆုံးမတော်မူသော ဆရာတော်ဘုရားကြီး ရှင်ဥက္ကဋ္ဌကိုလည်း တပည့်တော်များ ကြည်ညိုလေးစားကြပါသည်၊ ရှင်ဥက္ကဋ္ဌနှင့်သမ္မာဒိဋ္ဌိကို အရှင်ဘုရားတို့က အပြုတ်နှံပစ်မည် ဟူသော ရည်ရွယ်ချက်ကိုသိရှိရသောကြောင့် တပည့်တော်တို့သည် ရှင်ဥက္ကဋ္ဌ၏တပည့်အစစ် သမ္မာဒိဋ္ဌိ သုတေသနအဖွဲ့ဝင်များဖြစ်ကြောင်း သိသာရန် ဆရာတော်ဘုရားကြီး၏ပုံတော်ပါသည့် တံဆိပ်ငယ်ကို တပ်ဆင်လာခြင်းဖြစ်ပါသည် ဘုရား၊ ဥပါဒါန်မရှိကြကြောင်းပါ ဘုရား။
သောဓနာအမှတ်(၁၄)
[သမ္မာဒိဋ္ဌိသုတေသနအဖွဲ့မှ ချေပချက်]
အမှတ်(၁၄)စောဒနာကို သောဓနာပြုချက်ပါ ဘုရား။
ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်တို့၏ သီလခံယူခြင်း ဆုပေးဆုယူခြင်း သပိတ်သွတ်ခြင်း စသော ဘာသာမှုကုသိုလ်ရေးဆိုင်ရာ ကိစ္စများကို အပိုသက်သက်အဖြစ်ဖြင့် ဟောပြောရေးသားဖျက်ဆီးခြင်းဆိုင်ရာ စောဒနာချက်ကိုသောဓနာပြုအပ်ပါသည်ဘုရား။
ဝိနည်းဓိုရ်ဆရာတော် အရှင်သူမြတ်တို့ ဘုရား-
ဆုပေးဆုယူကိစ္စတွင် စောဒကဆရာတော်များ ဟောပြထားသော စောဒနာချက် (၁၄)တွင်ဖော်ပြထားသည့် အကိုးအကားမှာ ဆုပေးဆုယူကိစ္စနှင့် မည်သို့မှမသက်ဆိုင်ပါ၊ ဒါနသီလစသောပါရမီ(၁၀)ပါးကိုသာ ဖော်ပြရေတွက်ထားသော ပါဠိဖြစ်ပါသည် ဘုရား၊ ထိုပါဠိနှင့်ဆုပေးဆုယူကိစ္စ မည်သို့မှမသက်ဆိုင်သည်ကို သက်ဆိုင်သယောင်ယောင် ဖော်ပြ၍ တပည့်တော်များ၏ ပါဠိအားနည်းချက်ကို အကွက်ကောင်းဟုထင်ကာ အနိုင်ကျင့်၍ အလဲထိုးပါသော်လည်း စစ်မှန်သောဗုဒ္ဓမြတ်စွာ၏ ဓမ္မမှန်ကတပည့်တော်များဘက်မှ အကာအကွယ် ပေးလျက်ရှိနေပါသည် ဘုရား။
ဗုဒ္ဓရှင်တော်မြတ်သည်ပင်လျှင် ဆုပေးဆုယူကိစ္စနှင့်ပတ်သက်၍ ဆဋ္ဌမူ ဝိနည်းပိဋက မဟာဝါပါဠိတော် မြန်မာပြန် စာမျက်နှာ (၃၉၅) စီဝရက္ခန္ဓကပုဒ်ရေ(၃၃၇) တွင် ဇီဝကသည် မြတ်စွာဘုရားကို “အရှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်သည်မြတ်စွာဘုရားအား တစ်ခုတည်းသောဆုကိုတောင်းလိုပါသည်ဟု လျှောက်၏၊ ဇီဝက မြတ်စွာဘုရားတို့သည် ဆုပေးခြင်းနှင့် လွန်မြောက်ကုန်၏ဟု မိန့်တော်မူ၏”
၎င်းအပြင် ယင်းမြန်မာပြန် ဝိသာခါဝတ္ထု စာမျက်နှာ(၄၀၉)စာကြောင်းရေ(၁၄)တွင် “အရှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်သည် မြတ်စွာဘုရားအား ရှစ်ပါးသော ဆုတို့ကိုတောင်းဆိုပါ၏ဟု လျှောက်၏၊ ဝိသာခါ မြတ်စွာဘုရားတို့သည် ဆုပေးခြင်းမှ လွန်မြောက်ကုန်၏” ဟုမိန့်တော်မူ၏၊ ဤနေရာ၌ ဇီဝကနှင့် ဝိသာခါတို့ တောင်းဆိုသော ဆုများမှာ တမလွန်အကျိုးမျှော်များဖြစ်သည်ထင်၍ ဆုပေးခြင်းမှလွန်မြောက်၏ဟုဆို၏၊ ဇိဝကနှင့်ဝိသာခါတို့တောင်းသည့်ဆုသည် အပ်လည်းအပ်ပါ၏၊ အပြစ်လည်းမရှိပါဟု လျှောက်ထားမှခွင့်ပြုခဲ့၏၊ ဇီဝကတောင်းသောဆုမှာ သင်္ကန်းလှူခွင့်ပြုရန်ဖြစ်ပြီး ဝိသာခါတောင်းသောဆုမှာ -
(၁) သံဃာတော်အား အသက်ထက်ဆုံး မိုးရေခံသင်္ကန်းကိုလှူလိုခြင်း,
(၂) ဧည့်သည်အာဂန္တုအား ဆွမ်းလှူလိုခြင်း,
(၃) ခရီးသွား ရဟန်းတို့အား ဆွမ်းလှူလိုခြင်း,
(၄) သူနာရဟန်းတို့အား ဆွမ်းလှူလိုခြင်း,
(၅) သူနာပြုရဟန်းတို့အား ဆွမ်းလှူလိုခြင်း,
(၆) သူနာရဟန်းတို့အား ဆေးလှူလိုခြင်း,
(၇) အမြဲယာဂုလှူလိုခြင်း,
(၈) ဘိက္ခုနီသံဃာအား ရေသနုတ်ကို လှူလိုခြင်း,
ဟူသော ရှစ်မျိုးသောဆုပင်ဖြစ်ပါသည်။ တမလွန်အကျိုး မျှော်၍ တောင်းဆိုသော ဆုမျိုးမဟုတ်ပါ၊ ဗုဒ္ဓရှင်တော်မြတ်သည်ပင် တမလွန်အကျိုးမျှော်ဆုမျိုး မပေးလျှင် တပည့်သာဝကများအတွက်မှာ ဆိုဖွယ်ရာမရှိတော့ပါ၊ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာ၏ သာသနာသည်လည်း အတ္တသဿတဝါဒလည်းမဟုတ်၊ အတ္တဥစ္ဆေဒဝါဒလည်းမဟုတ်၊ စင်စစ် အနတ္တသာသနာသာ ဖြစ်ပါသည်။ နိဗ္ဗာန်မရမီစပ်ကြား တစ်ဘဝမှ တစ်ဘဝသို့ ကောင်းကျိုး ဆိုးပြစ်အနေနှင့် လှည့်လည်နေသည့် သဘောအယူအဆသည် ဗုဒ္ဓ၏ အနတ္တဒေသနာနှင့် လုံးဝဆန့်ကျင်သော အတ္တသဿတဝါဒ၏ မှားယွင်းသော အယူအဆသာ ဖြစ်ပါသည်။
ဝိနည်းဓိုရ်ဆရာတော် အရှင်သူမြတ်တို့ ဘုရား-
စောဒကဆရာတော်များသည် မိမိတို့ သဘောကျသော သီလခံယူခြင်း ဆုပေးခြင်း ဆုယူခြင်း သပိတ်သွတ်ခြင်းတို့ကို အတ္တသဿတဝါဒနှင့် ဆက်နွယ်၍ ဗုဒ္ဓမပွင့်မီ သာသနာပကာလ ကျင့်သုံးလျက်ရှိသော ဗြာဟ္မဏဝါဒကို အမြစ်တွယ်နိုင်သည်ထက် တွယ်နိုင်အောင် ကျားကန်ပေးနေခြင်းသာ ဖြစ်ပါသည်။ ဘဂဝဂ္ဂိတာကျမ်းတွင် အတ္တခိုင်မာပုံကို ဖော်ပြထားပါသည်။
ဇာယတေ မိယတေ ဝါ ကုဒါစိပိ၊
နာယံ ဘုတွာ ဘာဝိတာ ဝါန ဘူယော။
အဇော နိစ္စော သဿတော ယံ ပုရာဏော၊
န သညတေ ဟညမာနေ သရီရေ။
အယံ၊ ဤအတ္တသည်။ ကုဒါစိပိ၊ တစ်ရံတဆစ်မျှလည်း။ နဇာယတေ၊ ပဋိသန္ဓေတည်နေဖွားမြင်းခြင်းမရှိ။ (ဝါ) ထိုမှတစ်ပါး။ နမိယတေ၊ သေလည်း မသေ။ (ဝါ) ထို့အပြင်။ အယံ၊ ဤအတ္တသည်။ ဘုတွာ၊ ဖြစ်ပြီး၍။ ဘူယော၊ တစ်ဖန်။ န ဘာဝိတာ၊ ဖြစ်ဦးမည့်အရာ မဟုတ်ချေ။ ကသ္မာ၊ အဘယ်ကြောင့်နည်း။ အယံ၊ ဤအတ္တသည်။ အဇော၊ ပဋိသန္ဓေတည်နေခြင်းဆိုတဲ့ အဖြစ်သဘောမရှိ။ နိစ္စော၊ မြဲ၏။ သဿတော၊ တစ်မျိုးတည်း တည်နေ၏။ ပုရာဏော၊ အမြဲတစေ အဟောင်းကြီး ဖြစ်၍နေ၏။ သရီရေ၊ ကိုယ်ကာယသည်။ ဟညမာနေ၊ သေ၍သွားသော်လည်း။ အယံ၊ ဤအတ္တသည်။ န ဟညတေ၊ မသေ။
ဤသို့သာလျှင် အတ္တ၏ ခိုင်မြဲပုံကို ဖော်ပြပြီးနောက် သေဆုံးသည့်အခါ၌လည်း ထိုအတ္တသည် ကာယကိုစွန့်၍ အခြားဘဝသို့ ကူးပြောင်းသည်ဟု ထိုကျမ်း၌ပင် ဖော်ပြထားပါသည်။
ဝတ္ထနိ ဇိဏ္ဏာနိ ယထာ ဝိဟာရ၊
နဝါနိ ကဏှာတိ နရော ပရာနိ။
တထာ သရီရာနိ ဝိဟာယ ဇိဏ္ဏာနိ၊
အညာနိ သယာနိ နဝါနိ ဒေဟီ။
နရော၊ လူသတ္တဝါသည်။ ဇိဏ္ဏာနိ၊ ဟောင်းနွမ်းကုန်သော။ ဝတ္ထာနိ၊ အဝတ်တန်းဆာတို့ကို။ ဝိဟာယ၊ စွန့်ပစ်၍။ အပရာနိ၊ တစ်ပါးကုန်သော။ နဝါနိ၊ အဝတ်တန်းဆာအသစ်တို့ကို။ ဂဏှာတိယထာ၊ ယူလေဝတ်လေသကဲ့သို့။ တထာ၊ ထိုနည်းတူစွာ။ ဒေဟီ၊ အတ္တသည်။ ဇိဏ္ဏာနိ၊ ဟောင်းနွမ်းကုန်သော။ သရီရာနိ၊ ကိုယ်ကာယတို့ကို။ သယာနိ၊ ရယူလေသတည်း။
ယင်းသို့အားဖြင့် မြဲသော အတ္တ (ဝါ) ယခုဘဝ၌ ပြုသမျှသော ကုသလနှင့် အကုသလဟုဆိုအပ်သည့် ကောင်းမှု ဆိုးမှုတို့၏ အကျိုးအပြစ် အမွေအနှစ်ကို ခံယူကာ ထွက်သွားသော အတ္တကို တကယ်ရှိ အဟုတ်ရှိ အနေအားဖြင့် ယုံကြည်မှု အမြစ်တွယ်၍ ပင်စည်ကြီးမား ထွားကြိုင်း၍ လာခဲ့လေသည်။ ထိုအခါ ထိုသစ်ပင်စည်မှာ-
(၁) ဘုံဘဝဟူသော အယူအဆ (၂) ပိဏ္ဍာပေးခြင်းဆိုသည့် ကိုင်းတက်ကြီး နှစ်ခု ထိုးထွက်၍ လာခဲ့လေသည်။
ဤသို့သာလျှင် ဗုဒ္ဓရှင်တော်မြတ်မပွင့်မီ ရှေးပုရာဏ်ခေတ်မှာပင် ရေပန်းစားလျက်ရှိသော ထိုအတ္တ၏လှည့်လည်ကျက်စားသွားလာရေးအတွက် ဆုပေးခြင်း ဆုယူခြင်း သပိတ်သွတ်ခြင်း စသော ဘာသာမှု ကုသိုလ်ရေးဆိုင်ရာ ကိစ္စများဆောင်ရွက်ခဲ့ပြီးဖြစ်ရာ ဗုဒ္ဓရှင်တော်မြတ် ပေါ်ပေါက်လာသော ခေတ်တွင် ထိုဟိန္ဒူဗြာဟ္မဏ အတ္တဝါဒကို ဖယ်ရှင်းကာ အနတ္တဟု ကြွေးကြော်ခဲ့သည့် အချိန်မှစ၍ အတ္တဝါဒသည် ခေါင်းမပြူနိုင်ဘဲ ငုပ်လျှိုးနေခဲ့ရပေသည်။
ဝိနည်းဓိုရ်ဆရာတော် အရှင်သူမြတ်တို့ ဘုရား-
ထိုသို့ဗုဒ္ဓခေတ်တွင် အတ္တဝါဒမှေးမှိန်နေရာမှ ဗုဒ္ဓရှင်တော်မြတ် ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုပြီးသည့်အချိန်မှစ၍ ပြန်လည်အညွန့်ထွက်ခဲ့ရာ ယခုအခါ အကိုင်းအခက်များ ဝေဆာစည်ပင်လျက်ရှိနေပါသည် ဘုရား၊ ဤတွင် ဘာသာရေးခေါင်းဆောင်များ၏ ပြန်လည်ရိုက်သွင်းမှုကို ရိပ်စားလာမိသော တပည့်တော်များသည် အတ္တဝါဒ မထွန်းကားရေးအတွက် စစ်မှန်သော ဗုဒ္ဓ၏သာဝကရဟန်းများနှင့်အတူ တွန်းလှန်နေရခြင်းသာ ဖြစ်ပါသည်၊ အနာရှိသော လက်ပေါ်သို့ဆားတင်မိသည့်အခါ မနေနိုင် မထိုင်နိုင် ဖြစ်သွားသကဲ့သို့ အတ္တ၏ အယူအဆများကို ဖယ်ရှားသောအခါ အတ္တဝါဒကို မြေတောင်မြှောက်ရေလောင်း၍ ရှင်သန်အောင်ကြိုးစားနေသူများအဖို့ မခံမရပ်နိုင်အောင် ဖြစ်ရမည်မှာ ဓမ္မတာပင်ဖြစ်ပါသည် ဘုရား။
ဝိနည်းဓိုရ်ဆရာတော် အရှင်သူမြတ်တို့ ဘုရား-
တပည့်တော်များဆက်လက်၍ လျှောက်တင်ပါရစေ ဘုရား၊ တပည့်တော်များသည် ကေသမုတ္တိသုတ္တန်၊ သာဠသုတ္တန်များတွင် တစ်ပြေးညီ ဖော်ပြထားသော အချက်ဖြစ်သည့် ဗုဒ္ဓ၏ အာဘောဂများကို လွန်စွာ နှစ်သက်မြတ်နိုးသူများဖြစ်ပါသည် ဘုရား၊ ထိုသုတ္တန်များတွင်-
(၁) ပြောသံကြားကာမျှနှင့် ဟုတ်ပြီ မှန်ပြီဟု မယူလင့်ကုန်ဦး၊
(၂) အစဉ်အဆက် စကားများဖြင့်လည်း မယူလင့်ကုန်ဦး၊
(၃) ဤသို့ဖြစ်ဖူးသတတ် စကားမျှဖြင့်လည်း မယူလင့်ကုန်ဦး၊
(၄) ပိဋကတ်စာပေနှင့် ညီညွတ်ပေသည်ဟူ၍လည်း မယူလင့်ကုန်ဦး၊
(၅) ကြံဆတွေးတော၍ ယူခြင်းမျှဖြင့်လည်း မယူလင့်ကုန်ဦး၊
(၆) မိမိယူခြင်းမျှလည်း မယူလင့်ကုန်ဦး၊
(၇) အခြင်းအရာကို ကြံစည်သောအားဖြင့်လည်း မယူလင့်ကုန်ဦး၊
(၈) (ငါတို့) ကြံစည်၍ နှစ်သက်၍ ယူထားသော အယူနှင့် တူညီပေသည်ဟူ၍လည်း မယူကုန်လင့်ဦး၊
(၉) ယူထိုက်သော သဘောမျှဖြင့်လည်း မယူကုန်လင့်ဦး၊
(၁၀) (ငါတို့) လေးစားသော ရဟန်းတို့၏ စကားဟူ၍လည်း မယူကုန်လင့်ဦး၊
ဤသို့ ဖော်ပြထားချက်၏ အနှစ်သာရသည် မျက်ကန်းယုံဝါဒကို ပယ်ရှား၍ စစ်မှန်သော ဒုက္ခငြိမ်းအေးရေးကို မိမိကိုယ်ပိုင်အသိဖြင့် ရှာဖွေယူရမည်ဟု ထိုသုတ်၏ ညွှန်ကြားချက်မှာ အလွန်မှ နှစ်သက်မြတ်နိုးဖွယ်ရာ ဖြစ်သည်ကို တွေ့ရှိရသည်။
ဤတရားတို့ကား အကုသိုလ်တရားတို့တည်း၊ ဤတရားတို့ကား အပြစ်ရှိသော တရားတို့တည်း၊ ဤတရားတို့ကား ပညာရှိတို့ ကဲ့ရဲ့အပ်သော တရားတို့တည်း၊ ဤတရားတို့ကိုပြည့်စုံစေအပ် ဆောက်တည်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် စီးပွားမရှိခြင်းငှာ ဆင်းရဲခြင်းငှာ ဖြစ်ကုန်၏ဟု သင်တို့သည် မိမိတို့ကိုယ်တိုင်ပင် သိသောအခါ၌မူ စွန့်ပယ်ကုန်ရာ၏၊
ဤတရားတို့ကား ကုသိုလ်တရားတို့တည်း၊ ဤတရားတို့ကား အပြစ်မရှိသော တရားတို့တည်း၊ ဤတရားတို့ကား ပညာရှိတို့ ချီးမွမ်းအပ်သော တရားတို့တည်း၊ ဤတရားတို့ကို ပြည့်စုံစေအပ်ကုန်သော် အကျိုးစီးပွားရှိခြင်းငှာ ချမ်းသာခြင်းငှာ ဖြစ်ကုန်၏ဟု သင်တို့သည် မိမိတို့ကိုယ်တိုင်ပင် သိသောအခါ၌ ပြည့်စုံစေ၍ နေကုန်ရာ၏၊
ဤသို့ ဆုံးမသွန်သင် ညွှန်ကြားချက်မှာ ဗုဒ္ဓသာသနာ၏ အမိုးအောက်တွင် ရောက်နေသူမှန်သမျှ လိုက်နာသင့်သော အချက်များပင် ဖြစ်ပါသည်၊ ဤသုတ္တန်သည် လူသား၏ ဒုက္ခငြိမ်းအေးရေးအတွက် ကျင့်သုံးရမည့် တရားပင်ဖြစ်သည်ဟု တပည့်တော်များ နားလည်သဘော ပေါက်ခဲ့ပါသည်။
ဝိနည်းဓိုရ်ဆရာတော် အရှင်သူမြတ်တို့ ဘုရား-
စောဒကဆရာတော်များ မည်သို့ပင် ကျမ်းကိုးကျမ်းကား အခိုင်အလုံ အပြည့်အစုံတင်ပြသော်လည်း ကေသမုတ္တိသုတ္တန်၊ သာဠသုတ္တန်တို့၏ ညွှန်ကြားချက်ကို နာခံ၍ ဓမ္မသဘာဝဘောင်နှင့် ကိုက်မကိုက်၊ သစ္စာလေးပါးမူနှင့် ညီမညီ အနတ္တနှင့် အံဝင်ဂွင်ကျ ဖြစ်မဖြစ် စိစစ်ပြီးမှ အတိတ် အနာဂတ် အညှီအဟောက် လူသား၏ အကြောက်အမျှော် မပါမှသာလျှင် တပည့်တော်များ လက်ခံကျင့်သုံးပါသည် ယခင်ကလည်း ကျင့်သုံးပါသည်၊ ယခုလည်း ကျင့်သုံးဆဲဖြစ်ပါသည်၊ နောင်တွင်လည်း ဤသို့သာလျှင် ကျင့်သုံးသွားမည် ဖြစ်ပါသည်။
ဝိနည်းဓိုရ်ဆရာတော် အရှင်မြတ်တို့ ဘုရား-
တပည့်တော်များသည် ဗုဒ္ဓမြတ်စွာသာသနာတော်တွင် ဒါနမှု သီလမှု ဘာဝနာမှုများကို မပြတ် ပြုလုပ်လျက်ရှိသူများ ဖြစ်ပါသည်၊ ဒါနမှုပြုရာ၌ တစ်စုံတစ်ရာသော တန်စိုးလက်ဆောင်ပေး၍ တစ်ဖက်က ဖြားယောင်းသွေးဆောင် မျက်စိမှိတ် ခါးပိုက်နှိုက်မှုကိုမူ မခံရအောင် ဒါနမှု ပြုပါသည်၊ ထိုဒါနသည် သမုဒ္ဒရာထဲ၌ မိုးကောင်းနေမှုကို အားမပေးပါ၊ မိုးခေါင်သည့်နေရာ၌ မိုးစွတ်စိုအောင် စိမ်းလန်းစိုပြေအောင် ထိုဒါနမှုကို ပြုပါသည်၊ ဆုပေးဆုယူဟူသော လေပေးမှု လေယူမှုကို ဝါသနာမပါသော ပုဂ္ဂိုလ်များဖြစ်၍ ဤဝါသနာများကို တပည့်တော်တို့၏ ငြိမ်းချမ်းရေးနှလုံးသားတွင် ဝင်ရောက်ခိုနား အမြစ်တွယ်မည်ကို စိုးရိမ်သူများ ဖြစ်ပါသည်၊ သာဟာယသမဂ္ဂများကိုလည်း ဤသို့သာလျှင် တင်ပြဆွေးနွေးကြပါသည် ဘုရား၊ တပည့်တော်များ၏ ဒါနမှုသည် အစဉ်သဖြင့် တဏှာပေမဖြင့် ကိုက်ညီမှုကို အားမပေးဘဲ ဒုက္ခနိရောဓအရိယသစ္စာ ဘောင်တွင်း၌ပင် မြတ်နိုးတွယ်တာ စုံမက်မှုတဏှာပေမကို စာဂ, ပဋိနိဿဂ္ဂ, မုတ္တိအနာလယဖြင့်သာ သစ္ဆိကာတဗ္ဗမျက်စိအောက်တွင် ရောက်နေသကဲ့သို့ မျက်မှောက်ပြုလျက်ရှိပါသည် ဘုရား။
ဝိနည်းဓိုရ်ဆရာတော် အရှင်သူမြတ်တို့ ဘုရား-
တပည့်တော်များသည် သီလမှုကို ပြုရာ၌လည်း သမဏဗြဟ္မဏများခြိမ်းခြောက်ထားသည့် အပါယဒုဂ္ဂတိနှင့် မစားရဝခမန်း မြှောက်ထိုးပင့်ကော်ပြုလုပ်ထားသော ဒေဝဂတိ ဗြဟ္မသုဂတိတို့ကို မျှော်လင့်တောင့်တနေကြသူများ မဟုတ်သဖြင့် စစ်မှန်သော မဂ္ဂင်သီလဖြစ်သည့် သမ္မာဝါစာ သမ္မာကမ္မန္တ သမ္မာအာဇီဝတို့ကို ကျင့်သုံးဆောက်တည်လျက်ရှိပါသည်၊ ထိုစစ်မှန်သော သီလကို ဆောက်တည်ကျင့်သုံး ခြင်းသည်သာ သမဏဗြာဟ္မဏတို့၏မြှောက်ထိုးပင့်ကော်လုပ်မှုကို ကျော်လွှားနိုင်ခဲ့ပါသည်၊ တပည့်တော်များသည် စာပေမနှံ့စပ်၍ သက်သေအထောက်အထား မပြနိုင်သော်လည်း ငယ်စဉ်က လူကြီးသူမများ သင်ပေးလိုက်သော စာပိုဒ်တစ်ခုကို ယခုတိုင် သတိရမှတ်မိနေပါသည် ဘုရား၊ ပါဠိတော်ထဲကဟု ပြောပါသည်၊ မည်သည့် ပါဠိတော်ထဲကဟု မသိရပါ၊ လုပ်ပါဠိတော့ ဟုတ်ဟန်မတူပါ၊ ပိဋကတ်ကျွမ်းကျင်လျှင် တွေ့နိုင်သည့်ပါဠိတော်ဟု ပြောပါသည်၊ ရရှိထားသည့် ပါဠိတော်မှာ-
ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ ဥဒ္ဓံ သရံ အာသတ္တိယေဝ အဘိဝဒန္တိဣတိပစ္စာ ဘဝိဿာမ ဣတိပစ္စာဘဝိဿာမာတိ၊ သေယျထာပိ နာမဝါဏိဇ္ဇဿ ဝါဏိဇ္ဇာယ ဂစ္ဆတော ဧဝံ ဟောတိ ဣတော မေ ဣဒံဘဝိဿတိ၊ ဣမိနာ ဣဒံ လစ္ဆာမီတိ ဧဝမေဝိဓ ဘောန္တောသမဏဗြဟ္မဏာ ဝါဏိဇ္ဇူပမာ မညေ ပဋိပဇ္ဇတိ။
အနက်။။ ဘောန္တော သမဏဗြဟ္မဏာ၊ အရှင်သမဏဗြဟ္မဏတို့သည်။ ဣတိပစ္စာဘဝိဿာမ ဣတိပစ္စာဘဝိဿာမ၊ နောင်ဘဝ၌ ဖြစ်ရကုန်တော့အံ့။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဥဒ္ဓံသရံ၊ သေသည်မှ နောက်ကာလ အထက်ဘုံ၌ ကျင်လည်ခြင်းကို။ အာသတ္တိယေဝ၊ ကပ်ငြိလျက်သာလျှင်။ အဘိဝဒန္တိ၊ အထူးပြောဆိုကြကုန်၏၊
သေယျထာပိ နာမ၊ ဥပမာပြုရသော်ကား။ ဝါဏိဇ္ဇာယ၊ ကုန်သွယ်ဖို့ရန်။ ဂစ္ဆတော၊ သွားသော။ ဝါဏိဇီဿ၊ ကုန်သည်အား။ ဣတော၊ ဤအရပ်မှ။ မေ၊ ငါ့အား။ ဣဒံ၊ ဤမျှလောက်သော အမြတ်သည်။ ဘဝိဿတိ၊ ဖြစ်လတ္တံ့။ ဣမိနာ၊ ဤမျှလောက်သော အမြတ်ငွေဖြင့်။ လစ္ဆာမိ၊ ရပေတော့အံ့။ ဣတိဧဝံ၊ ဤသို့သော အကြံသည်။ ဟောတိ ယထာ၊ ဖြစ်သကဲ့သို့တည်း။ ဧဝမေဝ၊ ဤအတူသာလျှင်။ ဣဓ၊ ဤလောက၌။ ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ၊ အရှင်သမဏဗြဟ္မဏတို့သည်။ ဝါဏိဇ္ဇူပမာ မညေ၊ ကုန်သည်ပမာ အောက်မေ့ကြကုန်လျက်။ ပဋိပဇ္ဇတိ၊ ကျင့်ကြကုန်၏၊
ဤသို့ အထက်ဘုံများကို အသားပေး၍ ဖော်ပြနေချက်ကို တပည့်တော်များသည် အာသာငမ်းငမ်းမဖြစ်ဘဲ မျှော်မှုကြောက်မှုကို လုံးဝ အလေးမထားခဲ့ပါ။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ရာဇဝတ်မှုမပြုသော ပုဂ္ဂိုလ်သည် ရဲနှင့်တွေ့သည့်အခါ ကြောက်ရွံ့ထိတ်လန့်မှု မဖြစ်သလို ကိုယ့်အားကိုယ်ကိုး၍ သက်ထိန်းလုပ်ငန်းကို လူ့လောကနယ်ပယ်တွင် ရှာဖွေစားသောက်နေထိုင်သဖြင့် လက်မောင်းကြောမတင်းဘဲ အချောင်စားနေရသော ပဒေသာပင် ပေါက်နေသည်ဆိုသည့် ထိုနတ်ဘုံဗြဟ္မာဘုံတို့ကိုလည်း မမျှော်ခဲ့ပါ၊ သို့ဖြစ်၍လည်း တပည့်တော်များ စောင့်ထိန်းကျင့်ကြံသော သီလသည် ဒုက္ခငြိမ်းရေးဖြစ်သည့် သီလဖြစ်သဖြင့် ယခင်ကလည်း ဤသို့ ကျင့်သုံး စောင့်ထိန်းခဲ့၏၊ ယခုလည်း ဤသို့ပင်ကျင့်သုံး စောင့်ထိန်း၏၊ နောင်တွင်လည်း ဤသို့ပင် ကျင့်မည် စောင့်ထိန်းမည်သာ ဖြစ်ပါသည်။
ဝိနည်းဓိုရ်ဆရာတော် အရှင်မြတ်တို့ ဘုရား-
တပည့်တော်များသည် ဘာဝနာမှုပြုရာတွင်လည်း ဗုဒ္ဓရှင်တော်မြတ် မပွင့်မီ သာသနာပ ဣသိဗြာဟ္မဏများ ကျင့်သုံးသည့် အစာငတ်ခံရခြင်း ခြိုးခြံစွာနေခြင်း, အတ္တစိတ်ကို ချက်တိုင်တစ်ခုတွင် တုတ်နှောင်ချည်ထားခြင်း, မဆုံးနိုင်သည့် ပျက်မှုနောက်လိုက်ခြင်း, ရုပ်တရား နာမ်တရားများ၏ မပြေမလည်ဖြစ်နေမှုကို သည်းခံလျက် ဇိမ်ခံနေခြင်း, မျက်စိမှိတ် နားပိတ်ကာ ကာယအတွင်း၌ မွေးရာပါ ကိလေသာတဏှာ အာသယကို တရကြမ်း မောင်းနှင်ထုတ်နေခြင်း, ဗဟိဒ္ဓရူပများကို စိုးရွံ့ကြောက်လန့်၍ တရကြမ်းရှောင်ရှားနေခြင်းဟူသော ကိလေသာခေါင်းပါးရန် ကာယနှိပ်စက်ရေးလမ်းစဉ်မျိုးကို မကျင့်သုံးကြဘဲ ဗုဒ္ဓရှင်တော်မြတ်၏ ဒုက္ခမဖြစ်ပေါ်ရေးအတွက် ကျင့်သုံးသည့် လမ်းစဉ်ဖြစ်သည်၊ အမြင်မှန် အတွေးမှန် အပြောမှန် အလုပ်မှန် သက်ထိန်းမှန် လုံ့လဥဿဟပြုမှုမှန် ဂရုစိုက်မှုမှန် တည်ငြိမ်မှုမှန်တို့ကိုသာ တိုးပွားသည်ထက် တိုးပွားအောင် ကြိုးစားလျက်ရှိပါသည်။ ဗုဒ္ဓရှင်တော်ဟောဖော်ညွှန်ပြသည့် လမ်းကြောင်းပေါ်၌သာ ယခင်ကလည်း ကျင့်သုံးလျက်ရှိသည်။ နောင်တွင်လည်း ကျင့်သုံးမည်သာဖြစ်ပါသည်။
ဝိနည်းဓိုရ်ဆရာတော် အရှင်မြတ်တို့ ဘုရား-
စောကနာဆရာတော်များ ဝိသေသစောဒနာပြုထားသည့် သီလခံယူခြင်း ဆုပေးဆုယူပြုခြင်း သပိတ်သွတ်ခြင်း စသည့်လုပ်ငန်းများက အတိတ်ကမည်သို့ဖြစ်ခဲ့သည်ဟူသော ဇာတကများနှင့် ပုံဆောင်မှု၊ အနာဂတ်ကာလတွင် မည်သို့သော သေဌေးကြီးဖြစ်လိမ့်မည်ဟူသော မြှောက်လုံးများသည် အတ္တစည်းဝိုင်းအတွင်း၌ ရှိသဖြင့် တပည့်တော်များ လက်ခံခြင်းမပြုသည်မှာ အမှန်ဖြစ်ပါသည်။
သမုဒယတဏှာကို အားပေးသော “ဣစ္ဆိတံ ပတ္ထိတံ တုယှံ ခိပ္ပမေဝ သမိဇ္ဈတု”ဟူသော ဆုပေးမှုမျိုးသည်လည်းကောင်း၊ ဘုရားလောင်း သိဒ္ဓတ္ထဘဝမှ ဗုဒ္ဓရှင်တော်မြတ် ဖြစ်သည်အထိ လေ့လာဆည်းပူးရမည့်အစား ဒီပင်္ကရာ မြတ်စွာဘုရား၏ ခြေတော်ရင်းဝယ် အင်္ဂါရှစ်ပါးနှင့် ပြည့်စုံသော ဘုရားဆုကိုတောင်း၍ ဒီပင်္ကရာမြတ်စွားဘုရားက ဖြစ်စေသတည်းဟု အမိန့်ပေးခြင်းသည် ရှည်ဝေးသော (၉၁) ကမ္ဘာထက်က ကိစ္စဖြစ်၍ လွန်ခဲ့ပြီးသော အတိတ်ကာလ၏ ဖြစ်ရပ်များကို အောက်မေ့တမ်းတနေမှုများသည် လည်းကောင်း၊ ဘုရားလောင်းသည် ခွေးမင်းဖြစ်၍ ခွေးသား (၅၀၀) ကို အုပ်ချုပ်ကာနေစဉ် ဗာရာဏသီပြည့်ရှင်က လူသားများကို အုပ်ချုပ်ရန် ထိုခွေးမင်းအား မင်းအဖြစ်တင်မြှောက်ခြင်းသည်လည်းကောင်း၊ ကုသိုလ်ကောင်းမှုများ အပြည့်အဝရှိပြီး တရားသဖြင့်စီရင်ဆုံးဖြတ်သော သုခမိန်မဟောသဓအမတ်သည် သေပြီးသည်၏အခြားမဲ့၌ အပါယဒုဂ္ဂတိဖြစ်သည့် တိရစ္ဆာန်မျိုးနွယ် ဘူရိဒတ်နဂါးဖြစ်ရခြင်းသည်လည်းကောင်း၊ ဤမှာဘက်ဘဝက ပေးလှူအပ်သော အလှူအကျိုးသည် ထိုမှာဘက်ဘဝ ပေတဂတိရောက်ရှိနေသူအား အကျိုးပေးသည်ဟူ၍ လည်းကောင်း ဤသို့သော ဒဏ္ဍာရီပုံပြင်များသည် အတ္တ၏နယ်ပယ်ကို ကျယ်သည်ထက် ကျယ်အောင် ချဲ့ပြီး ဗုဒ္ဓ၏ အနတ္တဘောင်သည် ကျဉ်းသည်ထက် ကျဉ်းလာစေသဖြင့် ထိုပုံပြင်များ၏ သင်ခန်းစာကို လက်ခံကျင့်သုံးခြင်း မပြုသည့်အတွက် အဓမ္မဝါဒီဟု စွပ်စွဲလျှင်လည်း ကျေနပ်ဝမ်းသာ ဝမ်းမြောက်စွာ ခံယူပါသည် ဘုရား၊ အကယ်၍ အရှင်ဘုရားများသည် အထက်ပါ ဒဏ္ဍာရီပုံပြင်များ ရှိနေသည့် အတ္တနယ်ကျယ်နေသော ထေရဝါဒပိဋကတ်များကို ဗုဒ္ဓရှင်တော်မြတ်၏ စစ်မှန်သောတရားဟု ဆုံးဖြတ်သတ်မှတ်ပါက တပည့်တော်များ လက်ခံကျင့်သုံးနိုင်ရန် ညွှန်ကြားပေးပါမည့်အကြောင်း လျှောက်ထား အသနားခံအပ်ပါသည် ဘုရား။
မှတ်ချက်။ ။ စောဒနာအမှတ် (၁၅) ကို သောဓနာခြင်းမပြုပေ။
သောဓနာအမှတ် (၁၆)
[သမ္မာဒိဌိ သုတေသနအဖွဲ့မှ ချေပချက်]
အမှတ် (၁၆) စောဒနာကို သောဓနာပြုချက်ပါ ဘုရား။
အမှတ် (၁၆) စောဒနာလွှာ အပိုဒ် (၃)၊ စာမျက်နှာ (၅၃) တွင် “သမ္မာဒိဌိတို့၏ ဘိုးတော်ကြီး ဦးဝါသဝကလည်း”ဟူ၍ လည်းကောင်း၊ ယင်းစောဒနာ စာမျက်နှာ (၅၄)၊ ကြောင်းရေ (၇) တွင် “သမ္မာဒိဌိသုတေသနသမားများနှင့် ၎င်းတို့၏ ဘိုးတော်ကြီး ဦးဝါသဝ”ဟူ၍လည်းကောင်း သုံးနှုန်းထားသည်ကို တွေ့ရှိရပါသည်။
၁။ တပည့်တော်တို့ သမ္မာဒိဌိ သုတေသနအဖွဲ့ဝင်များသည် ဆရာတော် ရှင်ဝါသဝ၏ တပည့်များ မဟုတ်ကြပါ၊ ဩဝါဒခံများ မဟုတ်ကြပါ၊ မည်သို့မျှ ဆက်စပ်မှုမရှိကြပါ၊ တစ်ဦးတလေမှလွဲ၍ အများစုမှာ ဆရာတော်ကြီး ရှင်ဝါသဝကို မမြင်ဘူးကြပါ။
၂။ မည်သို့မျှပတ်သက်ဆက်စပ်မှု မရှိသော ဆရာတော်ရှင်ဝါသဝကို တပည့်တော်တို့၏ “ဘိုးတော်ကြီး” အမည်တပ် စွပ်စွဲဖော်ပြသည်မှာ အလွန်မရိုးသား မဖြူစင် မဖြောင့်မတ်သည့် စွပ်စွဲချက်သာဖြစ်ပါသည်။ သမ္မာဒိဋ္ဌိ သုတေသနအဖွဲ့ဝင်များကို ဆော်လို နှက်လို သိက္ခာချလိုသော စောဒကပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ စေတနာဆိုး မနောဆိုးမှာ ထင်ရှားပေါ်လွင်လွန်းလှပါသည်၊ သမ္မာဒိဋ္ဌိ သုတေသနအဖွဲ့အကြောင်းကို ၎င်းတို့ ကောင်းစွာမသိကြောင်း ထင်ရှားနေပါသည်၊ ထို့ကြောင့် ဤဝေါဟာရ အသုံးအနှုန်းကို စောဒကရဟန်းတို့က ပြန်လည်ရုပ်သိမ်းပေးပါရန် ဝိနည်းဓိုရ်ခုံရုံး ဆရာတော်ဘုရားကြီးမှတစ်ဆင့် လျှောက်ထားပါသည်။
ထို့ပြင် စာမျက်နှာ (၅၄)၊ ကြောင်းရေ (၁၀) ၌-
“ဗုဒ္ဓအဘိဓမ္မာ” စာမျက်နှာ ၂၅၁-တွင် ရေးသားထားသော ဉာဏ်ကြီးရှင် ရှင်ဥက္ကဋ္ဌ၏ အဆိုအမိန့်ကိုလည်း တင်ပြပါရစေ ဘုရား။
“ဝိသာခါ ကျောင်းအမကြီးသည် လင်ယောက်ျားနှင့်၊ အနာထပိဏ်သူဌေးကြီးသည်မယားကြီးနှင့် နေကြ၏၊ သို့သော် ၎င်းတို့သည် တဏှာနှင့် ဥပါဒါန် မရှိကြတော့ဘဲ လင့်ဝတ်ငါးပါး မယားဝတ်ငါးပါး ပြုကြရုံမှတပါး အနုပါဒါန်တရားနှင့် နေထိုင်ကြသဖြင့် သောတာပန်ဖြစ်၍ သုခတရားကို ရနေကြ၏၊”
စဉ်းစားတော်မူပါ ဘုရား၊ သောတာပန်ဖြစ်၍ တဏှာ ဥပါဒါန် မရှိကြဘူးတဲ့ ဘုရား၊ အတော်လေးနက်တဲ့ ဥက္ကဋ္ဌ အဘိဓမ္မာပါ ဘုရား ဟူ၍ စောဒနာတင်ထားပါသည်။
ဤစောဒနာသည် လူပြိန်းကြိုက် စောဒနာချက်သာ ဖြစ်ပါသည်။
၁။ စောဒကပုဂ္ဂိုလ်သည် ကိုယ်လိုရာ စာပိုဒ်ကလေးတစ်ခုကိုသာ ဆွဲထုတ်၍ အကွက်မိပြီဟူသော စေတနာဆိုးဖြင့် စောဒနာခြင်းသာဖြစ်ပါသည်၊ ရှေ့နောက် ဆက်စပ်၍ အပြည့်အစုံမဖော်ပြဘဲ အပြစ်ဆိုချင်သည့်ဇောဖြင့် ကွက်၍ထုတ်ပြလိုက်သည်မှာ အလွန်မှားနေပါသည်။
ထိုစာပိုဒ်မှာ ဗုဒ္ဓအဘိဓမ္မာစာအုပ်တွင် သစ္စာအခန်း သမုဒယသစ္စာဉာဏ်သုံးပါး ဖော်ပြရာ၌ ဆရာတော်ဘုရားကြီး ရှင်ဥက္ကဋ္ဌ ရေးသားထားခြင်း ဖြစ်ပါသည်၊ ထိုအခန်းကို အပြည့်အစုံဖော်ပြပါမည်။
ပါဠိမူ
တံ ခေါ ပနိဒံ ဒုက္ခသမုဒယံ အရိယသစ္စံ ပဟီနန္တိမေ ဘိက္ခဝေ ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသု။ ပ။ အာလောကော ဥဒပါဒိ။
မြန်မာပြန်ချက်
ချစ်သားတို့ ဤဒုက္ခ၏ အကြောင်းမှန်ကို ငါပယ်၍ ပြီးခဲ့ပြီ၊ ဤသို့အားဖြင့် ရှေးက မကြားစဖူးကုန်သော တရားတို့၌ မျက်စိပွင့်လာ၏၊ ဉာဏ်လင်းလာ၏၊ နားလည်မှုရလာ၏၊ သိမှုရလာ၏၊ အလင်းရောင်ထွန်းလာ၏၊
ဝေဖန်ချက်
ထိုသမုဒယသစ္စာတွင် ၃-ပါး ထားသည်ကား-
ပထမ-သမုဒယသစ္စာ ဒုက္ခ၏ အကြောင်းမှန်သိရမည်၊ (သစ္စဉာဏ်)၊
သမုဒယသစ္စာကို ပယ်ရမည်၊ (ကိစ္စဉာဏ်)၊
သမုဒယသစ္စာကို ငါပယ်ပြီးပြီ၊ (ကတဉာဏ်)
ဟု သုံးမျိုး နားလည်ရမည်။
ဒုက္ခသစ္စာနှင့် သမုဒယသစ္စာမှာ ဒုက္ခသစ္စာကို ကမ္ဘာရှိ ဘာသာတိုင်းကသဘောတူ၏၊ လက်ခံ၏၊ ဒုက္ခ၏အကြောင်းမှန်ဖြစ်သော (၁) သမုဒယသစ္စာကိုမူ သဘောမတူကြချေ။
ဒုက္ခတရားသည် ဘုရာသခင်၏ အလိုတော်ကျ ဖန်ဆင်ထားသည်ဟု ငြင်းနေကြ၏၊ ကံကြောင့်ဖြစ်သည်ဟု ယူဆနေကြကုန်၏၊
အီတလီပြည်၌ အိတနာမီးတောင် ပေါက်ကွဲရာ ၎င်းကို တားဆီးရန်အလို့ငှာ ဘုရားသခင်ကို ရှိခိုး၍ ဆုတောင်းခဲ့ကြကုန်၏၊
ဂေါတမဗုဒ္ဓဘုရားကမူ ဤသို့မဟုတ်၊ မီးတောင်ပေါက်ကွဲတာဟာ သဘာဝအကြောင်းကြောင့် ဖြစ်သည်။
ထို့အတူ ဒုက္ခဖြစ်ကြောင်းတွေကို ရှာတော့လည်း အကြောင်းကို တွေ့ရှိတယ်၊ ဣဿရနိမ္မာန- ဖန်ဆင်းလို့ဖြစ်တာမကောင်း၊ အသင်တို့ ထင်မြင်ယူဆတိုင်း သတ္တဝါတွေကို ဘုရားသခင် ဖန်ဆင်းလျှင် ဒုက္ခကိုသုခဖြစ်အောင် ဖန်ဆင်းပါဟု ပြော၏၊
အမှန်တရားက ဒုက္ခ၏ အကြောင်းမှန်ကို ပယ်ရမည်၊ ၎င်းအကြောင်းမှန်ကို ပယ်မှ ဒုက္ခမှ လွတ်၍ သုခရမည်ဟု ဟော၏၊
သမုဒယ ဥပါဒါန်သည် ထင်ရှားရှိသောတရားမဟုတ်၊ မရှိသော တရားကို ရှိသည်ဟု ဥပါဒါန် စွဲနေကြခြင်းကြောင့် ဒုက္ခ ဖြစ်နေကြ၏၊ မပေါ်သေးသော ပစ္စည်းကို လိုချင်နေကြ၏၊ သိုလှောင်၍ ထားတာများ ရှိပါသလား၊ မရှိချေ။
ကြုံဖူး တွေ့ဖူးသော အရာကိုသာ လိုချင်နေကြ၏၊ မကြုံဖူး မတွေ့ဖူးတာကို လိုချင်ကြမှန်းပင် သိကြပါ၏လော။
ကြုံဖူး တွေ့ဖူးသော တရားတို့ကိုသာ ဥပါဒါန် ဖြစ်နေကြ၏၊ ပယ်တတ်တယ်ဆိုတာ မရှိတာမှ ပယ်လို့ရသည်၊ အရှိတရားကို အပယ်မခိုင်းချေ။
အကြောင်းကြောင့်ပေါ်သော မရှိသော ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နတရားကို ဆိုလိုသည်။
ဖြစ်သမျှ ဒုက္ခတွေဟာ အကြောင်းရှိရမည်၊ ဒုက္ခဖြစ်တာ အကြောင်းမကင်းချေ၊ ဒုက္ခဖြစ်တာ အကြောင်းမကင်းချေ၊ ဒုက္ခကို ဒုက္ခမှန်း သိကြလျှင် ပယ်ရမည်။
ဘုရားသခင်သည် အာရုံငါးပါး တောထ၍နေသော မြို့ရွာအတွင်းသို့ ဆွမ်းခံကြွသွား၏၊
သို့ရာတွင် အကြောင်းတရားကို ပယ်ပြီးဖြစ်၍ ၎င်းတို့သည် ဒုက္ခကို အပေးစွမ်းနိုင်ပေ၊ ဝိသာခါကျောင်းအစ်မကြီးသည် လင်ယောက်ျားနှင့်၊ အနာထပိဏ်သူဌေးကြီးသည် မယားနှင့် နေကြ၏၊
သို့သော် ၎င်းတို့သည် တဏှာနှင့် ဥပါဒါန် မပါကြတော့ဘဲ လင့်ဝတ်ငါးပါး မယားဝတ်ငါးပါး ပြုကြရုံမှတပါး အနုပါဒါန်တရားနှင့် နေထိုင်ကြသဖြင့် သောတာပန်ဖြစ်၍ သုခတရားကို ရနေကြ၏၊
ယခု မိမိပိုင်ဆိုင်သော ပစ္စည်းအားလုံးတို့သည် သေသောအခါ ထားပစ်ခဲ့ကြရမည်ဟု သိကြပြီးဖြစ်၍ မခွာနိုင်လောက်သော ဥပါဒါန်များ မဟုတ်ပေ။
ထို့ကြောင့် ဒုက္ခကို ဖြစ်စေတတ်သော သားသမီး ခင်ပွန်းနှင့် ပိုင်ဆိုင်သော ပစ္စည်းပစ္စယ မိမိကိုယ်ကာယပါ တဏှာသမုဒယ မထားကြပဲ အနုပါဒါနတရားနှင့် သုခချမ်းသာ ဖြစ်ကြရန် သမုဒယကို ကြိုးစား၍ပယ်သတ်ကြပါလေကုန်။
ထို့ပြင် ဗုဒ္ဓအဘိဓမ္မာ စာမျက်နှာ ၁၈၃၊ သမုဒယသစ္စာအဖွင့်တွင်-
ဝေဖန်ချက်
“တဏှာ” အိန္ဒိယနိုင်ငံ နွားကျောင်းသားစကား၊ ၎င်းတို့အလွန်ရေဆာလွန်းသောအခါ တရစ်ရှနာ ဟုခေါ်၏၊
၎င်းတရစ်ရှနာ ငန်းငန်းတက်ရေဆာသော အရပ်သုံးစကားကို ဂေါတမဗုဒ္ဓကယူ၍ မှတ်မိလွယ်စိမ့်သောငှာ တရစ်ရှနာလို့ သုံးထား၏၊
ကာလကြာမြင့် ရွေ့လျောခြင်းကြောင့် တဏှာဟု ဖြစ်နေ၏၊ တဏှာရင့်လာလျှင် ဥပါဒါန်ဖြစ်လာ၏...ဟူ၍ရှိပါသည်။
၂။ အထက်တွင် ဖော်ပြခဲ့သော ဆရာတော်ဘုရားကြီး ရှင်ဥက္ကဋ္ဌ၏ရေးသားချက်သည် စောဒကရဟန်းများ စောဒနာသော အဓိပ္ပာယ်မျိုး မဟုတ်ကြောင်း ထင်ရှားနေပါသည်၊ တဏှာ၏အဓိပ္ပာယ်ကို ဆရာတော်ကြီး ရှင်းထားရာ၌ “ငန်းငန်းတက် ဆာသော”ဟူသော ဝေါဟာရကို သတိပြုရပါမည်၊ အောက်စာပိုဒ်တွင် ပါရှိသော “မခွာနိုင်လောက်အောက် ဥပါဒါန်များ မဟုတ်ပေ”ဟူသော စကားကိုလည်း ထည့်သွင်းစဉ်းစားရပါမည်၊ သောတာပန်သည် ဒိဋ္ဌိနှင့် ဝိစိကိစ္ဆာမျှသာ ပယ်ရသေး၍ တဏှာနှင့် ဥပါဒါန်ကို အကြွင်းမဲ့မပယ်သတ်ရသေးကြောင်း တဏှာဥပါဒါန်ရှိသေးကြောင်း ဗုဒ္ဓဘာသာစာပေ လိုက်စားသူတိုင်း သိရှိကြပါသည်၊ ပိဋကတ္တယပါရဂူ ဖြစ်တော်မူသော ဆရာတော်ဘုရားကြီး ရှင်ဥက္ကဋ္ဌသည် တပည့်တော်တို့ထက်ပင် ပိုမို၍သိပါသေးသည်၊ ထို့ကြောင့်ပင် “တဏှာနှင့် ဥပါဒါန် မပါကြတော့ဘဲ”ဟူ၍ ဝေါဟာရကို ရွေးချယ်ပြီး သုံးနှုန်းထားပါသည်၊ မူရင်း ပုံနှိပ်စာအုပ်၊ စာမျက်နှာ ၂၅၁-ကြောင်းရေ(၁၂)၌ “တဏှာနှင့် ဥပါဒါန် မပါကြတော့ဘဲ”ဟု အတိအလင်း ရှိနေပါလျက် စောဒကရဟန်းတို့က “တဏှာနှင့် ဥပါဒါန် မပါကြတော့ဘဲ”ဟု အမှားထည့်သွင်းပြီး လုပ်ကြံစွပ်စွဲထားကြသည်မှာ ယင်းတို့၏ စေတနာဆိုးကို ဖော်ပြရာရောက်ပါသည်၊ “မပါ”ဟူသော ဝေါဟာရနှင့် “မရှိ”ဟူသော ဝေါဟာရတို့၏ အနက်အဓိပ္ပါယ် အလွန်ခြားနားပါသည်၊ ပမာဒလေခ-မှားရေးမိသည်ဟု တပည့်တော်တို့ မယူဆနိုင်ပါ၊ “သောတာပန်ဖြစ်၍ ဥပါဒါန် မရှိကြဘူးတဲ့ ဘုရား...”ဟူသော စောဒနာချက်ကိုကြည့်ခြင်းအားဖြင့် တမင်သိလျက်နှင့် ချွတ်ယွင်းချက်စကားကိုဆိုခြင်း, မဟုတ်မမှန် လုပ်ကြံ စွတ်စွဲထားခြင်းဖြစ်ကြောင်း ငြင်း၍မရနိုင်ပါပေ။
ယင်းတို့၏ စောဒနာချက် မှားယွင်းကြောင်း အထောက်အထားအဖြစ် ဗုဒ္ဓအဘိဓမ္မာစာအုပ် နှစ်အုပ်ကို ပူးတွဲတင်ပြပါသည်။
ဝိနည်းဓိုရ်ခုံရုံး ဆရာတော်ဘုရားကြီးများ အမှန်အတိုင်း သိမြင်တော်မူရန်သာ သောဓနာလွှာ တင်ရခြင်းဖြစ်ပါသည် ဘုရား။
သောဓနာအမှတ်(၁၇)
[သမ္မာဒိဋ္ဌိသုတေသနအဖွဲ့မှ ချေပချက်]
အမှတ် (၁၇) စောဒနာလွှာကို သောဓနာပြုချက်ပါ ဘုရား။
အပိုဒ်(၃)တွင် “ဦးဥက္ကဋ္ဌဟာ ဓမ္မာစကြာတရားကို လက်ခံတယ်၊ လေးစားတယ် ဟူ၍ထင်မှတ်နေကြပါတယ်”ဟူ၍ လည်းကောင်း၊ “ဦးဥက္ကဋ္ဌ ဓမ္မာစကြာသည်ကား ဘုရားဟော ဓမ္မာစကြာမဟုတ်ကြောင်းကို မသိကြပါဘုရား” ဟူ၍လည်းကောင်း စောဒကရဟန်းတော်များက စွပ်စွဲထားကြပါသည် ဘုရား။
လူသေလူဖြစ်ကျမ်းကို ဆော်ချင်နှက်ချင်သည့်ဇောဖြင့် ဆန္ဒလွန်ပြီး စွပ်စွဲထားသည့် စွပ်စွဲချက်သာ ဖြစ်ပါသည် ဘုရား။
၁။ ဆရာတော်ဘုရားကြီး ဦးဥက္ကဋ္ဌသည် ဓမ္မစကြာတရားတော်ကို လက်ခံကြောင်း လေးစားကြောင်း မျက်မြင်ကိုယ်တွေ့ ဖြစ်ပါသည် ဘုရား၊ ဆရာတော်ကြီးသည် ဓမ္မစကြာကို နှစ်ပေါင်း(၄၀)ကျော် ဟောတော်မူခဲ့ပါသည်၊ မြန်မာနိုင်ငံ အရပ်ရပ်မှ ပင့်လျှောက်ကြသည့် တရားပွဲများတွင်လည်း ဓမ္မစကြာတရားတော်ကိုပင် အဓိကထား၍ ဟောကြားတော်မူပါသည်၊ ရန်ကုန်မြို့၊ ရှင်အာဒိစ္စဝံသကျောင်းတိုက် နာယကဆရာတော် ရှင်ပညာဇောတ၏ အန္တိမစျာပနပွဲတွင် ဓမ္မစကြာတရားတော် တစ်ခုတည်းကိုပင် (၇) ညတိုင်တိုင် ဆက်၍ဟောကြားခဲ့ရာ ကျောင်းဝင်းအပြည့် တရားနာပရိသတ် လာရောက်နာကြားသည်ကို ကိုယ်တိုင်ကိုယ်ကျ ကြုံတွေ့ခဲ့ဖူးပါသည် ဘုရား။
၂။ ဆရာတော် ရှင်ဥက္ကဌ ဖော်ထုတ်ဟောကြားတော်မူသော ဓမ္မစကြာတရားတော်သည် ဘုရားဟော ဓမ္မစကြာသာ ဖြစ်ကြောင်း တပည့်တော်များကိုယ်တိုင် သိရှိနားလည်ကြပါသည် ဘုရား၊ သဘောပေါက်ကြပါသည် ဘုရား၊ ရဟန်းရှင်လူ အများကလည်း လက်ခံအတည်ပြုကြပါသည် ဘုရား။
စောဒကရဟန်းတော် အရှင်မြတ်များကိုယ်တိုင် သိရှိနားလည်သဘောပေါက်ရန်အတွက်လည်းကောင်း၊ အတု နမူနာယူနိုင်ရန်လည်းကောင်း၊ ဒုက္ခအေးလိုသူ ဒါယကာ ဒါယိကာများအား ကိုယ်တိုင်ဟောကြားတတ်စေရန် လည်းကောင်း၊ ရိုးသားသန့်စင်သော စေတနာဖြင့် ဆရာတော်ကြီး ရှင်ဥက္ကှဌ ဟောကြားတော်မူသည့် ဗုဒ္ဓဓမ္မစကြာမူရင်းကို စောဒကရဟန်းတော်များ ဤဝိနည်းဓိုရ်ခုံရုံးတွင် သက်သေခံအဖြစ် တင်ပြထားသော “ရှင်ဥက္ကဌ၏ ဗုဒ္ဓအဘိဓမ္မာ” စာအုပ် စာမျက်နှာ ၁၇၀ မှ ၂၆၀ အထိကို စေ့စပ်သေချာစွာ ဖတ်ရှုလေ့လာတော်မူပါမည့်အကြောင်း လျှောက်ထားအပ်ပါသည် ဘုရား၊ ယင်းသည် ဗုဒ္ဓဟော ဓမ္မစကြာတရားတော် စစ်စစ်သာဖြစ်ကြောင်း မျက်ဝါးထင်ထင်တွေ့မြင်ရပြီး စောဒကရဟန်းတော်များ မိမိတို့အမှားကို သံဝေဂဉာဏ်ပွားများနိုင်စေရန် သောဓနာပြုရပါတော့သည် ဘုရား။
မှတ်ချက်။ ။ စောဒနာအမှတ် (၁၈) ကို သောဓနာခြင်း မပြုပေ။
သောဓနာအမှတ် (၁၉)
[သမ္မာဒိဋ္ဌိ သုတေသနအဖွဲ့မှ ချေပချက်]
အမှတ် (၁၉) စောဒနာလွှာကို သောဓနာချက်ပါ ဘုရား။
ဆရာတော်ကြီးများ ဘုရား-
၁။ ဤစောဒနာလွှာတွင် “ဗုဒ္ဓဘုရားသခင်အား သာမန်လူသားတစ်ယောက်ထက် ပို၍ အထင်မကြီးကြပါဘုရား”ဟူသော စွပ်စွဲချက်သည် အသားလွတ် စွပ်စွဲချက်သာ ဖြစ်ပါသည်၊ တပည့်တော်တို့က ဗုဒ္ဓမြတ်စွာကို အရှင်ဘုရားတို့ထက် ပို၍ပင် အထင်ကြီးကြပါသည်၊ ကြည်ညိုလေးစားကြပါသည်၊ အတ္တဒိဋ္ဌိ ထူပြောသော ကမ္ဘာလောကကြီးတွင် အနတ္တဟူသော ဆန့်ကျင်ဘက် အသုံးအနှုန်း အတွေးအခေါ်ဖြင့် အတ္တလောကကြီး တုန်လှုပ်သွားအောင် ကြွေးကြော်၍ သစ္စာတံခွန်လွှင့်ပြီး ကမ္ဘာကို အလင်းဓာတ်ကြီး ပေးတော်မူခဲ့သည့် အတုလပုဂ္ဂိုလ်မြတ်ကြီးအဖြစ် အသိအမှတ်ပြု၍ တကယ်ကြည်ညိုလေးစားကြပါသည်၊ အပေါ်ယံဟန်ပြ ကြည်ညိုသူများ မဟုတ်ကြပါ၊ ကြည်ညိုဟန်ပြပြီး စားပေါက်ထွင်သူများ မဟုတ်ကြပါ၊ သန့်သန့်စင်စင်ဖြင့် မိမိကိုယ်တိုင် သဘောပေါက် နားလည်၍ ကြည်ညိုကြသူများသာ ဖြစ်ကြောင်း စောဒကရဟန်းတော်များအား အသိပေးပါသည် ဘုရား။
၂။ ဗုဒ္ဓဝင်ကိစ္စကို တပည့်တော်တို့ သောဓနာ မပြုချင်ကြပါ၊ စိန္တိတံ သတ္တသင်္ချေယျံ၊ ဝါစကံ စသည်ဖြင့် ပိဋကတ်မဝင်ကျမ်းများ၏ အဆိုအမိန့်ကို တပည့်တော်တို့ မဆန်းစစ်သင့်ပေဘူးလား၊ “မာ ပိဋကသမ္ပဒါနေန ဂဏှိတ္တ”ဟူ၍ပင် ဗုဒ္ဓဟောမြွက်တော်မူခဲ့ပါသေးသည်၊ ဗုဒ္ဓဝင်ကျမ်းများတွင် ဗုဒ္ဓ၏ ဂုဏ်တော်ကို ထိခိုက်စေသည့်အကြောင်းအရာ အများအပြား ပါဝင်နေကြောင်း ငြင်းနိုင်လျှင် ငြင်းဆိုတော်မူကြပါ။
၃။ မှတ်ချက်။ ။ “လောကရေး မလိမ်မာ၍သာ ဆင်ဖြူတော်ကို ရှုတ်ချရေးသားခြင်း ဖြစ်သည်”ဟူသော ထိုစောဒကရဟန်းတော်တို့၏ ရေးသားချက်သည် မျက်မှောက်ခေတ်ကို ပြက်ရယ်ပြုသည့် ရှက်စရာပြက်လုံးသာ ဖြစ်ပါသည် ဘုရား။
၄။ စောဒနာတင်သွင်းလွှာ စာမျက်နှာ (၆၈)၊ အပိုဒ် ၃ မှာ စောဒကရဟန်းတစ်ပါးက သမ္မာဒိဌိ သုတေသနအမည်ကို ခံယူကြသော လူတန်းစားတို့သည် ရိုးဖြောင့် မှန်ကန်သော ဗုဒ္ဓဘာသာများ မဟုတ်ကြကြောင်း သူတို့၏ အတင်းဆိုးဖြင့် ရေးသားထားသော စာများက သက်သေခံလျက်ရှိပါသည် ဘုရား၊ သူတို့၏ အတွင်းသား အပြောအဟောများသည် ဇာတ်သိမ်းသွားကြပြီဖြစ်သော ပဲခူးရိုးမပေါ်မှ တောခိုကွန်မြူနစ်များ၏ အပြောအဆိုနှင့် တစ်ထပ်တည်း ချွတ်စွပ်တူနေပါသည် ဘုရား၊ သို့ဖြစ်၍ သမ္မာဒိဋ္ဌိသုတေသနဆရာတို့သည် ဗုဒ္ဓကို ပူးကပ်ခွာကပ်စနစ်ဖြင့် ဖျက်ဆီးနေကြသော အဓမ္မဝါဒီများ ဖြစ်ကြောင်း သေချာပါသည် ဘုရားဟု လျှောက်ထားခဲ့ပါသည်။
၅။ စောဒနာတင်သွင်းလွှာတွင် နိဒါန်းတင်ဆက်သော စောဒနာရဟန်းက နိဒါန်းအပိုဒ် (၁) တွင် ပြည်ထောင်စု ဆိုရှယ်လစ်သမ္မ မြန်မာနိုင်ငံတော်တွင် ပြည်ထောင်စုသူ ပြည်ထောင်စုသားတိုင်းသည် မိမိတို့ ကြိုက်နှစ်သက်ရာဘာသာကို လွတ်လပ်စွာ ကိုးကွယ်ခွင့်ရှိကြပါသည်၊ မည်သည့်ဘာသာကိုမျှ မကိုးကွယ်လိုသူတို့လည်း ဘာသာမဲ့အဖြစ် နေထိုင်ခွင့် ရှိကြပါသည်ဟု ဖော်ပြပါသည်။
ဖော်ပြပါ စောဒနာရဟန်းတော်၏ လျှောက်ထားချက်အရ တစ်ဦး၏သဘော ဆိုလိုချက်ကို တစ်ဦးက သဘောပေါက်မှုမရှိဟု သဘောရပါသည်၊ နိဒါန်းတင်သွင်းသော ရဟန်းတော်၏ အယူအဆအရဆိုလျှင် ဘာသာမဲ့တို့၏ ခံစားခွင့်အရ တပည့်တော်တို့သည် မည်သည့်ဘာသာမျှ မကိုးကွယ်လျှင် မည်သူ၏ စောဒနာတင်သွင်းမှု ခံရခြင်းမှ ကင်းလွတ်မည် ဖြစ်ပါသည်၊ ယခု တပည့်တော်တို့မှာ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင် သမ္မာဒိဋ္ဌိအဖွဲ့ဝင်များဖြစ်ရာ ဗုဒ္ဓဘာသာကို လွပ်လပ်စွာ ကိုးကွယ်မှုပြုမှ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိများ ဖြစ်လိုဖြစ်၊ အဓမ္မဝါဒီများ ရုပ်ကြမ်းဝါဒီများ ဖြစ်လိုဖြစ်၊ သံယောင်နောက်လိုက်များ ဖြစ်လိုဖြစ်၊ ဇာတ်သိမ်းမကောင်းခဲ့သော ပဲခူးရိုးမပေါ်မှ ကွန်မြူနစ်များနှင့် တစ်ထပ်တည်း ချွတ်စွပ်တူလိုတူဖြင့်ပယ်ပယ်နယ်နယ် အစွပ်အစွဲများ ခံရပါသည်၊ တကယ်ဖြစ်သင့်သည်မှာ ယခု စောဒကရဟန်းများလည်း ဗုဒ္ဓ၏တပည့်သာဝက ဖြစ်၍သာသနာ့ဘောင်အတွင်းရှိ ရဟန်းတော်များ ဖြစ်ပါသည်၊ တပည့်တော်တို့မှာလည်း ဗုဒ္ဓ၏ တပည့်သာဝက လူသားများဖြစ်၍ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များဖြစ်ကြပါသည်။
ဤသို့ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များသည် အချင်းချင်း အပြန်အလှန် မေတ္တာကရုဏာရှေ့ထား၍ ကွဲလွဲသည် ဖြစ်စေ၊ မကွဲလွဲသည် ဖြစ်စေ ဓမ္မရေးရာများကို အယူသည်း အယူသန်မရှိဘဲ ပထမအဆင့်အနေဖြင့်လည်းကောင်း အကြိမ်ကြိမ်အထပ်ထပ်ဖြင့်လည်းကောင်း၊ ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးသင့်ပါသည်၊ ရဟန်းတော်များအနေဖြင့် တပည့်တော်တို့အားမည်သို့လိုက်နာမည်ကို ညွှန်ပြဆုံးမ ဩဝါဒပေးသင့်ပါသည်၊ ယင်းသို့ ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးပါလျှင် အချို့ရဟန်းများ သုံးစွဲသော အာဏာစက်ဆိုသော ဝေါဟာရ လုံးဝမပါလာတော့ဘဲ အစဉ်အလာအားဖြင့် ရဟန်းတော်များကို ကြည်ညိုခဲ့သော လူသားများသည် ပြေလည်မှုရကာ အမြင်ချင်းတူကာ ဤသို့သော ဝိနည်းဓိုရ်ခုံရုံးသို့ ရောက်ဖွယ်ရာ မရှိဟု ရိုးသားစွာ မြင်မိပါသည် ဘုရား။
၆။ ဗုဒ္ဓဘာသာကို ဘာသာဝင်အချင်းချင်း မည်သို့မြင်ရမည်၊ မည်သို့သဘောပေါက်ခံယူရမည်၊ မည်သို့မြင်၍ မည်သို့သိလျှင် မည်သို့သဘောပေါက်လျှင် ဗုဒ္ဓဘာသာဖြစ်သည်၊ အသိအမြင်များမှ ကွဲလွဲလျှင် ဗုဒ္ဓဘာသာအယူအဆနှင့် ကွဲလွဲသည်၊ ဗုဒ္ဓဘာသာမဟုတ်ဟု အကျိုးအကြောင်း အချက်အလက်နှင့် ခိုင်ခိုင်မာမာ ပြောရမည့်အစား သမ္မာဒိဋ္ဌိအဖွဲ့ဝင်များသည် မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိများဖြစ်သည်၊ တောခိုကွန်မြူနစ်တွေနှင့် ချွတ်စွပ်တူနေပေသည်၊ ၎င်းတို့သည် အဓမ္မဝါဒီများ ဖြစ်သည်ဟု ဇွတ်တရွတ်ပင် အမြင်တစ်ခုမှမရှိသော မျက်ကန်းသဖွယ် လက်ညှိုးတငေါက်ငေါက်ဖြင့် ဒေါသအပြည့်စွပ်စွဲသွားပါသည်။
သဘာပတိနှင့် အဖွဲ့ဝင်ဆရာတော်အရှင်မြတ်တို့ ဘုရား-
တပည့်တော်တို့ သမ္မာဒိဋ္ဌိသုတေသနအဖွဲ့သည် သာသာရေးစစ်စစ်ဘာသာရေးသန့်သန့် ဘာသာရေး သက်သက်သာ ဖွဲ့ထားသော အဖွဲ့ဖြစ်ပါသည်၊ ထိုအကြောင်းကို ရှင်းပြမည် ဖြစ်ပါသည်။
၇။ စောဒကရဟန်းတော် စွပ်စွဲသော ကွန်မြူနစ်များနှင့် ချွတ်စွပ်တူနေပါသည်ဆိုရာ ကွန်မြူနစ်များမှာ ဘာသာရေးအဖွဲ့ မဟုတ်ပါ၊ နိုင်ငံရေးပါတီဖြစ်ပါသည်၊ ပြည်ထောင်စု ဆိုရှယ်လစ်သမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော်၏ ဥပဒေစည်းဝိုင်းအတွင်း၌ မရှိသော ဥပဒေပြင်ပ၌ရှိသော နိုင်ငံတော်ကို ထောင်ထားခြားနားသော ပါတီဖြစ်ပါသည်၊ တပည့်တော်တို့ သမ္မာဒိဋ္ဌိသုတေသနအဖွဲ့သည် ဘာသာရေးအဖွဲ့ဖြစ်၍ ဥပဒေစည်းဝိုင်းအတွင်း၌ရှိသော မိမိတို့ဆန္ဒပြုမဲပေးထားသော အစိုးရမှာ နိုင်ငံတော် တိုးတက်ဖွံ့ဖြိုးသာယာရေးကို ဆောင်ရွက်နေသည့် မိမိတို့ နိုင်ငံတော်အစိုးရပင်ဖြစ်ပါသည်၊ တပည့်တော်တို့အဖွဲ့အနေဖြင့် အကြွင်းမဲ့နိုင်ငံတော်အားသစ္စာခံထားပါသည်၊ တပည့်တော်တို့အဖွဲ့သည် ကွန်မြူနစ်များကို မစဉ်းလည်း မစဉ်းစားပါ၊ နားလည်းမလည်ပါ၊ မည်သို့မျှ ပတ်သက်ခြင်းလည်း မရှိပါ၊ တပည့်တော်တို့ သမ္မာဒိဋ္ဌိအဖွဲ့ဝင်များသည် မြန်မာ့ဆိုရှယ်လစ်လမ်းစဉ်ပါတီ၏ ခေါင်းဆောင်မှုကို ခံယူထားကြပါသည်၊ အဖွဲ့ဝင်များတွင် လမ်းစဉ်ပါတီဝင်များ ပါတီအလံတော်အောက်ရှိ အစည်းအရုံးများတွင် ကျရာတာဝန်များဆောင်ရွက်လျက်ရှိသူများလည်း ပါဝင်ကြပါသည်၊ နိုင်ငံတော်အစိုးရ၏ တာဝန်များကို ထမ်းဆောင်နေသူများ တာဝန်ယူသူများလည်း ရှိနေပါသည်၊ ဤသို့ဖြင့် နိုင်ငံတော်၏ အသိုင်းအဝိုင်းတွင် ရပ်တည်လျက် ရှိပါသည်၊ ထို့ကြောင့်ပင် မြန်မာ့ဆိုရှယ်လစ်လမ်းစဉ်ပါတီက ဦးဆောင်ဆင်နွှဲနေသော ဆိုရှယ်လစ်စနစ် တည်ဆောက်မှုတွင် အင်တိုက်အားတိုက် ပါဝင်လျက်ရှိပါသည်၊ တပည့်တော်တို့၏ အမျိုသားခေါင်းဆောင်ကြီးမှာ လမ်းစဉ်ပါတီ၏ ဥက္ကဌကြီးသာ ဖြစ်ပါသည်။
၈။ တပည့်တော်တို့သည် ဘာသာရေးအရသာ နိုင်ငံသားတိုင်း၏ မျက်လုံးအိမ်သဖွယ်ဖြစ်သော အားထားရမည် လိုက်နာကျင့်သုံးရမည်ဖြစ်သော ပြည်ထောင်စုဆိုရှယ်လစ်သမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ စာအုပ်စာမျက်နှာ(၂၁၃) အပိုဒ်-၁၅၆(က)မှာ အတိအလင်း ပြဌာန်းထားသည်မှာ-
နိုင်ငံသားတိုင်း လွတ်လပ်စွာ တွေးတောကြံဆခွင့် လွတ်လပ်စွာ ယုံကြည်ခွင့်မည်သည့်ဘာသာကိုမဆို လွတ်လပ်စွာ ကိုးကွယ်ပိုင်ခွင့်ရှိသည်ဟု ပေးထားသော နိုင်ငံသားများအတွက် ရပိုင်ခွင့်ပေးထားသော ဘောင်အတွင်းကသာ ဘာသာရေးကို ဆောင်ရွက်ခြင်းဖြစ်ပါသည်၊ တပည့်တော်တို့သည် ယင်းဘာသာ လွတ်လပ်ခွင့်အရ ဖွင့်ဆိုထားသော နိုင်ငံသားတိုင်းသည် လွတ်လပ်စွာ ယုံကြည်ခွင့် တွေးတောကြံဆခွင့် မည်သည့်ဘာသာကိုမဆို ယုံကြည်ကိုးကွယ်ခွင့်ရှိကြပေသည်၊ သို့ရာတွင် ဤလွတ်လပ်ခွင့်များကို ကျင့်သုံးရာ၌ လုပ်သားပြည်သူတို့၏ အကျိုးစီးပွားကိုလည်းကောင်း၊ စည်းကမ်းသေသပ် တည်ငြိမ်ရေးကိုလည်းကောင်း ဆန့်ကျင်ဖောက်ဖျက်ရာ ရောက်စေမည့် လွတ်လပ်မှုမျိုးမဖြစ်စေသင့်ပေ၊ ဘာသာရေးကို နိုင်ငံရေးအကျိုးကိစ္စ အလို့ငှာလည်းကောင်း ဘာသာရေးကို ဘမ်းပြ၍ မိမိကိုယ်ကျိုးငှာလည်းကောင်း သုံးစွဲခွင့် မရှိပေ။
မြန်မာနိုင်ငံရေးသမိုင်းတွင် နိုင်ငံရေး ရည်မှန်းချက်များအတွက် ဘာသာရေးကို ခုတုံးလုပ်ခဲ့သဖြင့် တိုင်းရင်းသား စည်းလုံးညီညွတ်ရေးကို ထိခိုက်ခဲ့ပေသည်။
ထို့ကြောင့် နိုင်ငံရေးအကျိုးအလို့ငှာ ဘာသာရေးအဖွဲ့အစည်းများနှင့် ဘာသာရေးကို ခုတုံးလုပ်၍ သုံးစွဲခြင်း မပြုနိုင်စေရန် ဥပဒေပြဌာန်းရမည်ဖြစ်ကြောင်း ဤပုဒ်မတွင် ဖော်ပြထားပါသည်၊ သို့ပါသောကြောင့် သဘာပတိနှင့် ဆရာတော်အရှင်မြတ်များဘုရား ... တပည့်တော်တို့ သမ္မာဒိဋ္ဌိသုတေသနအဖွဲ့ဝင်များသည် ဖော်ပြပါ ဘာသာလွတ်လပ်ခွင့် ယုံကြည်ခွင့်နှင့် မိမိတို့ လိုက်နာကျင့်သုံးရမည့် စည်းကမ်းများကို ကျကျနန သဘောပေါက်နားလည်ပါ၍ နိုင်ငံတော်၏ နိုင်ငံရေးနယ်ပယ် စည်းကမ်းနှင့် နိုင်ငံသားတို့၏ ဘာသာရေးစည်းကမ်းကို လိုက်နာကျင့်သုံးလျက်ရှိပါကြောင်း လျှောက်ထားပါသည် ဘုရား။
၉။ ယခုစွပ်စွဲသော စောဒကရဟန်း၏ ရှုပ်ထွေးစွာ တပည့်တော်တို့အား ဘာသာရေးဘောင်အတွင်း နယ်အတွင်း၌သာ ပြောဆိုရမည့်အစား နိုင်ငံတော်၏ ဆန့်ကျင်ဘက် ကွန်မြူနစ်တို့နှင့် ရောထွေးကာ လုံးပစ်ကာ အကြောင်းအကျိုး ခိုင်မာမှုမရှိဘဲ တင်ပြလာသည်မှာ တပည့်တော်တို့အား ဒုက္ခရောက်စေလိုသည့် ပါပိစ္ဆစိတ်ဓာတ်များ ထိုရဟန်းတို့တွင် ရှိနေကြောင်း အလွန်ပင်ထင်ရှားနေ၍ အမှောင့်ပယောဂ ကင်းမှကင်းပါရဲ့လားဟု ထင်မြင်လာရပါသည်၊ တပါးသူကို ရန်လိုကာ အာဃာတထားကာ အပြစ်ရစေခြင်းငှာ ဘာသာရေးစည်းဝိုင်းထဲက မဆွေးနွေးဘဲ စောဒနာမလုပ်ဘဲ တစ်ခါတည်းနဲ့ အပြစ်ရသွားအောင် နိုင်ငံရေးပုဒ်မတစ်ခု တပ်ကာ လုပ်လိုက်မည်ဟု အံတခဲခဲ ဒေါသတကြီးကြီးဖြင့် စောဒနာ တင်သွင်းလာသဖြင့် များစွာမှ ထိုရဟန်းအား ကရုဏာသက်မိပြီး စိတ်မကောင်းခြင်း ဖြစ်ရပါသည် ဘုရား။
တစ်ဖန် နိုင်ငံရေးပုဒ်မတပ်ဖို့ အားမရသေးဘဲ ဗုဒ္ဓဘာသာကို ပူးသတ်စနစ်ဖြင့် ဖျက်ဆီးနေကြသော အဓမ္မဝါဒီများ ဖြစ်ကြကြောင်း ထပ်ကွန့်ထားပြန်သေးရာ ဗုဒ္ဓဘာသာကို ဘယ်သူတွေက ပူးသတ်ဖျက်ဆီးနေသည်ကို ယခု လောလောလတ်လတ်ပင် နိုင်ငံ၌ ပေါ်လွင်နေကြပါသည်၊ အကြောင်းတရားတစ်ခုဖြင့် တင်ပြလာရလျှင် တစ်စုံတစ်ခုသော ကိစ္စတစ်ရပ်အတွက် ပျက်စီးသွားရခြင်းသည် အပြင်ကလုပ်လို့မရ အတွင်းစည်းကသာ လုပ်မှရသည် ဆိုသည်ကို စောဒကရဟန်းတော်များ သတိထားစေလိုပါသည်၊ အဖွဲ့ဆိုတာ ရဟန်းသံဃာများ လုံးဝမပါပါ၊ လူသားအချင်းချင်း အမှန်တရား ရှာဖွေသော ငြိမ်းအေးမှုရှာသော ဘာသာရေးယုံကြည်ချက် တူသူများသာပါသော လူသားများဖြစ်ရာ သင်္ကန်းတော်ဝတ် ရဟန်းများအဖြစ် အတွင်းစည်းကနေသော သာသနာ့ ဝန်ထမ်းများ မဟုတ်ဟု ပြောလိုပါသည် ဘုရား၊ သာသနာကို ဖျက်ဖို့ အဓမ္မဝါဒီများ မဖြစ်ဘဲ နိုင်ငံတော်အစိုးရနှင့်လည်းကောင်း၊ သံဃာတော်အရှင်သူမြတ်များနှင့်လည်းကောင်း သာသနာသန့်ရှင်းရေးကို ပါနိုင်ဖွယ်ရာရှိသော တပည့်တော်တို့သည် ဓမ္မဝါဒီစစ်စစ်များသာဖြစ်ပါသည် ဘုရား။
မှတ်ချက်။ ။ စောဒနာအမှတ်(၂၀)နှင့်(၂၁)တို့ကို သောဓနာခြင်းမပြုပေ။
နိဂုံး
နိုင်ငံတော် သီးခြား ဝိနည်းဓိုရ်ခုံရုံး အမှတ်(၂) သဘာပတိဆရာတော်ဘုရားကြီးနှင့် အဖွဲ့ဝင်ဆရာတော် အရှင်သူမြတ်တို့ ဘုရား-
ယခုအခါတွင် တစ်ဖက်သော စောဒနာရဟန်းတော် အရှင်သူမြတ်များ တင်သွင်းသည့်စောဒနာများအတွက် တပည့်တော်တို့ သမ္မာဒိဋ္ဌိသုတေသနအဖွဲ့ချုပ်က တာဝန်ကျသော အစိတ်အပိုင်းအားလုံးကို တပည့်တော်များ သောဓနာပြုသင့်သမျှ တပည့်တော်တို့ ခြွင်းချက်မထားခဲ့ပါ၊ ယခု နိဂုံးချုပ်အဖြစ် လျှောက်ထားသင့် လျှောက်ထားရာများကို လျှောက်ထားခွင့်ပြုတော်မူပါ ဘုရား။
တပည့်တော်တို့ သောဓနာပြုရာ၌ နိဒါန်းတွင် လျှောက်ထားခဲ့သည့်အတိုင်း ပုဂ္ဂလဒိဋ္ဌာန်မဖက်ဘဲ ဓမ္မဒိဋ္ဌာန်သက်သက်သာ သောဓနာပြုခဲ့ကြောင်း ဆရာတော်ဘုရားကြီးများ ကိုယ်တော်တိုင် အကြားပင် ဖြစ်ပါသည် ဘုရား။
စောဒကရဟန်းတော် အရှင်မြတ်များကိုလည်း တပည့်တော်များ မည်သို့မျှ သဘောမထားပါ၊ အမျက်အာဃာတလည်း လုံးဝ မရှိပါ၊ သူတို့လည်း သူတို့ကိစ္စ သူတို့တာဝန်ကို ရိုးသားစွာထမ်းဆောင်ခြင်းမျှသာ ဖြစ်သည်ဟု သဘောပိုက်မိပါသည် ဘုရား၊ တပည့်တော်များသည်လည်း မိမိ၏ တာဝန်တစ်ခုကို ကျေပွန်အောင် ထမ်းဆောင်လိုက်ခြင်းမျှသာဖြစ်ပါသည် ဘုရား။
ထို့ကြောင့်ပင် တပည့်တော်များအား ဓမ္မဝါဒီများ ဖြစ်သည်ဟူ၍လည်းကောင်း၊ တပည့်တော်များ လက်ခံကျင့်သုံးနေသည့် ဗုဒ္ဓမြတ်စွာ၏ သစ္စာလေးပါး၊ အနတ္တနှင့် ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒတို့မှ ဆင့်ပွားဓမ္မရေးရာ တင်ပြချက်များကို ဓမ္မဝါဒဖြစ်သည်ဟူ၍လည်းကောင်း ကြေညာပေးရန် အသိအမှတ်ပြုပေးပါရန် ဆရာတော်ဘုရားများအား တပည့်တော်များ လုံးဝမတောင်းဆိုလိုပါ ဘုရား၊ ဆရာတော်ဘုရားကြီးများ၏ ဆန္ဒတော်အတိုင်းသာလျှင် ဗုဒ္ဓမြတ်စွာ၏ မျက်နှာတော် တစ်ခုတည်းကိုသာ ထောက်ထား၍ အဆုံးအဖြတ် ပြုတော်မူကြပါ အရှင် ဘုရား။
တပည့်တော်များ သမ္မာဒိဋ္ဌိသုတေသန အဖွဲ့ချုပ်ကတော့ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာ၏ တပည့်သားအစစ် ဖြစ်တော်မူခဲ့သော ဆရာတော်အရှင်ဥက္ကဋ္ဌ၏ တပည့်များပီပီ နိုင်ငံတော် သီးခြားဝိနည်းဓိုရ်ခုံရုံး ဆရာတော်ဘုရားကြီးများ၏ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို ကြည်သာရွှင်ပြုံး နှလုံးချမ်းမြေ့စွာ ခံယူမည်ဖြစ်ပါကြောင်း ရိုသေလေးစားစွာ လျှောက်ထားအပ်ပါသည် အရှင်သူမြတ်တို့ ဘုရား။
အင်္ဂလိပ်စာအုပ်များ အကြောင်းမေးခြင်း
သဘာပတိ - ကဲ- ဝိနည်းဓိုရ် ဆရာတော်များက မေးစရာ ရှိသေးသလား။
ဦးဉာနိက - အနည်းငယ် မေးစရာရှိပါတယ်။
သဘာပတိ - မေးချင်တာရှိ မေးပါ။
ဦးဉာနိက - ဒကာကြီး ဦးခင်ဟန်နှင့်တကွ သမ္မာဒိဋ္ဌိသုတေသနအဖွဲ့မှပုဂ္ဂိုလ်များကို မေးချင်ပါတယ်၊ မေးရမှာကတော့ အခြားမဟုတ်ပါဘူး၊ ဒကာကြီးတို့ သမ္မာဒိဋ္ဌိသုတေသနအဖွဲ့ဝင် ပုဂ္ဂိုလ်များသည် မိမိတို့ အမှန်မြင်ရအောင်လို့ဆိုပြီးတော့ သုတေသနလုပ်နေတယ်ဆိုတာ ဆရာတော်တို့ သိရှိကြရပြီး ဖြစ်ပါတယ်၊ အဲဒီလို သုတေသနပြုရာတွင် ပိဋကတ်တော်ကျမ်းဂန်များကို ကျကျနန ပတ်ပတ်နပ်နပ် လည်လည်ကြီး လေ့လာကြပါရဲ့လားလို့ မေးပါတယ်၊ (ထပြီးတော့ လျှောက်ပါ)
အဖွဲ့ဝင်တစ်ဦး - ဥက္ကဋ္ဌကြီးက နားလေးလို့ မကြားရပါ ဘုရား။
ဦးဉာနိက - ဒါဖြင့် ဦးခင်ဟန်ရဲ့ ကိုယ်စားလှယ်တစ်ယောက် ဖြေပါ။
ကိုယ်စား - အရှင်ဘုရားအမေး ပြန်ပြောပါ။
ဦးဉာနိက - အဓိပ္ပာယ်က ဒီလိုပါ၊ ဒကာကြီးတို့ သမ္မာဒိဋ္ဌိသုတေသန အဖွဲ့ကအမြင်မှန်ကို ရှာနေကြသည့်အားလျော်စွာ ဗုဒ္ဓအဘိဓမ္မာနှင့်တကွ ပိဋကတ်တော်ကျမ်းဂန်များကို လည်လည်ပတ်ပတ် ကျကျနန လေ့လာထားကြပါသလားလို့ ဒီလို မေးတာပါ။
မြင့်ဆွေ - ဘုရားတပည့်တော်တို့ မလေ့လာဖူးပါ ဘုရား၊ တစ်လုံးစ နှစ်လုံးစဘဲဖတ်ဖူးပါတယ် ဘုရား၊ ပြည့်ပြည့်စုံစုံ မရှိပါ ဘုရား။
ဦးဉာဏိက - ဟုတ်ပြီ၊ နောက်တစ်ခါ အရှင်ဥက္ကဋ္ဌမှတစ်ပါး အခြား အခြားသောဆရာတော်များထံ ဒီပိဋကတ်များနှင့်တကွ ပိဋကတ်ရေးရာ အချက်အလက်များကို ဆွေးနွေးလျှောက်ထား မေးမြန်းဖူးကြပါသလား။
မြင့်ဆွေ - မေးဖူးပါတယ် ဘုရား။
ဦးဉာနိက - တော်တော်များများ မေးဖူးပါသလား။
မြင့်ဆွေ - မှန်ပါ၊ တော်တော်များများ မေးဖူးပါတယ် ဘုရား။
ဦးဉာနိက - ဘယ်ဆရာတော်များထံ ချဉ်းကပ်ဖူးပါသလဲ။
မြင့်ဆွေ - ဒီလို နိုင်ငံကျော် ဆရာတော်ကြီးများကိုတော့ တပည့်တော်တို့ မချဉ်းကပ်ဖူးပါ ဘုရား၊ တပည့်တော်တို့ လက်လှမ်းမီသမျှ တွေ့ရှိသမျှဆရာတော် သမားတော်များကိုတော့ တပည့်တော်တို့ မရှင်းတဲ့ အချက်အလက်များကို မေးဖူးပါတယ်၊ လျှောက်ဖူးပါတယ် ဘုရား။
ဦးဉာနိက - ဟုတ်ပြီ၊ ဒကာတို့ အင်္ဂလိပ်လို စာပေဖတ်တတ်တယ်၊ နားလည်တယ်ဆိုတာ ဘုန်းကြီးတို့ ကြားသွားလိုက်ရတယ်။ ဒီတော့ အရေးကြီးတဲ့ယခု P.T.S ပါဠိပိဋကတ်စာပေအသင်းမှ အတွင်းရေးမှူးလုပ်တဲ့မစ္စတာအစ်ဂလေဒင် IGGLEDEN ရဲ့ အဘိဓမ္မတ္တသင်္ဂဟနိဒါန်းနှင့်တကွ ဒီစာစောင်တွေ ဖတ်ဖူးကြပါသလား။
မြင့်ဆွေ - အဲဒီအပိုဒ်လေးကို သဘောကျလို့ ထည့်ထားတာပါ ဘုရား၊ အားလုံးဆုံးအောင်တော့ မဖတ်ဖူးပါ ဘုရား။
ဦးဉာနိက - ဒီက မစ္စတာအစ်ဂလေဒင် ရေးတဲ့ဟာကို ပြောတာနော်၊ တခြားဒီပြင်ဟာ ပြောတာမဟုတ်ဘူး၊ အဘိဓမ္မတ္ထသင်္ဂဟရဲ့ နိဒါန်းနှင့်တကွ အကျယ်တဝင့် ရေးထားတာ၊ အင်မတန်လည်း ပြည့်စုံကောင်းမွန်ပါတယ်၊ အဲဒါ ဖတ်ဖူးပါသလား။
မြင့်ဆွေ - အဲဒါ ဆုံးအောင် မဖတ်ဖူးပါ ဘုရား။
ဦးဉာနိက - အရှင်ဉာဏတိလောက က, ဂျာမန်လိုရေးပြီး၊ အရှင်ဉာဏပေါဏိကက အင်္ဂလိပ်လို ပြန်ဆိုသွားတဲ့ ABHIDHAMMA STUDIES “အဘိဓမ္မာလေ့လာခြင်း” ဆိုတဲ့ စာအုပ်များကောဖတ်ဖူးပါသလား။
မြင့်ဆွေ - ဘုရားတပည့်တော်တို့ အဲဒီစာအုပ် ကြားတောင် မကြားဖူးပါ ဘုရား။
ဦးဉာနိက - အေးဟုတ်ပြီ၊ နောက်တစ်ချက် အိန္ဒိယအမျိုးသား ပညာရှင်များ ဖြစ်ကြသော မစ္စတာ VARMA ဗာရမာနဲ့ မစ္စတာ SHARMA ရှရမာတို့ ရေးကြတဲ့ EARLY HISTORY OF BUDDHISM And ITS ORIGIN “ရှေးဟောင်းဗုဒ္ဓဘာသာနှင့် ၎င်း၏ မူလသမိုင်း” အစရှိသော ဒီလို စာအုပ်မျိုးတွေကော ဖတ်ဖူးကြပါသလား။
မြင့်ဆွေ - ယခုဆရာတော်ဘုရားကြီး အမိန့်ရှိတာတွေကို တပည့်တော်တို့ မလေ့လာဖူးပါ ဘုရား၊ တပည့်တော်တို့ အဓိကထားတာက ဆဋ္ဌမူသာ အဓိကထားပါတယ် ဘုရား။
ဦးဉာနိက - ဟုတ်ပြီ၊ မနေ့တုန်းက သောဓနာပြု ကိုးကားသွားတဲ့ စာတွေထဲမှာ အင်္ဂလိပ်လို ဖတ်တတ်တဲ့အကြောင်း၊ နားလည်တဲ့အကြောင်း သဘောတွေ ပါနေတယ်၊ ဒီတော့ ဘုန်းကြီးက ထောက်ပြစရာ ရှိတယ်၊ ဒီစာပေတွေမှာ တချို့စာပေ ယူဆထားတာက အင်္ဂလိပ်က အတိုင်းပဲ၊ ဗမာလိုပြန်ထားတာပဲ ရှိပါတယ်။ ဘုန်းကြီး အသေအချာ ထောက်ပြနိုင်ပါတယ်၊ ဒါကြောင့် ဒီစာအုပ်တွေ ဖတ်ဖူးပါသလားလို့ မေးရခြင်းဖြစ်ပါတယ်၊ မဖတ်ဖူးပါဆိုလဲ ပြီးတာပါပဲ။
မြင့်ဆွေ - မှန်ပါ၊ မဖတ်ဖူးပါ ဘုရား။