စိတ္တဟတ္ထတ္ထေရဝတ္ထုဂါထာ
၃-စိတ္တဝဂ်
၅-စိတ္တဟတ္ထတ္ထေရဝတ္ထုပါဠိဂါထာ
ပရိပဝပသာဒဿ, ပညာ န ပရိပူရတိ။
အနဝဋ္ဌိတစိတ္တဿ၊ ကောင်းကျိုးရှိဆဲ, အလုပ်ထဲ၌, စိတ်ဇွဲ မတည်, မကြည်သော စိတ်ရှိထသော။ သဒ္ဓမ္မံ၊ ရှင်တော်ဘုရား, ဟောမြွက်ထားသည့်, သတိပဋ္ဌာန်စသော ဗောဓိပက္ခိယတရား ကို။ အဝိဇာနတော၊ ဆရာ့အထံ, နည်းမခံဘဲ, ကိုယ့်ဉာဏ်ကိုယ် ပိုင်, မသိနိုင်ထသော။ ပရိပဝပသာဒဿ၊ ဗူးတောင်းသဘော, ’ ရေ၌မျောသို့, မလေးနက်သော သဒ္ဓါရှိသောပုဂ္ဂိုလ်၏။ ပညာ၊ လောကုတ်လောကီ, ၂-လီသောပညာသည်။ န ပရိပူရတိ၊ အာရုံ အရှိ, ကောင်းစွာသိဖို့, ထိမိကုံလုံ, မပြည့်စုံနိုင်ချေ။ (ပါ-၃၈)
သဒ္ဓမ္မံ။ ။ အတ္ထိ သံဝိဇ္ဇတီတိ သန္တော၊ ကိလေသေ သမေန္တိ ဝူပ သမေန္တီတိ သန္တော (အနုဒီ)။ သန္တော သံဝိဇ္ဇမာနော, ပသတ္ထော, သုန္ဒရော ဝါ ဓမ္မော သဒ္ဓမ္မော။ သတံ ဝါ အရိယာနံ ဓမ္မော, တေသံ ဝါ တဗ္ဘာဝ၊ သာဓကော ဓမ္မောတိ သဒ္ဓမ္မော (ဒီ၊ဋီ၊၃၊၂၃၆)။
ပုညပါပပဟီနဿ, နတ္ထိ ဇာဂရတော ဘယံ။
အနဝဿုတစိတ္တဿ၊ ရာဂနှင့်စပ်, မစိုစွတ်အပ်သော စိတ် ရှိထသော။ [အဝဿုတကို ကတ္တုသာဓ်ယူ၍ “အနဝဿုတစိတ္တဿ၊ ရာဂနှင့်စပ်, မစိုစွတ်သောစိတ်ရှိထသော”ဟုလည်းပေး။] အနနွာဟတ စေတသော၊ ဒေါသနှင့်စပ်, မထိခိုက်အပ်သော စိတ်ရှိထသော။ ပုညပါပပဟီနဿ၊ အရဟတ္တမဂ်, ဉာဏ်လက်နက်ဖြင့်, ပယ်ဖျက် အပ်ပြီးသော ကောင်းမှု, မကောင်းမှုရှိထသော။ ဝါ၊ အရဟတ္တ မဂ်, ဉာဏ်လက်နက်ဖြင့်, ကောင်းမှု, မကောင်းမှုကို ပယ်ဖျက်ပြီး ထသော။ ဇာဂရတော၊ သဒ္ဓါစသား, တရားများဖြင့်, နိုးကြား၍နေ သော ရဟန္တာပုဂ္ဂိုလ်၏။ ဘယံ၊ ကိလေသာရေး, ကိုယ်တွင်းဘေး သည်။ နတ္ထိ၊ အိပ်ပျော်နေရင်း, နိုးနေရင်း၌, အလျင်းပုံသေ, မရှိ တော့ချေ။ (ပါ-၃၉)
စိတ္တဟတ္ထတ္ထေရဝတ္ထုအဋ္ဌကထာဂါထာ
တံ ခေါ ဇိတံ သာဓု ဇိတံ, ယံ ဇိတံ နာဝဇီယတိ။
ဇိတံ၊ အောင်အပ်, ရအပ်ပြီးသော။ ယံ ဇိတံ၊ အကြင်အောင် မြင်ခြင်းသည်။ အဝဇီယတိ၊ ပြန်ရှုံးနိုင်၏။ တံ ဇိတံ၊ ထိုအောင်မြင် ခြင်းသည်။ န သာဓု၊ မကောင်း။ ဇိတံ၊ သော။ ယံ ဇိတံ၊ သည်။ န အဝဇီယတိ၊ ပြန်မရှုံးနိုင်။ တံ ဇိတံ၊ သည်။ ခေါ၊ စင်စစ်။ သာဓု၊ ကောင်း၏။ (ဋ္ဌ-၈၇)
စိတ္တဟတ္ထတ္ထေရဝတ္ထုဂါထာနိဿယပြီးပြီ။
အဝဇီယတိ။ ။ အဝ+ဇိ+ဒိဝါဒိယ+တိ၊ ကွစိဓာတုဖြင့် ဇိဓာတ်၌ ဒီဃပြု၊ အဝသဒ္ဒါ ပရာဇယအနက်ဟော(ရူဋီ၊၇၇)၊ ဤကား “ပရာဇယော ဟောတိ(ဇာ၊ဋ္ဌ၊၁၊၃၃၂)”ဟူသော နောက်နည်းအဖွင့်, “ဇိဓာတ် ဒိဝါဒိ ရုပ်လည်း ရှိသည်”ဟုဆိုသော ဓာတွတ္ထသင်္ဂဟတို့နှင့်အညီ ဖြစ်သည်။ “နောက်နောက်ဝါဒ ပဓာန(ဝိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၆၀)”ဟူသော စကားအရ အထက် ၌ ဤနည်းအတိုင်း ပေးသည်။
ရှေ့နည်း။ ။ အဝ+ဇိ+ကံဟောယ+တေ၊ ဇိ၌ဒီဃပြု၊ တေကို တိပြု (နိဒီ-၃၉၃)။ (တစ်နည်း) အဝ+ဇိ+ကာရိတ်ဏေ+ကံဟောယ+တေ၊ ဤ နည်း၌ ကာရိတ်ပစ္စည်းချေ၊ ဤကား “တေဟိ ပစ္စာမိတ္တေဟိ အဝဇီယတိ (ဇာ၊ဋ္ဌ၊၁၊၃၃၂)”ဟူသော ရှေ့နည်းအဖွင့်အလို ရုပ်ပြီးစေပုံတည်း။
ရှေ့နည်းအလိုအနက်။ ။ “ယံ ဇိတံ-အကြင်အောင်အပ်, ရအပ်ပြီး သော နိုင်ငံကို၊ အဝဇီယတိ-(ရန်သူတို့မှ) ပြန်ရှုံးအပ် ပြန်ရှုံးနိုင်၏၊ ဝါ- (ရန်သူတို့သည်) ပြန်ရှုံးစေအပ် ပြန်ရှုံးစေနိုင်၏၊ တံ ဇိတံ-ထိုအောင်အပ်, ရအပ်ပြီးသောနိုင်ငံသည်၊ ဝါ-ကို၊ သာဓု ဇိတံ-ကောင်းစွာ အောင်မြင်အပ် သည်၊ န (ဟောတိ)-မဖြစ်၊ ယံ ဇိတံ-ကို၊ န အဝဇီယတိ-(ရန်သူတို့မှ) ပြန်မရှုံးအပ်, ပြန်မရှုံးနိုင်၊ ဝါ-(ရန်သူတို့သည်) ပြန်မရှုံးစေအပ်, ပြန်မရှုံး စေနိုင်၊ တံ ဇိတံ-သည်၊ ဝါ-ကို၊ သာဓု ဇိတံ-သည်၊ ဟောတိ-၏”ဟု ပေး။ ဤနည်း၌ သာဓုဇိတံသည် သမာသ်, ဝါကျ ၂မျိုး ဖြစ်နိုင်၏။