၂၆-ဗြာဟ္မဏဝဂ်

၄-အညတရဗြာဟ္မဏဝတ္ထုပါဠိဂါထာ

၆၈၃။ ဈာယိံ ဝိရဇ’မာသီနံ, ကတကိစ္စ’မနာသဝံ၊
ဥတ္တမတ္ထ’မနုပ္ပတ္တံ, တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏံ။

ဈာယိံ၊ ဈာန်နှစ်ပါးဖြင့် ရှုပွားလေ့ရှိသော။ ဝိရဇံ၊ ကင်းသော ကာမမြူရှိသော။ (ကာမမြူကင်းသော)။ အာသီနံ၊ တော၌ တစ်ပါးတည်း နေလေ့ရှိသော။ ကတကိစ္စံ၊ ပြုအပ်ပြီးသော တစ်ဆယ့်ခြောက်ပါးသော မဂ်ကိစ္စရှိသော။ အနာသဝံ၊ အာသဝေါ တရားမရှိသော။ ဥတ္တမတ္ထံ၊ မြတ်သော အရဟတ္တဖိုလ်အကျိုးသို့။ ဝါ၊ အကျိုးတို့တွင် အမြတ်ဆုံးဖြစ်သော အရဟတ္တဖိုလ်သို့။ [အတ္ထာနံ+ဥတ္တမော ဥတ္တမတ္ထော (သုတ္တနိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၆၅)။ ဥတ္တမော+အတ္ထော ဥတ္တမတ္ထော (ပါရာဘာ-၂-၃၁၂)။] အနုပ္ပတ္တံ၊ ရောက်ပြီးသော။ တံ၊ ကို။ အဟံ၊ သည်။ ဗြာဟ္မဏံ၊ ၍။ ဗြူမိ၊ ၏။ (ပါ-၃၈၆)

၁။အနုပ္ပတ္တံ။ ။ (က) အနုပ္ပတ္တောတိ အနုက္ကမေန ပတ္တော၊ (ခ) အနုပ္ပတ္တောတိ ပတ္တော၊ (မဏိ၊၁၊၂၃၆)။...ဤအဖွင့်အတိုင်း အနက်ပေးကြ၏၊ (က)အဖွင့်အလို အနုသည် အနု- ဂတအနက်တည်း၊ “အနုက္ကမေန+ပတ္တော အနုပ္ပတ္တော”ဟုပြု၊ ပါဒိပုဗ္ဗပဒကမ္မဓာရဲသမာသ်, (တစ် နည်း) တပ္ပုရိသ်သမာသ်တည်း။ (ပယောဂ-၂၇၇)

(ခ)အဖွင့်အလို ။ ။ အနုသည် အနက်မရ, ဓာတွတ္ထာနုဝတ္တကတည်း၊ “သမာသော ပဒသင်္ခေပေါ(ရူ-၁၇၈)”အရ အနုနှင့်ပတ္တ ၂ပုဒ်စပ်ထားသောကြောင့် သမာသ်ဖြစ်သည်၊ ရှေ့ပုဒ် အနက်သီးခြားမရှိ၊ နောက်ပုဒ်၏ အနက်၌ ဖြစ်၏၊ “ဂူထဂတံ”ကဲ့သို့ တဗ္ဘာဝဝုတ္တိကမ္မဓာရဲတည်း၊ “အနုပါပုဏိတ္ထာတိ အနုပ္ပတ္တော, (သို့မဟုတ်) ပတ္တောယေဝ အနုပ္ပတ္တော”ဟု ပြုရာ၏။ (ရူဋီ၊၇၉ ပဟာရောရှု)

“တုလျာဓိကရဏ”ဟု မဆိုနိုင်။ ။ တဗ္ဘာဝဝုတ္တိ၌ ၂ပုဒ်အရတူသော်လည်း သဒ္ဒပဝတ္တိ နိမိတ်(သဒ္ဒါဖြစ်ခြင်း၏ အကြောင်းရင်း) မကွဲပြားသောကြောင့် “တုလျာဓိကရဏ”ဟု မဆိုနိုင်၊ မှန်၏-ပဝတ္တနိမိတ်ကွဲ၍ ဝိသေသနဝိသေသျအဖြစ်ဖြင့် စပ်သောအခါ တစ်နက်တည်း ဖြစ် ခြင်းကိုသာ တုလျာဓိရဏဟု ဆိုရသည်၊ အရတူရုံမျှကို မဆိုလို(ရူ-၁၈၃)၊ ထိုကြောင့် “ဒွိပဒေ ကမ္မဓာရယော”ဟူသော ယောဂဝိဘာဂဖြင့် ကမ္မဓာရဲမှည့်ရ၏။ (ရူဋီ၊၁၄၅)

သမာသ်လက္ခဏာနှင့် မညီ။ ။ “ဘိန္နတ္ထာနံ ဧကတ္ထီဘာဝေါ သမာသလက္ခဏံ(ရူ-၁၇၈)” အရ နဂိုက အနက်, အရချင်းမတူသော ရှေ့ပုဒ်နှင့်နောက်ပုဒ် တစ်နက်တည်းဖြစ်မှ သမာသ် လက္ခဏာနှင့် ညီ၏၊ တဗ္ဘာဝဝုတ္တိ၌ ရှေ့ပုဒ်နှင့်နောက်ပုဒ် အနက်အရချင်းတူရကား ဘိန္နတ္ထမဖြစ် သည့်အတွက် သမာသ်လက္ခဏာနှင့် မညီသောကြောင့် ယုတ္တတ္ထမဖြစ်၊ ထို့ကြောင့် “နာမာနံ သမာသော”ဟူသော ယောဂဝိဘာဂဖြင့် သမာသ်မှည့်ရသည်။ (ရူ-၁၉၀)

အညတရဗြာဟ္မဏဝတ္ထုဂါထာနိဿပြီးပြီ။