ဝိနည်းပဒေသာသင်တန်း/သံဃာဒိသေသ်ဟူသည်
သံဃာဒိသေသ်ဟူသည် ..
“သံဃော အာဒိမှိ စေဝ သေသေ စ ဣစ္ဆိတဗ္ဗော အဿာတိ သံဃာဒိသေသော”ဟူသည်နှင့် အညီ အစဖြစ်သော ပရိဝါသ်ယူခြင်း၌လည်းကောင်း၊ အလယ်ဖြစ်သော မာနတ်ယူခြင်း၌လည်းကောင်း၊ အဆုံးဖြစ်သော အဗ္ဘာန် သွင်းခြင်း၌လည်းကောင်း ကံသုံးပါးလုံး၌ သံဃာကို အလိုရှိအပ်သည်ချည်း ဖြစ်သောကြောင့် သံဃာဒိသေသ်အာပတ်ဟု ခေါ်သည်။
သံဃာဒိသေသ်အာပတ် (၁၃) ပါး
ပထမာပတ္တိကာ နဝ = ရှေးဦးစွာ ဝတ္ထုကို လွန်ကျူးဆဲခဏ၌ (ဝါ) လွန်ကျူးလျှင် လွန်ကျူးခြင်း သင့်ရောက်ခြင်းရှိသော အာပတ် (၉)ပါး၊ စတ္တာရော ယာဝတတိယကာ = လွန်ကျူးဆဲခဏ၌ သံဃာဒိသေသ်အာပတ် မသင့်သေး သုံးကြိမ်တိုင်အောင် သမနုဘာသနကံ ဉတ်ကမ္မဝါစာအဆုံး၌ သင့်ရသော ယာဝတတိယကအာပတ် (၄)ပါး၊ ပေါင်း (၁၃)ပါး ဖြစ်သည်။
ပထမာပတ္တိကာအာပတ် (၉) ပါး အကျဉ်း
၁။ သုက္ကဝိဿဋ္ဌိ သိက္ခာပုဒ်
အိပ်မက်၌ သုက်လွတ်ခြင်းကို ကြဉ်ထား၍ စေတနာဖြင့် စေ့ဆော် ကြိုးကုတ်အားထုတ်ကာ နိမိတ်ကို (အင်္ဂါဇာတ်ကို) လုံ့လပြု၍ သုက် (၁၀)မျိုးမှ တစ်မျိုးမျိုးကို လွတ်လျှင် သုက္ကဝိဿဋ္ဌိသံဃာဒိသေသ်အာပတ် သင့်၏၊ (သုက်မလွတ်လျှင် ထုလ္လစ္စဉ်းအာပတ် သင့်၏၊)
(ဆောင်) လွှတ်စေလို့ငှာ, စေတနာတည့်, ဗျာပါလုံ့လ, ပြုမိကလျင်း, သုက်လွတ် ခြင်းဟု, ကြောင်းရင်းသုံးလီ, အင်္ဂါညီ, သင့်ပြီ ဝိဿဋ္ဌိ။
၂။ ကာယသံသဂ္ဂသိက္ခာပုဒ်
မွေးဖွားကာစ အရွယ်မှစ၍ လူဇာတ်ရှိသော မိန်းမကို ကိုင်လိုသုံးသပ်လိုသော ကာယသံသဂ္ဂရာဂစိတ်ဖြင့် ဆံပင်၊ မွေးညင်း၊ အမွေးနု၊ အမွေးငယ်၊ အင်္ဂါကြီးငယ် ကိုယ်ခန္ဓာအစိတ်အပိုင်းတို့ကို လုံ့လပယောဂဖြင့် ထိကိုင် သုံးသပ် ပွေ့ဖက် ဖျစ်ညှစ် သာယာလျှင် ကာယသံသဂ္ဂသံဃာဒိသေသ် အာပတ် သင့်၏၊
(ဆောင်) လူမိန်းမပင်၁, မိန်းမထင်လျက်၂, သံသဂ်ရာဂ၃, လုံ့လပြုလျင်း၄, ကိုင်မိခြင်းဟု၅, ကြောင်းရင်းငါးလီ, အင်္ဂါညီ, သင့်ပြီ သံသဂ္ဂ။
၃။ ဒုဋ္ဌုလ္လဝါစာ သိက္ခာပုဒ်
အပျို လူပျိုတို့ မေထုန်နှင့်စပ်သော စကား ပြောဆိုသကဲ့သို့ သိ, ကြား နားလည်နိုင်သော မိန်းမအား မေထုန်နှင့် စပ်သော ရုန့်ရင်းကြမ်းတမ်းသောစကား ပြောကြားလျှင် ထိုခဏ၌ အပြောခံရသော ထိုမိန်းမ နားလည်ပါက ဒုဋ္ဌုလ္လဝါစာသံဃာဒိသေသ် အာပတ်သင့်၏၊ (မသိနားမလည်လျှင် ထုလ္လစ္စဉ်း အာပတ်သင့်၏၊)
(ဆောင်) လူမိန်းမပင်၁, မိန်းမထင်လတ်၂, ဝစာဿာဒ၃, ထိုရာဂဖြင့် ပြောပြ လေဘိ၄, ချက်ချင်းသိဟု၅ ကြောင်းရင်းငါးလီ, အင်္ဂါညီ, သင့်ပြီ ဒုဋ္ဌုလ္လ။
၄။ အတ္တကာမပါရိစရိယ သိက္ခာပုဒ်
မိမိအား မေထုန်ဖြင့် လုပ်ကျွေးခြင်းငှာ သိ, ကြားနားလည်သော မိန်းမ၏ ထံ၌ သီလရှိသော ကိုယ်ကျင့်တရားရှိသော မြတ်သော အထက်တန်းလုပ်ငန်းတွေကို လုပ်ဆောင်နေသော ငါကဲ့သို့သော သူအား မေထုန်အကျင့်ဖြင့် လုပ်ကျွေးပြုစုခြင်းသည် အလှူတကာတို့တွင် အမြတ်ဆုံးသော အလှူဖြစ်၏၊ စသည်ဖြင့် မေထုန်လှူခြင်း၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးကို ချီးမွမ်းပြောဆို၍ မေထုန် အလှူခံသောစကားကို ထိုခဏ၌ အပြောခံရသော ထိုမိန်းမ သိနားလည်လျှင် အတ္တကာမပါရိစရိယ သံဃာဒိသေသ်အာပတ်သင့်၏၊ (မသိနားမလည်လျှင် ထုလ္လစ္စဉ်းအာပတ်သင့်၏၊)
(ဆောင်) လူမိန်းမပင်, ၁ မိန်းမထင်လျက်၂, ကိုယ်တွက်တာဟု ကာမမှုဖြင်, ပြုစေ လိုတုံ၃, ရာဂကြုံ၍, ဂုဏ်ကိုပြောဘိ၄, ချက်ချင်းသိဟု၅, ကြောင်းရင်း ငါးလီ, အင်္ဂါညီ, သင့်ပြီ ကာမပါရိစယိ။
၅။ သဉ္စရိတ္တ သိက္ခာပုဒ်
လင်မယားဖြစ်စေလိုသောကြောင့် ယောက်ျား မိန်းမတို့၏အကြား၌ အောင်သွယ်မှုပြုလျှင် အယုတ်ဆုံးအားဖြင့် တစ်ခဏမျှပေါင်းဖော်ခြင်းအတွက် ပြည့်တန်ဆာမကိုသော်လည်း ပြောဆိုဆက်သွယ်ပေးလျှင် သဉ္စရိတ္တ သံဃာဒိသေသ်အာပတ် သင့်၏၊ (ပဏ္ဍုက်၌ အောင်သွယ်မှုပြုလျှင် ထုလ္လစ္စဉ်း အာပတ် သင့်၏၊)
(ဆောင်) ကျားမနှစ်ရပ် လူသားဇာတ်တို့၁, ကင်းပြတ်ကွဲခိုက် အောင်သွယ်ထိုက်၍၂, ခိုင်းခိုက်ဝန်ခံ၃, စုံစမ်းဟန်နှင်၄့, တစ်ဖန်မယွင်း, ပြန်ပြောခြင်းဟု၅, ကြောင်းရင်း ငါးလီ, အင်္ဂါညီ, သင့်ပြီ သဉ္စရိတ်။
(မှတ်ချက်) ဝန်ခံအံ့ ဒုက္ကဋ်, ဝန်ခံ၍ စုံစမ်းအံ့ ထုလ္လစ္စဉ်း, ဝန်ခံစုံစမ်းပြီး၍ တစ်ဖန် ပြန်ဆောင်လာအံ့ သံဃာဒိသေသ်အာပတ် သင့်၏၊
၆။ ကုဋိကာရ သိက္ခာပုဒ်
ဆောက်လုပ်သူ ဒါယကာ မရှိ၍ မိမိကိုယ်တိုင် ပဲခွပ် ပုဆိန် စသော လက်သမားကိရိယာတို့ကို ငှားရမ်း၍ ဆောက်လုပ်အပ်သော အတွင်းဘက်၌ ဖြစ်စေ, အပြင်ဘက်၌ဖြစ်စေ, အတွင်းအပြင် နှစ်ဘက်လုံး၌ဖြစ်စေ အင်္ဂတေ (သို့) မြေညက်ဖြင့် လိမ်းကျံအပ်သော ကုဋီကျောင်းငယ်ကို မိမိနေထိုင်ဖို့ ဆောက်လိုလျှင် ပိုးရွ ခြပုန်း ခြင်္သေ့ ကျား စသည်တို့လည်း မရှိ၊ ကောက်ပဲသီးနှံ စသည်တို့လည်း မစိုက်ပျိုး၍ ဘေးအန္တရာယ် မရှိသော ကျောင်းပတ်လည်၌ နွားနှစ်ကောင် ကသောလှည်းဖြင့် လှည့်လည်သွားလာနိုင်လောက်အောင် ဥပစာလည်းရှိသော ကျောင်းရာကို ရွေးချယ်ညွှန်ကြားရန် အလို့ငှာ အခြားရဟန်းတို့ကို မိမိရည်ရွယ်ထားသည့် ကျောင်းဆောက်လုပ်ရန် ကျောင်းရာသို့ ပင့်ဆောင်ရမည်။
ဘေးအန္တရာယ်ရှိသော အရပ်၌ဖြစ်စေ ဥပစာမရှိသော အရပ်၌ဖြစ်စေ ကိုယ်တိုင်ဆောက်လုပ်လျှင် ဒုက္ကဋ်အာပတ် သင့်၏၊ (ဒုက္ကဋ်နှစ်ချက်)
အခြားရဟန်းတို့ကိုလည်း မပင့်ဆောင်ဘဲလျက် ဆောက်လုပ်၍ မြတ်စွာဘုရား၏ (လက်သန်းတော်) အထွာအားဖြင့် အလျား (၁၂)ထွာ၊ အနံ အတွင်းကျ (၇)ထွာရှိသော ထိုကျောင်း၏ အကြီးဆုံးပမာဏထက်လည်း လွန်ပြီး ဆောက်လုပ်၍ နံရံအမိုးတို့ကိုလည်း အင်္ဂတေချင်း မြေညက်ချင်း ဆက်စပ်မိအောင် လိမ်းကျံသော်လည်းကောင်း ကုဋိကာရသံဃာဒိသေသ်အာပတ် သင့်၏၊
(ဆောင်) ဥလ္လိတ္တာဒိ အစရှိသား ကုဋိသုံးလုံး၁ အောက်ဆုံးပမာဏ၂ ကျောင်း ဌာနလည်း မပြမညွှန်၃ ပမာဏလွန်လျက်၄ မိမိတွက်တာ၅ နေထိုင်ရာ နှင့်၆ လျော်စွာသုတ်လေ အင်္ဂတေမြေကို, စပ်စေမကြွင်းရ အကြောင်းရင်းဟု ခြောက်ခင်းခုနစ်လီ လျော်အောင်ညီ သင့်ပြီ ကုဋိက။
(မှတ်ချက်) အင်္ဂါခုနစ်ပါး ရှိသည့်အနက် ကျောင်းရာကို မကြားခြင်း၊ ပမာဏ လွန်ခြင်း (၃+၄)အင်္ဂါနှစ်ပါးကို နုတ်၍ ကျန်ငါးပါးတို့ကို ကျောင်းဌာန မပြမညွှန်ခြင်းနှင့်တွဲမူ အင်္ဂါ (၆)ပါး ဖြစ်၏၊ သံဃာဒိသေသ်တစ်ချက် သင့်၏၊ ပမာဏလွန်ခြင်းနှင့် တွဲမူ အင်္ဂါ (၆)ပါး သံဃာဒိသေသ်တစ်ချက် သင့်၏၊ နှစ်ပါးလုံးနှင့် တွဲမူ အင်္ဂါ(၇)ပါး ဖြစ်၍ သံဃာဒိသေသ်နှစ်ချက် ယူသည်။ (ဒုက္ကဋ်နှစ်ချက် သံဃာဒိသေသ်နှစ်ချက်သင့်သော သိက္ခာပုဒ် တည်း။)
၇။ ဝိဟာရသိက္ခာပုဒ်
ဆောက်လုပ်သူ ဒါယကာရှိ၍ အတွင်းဘက်၌ဖြစ်စေ, အပြင်ဘက်၌ ဖြစ်စေ, အတွင်း အပြင်နှစ်ဘက်လုံး၌ဖြစ်စေ အင်္ဂတေ (သို့) မြေညက်ဖြင့် လိမ်းကျံအပ်သော ဆောက်လုပ်သူ ဒါယကာရှိသော ကြီးသောကျောင်းကို မိမိနေထိုင်ဖို့ ဆောက်လုပ်စေလိုလျှင် ပိုးရွ ခြပုန်း ခြင်္သေ့ ကျားစသည်တို့လည်း မရှိ၊ ကောက်ပဲသီးနှံစသည်တို့လည်း မစိုက်ပျိုး၍ ဘေးအန္တရာယ် မရှိသော ကျောင်းပတ်လည်၌ နွားနှစ်ကောင် က, သောလှည်းဖြင့် လှည့်လည်သွားလာနိုင်လောက်အောင် ဥပစာလည်းရှိသော ကျောင်းရာကို ရွေးချယ်ညွှန်ကြားရန် အလို့ငှာ အခြားရဟန်းတို့ကို မိမိရည်ရွယ်ထားသည့် ကျောင်းဆောက်ရန် ကျောင်းရာသို့ ပင့်ဆောင်ရမည်။
ဘေးအန္တရာယ်ရှိသော အရပ်၌ဖြစ်စေ, ဥပစာမရှိသော အရပ်၌ဖြစ်စေ ဆောက်လုပ်စေလျှင် ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊ အခြားရဟန်းတို့ကိုလည်း မပင့်ဘဲလျက် ဆောက်လုပ်စေ၍ နံရံအမိုးတို့ကိုလည်း အင်္ဂတေချင်း မြေညက်ချင်း ဆက်စပ်မိအောင် လိမ်းကျံစေလျှင် ဝိဟာရကာရသံဃာဒိသေသ်အာပတ် သင့်၏၊
(မှတ်ချက်) အင်္ဂါထုတ်ရာတွင် ပမာဏလွန်ခြင်းမှ တစ်ပါး ကြွင်းသော အင်္ဂါတို့မှာ ကုဋိကာရသိက္ခာပုဒ်အတိုင်း အင်္ဂါ (၆)ပါး ဖြစ်သည်။
(ဆောင်) ကုဋိကာရ, အင်ခုနစ်ဝတွင်, ပမာဏလွန်ပယ်, ကျန်ခြောက်သွယ်, သင့်ဖွယ် ဝိဟာရ။
၈။ ပထမဒုဋ္ဌဒေါသ သိက္ခာပုဒ်
စိတ်ဆိုးသည်ဖြစ်၍ မြင်ခြင်း ကြားခြင်း ယုံမှားခြင်းဟူသော အခြေအမြစ် အရင်းမူလ မရှိဘဲလျက် တစ်ပါးသော ရဟန်းကို သာသနာတော်မှ ရွေ့လျောစေခြင်းငှာ ပါရာဇိက (၁၉) ပါးတို့တွင် တစ်ပါးပါးဖြင့် စွပ်စွဲသော စကားကို အပြောခံရသော ထိုရဟန်း ထိုခဏ၌ သိနားလည်လျှင် ပထမ ဒုဋ္ဌဒေါသသံဃာဒိသေသ်အာပတ် သင့်၏၊
(ဆောင်) ရဟန်းများတွင် ရေတွက်ဝင်၍၁ သန့်စင်သသူ ထင်မှတ်ယူလျက်၂ အမူလက၃ သမ္မုခလျှင်း စွပ်စွဲခြင်းတည့်၄ ချက်ချင်းသိဟု၅ ကြောင်းရင်း ငါးလီ, အင်္ဂါညီ, သင့်ပြီ ဒုဋ္ဌောသ။
၉။ ဒုတိယဒုဋ္ဌဒေါသ (ခေါ်) အညဘာဂိယ သိက္ခာပုဒ်
စိတ်ဆိုးသည်ဖြစ်၍ မိမိစိတ်ဆိုး အမြင်ကပ်၍နေသော ရဟန်း၏ အမည်ကို အခြားနာမည်တစ်ခု၌ ပြောင်းလွှဲမှည့်ခေါ်ပြီး အမည်တူခြင်း စသည်အကြောင်းကို အမြွက်ထောင်၍ အခြားသူ ပြုကျင့်သော မေထုန်အမှုတို့ကို ထိုရဟန်းပြုကျင့်သည်ဟု ဆင်တူရိုးမှား ပြုလုပ်ကာ ထိုအမြင်ကပ်သော ရဟန်းကို သာသနာတော်မှ ရွေ့လျောစေခြင်းငှာ ပါရာဇိက(၁၉)ပါးတွင် တစ်ပါးပါးဖြင့် စွပ်စွဲလျှင် ထိုခဏ၌ ထိုအပြောခံရသောရဟန်း သိနားလည်လျှင် ဒုတိယဒုဋ္ဌဒေါသခေါ် အညဘာဂိယ သံဃာဒိသေသ်အာပတ် သင့်၏၊
အင်္ဂါ (၆)ပါး - ရှေ့သိက္ခာပုဒ်အင်္ဂါ (၅)ပါး၌ အညဘာဂိယ အဓိကရဏ ကိဉ္စိဒေသ လေသမတ္တ တစ်ပါးသော အဖို့ရှိသော တစ်စုံတစ်ခုသော အမြွက်မျှယူ၍ စွပ်စွဲခြင်းဟု အင်္ဂါတစ်ပါးထည့်ပါက အင်္ဂါ (၆)ပါး ဖြစ်၏၊
(ဆောင်) ရှေ့ဒုဌ်ဒေါသ, အင်ငါးဝတွင်, အညဘာဂိ, တည်ရာ၏လျှင်, ကိဉ္စိဒေသ, အမြွက်မျှကို, စွဲယူပို, မှတ်လို ဒုတိယ, ဒုဌ်ဒေါသ။